Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Tirim-tim]

Երևի նախորդ գրառումների հետ ընդհանրապես կապ չունի, բայց էսօր տեսա, ասեցի կիսվեմ

Ավստրիացի գիտնական, մարդաբան Ֆոն Լուշանը հայերին բնութագրում է որպես «պատմությանը հայտնի քաղաքականապես ամենահիմար ազգը, որը ոչ միայն ընդունակ չէ ինքն իրեն կառավարել, այլև` նորմալ կառավարվել ավելի կազմակերպված ազգերի կողմից»:

[Lion]

Է հա, որ ինչ? Անիմաստ և շովինիստական ոգով հագեցված կարծիք...

[Արէա]

Լավ էլ ճիշտ կարծիք ա Lion, ինչքան էլ անընդունելի ու խորթ լինի նման բնորոշումը, բայց վերջին քսան տարվա, ու ինչու չէ նաև դրանից առաջվա, դրանից 10 տարի առաջվա, դրանից 100 տարի առաջվա, դրանից 200 տարի առաջվա պատմությունը հենց սա ա ցույց տալիս:

Հ.Գ. իհարկե ամենահիմարի պահով չգիտեմ, գուցե ավելի հիմար ազգ էլ կգտնվի, բայց որ հիմարների շարքում ենք էդ հաստատ (իհարկե կառավարման առումով):

[Varzor]

Երևի նախորդ գրառումների հետ ընդհանրապես կապ չունի, բայց էսօր տեսա, ասեցի կիսվեմ

Ավստրիացի գիտնական, մարդաբան Ֆոն Լուշանը հայերին բնութագրում է որպես «պատմությանը հայտնի քաղաքականապես ամենահիմար ազգը, որը ոչ միայն ընդունակ չէ ինքն իրեն կառավարել, այլև` նորմալ կառավարվել ավելի կազմակերպված ազգերի կողմից»:

Փաստորեն ինքը ոչ միայն մարդաբան է, այլև կառավարման մասնագետ, մտավոր ունակությունների գիտակ:
Ասա այ տխմար, գնա քո կմախքների հետ խաղա, ինչ գործ ունես էշ-էշ դուրս են տալիս: Դե թող կանգնի ու նույն բանն ասի ասենք Վիկ Դարչինյանին

Բայց նախադասության երկրորդ մասն իրոք որ ավելի ճիշտ է և իր մեջ ներառում է նաև առաջին մասի պատասխանը: Հայերը երբեք չեն սիրել ուրիշների կողմից կառավարվելը, իսկ քանի որ վերջին հարյուրամյակների հայկական կառավարումը օտարների թելադրանքով է, դրա համար էլ մենք մեզ էլ չենք կարողանում կառավարել:
Ու մեկ էլ մի բան.
Քանի որ քաղաքականությունը պոռնկություն է, ապա շատ էլ լավ է, որ հայերը քաղաքական ամենահիմար ազգի տպավորություն են թողնում
Հայ կառավարումը միշտ առաջնորդվել է և հիմնվել է բարոյական նորմերի վրա, և քանի որ քաղաքականությունում դա անթույլատրելի շքեղություն է, ապա հայերը երբեք քաղաքական ուժեղ կոմբինացիաներ չեն իրականացրել:

[Lion]

Փաստորեն ինքը ոչ միայն մարդաբան է, այլև կառավարման մասնագետ, մտավոր ունակությունների գիտակ:
Ասա այ տխմար, գնա քո կմախքների հետ խաղա, ինչ գործ ունես էշ-էշ դուրս են տալիս: Դե թող կանգնի ու նույն բանն ասի ասենք Վիկ Դարչինյանին

Բայց նախադասության երկրորդ մասն իրոք որ ավելի ճիշտ է և իր մեջ ներառում է նաև առաջին մասի պատասխանը: Հայերը երբեք չեն սիրել ուրիշների կողմից կառավարվելը, իսկ քանի որ վերջին հարյուրամյակների հայկական կառավարումը օտարների թելադրանքով է, դրա համար էլ մենք մեզ էլ չենք կարողանում կառավարել:
Ու մեկ էլ մի բան.
Քանի որ քաղաքականությունը պոռնկություն է, ապա շատ էլ լավ է, որ հայերը քաղաքական ամենահիմար ազգի տպավորություն են թողնում
Հայ կառավարումը միշտ առաջնորդվել է և հիմնվել է բարոյական նորմերի վրա, և քանի որ քաղաքականությունում դա անթույլատրելի շքեղություն է, ապա հայերը երբեք քաղաքական ուժեղ կոմբինացիաներ չեն իրականացրել:

Այս յուրօրինակ կարծիքի հետ իհարկե արելի է համաձայնել, բայց շարունակում եմ պնդել, որ սա մեր ազգին տրված անիմաստ և հիմար պիտակավորում է:

[Varzor]

Այս յուրօրինակ կարծիքի հետ իհարկե արելի է համաձայնել, բայց շարունակում եմ պնդել, որ սա մեր ազգին տրված անիմաստ և հիմար պիտակավորում է:

Դե իհարկե հիմարություն է արել: Որ մի խելքը գլխին մարդը նորմալ կվերաբերվի որևիցէ մեկի արված նմանատիպ արտահայտությանը? ՄԻանգամից այդպես անգրագետ ու այդես պրիմիտիվ արտահայտվել մի ամբողջ ժողովրդի մասին` հիմարության նշան է, կամ էլ պատվերի չի բացառվում նույնիսկ անձնական ատելությունը ...

[Արէա]

Հայ կառավարումը միշտ առաջնորդվել է և հիմնվել է բարոյական նորմերի վրա

Մի՞շտ, ե՞րբ:

[Varzor]

Մի՞շտ, ե՞րբ:

Հեռավոր անցյալում
Այն ժամանակ, երբ իրոք ինքնուրույն պետություն ենք ունեցոլ: Նույնիսկ 18թ-ին ստեղծված պետությունն ավելի շատ բարոյական հիմունքների վրա էր ստեղծվել: Բնական պատճառ էր` օրենսդրությունը դեռևս զարգացած չէր, փորձ չկար:

Եթե բարոյական նորմերի վրա հիմնված կառավարում չունենայինք, ապա Հայակակն լեռնաշխարհու ատ վաղուց արդեն ոչ մի հայ չէր մնացել, հիմա էլ ՀՀ չէր լինի: Էն տակի մնացած բարոյականությունն է, որ դեռևս այս ազգին պահում է:

[Արէա]

Հեռավոր անցյալում

Իսկ որտեղից գիտես որ հեռավոր անցյալում կառավարիչներն ավելի բարոյական նորմերով էին շարժվում քան հիմա, ես կասեի լրիվ հակառակը: Բայց բարոյականության մասին չենք խոսում, խոսում ենք արդյունավետության մասին:
Տիգրան Մեծից էս կողմ կարելի է ասել արդյունավետ կառավարում չենք ունեցել, մի երկու բացառություններով, հիշի թեկուզ Արշակ թագավորին:

Դրանից հետո մեզ կառավարել են օտարները, հերիք չի մեզ չէինք կարողանում կառավարել, մի հատ էլ մեծամտաբար թքած ունեինք օտար կառավարողների օրենքների վրա: Հետո մի քանի հարյուր տարի հետո մի երկու տարով հնարավորություն ունեցանք ձեռքներս վերցնենք մեր կառավարումը, և ի՞նչ արեցինք, սկսեցինք քրքրել իրար, բոլշևիկ մենշևիկ, դաշնակ, հնչակ ու էլի ես ինչ գիտեմ ինչ զահրումար սկսեցինք խաղալ, մինչև ձեռքներիցս առան մեր իրավունքը, ու էլի սկսեցին օտարները կառավարել, հիմա էլ սկսեցինք ամեն գնով ազատվել էդ կառավարումից, ազատվեցինք, ու ի՞նչ արեցինք, սկսեցինք նորմալ կառավարել ու կառավարվե՞լ, չէ հա, կառավարողները սկսեցին լափել ժողովրդի ունեցվածքը, կառավարվողներն էլ էլի սկսեցին թքած ունենալ կառավարողի ստեղծած օրենքների վրա:

Եթե բարոյական նորմերի վրա հիմնված կառավարում չունենայինք, ապա Հայակակն լեռնաշխարհու ատ վաղուց արդեն ոչ մի հայ չէր մնացել, հիմա էլ ՀՀ չէր լինի:

Բայց ե՞րբ այ ցավդ տանեմ, 1500 տարի ինքնուրույն կառավարում չունեինք, բարոյական կառավարման մասին էլ չեմ խոսում: 2000 տարի առաջվա կառտավարումն ի՞նչ կապ ունի ժողովրդի գոյատևման հետ:

[Varzor]

Իսկ որտեղից գիտես որ հեռավոր անցյալում կառավարիչներն ավելի բարոյական նորմերով էին շարժվում քան հիմա, ես կասեի լրիվ հակառակը: Բայց բարոյականության մասին չենք խոսում, խոսում ենք արդյունավետության մասին:
Տիգրան Մեծից էս կողմ կարելի է ասել արդյունավետ կառավարում չենք ունեցել, մի երկու բացառություններով, հիշի թեկուզ Արշակ թագավորին:

Դրանից հետո մեզ կառավարել են օտարները, հերիք չի մեզ չէինք կարողանում կառավարել, մի հատ էլ մեծամտաբար թքած ունեինք օտար կառավարողների օրենքների վրա: Հետո մի քանի հարյուր տարի հետո մի երկու տարով հնարավորություն ունեցանք ձեռքներս վերցնենք մեր կառավարումը, և ի՞նչ արեցինք, սկսեցինք քրքրել իրար, բոլշևիկ մենշևիկ, դաշնակ, հնչակ ու էլի ես ինչ գիտեմ ինչ զահրումար սկսեցինք խաղալ, մինչև ձեռքներիցս առան մեր իրավունքը, ու էլի սկսեցին օտարները կառավարել, հիմա էլ սկսեցինք ամեն գնով ազատվել էդ կառավարումից, ազատվեցինք, ու ի՞նչ արեցինք, սկսեցինք նորմալ կառավարել ու կառավարվե՞լ, չէ հա, կառավարողները սկսեցին լափել ժողովրդի ունեցվածքը, կառավարվողներն էլ էլի սկսեցին թքած ունենալ կառավարողի ստեղծած օրենքների վրա:

Բայց ե՞րբ այ ցավդ տանեմ, 1500 տարի ինքնուրույն կառավարում չունեինք, բարոյական կառավարման մասին էլ չեմ խոսում: 2000 տարի առաջվա կառտավարումն ի՞նչ կապ ունի ժողովրդի գոյատևման հետ:

Շատ պարզ ձևով գիտեմ` մաքուր տրամաբանություն: Քանի որ օրենսդրական դաշտն այդքան զարգացած չէր, որքան ներկայումս, հասարակական զարգացումները նույնպես թույլ էին, ապա ամբողջ կառավարումն իրականացվում էր բուն վախի և հարգանքի ու հավատքի վրա: Վախը միշտ էլ կա, տակը մնաց հավատք ու հարգանք` երկուսն էլ բարոյական հիմքերի վրա դրված երևույթներ են: Համենայն դեպս ժամանակին մարդիք մեռնում էին իրենց իշխանի համար, իսկ հիմա քանի հոգի կմեռնի իր "իշխանի" համար?

Էդ որտեղիցվերցրիր, որ 1500 տարի ինքնուրույն կառավարում չունեինք? Այն որ միասնական թագավորություն չկար, դա այդպես է: Բայց կար Կիլիկիա, Ուտիքի, Արցախի թագավորություններ, Զաքարյաններ և այլն: Տեղային ինքնակառավարման տեսանկյունից միանշանակ մեծ էր բարոյական կողմը` քրիստոնեական ուսմունքի բարոյականությունը և հայ ազատ գյուղացի բարոյականությունը:
Ժողովրդի գոյատևումնի պատմական բնօրրանում առանց բարոյական նորմերի անհնար է: Փաստեր բերեմ?
Ուր են Ասորեստանը, Հռոմը, Կարթագենը, Փյունիկիան...?
Նույնիսկ ունենալով հզոր պետութուններ կորցրին ամեն ինչ, որոշները նույնիսկ վերացան պատմական ասպարեզից` ձուլվեցին, անվանափոխվեցին, կրոնափոխվեցին և այլն:
Եթե չլիներ ժողովրդի գեներում նստած բարոյական գիտակցությունը, որի հիման վրա էլ մերթ ընդ մերթ իրականացվում էր բարոյական ղեկավարում, ապա հիմա մենք էլ անցած կլինեինք այդ ազգերի ու պետությունների շարքերը:

[Արէա]

