Գլոբալիզացիա

[Փիսիկ]

не сипь мне соль на рану...
վերջ օֆֆտոպին

[Տրիբուն]

Մոտակա ապագայում երբեք սենց բան չի լինի: Քանի դեռ աշխատավարձերի, տնտեսական պայմանների և այլնի տարբերություն կլինի երկրների միջև, բաց սահմանների ու հավասար աշխատանքային պայմանների մասին կարելի է մոռանալ: Ոչ մի զարգացած երկիր իր պետության սահմանները չի բացի, ասնեք, սոմալիացի շատ սոված ու շատ ջղայնացած աշխատուժի առաջ: Այնպես որ՝ սատանան այնքան էլ սարսափելի չէ, ինչքան ասում են:

Հայկօ ջան, նախ զարգացած երկրները արդեն վաղուղ են իրենց սահմանները բացել ջղայն սոմալիացիների ու նիգերիցաիների ու մնացածի առաջ: Փարիզում սպիտակ ու քրիստոնեա (համ էլ հետերոսեքսուլ) մարդը թանգարանային նմուշ ա դրաձել: Մի հատ Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականին նայի: Ուրիշ բա, որ ստիված որոշ սահմանափակումներ են դեռ դնում, որ հասցնեն էտ հոսքը ասիմիլիացնել: Թե չէ մի քանի տարուց Ֆրանսիայի տեղը արաբա-աֆրիկյան խալիֆաթ կլինի:

Իսկ աշխատավարձներն ու տնտեսական պայմանները հավասարվում են հենց այն ժամանակ երբ արհետսական արգելքեները վերացվում են, այսինք բացվում են սահմանները: Քանի դեռ երկրների միջև տնտեսական հարաբերությունները ազատ չեն, ու կան խոչնդոտներ կապիտալի ու աշխատուժի շարժի համար, կլինի նաև անհավասարություն: Ու էլի վերադառնում ենք ԵՄ օրինակին - տաս տարուց էլ քիչ ժամանակահատվածում Չեխիայի կամ Սլովենիայի նման երկրներում համ տնտեսական պայմանները համ աշխատավարձերը համ կենսամակարդակը համ սոցիալական պաշտպանության համակարգերը գրեթե հավասարվել են Արևմտյան Եվրոպայի երկրներին: Մի տաս տարի էլ, ու ոչ մի տարբերություն չի լինելու:

[Mephistopheles]

կարծում եմ գլոբալիզացւան նոր բան չի… այն օրվանից երբ ժողովուրդները սկսել են շփվել միմյանց հետ, նրանք ակամայից շաղկապվել են իրար հետ տնտեսապես, քաղաքականապես, մշակույթով, լեզվով, ֆինանսապես, անգամ ռազմական առումով… սա հայտնագործություն չի այլ բոլորիս լավ հայտնի իրականություն է… ուղղակի 19-20րդ դարերում գիտությունն ու տեխնոլոգիաներն այնպիսի աննախադեպ թափով զարգացան որ այդ կապը դարձավ ավելի սերտ ու արագ. դրան էլ եթե գումարենք կոմպյուտորների ու իներնետային համակարգի (գլոբալ ցանցի) առաջ գալը, ապա պրոցեսը աննախադեպ արագություն ստացավ… սա է ամբողջը, արագությունը… իսկ ինչ վերաբերվում է ազգային դիմագծին ապա դա ժողովուրդը ինքն է կորցնում այլ ոչ թե նրանից վերցնում կամ խլում են… եթե դիմագիծդ պահելու համար որոշել ես մեկուսացվել ապա էդ դիմագիծը ավելի շուտ քեզ պետք չի… դրա վառ օրինակը Հայաստանն է, մեկուսացված այլանդակվում ենք… դառել ենք մի երիտասարդ աղջկա պես որին ուզում են նամուսով մեծացնել ու տղայի երես ցույց չեն տալիս, բայց ինքը թաքուն փախնում ա ու ում հետ պատահի, ինչ ասես անում ա…

[Բիձա]

Մոտակա ապագայում երբեք սենց բան չի լինի: Քանի դեռ աշխատավարձերի, տնտեսական պայմանների և այլնի տարբերություն կլինի երկրների միջև, բաց սահմանների ու հավասար աշխատանքային պայմանների մասին կարելի է մոռանալ: Ոչ մի զարգացած երկիր իր պետության սահմանները չի բացի, ասնեք, սոմալիացի շատ սոված ու շատ ջղայնացած աշխատուժի առաջ: Այնպես որ՝ սատանան այնքան էլ սարսափելի չէ, ինչքան ասում են:

Հա, սահմանները փակ-փակ են, էդ Ֆրակֆուրտի վաթսուն տոկոս թուրքերը, Անտվերպենի վաթսուն տոկոս արաբները, վերջին տաս տարիների Եվրոպայում կառուցված երեք հազար մզկիթները օդից, կամ կախարդական փայտիկի ուժով. են հայտնվել այնտեղ.

[Բիձա]

Հայկօ ջան, նախ զարգացած երկրները արդեն վաղուղ են իրենց սահմանները բացել ջղայն սոմալիացիների ու նիգերիցաիների ու մնացածի առաջ: Փարիզում սպիտակ ու քրիստոնեա (համ էլ հետերոսեքսուլ) մարդը թանգարանային նմուշ ա դրաձել: Մի հատ Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականին նայի: Ուրիշ բա, որ ստիված որոշ սահմանափակումներ են դեռ դնում, որ հասցնեն էտ հոսքը ասիմիլիացնել: Թե չէ մի քանի տարուց Ֆրանսիայի տեղը արաբա-աֆրիկյան խալիֆաթ կլինի:

Իսկ աշխատավարձներն ու տնտեսական պայմանները հավասարվում են հենց այն ժամանակ երբ արհետսական արգելքեները վերացվում են, այսինք բացվում են սահմանները: Քանի դեռ երկրների միջև տնտեսական հարաբերությունները ազատ չեն, ու կան խոչնդոտներ կապիտալի ու աշխատուժի շարժի համար, կլինի նաև անհավասարություն: Ու էլի վերադառնում ենք ԵՄ օրինակին - տաս տարուց էլ քիչ ժամանակահատվածում Չեխիայի կամ Սլովենիայի նման երկրներում համ տնտեսական պայմանները համ աշխատավարձերը համ կենսամակարդակը համ սոցիալական պաշտպանության համակարգերը գրեթե հավասարվել են Արևմտյան Եվրոպայի երկրներին: Մի տաս տարի էլ, ու ոչ մի տարբերություն չի լինելու:

Մինչև հիմա աշխարհի քաղաքակրթական զարգացումը հիմնականում ընթացել կայսրությունների շնորհիվ, ուր ծնվել, ծաղկել է առաջնթաց միտքը, ապա ժամանակի ընթացքում դարձել է հետադիմական և իր տեղը զիջել մի ուրիշ, ավելի կատարյալի, առաջավորի ու հզորի:
Ժամանակակից գլոբալիզացիան էլ շատերի կողմից դիտվում է որպես համանման պրոցես:
Ես այլ կերպ եմ տեսնում: Եվրոպական, արևմտյան առաջավոր ինֆորմացիան, ապրելաձևը, տնտեսական մոդելները գնացին մտան Աֆրիկա ու Ասիա, էնտեղից տեղական հետամնացներին քշեցին բերեցին լցրեցին զարգացած երկրներ ու հենց զարգացման այդ կենտրոնները ընկան անսպասելի դեմոգրաֆիկ, կուլտուրական, սոցիալական անհաղթահարելի հարվածների տակ:
Ժամանակակից առաջավորը ոչ թե իրեն սպառել է ու պարտվում է, այլ դարձել է անբնականորեն փափուկ հանդեպ հետամնաց մարդը և սկսել է զիջել եկվորների անգրագիտությանն ու հասարակ բիրտ ուժին: Ամերիկյան սևամորթները արդեն երեք հարյուր տարի է էնտեղ են, բայց պահպանել են իրենց պրիմիտիվիզմն ու մինչև հիմա իրենց սպեցիֆիկ սլենգը ունեն: Հետամնաց երկրներ գնացած առաջավորը ոչ թե դարձավ էնտեղի ապրելակերպ, այլ փոխեց հենց արևմուտքի ապրելաձերեը: Բումերանգը ահավոր էր:
Իմ կարծիքով գլոբալիզացիան տնտեսապես, կուլտուրապես, սոցիալապես վարի կտա արևմուտքը, բայց փոխարենը չինացիք շատ լավ գիտեն թե ինչն ինչոց է, ու կստեղծեն իրենց միաբևեռ աշխարհը: Թե ինչպիսին կլինի այն դժվար է ասել: Մի գուցե շատ էլ լավ բարաքային պայմաններ լինեն, ղարաբաղցոց թույլատրածից մի հազար գլուխ բարձր:

[Վիշապ]

Մինչև հիմա աշխարհի քաղաքակրթական զարգացումը հիմնականում ընթացել կայսրությունների շնորհիվ, ուր ծնվել, ծաղկել է առաջնթաց միտքը, ապա ժամանակի ընթացքում դարձել է հետադիմական և իր տեղը զիջել մի ուրիշ, ավելի կատարյալի, առաջավորի ու հզորի:
Ժամանակակից գլոբալիզացիան էլ շատերի կողմից դիտվում է որպես համանման պրոցես:
Ես այլ կերպ եմ տեսնում: Եվրոպական, արևմտյան առաջավոր ինֆորմացիան, ապրելաձևը, տնտեսական մոդելները գնացին մտան Աֆրիկա ու Ասիա, էնտեղից տեղական հետամնացներին քշեցին բերեցին լցրեցին զարգացած երկրներ ու հենց զարգացման այդ կենտրոնները ընկան անսպասելի դեմոգրաֆիկ, կուլտուրական, սոցիալական անհաղթահարելի հարվածների տակ:
Ժամանակակից առաջավորը ոչ թե իրեն սպառել է ու պարտվում է, այլ դարձել է անբնականորեն փափուկ հանդեպ հետամնաց մարդը և սկսել է զիջել եկվորների անգրագիտությանն ու հասարակ բիրտ ուժին: Ամերիկյան սևամորթները արդեն երեք հարյուր տարի է էնտեղ են, բայց պահպանել են իրենց պրիմիտիվիզմն ու մինչև հիմա իրենց սպեցիֆիկ սլենգը ունեն: Հետամնաց երկրներ գնացած առաջավորը ոչ թե դարձավ էնտեղի ապրելակերպ, այլ փոխեց հենց արևմուտքի ապրելաձերեը: Բումերանգը ահավոր էր:
Իմ կարծիքով գլոբալիզացիան տնտեսապես, կուլտուրապես, սոցիալապես վարի կտա արևմուտքը, բայց փոխարենը չինացիք շատ լավ գիտեն թե ինչն ինչոց է, ու կստեղծեն իրենց միաբևեռ աշխարհը: Թե ինչպիսին կլինի այն դժվար է ասել: Մի գուցե շատ էլ լավ բարաքային պայմաններ լինեն, ղարաբաղցոց թույլատրածից մի հազար գլուխ բարձր:

Բիձ, ինչ–որ էն չես ասում։ Էդ աֆրիկյան երկրները եվրոպական արժեքների մուտքից հետո ինչ–որ զարգացում ունեցան չէ՞, հիմա աֆրիկայում օրինակ բջջային հեռախոսային կարգին ցանցեր կան ինտերնետի հասանելությամբ, եվրոպայից էլ ահագին գումարների ներհոսք է լինում թամբալ ու բթամիտ զանգվածներին օգնելու նպատակով։ Աֆրիկյան երկրների քչից–շատից մտավորապես զարգացած զանգվածն էլ հնարավորթյուն ունի Եվրոպա հասնել ու դրսևորվել, ճիշտ է աֆրիկյան ու արաբական երկրներից ահագին թերմածք էլ է ներխուժում Եվրոպա, բայց հենց դա էլ ինտեգրվելուն ահագին օժանդակում է, Եվրոպան գուցե կորուստներ է ունենում, սակայն միջին հաշվով աշխարհը շահում է, դա էլ գլոբալիզացիան է։ Սա բնական պրոցես է աշխարհում չափազանց սուր կոնտրաստներից ու ճեղքերից խուսափելու համար, պատկերացրու բոլոր սահմանները փակեն արաբների, աֆրիկացիների, հնդիկների համար, ու սրանց թողնեն ճահճի մեջ, ապա վերջիններս ավելի արագ աշխարհը կհոշոտեն։ Համաշխարհային զարգացման մեջ հիմա եվրոպական ու ամերիկյան սկզբուքները ահագին դրական դեր են կատարում, պատկերացրու բոլորը լինեն Ռուսաստանի պես միայն ուզող՝ աշխարհի վերջը կգա։ Փակ սահմաններն ու համագործակցության սահմանափակումները դրանք մեր մոլորակի թշնամին են, սաղ պատերազմներն ու աղքատությունը մտավոր, տնտեսական, սոցիալական սահմանափակումների արդյունք են։ Հյուսիսային Կորեան տես, լրիվ հակագլոբալիստականության տիպիկ օրինակ է, աշխարհից բեխաբար կոտորվում են հանուն Կիմ Չեն Իրի կայֆերի։ Իսկ չինացիք ի՞նչ, մարդիկ ամենաշատն են, աշխարհի համար ամենաշատ աշխատող ժողովուրդն են, ամենաքիչ վնաս տվողը, հիմա յուրաքանչյուր երկիր իր մայրաքաղաքի հրապարակում չինացիքի պատվին պիտի հուշարձան ունենա։ Հա, որ շատ համը հանենք, մի օր կջղայնանան ու կուտեն սաղիս

[Բիձա]

Բիձ, ինչ–որ էն չես ասում։ Էդ աֆրիկյան երկրները եվրոպական արժեքների մուտքից հետո ինչ–որ զարգացում ունեցան չէ՞, հիմա աֆրիկայում օրինակ բջջային հեռախոսային կարգին ցանցեր կան ինտերնետի հասանելությամբ, եվրոպայից էլ ահագին գումարների ներհոսք է լինում թամբալ ու բթամիտ զանգվածներին օգնելու նպատակով։ Աֆրիկյան երկրների քչից–շատից մտավորապես զարգացած զանգվածն էլ հնարավորթյուն ունի Եվրոպա հասնել ու դրսևորվել, ճիշտ է աֆրիկյան ու արաբական երկրներից ահագին թերմածք էլ է ներխուժում Եվրոպա, բայց հենց դա էլ ինտեգրվելուն ահագին օժանդակում է, Եվրոպան գուցե կորուստներ է ունենում, սակայն միջին հաշվով աշխարհը շահում է, դա էլ գլոբալիզացիան է։ Սա բնական պրոցես է աշխարհում չափազանց սուր կոնտրաստներից ու ճեղքերից խուսափելու համար, պատկերացրու բոլոր սահմանները փակեն արաբների, աֆրիկացիների, հնդիկների համար, ու սրանց թողնեն ճահճի մեջ, ապա վերջիններս ավելի արագ աշխարհը կհոշոտեն։ Համաշխարհային զարգացման մեջ հիմա եվրոպական ու ամերիկյան սկզբուքները ահագին դրական դեր են կատարում, պատկերացրու բոլորը լինեն Ռուսաստանի պես միայն ուզող՝ աշխարհի վերջը կգա։ Փակ սահմաններն ու համագործակցության սահմանափակումները դրանք մեր մոլորակի թշնամին են, սաղ պատերազմներն ու աղքատությունը մտավոր, տնտեսական, սոցիալական սահմանափակումների արդյունք են։ Հյուսիսային Կորեան տես, լրիվ հակագլոբալիստականության տիպիկ օրինակ է, աշխարհից բեխաբար կոտորվում են հանուն Կիմ Չեն Իրի կայֆերի։ Իսկ չինացիք ի՞նչ, մարդիկ ամենաշատն են, աշխարհի համար ամենաշատ աշխատող ժողովուրդն են, ամենաքիչ վնաս տվողը, հիմա յուրաքանչյուր երկիր իր մայրաքաղաքի հրապարակում չինացիքի պատվին պիտի հուշարձան ունենա։ Հա, որ շատ համը հանենք, մի օր կջղայնանան ու կուտեն սաղիս