Էդքան էլ լավ չեմ հասկանում ինչ ես ասում: Հավատք, հարգանք, վախը միշտ էլ կա: Ուզում ես ասել հայերի ուշքը գնում էր իրենց իշխանների համար, իշխաններն էլ թագավորների անունով էին երդվո՞ւմ: Ես ինչքան գիտեմ լրիվ հակառակ պատկերն ա եղել միշտ, իշխանները ատել են թագավորին, թագավորը իշխաններին, գյուղապետերը գյուղացիներին, գյուղացիները գյուղապետերին: Կառավարողը շատ տեղերում առաջին գիշերվա իրավունք ուներ, նրա կամքից էր կախված մարդու ապրել, չապրելը: Ի՞նչ բարոյականության մասին ա խոսքը, չեմ հասկանում:

Ասորեստանը, Հռոմը, Կարթագենը, Փյունիկիան անբարոյական մեռնում էին, հայերն էլ սուրբ է՞ին:
Բարոյականությունը կապ չունի, կամ ես իրոք ոչինչ չեմ հասկանում:

Վերևում նշված էդ անասունը, որ հայերին հիմար էր անվանում, շատ էլ ճիշտ էր ասում, մենք մեզ չենք կարողանում կառավարել, օտարների կառավարումն էլ չենք ուզում: Ու միշտ էլ տենց ա եղել:

[Varzor]

Էդքան էլ լավ չեմ հասկանում ինչ ես ասում: Հավատք, հարգանք, վախը միշտ էլ կա: Ուզում ես ասել հայերի ուշքը գնում էր իրենց իշխանների համար, իշխաններն էլ թագավորների անունով էին երդվո՞ւմ: Ես ինչքան գիտեմ լրիվ հակառակ պատկերն ա եղել միշտ, իշխանները ատել են թագավորին, թագավորը իշխաններին, գյուղապետերը գյուղացիներին, գյուղացիները գյուղապետերին: Կառավարողը շատ տեղերում առաջին գիշերվա իրավունք ուներ, նրա կամքից էր կախված մարդու ապրել, չապրելը: Ի՞նչ բարոյականության մասին ա խոսքը, չեմ հասկանում:

???
Միշտ էլ դժգոհություներ կան` ցանկացած վարչակարգում, բայց եթե կարդում ես նույնիսկ օտարների պատմածները հայերի մասին, ապա այդքան էլ քո ասածի նման չի
Ինչ կա չհասկանալու? Վերադասի կողմից իրականացվող կառավարման արդյուանվետությունը կախված է մի քանի գործոնից:
1. Անձնական մտավոր ունակություններ և գիտելիքներ:
2. Անձնական բարոյական հատկանիշներ
3. Իր անձի հանդեպ ունեցած վախի գործոնը (վախենալով լսում են ու կատարում)
4. Իր անձի հանդեպ ունեցած հարգանքը (հարգում են` կատարում են): Սա ուղղակիորեն կապ ունի 1 և 2 կետերի հետ, ինչպես նաև ենթակաների ունեցած նույն հատկանիշների հետ:

Քրիստոնեական կորնի հիմքերի վրակառուցված կառավարումը նույնպես լրացուցիչ արդունավետություն է տալիս, քանի որ հենց ինքը կրոնը չի ընդունում ղեկավարի հանդեպ ընմոստություն, ինչպես նաև քարոզում է դժվարությունների հաղթահարում և անտրտունթություն

Ի դեպ, որտեղից ես վերցրել, որ առաջին գիշերվա իրավուն է ունեցել հայ իշխանը???

Ասորեստանը, Հռոմը, Կարթագենը, Փյունիկիան անբարոյական մեռնում էին, հայերն էլ սուրբ է՞ին:
Բարոյականությունը կապ չունի, կամ ես իրոք ոչինչ չեմ հասկանում:

Ինչի տենց չի? Բարոյական կարգերի անկումն աննախադեպ աստիճանի էր հասել այդ երկրներում:
Հռոմի մասին էնքան գրված կա, որ կոնկրետ նշումներ կատարելն անիմաստ եմ համարում:
Կարթագենը` փյունիկյան մշակույքի կրողն ու հետևորդն էր, որը "համեմված" էր բազմաթիվ "նորամուծություններով":
Փյունիկյան "բարոյականության" մասին շատ վառ կերպով պատմված է թե Աստվածաշնչում, և թե Եգիպտական աղբյուրներում:
Ասորեստանի մասին էլ մենակ Շամիրամը հերիք չի?