Դե ես էլ հենց նշել եմ, որ շատերին գլոբալիզացիան դրական է երևում, իսկ ես այլ կարծիքի եմ:
Մի քանի գրանցում առաջ /29,41 / մանրամասն ներկայացրել էի իմ դիրքորոշումը, թե ինչու եմ այդպես կարծում:
Քո պատկերացրածով ամեն խառնուրդ կամ խառնվելու պրոցես դրական է. Միջնադարում արաբական արշավանքները մի 5-6 դար Հայաստանը ամայացրին, Այդ խառնուրդը միայն ավերածություններ ծնեց: Հայերս գենետիկորեն 80 տոկոսով դարձանք արաբ: Լավ էր դա՞:
Միջնադարյան ֆեոդալական խավարամոլությունը, հետո էլ ինկվիզիցիան 3-4 դար իրենց գործն արեցին եվրոպայում, ու ոչ միչ բան առաջ չէր շարժվում:
Բայց .այնուհանդերձ հենց եվրոպան դարձավ զարգացման առանցքը, որովհետև հյուսիսային կյանքը պարտադրում էր տեխնիկական նորամուծություններ: Տեխնիկապես առաջ անցած մարդուն այլևս քրիստոնեական սահմանափակությունը չէր կարող արգելակել, եվ Եվրոպան ահռելի տեմպերով սկսեց զարգանալ: Նա զարգացավ ինքն իր մեջ, իր ներքին ռեսուրսների ու իր ներսում ձավավորված արժեհամակարգերի հաշվին: Այդ գործում ոչ մի թուրք, արաբ կամ աֆրիկացի էլ պետք չեղավ:

Մարդկությունը զարգացել է ոչ թե խառնվելու հաշվին, այլ քաղաքակրթական կենտրոնների հաշվին, ուր դրսից մուտք է գործել միայն հանճարեղ եկվորը, որը ոչ թե թարմ արյուն, այլ պատրաստի տաղանդավոր ուղեղ է ներմուծել:
Ու հիմա հանկարծ սաղ աշխարհով կանգնել ասում են, թե, բա որ մնանք մեկուսացված, կսպառվենք ու չենք զարգանա: Հա հետամնացը պետք է ձգտի ամեն կերպ զարգացած աշխարհից վերցնի ամեն նորություն: Միայն ապուշը սրան դեմ կլինի:
Ես քննարկում էի գլոբալ առումով պրոցեսի ելքը: Այսինքն այն, որ զարգացած երկրները պետք է կարողանան մեկուսանալ վայրենիներից, որպեսզի այդ վայրենին զարգացած աշխարհի արժեհամակարգը չայլանդակի:
Հյուսիսային կորոայի մոդելը ծայրոհեղ տհասության մոդել է, այն կապ չունի գլոբալիզացիայի հետ
Զարգացումը միայն գրադիենտների հաշվին է կենսունակ: Ինչպես էներգիան է գեներացվում գրադիենտների հաշվին, էնպես էլ միտքն աշխատում է, երբ տեսնում է, որ լավ աշխատեց, ուրիշներից լավ կապրի: Ոչ թե օրվա հաց կունենա, այլ ուրիշներից շատ ավելի լավ կապրի: Սրանք սկզբունքորեն տարբեր բաներ են:
Օրվա հացով աշխատողը սևագործությունից այն կողմ գործ չի անում: Միլիոնն ու միլիարդն են գործ անում: Այն էլ այն դեպքում, երբ մարդը տեսնում է, որ մեկ ուրիշը սոված է: Սա է մարդու բնույթը: Սոցիալիզմի պարտության հիմքը սրանում էր, եվրոպայի խառնվելու հետևանքով առաջացած միջին եվրոպացին էլ կլինի եվրոպայի վերջը:
Ամերիկա մտած աղքատ սոված էմիգրանտը օր ու գիշեր աշխատում է, որ ինչ որ տեղ հավասարվի մյուսներին: Հենց հավասարվեց, դանդաղեցնում է աշխատանքի տեմպը: Այ հենց էդ առաջին սերնդի էմիգրանտի աշխատանքով է ինչ որ նոր բան ստեղծվում: Երկրոդ սերունդն արդեն շարքային ամերիկացի է, ու սպասում է թե հեսա դրսից մի ուրիշ սոված կգա- կաշխատի: Դրա համար էլ ամերիկան մշտապես նոր սովածների կարիք ունի:
Սա է էությունը, մնացածը ստից խոսքեր են: Վաղը մյուս օր կտեսնես, թե եվրոպա մտած ու մեծամասնություն կազմած արաբները ոնց են եվրոպացիներից ստրևուկներ սարքելու ու նստեն գլխներին:
Հայաստանի հարց ես առհասարակ չեմ քննարկում, մենք էդ հավասարումներում չկանք վաաբշչե:

[Վիշապ]

Բիձ, ամբողջ խնդիրն այն է, որ դու չես ցանկանում խնդիրը դիտարկել մոլորակի կտրվածքով ու երկար ժամանակահատվածի համար, դրա համար ինչ–ինչ քաղաքակրթական կենտրոնների անաղարտության մասին իդեալիստական ցանկություններ ունես։ Եվրոպան այնպիսի գարշանքի միջով է անցել ու հասել այս մակարդակին, որ թաթար–մոնղոլները գուցե քաղաքակրթության տիպար հանդիսանային միջնադարյան եվրոպյան թափթփուկ զանգվածների համեմատ։ Ներիր, ժամանակս կարճ է, հետո կգրեմ։

[Բիձա]