Վերևում նշված էդ անասունը, որ հայերին հիմար էր անվանում, շատ էլ ճիշտ էր ասում, մենք մեզ չենք կարողանում կառավարել, օտարների կառավարումն էլ չենք ուզում: Ու միշտ էլ տենց ա եղել:

Համամիտ եմ այն մասի հետ, որ մենք մեզ չենք կարողանում կառավարել, ուրիշների կառավարումն էլ չենք ուզում` տակ չենք մնում:
Բայց ինքներս մեզ կառավարել չկարողանալը քաղաքական հիմարություն է, թե հակառալը?
Պատմությունը ցույց է տալիս, որ ամեն ժողովուրդ ունեցոլ է իր կառավարման, իր զոմբիացման ձևը: Դեմոկրատիա, Կոլիզեյում, Կոմունիզմ, Իսլամիզմ, Խաչակրություն և այլն: Բայց հայերին զոմբիացնելու ու հպատակեցնելու ձևեր տենց էլ չգտան: ՄԻակ ձևը` բռնությունն էր ու հայրենիքի սպառնալիքը:
Դե հիմա ասա, որևէ քաղաքական գաղափարով չզոմբիանալը հիմարության նշան է, թե հակառակը?

[Արէա]

Դե լավ, սենց խելացի խելացի քթներս տնկած ապրենք համատարած կեղտի մեջ, էն հիմար ազգերն էլ, անգլիացի, գերմանացի բան, թող էշ էշ, զոմբի զոմբի առոք փառոք ապրեն

Հ.գ. Առաջին գիշերվա իրավունքի մասին տեղեկություններ շատ կան 19-րդ դարի վերջի, 20-րդ դարի սկզբի հայ գրականության մեջ, եթե չեմ սխալվում "Վերք Հայաստանի" մեջ էլ կա դրա հիշատակությունը:

[Varzor]

Դե լավ, սենց խելացի խելացի քթներս տնկած ապրենք համատարած կեղտի մեջ, էն հիմար ազգերն էլ, անգլիացի, գերմանացի բան, թող էշ էշ, զոմբի զոմբի առոք փառոք ապրեն
Հ.գ. Առաջին գիշերվա իրավունքի մասին տեղեկություններ շատ կան 19-րդ դարի վերջի, 20-րդ դարի սկզբի հայ գրականության մեջ, եթե չեմ սխալվում "Վերք Հայաստանի" մեջ էլ կա դրա հիշատակությունը:

Ու դա չի վերաբերվում ՀԱՅ իշխաններին

Քթներս տնկած չենք ապրում, բայց փաստը մնում է փաստ: Էդ քո ասած գերմանացուն մի քանի անգամ այնքան են զոմբիացրել, որ համ համաշխարհային չարիքներ են գործել, համ էլ հետո իրենց չարագործությունների համար հերներն անիծել են:

Պաշտոնական տվյալներ եմ ասում. Եվրոմիության տարածքում ապրում է ավելի քան 80 մլն ընչազուրկ և աղքատ մարդ!!! Պատկերացնում ես ինչ թիվ ա? Ավելի շատ, քան Գերմանիայի բնակչությունը:
Փաստացի սրանք Եվրոպայի սև աշխատուժն են ու կեղտոտ գործեր կատարողները: Այսինքն` շահագործվողներն են ու գործող կամ պոտենցյալ հանցագործները:
Իսկ իրենք պետական միջոցները և Եվրոմիության միջոցները մսխում են ինչ-որ հիմար "մարդասիրական" նպատակներով: Ասենք` անվերադարձ օգնություններ են տալիս տարբեր "խելացի" պետություններին ու գաղութացնում դրանց:

Երևանի խանության ժամանակներում առաջին գիշերվա զզվելի "սովորույթը" եղել է մուսուլման այլասերված կառավարչիների մոտ: Այն իսկամական կանոններով նույնպես անթույլատրելի այլասերվածություն է:

[Lion]

Ժողովուրդ, կարծում եմ չարժե ինչ-որ մի հիվանդ անհատի անհիմն խոսքերը սարքել առիթ ու սկսել վիճել` անհիմն վատաբանելով մեր ազգը...