Բիձ, ամբողջ խնդիրն այն է, որ դու չես ցանկանում խնդիրը դիտարկել մոլորակի կտրվածքով ու երկար ժամանակահատվածի համար, դրա համար ինչ–ինչ քաղաքակրթական կենտրոնների անաղարտության մասին իդեալիստական ցանկություններ ունես։ Եվրոպան այնպիսի գարշանքի միջով է անցել ու հասել այս մակարդակին, որ թաթար–մոնղոլները գուցե քաղաքակրթության տիպար հանդիսանային միջնադարյան եվրոպյան թափթփուկ զանգվածների համեմատ։ Ներիր, ժամանակս կարճ է, հետո կգրեմ։

Հենց մոլորակի. և երկար ժամանակի կտրվածքով եմ քննարկում, դրա համար էլ հանգում եմ բացասական արդյունքների.
Իսկ եվրոպացիք իրենց "գարշանքով" հանդերձ էնքան հիմար էին, էնքան քթամազ , որ նույնիսկ գրանցում էին իրենց գարշանքները, որ այսօր կարդալով տեղեկանանք, թե ինչ գարշելիներն էին իրենք.
Ի հակառակ, տեսնում ենք, թէ ինչքան մաքուր են եղել թաթար-մոնղոլնելը. Ոչ մի բան հայտնի չէ, կա միայն արդյունք. -գենոցիդ, օվկիանոսից-օվկիանոս կայսրություն.
Իրենց արածից միայն թուրքացած տարածքներն են մնացել ու մոնղոլականից եվրոպականի վերածված թուրքական արտաքին Իսկ ես էլ ամբողջ կյանքումս միամտորեն մտածել եմ, թե սա արդեն բավարար է, որ "եվրոպական գարշանքը" չհավասարեցվի. ասիական վայրենությանը.
Ի միջի այլոց էդ "մոնղոլական քաղաքակրթական տիպարները" դեռ չեն հեռացել ասպարեզից, Հայաստանում հենց դրանք էլ հիմա տիրություն են անում. Որ համեմատում ես, իսկապես եվրոպացի գարշանքներն ուր, ես խեղճ քաղաքակարթության տիպարներն ուր.

[Վիշապ]

Հենց մոլորակի. և երկար ժամանակի կտրվածքով եմ քննարկում, դրա համար էլ հանգում եմ բացասական արդյունքների.
Իսկ եվրոպացիք իրենց "գարշանքով" հանդերձ էնքան հիմար էին, էնքան քթամազ , որ նույնիսկ գրանցում էին իրենց գարշանքները, որ այսօր կարդալով տեղեկանանք, թե ինչ գարշելիներն էին իրենք.
Ի հակառակ, տեսնում ենք, թէ ինչքան մաքուր են եղել թաթար-մոնղոլնելը. Ոչ մի բան հայտնի չէ, կա միայն արդյունք. -գենոցիդ, օվկիանոսից-օվկիանոս կայսրություն.
Իրենց արածից միայն թուրքացած տարածքներն են մնացել ու մոնղոլականից եվրոպականի վերածված թուրքական արտաքին Իսկ ես էլ ամբողջ կյանքումս միամտորեն մտածել եմ, թե սա արդեն բավարար է, որ "եվրոպական գարշանքը" չհավասարեցվի. ասիական վայրենությանը.
Ի միջի այլոց էդ "մոնղոլական քաղաքակրթական տիպարները" դեռ չեն հեռացել ասպարեզից, Հայաստանում հենց դրանք էլ հիմա տիրություն են անում. Որ համեմատում ես, իսկապես եվրոպացի գարշանքներն ուր, ես խեղճ քաղաքակարթության տիպարներն ուր.

Ներիր, բայց հուզական մտքեր ես արտահայտում: Թաթար-մոնղոլները փաստացի իրենց արածն արել վերջացրել են: Ներկայումս Թուրքիան Եվրոմիությանը անդամագրվելու թեկնածու է, իսկ քաղաքակրթության բնօրրան Հայաստանս առայժմ միայն կարող է երազել թեկուզ թեկնածուի կարգավիճակով Եվրոխորհրդում քննարկման առարկա լինել: Թուրքական մշակույթ կա, արդյունաբերություն կա, կրթություն կա, կան թուրք հայտնի գրողներ, աստղագետներ, ֆիզիկոսներ, հիմա թուրքերը չեն մորթում ու թալանում այլ ազգերին ինչպես առաջ: Սա բնական պրոցես է, որի դեմ դու ոչինչ չես կարող անել բացի բողոքդ արտահայտելուց: Բնական պրոցեսին դեմ գնալով միայն խախտելու ես հավասարակշռության օրենքը, որի համար պատժվելու ես: Նույնն է թե եղնիկներին փորձենք առանձնացնել առյուծներից, որ նրանց չուտեն, քանի որ եղնիկները գեղեցիկ են: Ինչ ես կարծում, ի՞նչ կլինի: Եղնիկները կոչնչանան հիվանդությունից, իսկ առյուծները՝ սովից, քանզի առյուծները առաջին հերթին խժռում են թույլ ու վատառողջ եղնիկներին: Իսկ ինչ ես կարծում, ի՞նչ կլինի եթե աշխարհը բաժանենք երկու մասի, մի մասում առանձնացնենք թերզարգացած պոպուլյացիային, մյուսում՝ քաղաքակիրթ ու զարգացած զանգվածին: Թերզարգացած մասսան կուտի մոլորակը, զարգացածներին էլ հետը: Այստեղ միակողմանի մտածելակերպի խնդիր էլ կա՝ իսկ ի՞նչ, եթե դու ծնվեիր Աֆրիկայում, կուզեի՞ր քո առաջ պարիսպներ տեսնել դեպի Եվրոպա: Իսկ լա՞վ է, որ հիմա հայերս ազատ չենք կարող Եվրոպա գնալ: Նորից եմ ասում, գլոբալիզացիան դա մտածելակերպ է, որի մեջ ներառվում են հավասարությունը, հանդուրժողականությունը, ազատամտությունը, և որը համամարդկային զարգացման հնարավորություններ է տալիս: Ազգայնականությունը և դիսկրիմինացիան դրանք միայն թշնամանքի աղբյուր են, էգոիզմ, չարություն, ճգնաժամ, դեպրեսիա, պատերազմ: Ես չեմ ասում հենց հիմա բոլոր սահմանները պետք է բացել ու բոլորին նույն արտոնությունները տալ: Ժամանակի ընթացքում, շատ մանրից, ուղղակի տենդենցը պետք չի խախտել: Այդպիսի համաշխարհային պրոցես կա, որն արդեն վաղուց սկսվել է, ու որի դեմն առնելն արդեն բարդ գործ է, ավելի լավ է պատրաստվել, քանի որ հակադրվելով միայն կորուստներն են մեծ լինելու: Իսկ ոչ մի համամարդկային պրոցես առանց կորուստների չի լինում:

[Բիձա]

Ներիր, բայց հուզական մտքեր ես արտահայտում: Թաթար-մոնղոլները փաստացի իրենց արածն արել վերջացրել են: Ներկայումս Թուրքիան Եվրոմիությանը անդամագրվելու թեկնածու է, իսկ քաղաքակրթության բնօրրան Հայաստանս առայժմ միայն կարող է երազել թեկուզ թեկնածուի կարգավիճակով Եվրոխորհրդում քննարկման առարկա լինել: Թուրքական մշակույթ կա, արդյունաբերություն կա, կրթություն կա, կան թուրք հայտնի գրողներ, աստղագետներ, ֆիզիկոսներ, հիմա թուրքերը չեն մորթում ու թալանում այլ ազգերին ինչպես առաջ: Սա բնական պրոցես է, որի դեմ դու ոչինչ չես կարող անել բացի բողոքդ արտահայտելուց: Բնական պրոցեսին դեմ գնալով միայն խախտելու ես հավասարակշռության օրենքը, որի համար պատժվելու ես: Նույնն է թե եղնիկներին փորձենք առանձնացնել առյուծներից, որ նրանց չուտեն, քանի որ եղնիկները գեղեցիկ են: Ինչ ես կարծում, ի՞նչ կլինի: Եղնիկները կոչնչանան հիվանդությունից, իսկ առյուծները՝ սովից, քանզի առյուծները առաջին հերթին խժռում են թույլ ու վատառողջ եղնիկներին: Իսկ ինչ ես կարծում, ի՞նչ կլինի եթե աշխարհը բաժանենք երկու մասի, մի մասում առանձնացնենք թերզարգացած պոպուլյացիային, մյուսում՝ քաղաքակիրթ ու զարգացած զանգվածին: Թերզարգացած մասսան կուտի մոլորակը, զարգացածներին էլ հետը: Այստեղ միակողմանի մտածելակերպի խնդիր էլ կա՝ իսկ ի՞նչ, եթե դու ծնվեիր Աֆրիկայում, կուզեի՞ր քո առաջ պարիսպներ տեսնել դեպի Եվրոպա: Իսկ լա՞վ է, որ հիմա հայերս ազատ չենք կարող Եվրոպա գնալ: Նորից եմ ասում, գլոբալիզացիան դա մտածելակերպ է, որի մեջ ներառվում են հավասարությունը, հանդուրժողականությունը, ազատամտությունը, և որը համամարդկային զարգացման հնարավորություններ է տալիս: Ազգայնականությունը և դիսկրիմինացիան դրանք միայն թշնամանքի աղբյուր են, էգոիզմ, չարություն, ճգնաժամ, դեպրեսիա, պատերազմ: Ես չեմ ասում հենց հիմա բոլոր սահմանները պետք է բացել ու բոլորին նույն արտոնությունները տալ: Ժամանակի ընթացքում, շատ մանրից, ուղղակի տենդենցը պետք չի խախտել: Այդպիսի համաշխարհային պրոցես կա, որն արդեն վաղուց սկսվել է, ու որի դեմն առնելն արդեն բարդ գործ է, ավելի լավ է պատրաստվել, քանի որ հակադրվելով միայն կորուստներն են մեծ լինելու: Իսկ ոչ մի համամարդկային պրոցես առանց կորուստների չի լինում:

Էդ ինչ որ դու գրում ես մի բառով կոչվում է կոսմոպոլիտիզմ. կոսմոպոլիտիզմի գնահատականները կան ու այն վաղուց է մերժված լուրջ մարդկանց կողմից.
Գումարած դրան
Դու հարցին նայում ես հայաստանյան ճահճից, ես հարցը քննարկում եմ եվրոպական-արևմտյան տեսանկյունից, քանի որ գլոբալիզացիան հայկական հարց չէ….
Դու եղնիկ- առյուծ կենդանական կերաշղթայի հարաբերությունները փորձում ես հիմք դարձնել մարդկային զարգացած հասարակություն-վայրենի հասարակություն հակադրությունների մոդել, որը ոչ ադեկվատ է…
Դու միմիկրիայով ապրող մուղամբազ թուրքերին համարում ես եվրոպացի, ես նրանց համարում եմ ասիացի անկախ իրենց լավ խաղարկված մուղամներից.
Դու կարծում ես, որ թուրքերը մեծ մշակութի տեր են, ես էլ կարծում եմ, որ թուրքական մշակույթ ասածը, ամբողջ եվրոպային սրի քաշելն է եղել, հայերին, հույներին, ասորիներին, հիմա էլ քրդերին կոտորելն է եղել, հիմա էլ էսքանից հետո մեզ կզացնելը.
Քո գրող ասած Փամուկն էլ էնքան աֆերիստ էր, էր որ հաջողացրեց մրցանակ ստանալ ոչ թե որպես գրող, այլ խաղարկելով հայակական արյան թեման.
Թուրքական կրթություն գոյություն ունի այնքանով, որքանով որ կա հայկականը.
Ինչ ասեմ, դու աշխարհի ամենապարազիտ ազգին ու երկրին փորձում ես սարքել ընդօրինակման մոդել.
Հաջորդը-
Գլոբալիզացիան դա մտածելակերպ չէ, դա տնտեսական, ինմֆորմացիոն, միջազգային քաղաքական պրոցես է, որը շատ շուտով կվերջանա. Իսկ ովքեր այն ընկալած կլինեն որպես մտածելակերպ, ստիպված են լինելու ամբողջ կյանքը զղջալ.
Ոնց հասկանում եմ, դու Հայաստանում ես մեծացել, արտերկրում ուսանելու կամ աշխատելու մեծ փորձ չունես և հարցերին նայում ես խիստ տեսական, դասագրքային տեսանկյուններից. Դու սպասում ես թե դրսից միայն մանանա է թափվելու մեր գլխին… Մի հատ հետ նայի ու տես, թե վերջին վաթսունչորս տարվա մեջ քանի խաղաղ տարի է եղել աշխարհի երեսին… Թե Իրաք մտնելուց առաջ ում մտքով կանցներ, որ էդպիսի բան է հնարավոր, որ հրեաները պաղեստինցիներին որպես հավերի կվերաբերվեն…
Դու տեղյակ չես որ չինացիք շատ լուրջ տիեզերական ռազմական գերիշխանության պետական ծրագիր են իրականացնում…
Քո պատկերացումներում այլևս աշխարհում գոյություն չունի ատոմային ռումբ, ստելս, ռազմական բյուջե, սուզանավ, փող, պետական ու ազգային շահ… .Միայն եղնիկներ են մնացել ու մարդասիրական մղումներով սովածացած սանիտար առյուծներ…

[Վիշապ]

Էդ ինչ որ դու գրում ես մի բառով կոչվում է կոսմոպոլիտիզմ. կոսմոպոլիտիզմի գնահատականները կան ու այն վաղուց է մերժված լուրջ մարդկանց կողմից.

Հարգելիս, ազգերի բաժանման դեմ ես ոչինչ չեմ արտահայտվել, կամ երբևէ «մեկ ազգ - մեկ մոլորակ» տիպի մտքեր չեմ արտահայտել, որ իմ գրածները դու կոչես կոսմոպոլիտիզմ, առավել ևս որ այդ ազգերը վաղուց կան, հազիվ թե բոլորին կարողանաս համոզդել, որ մոռանան իրենց հայ, ույղուր կամ չեչեն լինելը, քանի որ նրանք արդեն երկրացի են Համենայն դեպս կառաջարկեի հրաժարվել անորոշ արտահայտություններից, ասենք՝ «մերժված է լուրջ մարդկանց կողմից», «ապացուցված է», «բոլորը գիտեն» և այլն, նման դեպքերում ցանկալի են կոնկրետ անուններ, թվեր, հիմնավորումներ:

Գումարած դրան
Դու հարցին նայում ես հայաստանյան ճահճից, ես հարցը քննարկում եմ եվրոպական-արևմտյան տեսանկյունից, քանի որ գլոբալիզացիան հայկական հարց չէ….

Հետաքրքիր է, այդ ինչպես է երևում, որ ես հայաստանյան ճահճից եմ նայում հարցին, կրկնեմ, որ ես հարցին փորձում եմ նայել մոլորակի կտրվածքով ու երկարաժամկետ զարգացման տիրույթում: Նաև հետաքրքիր է, եվոպական-արևմտյան տիրույթից քննարկելիս դու ու՞մ շահերի մասին ես խոսում, եվրոպացիների՞, արևմուտքցիների՞, և փաստորեն ես էլ կոսմոպոլի՞տն եմ

Դու եղնիկ- առյուծ կենդանական կերաշղթայի հարաբերությունները փորձում ես հիմք դարձնել մարդկային զարգացած հասարակություն-վայրենի հասարակություն հակադրությունների մոդել, որը ոչ ադեկվատ է…
Դու միմիկրիայով ապրող մուղամբազ թուրքերին համարում ես եվրոպացի, ես նրանց համարում եմ ասիացի անկախ իրենց լավ խաղարկված մուղամներից.
Դու կարծում ես, որ թուրքերը մեծ մշակութի տեր են, ես էլ կարծում եմ, որ թուրքական մշակույթ ասածը, ամբողջ եվրոպային սրի քաշելն է եղել, հայերին, հույներին, ասորիներին, հիմա էլ քրդերին կոտորելն է եղել, հիմա էլ էսքանից հետո մեզ կզացնելը.
Քո գրող ասած Փամուկն էլ էնքան աֆերիստ էր, էր որ հաջողացրեց մրցանակ ստանալ ոչ թե որպես գրող, այլ խաղարկելով հայակական արյան թեման.
Թուրքական կրթություն գոյություն ունի այնքանով, որքանով որ կա հայկականը.
Ինչ ասեմ, դու աշխարհի ամենապարազիտ ազգին ու երկրին փորձում ես սարքել ընդօրինակման մոդել.

Միակողմանի ես դատում, Նապոլեոնն ու Հիտլերն էլ եվրոպացիներ են եղել, իսպանացիներն էլ կզացրել ու ոչնչացրել են մայաների, ինկերի ողջ քաղաքակրթությունը: Վախտին Տիգրան Մեծն էր սաղին կզացնում, հետո էլ չստացվեց, որ ստացվեր, հիմա ուրիշ բաներից էիր խոսելու, գուցե գոլբալիզացիա ջատագովներից լինեիր, հը՞: Այդ աշխարհի ամենապարազիտ ազգի արտադրանքով հեղեղված է աշխարհիս ամենաաշխատասեր ազգիս շուկան, ինչպիսի պարադոքս:

Հաջորդը-
Գլոբալիզացիան դա մտածելակերպ չէ, դա տնտեսական, ինմֆորմացիոն, միջազգային քաղաքական պրոցես է, որը շատ շուտով կվերջանա. Իսկ ովքեր այն ընկալած կլինեն որպես մտածելակերպ, ստիպված են լինելու ամբողջ կյանքը զղջալ.
Ոնց հասկանում եմ, դու Հայաստանում ես մեծացել, արտերկրում ուսանելու կամ աշխատելու մեծ փորձ չունես և հարցերին նայում ես խիստ տեսական, դասագրքային տեսանկյուններից. Դու սպասում ես թե դրսից միայն մանանա է թափվելու մեր գլխին… Մի հատ հետ նայի ու տես, թե վերջին վաթսունչորս տարվա մեջ քանի խաղաղ տարի է եղել աշխարհի երեսին… Թե Իրաք մտնելուց առաջ ում մտքով կանցներ, որ էդպիսի բան է հնարավոր, որ հրեաները պաղեստինցիներին որպես հավերի կվերաբերվեն…
Դու տեղյակ չես որ չինացիք շատ լուրջ տիեզերական ռազմական գերիշխանության պետական ծրագիր են իրականացնում…
Քո պատկերացումներում այլևս աշխարհում գոյություն չունի ատոմային ռումբ, ստելս, ռազմական բյուջե, սուզանավ, փող, պետական ու ազգային շահ… .Միայն եղնիկներ են մնացել ու մարդասիրական մղումներով սովածացած սանիտար առյուծներ…

Ուրեմն այսպես: Նոր դու եվրոպական արժեքներն էիր պաշտպանում բիրտ ասիացիներից, հիմա խոսում ես հայերիս շահերից: Որպեսզի Հայաստանում մեծացած ու կրթություն ստացածս շատ չծավալվի, ապա խնդրում եմ բեր մեկ օրինակ, որ վերջին վաթսունչորս տարիների ընթացքում նորմալ, մարդկային արժեքներ (դեմոկրատական չեմ ասում) ու իրավունքներ պաշտպանող երկրի վրա հարձակվել են: Հարձակվել են այն երկրների վրա, որտեղ թույլ համակարգ է, ու մարդուս տարրական իրավուքները ոտնահարվել են ամեն օր: Առյուծների օրինակը հիշու՞մ ես…

[Lion]

- պատերազմների բացակայություն
- ազգամիջյան թշնամանքի, ատելության, անհանդուրժողականության բացակայություն
- հարուստ ու աղքատ պետությունների և առհասարակ պետությունների բացակայություն:
- ռազմական ծրագրերի վրա միլիարդների չծախսում
- ազատ վիզային ռեժիմ, ազատ տեղափոխություն և ազատ աշխատանքի իրավունք մոլորակի ցանկացած վայրում:
- և այլն...

Սա լրիվ ուտոպիա է: Այսինքն իրականում դրված են խնդիրներ, որոնք գործնականում լուծելի չեն...

[Elmo]

Սա լրիվ ուտոպիա է: Այսինքն իրականում դրված են խնդիրներ, որոնք գործնականում լուծելի չեն...

Եթե նայել ես, ես գրել եմ ամենասկզբում, որ դա ուտոպիա է:
Բայց մի բան էլ հաշվի առ: Ճակատագիրը հումորի զգացումից զուրկ չի:

Չեմ հիշում էրբ մի գիտնական լեկցիա էր կարդում մեքենաների մասին, որոնք կմտածեն ու խնդիրներ կլուծեն մարդու փոխարեն: Լսարանում ընդամենը 1 հոգի էր մնացել: Մնացածը լքել էին լսարանը:
Հիմա դու նստած էս այդ սարքի առջև և կարդում ես իմ գրածը:

[Բիձա]

Հ
Այդ աշխարհի ամենապարազիտ ազգի արտադրանքով հեղեղված է աշխարհիս ամենաաշխատասեր ազգիս շուկան, ինչպիսի պարադոքս:
…

Վիշապ ջան, եթե Եվրոպայի մզկիթներով պատվելն ու որպես արևմտյան արժեքների պահապան ու գեներացնող կենտրոն դեգրադացվելը քեզ չի անհանգստացնում, Եթե Անտվերպենի արաբանալը, Ֆրանկֆուրտի թուրքանալը, թուրքերի կիպրոսը բաժանելը, հիմա էլ քրդերին կոտորելը քեզ չի անհանգստացնում, բայց դու հիացած ես թուրքերի ամերիկյան տեխնոլոգիայով արտադրված ու հայաստան հասած նասկիներով, ու հենց դա ես համարում նվաճում և նպատակ, ապա իմ արգումենտները ես համարում եմ սպառված. .
Չնայած մի հարցում դու անվերապահորեն ճիշտ ես, մենք աշխարհի "ամենաաշխատասեր" ազգն ենք: Մենք որ գիր- գրականություն ունեինք ուրիշները դեռ կապիկ էին, բա ոնց,