Զանազան լեզվական հարցեր

[ars83]

Հայտնի է, որ հայերենում որոշ դեպքերում ձայնավորը կամ երկբարբառը ենթարկվում է հնչյունափոխության, երբ կորցնում է շեշտը (օրինակ, երբ բառին կամ բառարմատին վերջածանց է ավելանում և շեշտը տեղափոխվում է վերջին վանկի ձայնավորի վրա՝ պատանի –» պատանիակ –» պատանյակ):

Որոշ դեպքերում շեշտափոխական հնչյունափոխության կանոններն ինձ անհասկանալի են։ Օրինակ՝
Բառամիջի փակ վանկի «է» հնչյունը սովորաբար հնչյունափոխվում է «ի»–ի՝ սեր –» սիրային, տեր –» տիրակալ, վերք –» վիրավոր,
սեզ –» սիզախոտ։

Հարց 1. Արդյո՞ք այս կանոնը վերաբերում է միայն միավանկ բառերին, կամ այն բարդ բառերին, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ է (բաղեղ –» բաղեղածածկ, այլ ոչ՝ բաղիաղածածկ, ուղեղ –» ուղեղային, այլ ոչ՝ ուղիղային)։

Հարց 2. Ինչու՞ այս կանոնը չի գործում, օրինակ, հետևյալ դեպքերում՝
բերք –» բերքատու (այլ ոչ՝ բիրքատու), կեր –» կերակրել (այլ ոչ՝ կիրակրել)։

[Rammstein]

Հայտնի է, որ հայերենում որոշ դեպքերում ձայնավորը կամ երկբարբառը ենթարկվում է հնչյունափոխության, երբ կորցնում է շեշտը (օրինակ, երբ բառին կամ բառարմատին վերջածանց է ավելանում և շեշտը տեղափոխվում է վերջին վանկի ձայնավորի վրա՝ պատանի –» պատանիակ –» պատանյակ):

Որոշ դեպքերում շեշտափոխական հնչյունափոխության կանոններն ինձ անհասկանալի են։ Օրինակ՝
Բառամիջի փակ վանկի «է» հնչյունը սովորաբար հնչյունափոխվում է «ի»–ի՝ սեր –» սիրային, տեր –» տիրակալ, վերք –» վիրավոր,
սեզ –» սիզախոտ։

Հարց 1. Արդյո՞ք այս կանոնը վերաբերում է միայն միավանկ բառերին, կամ այն բարդ բառերին, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ է (բաղեղ –» բաղեղածածկ, այլ ոչ՝ բաղիաղածածկ, ուղեղ –» ուղեղային, այլ ոչ՝ ուղիղային)։

Հարց 2. Ինչու՞ այս կանոնը չի գործում, օրինակ, հետևյալ դեպքերում՝
բերք –» բերքատու (այլ ոչ՝ բիրքատու), կեր –» կերակրել (այլ ոչ՝ կիրակրել)։

Դրա համար գոյություն ունի դասական ուղղագրություն, որին մեր ժողովրդի մեծ մասը, չգիտաս ինչու դեմ են: Այտեղ ամեն ինչ տրամաբանված է. կա օրինակ «սէր», որը դառնում է «սիրով», եւ կա «սեր» (կաթի), որը դառնում է «սերով»: Նույնկերպ մյուս բառերը. «տէր» - «տիրակալ», եւ այլն:

[ars83]

Դրա համար գոյություն ունի դասական ուղղագրություն, որին մեր ժողովրդի մեծ մասը, չգիտաս ինչու դեմ են: Այտեղ ամեն ինչ տրամաբանված է. կա օրինակ «սէր», որը դառնում է «սիրով», եւ կա «սեր» (կաթի), որը դառնում է «սերով»: Նույնկերպ մյուս բառերը. «տէր» - «տիրակալ», եւ այլն:

Բայց նույնիսկ դասական ուղղագրությունով գրելիս, եթե չեմ սխալվում «բէրք»–ը «բիրքատու» չի դառնում, ոչ էլ «բաղէղ»–ը՝ «բաղիղածածկ»։

[Rammstein]

Բայց նույնիսկ դասական ուղղագրությունով գրելիս, եթե չեմ սխալվում «բէրք»–ը «բիրքատու» չի դառնում, ոչ էլ «բաղէղ»–ը՝ «բաղիղածածկ»։

Ես լեզվաբան չեմ, առավել եւս դասական ուղղագրության մասնագետ չեմ: Բայց ես հստակ գիտեմ, որ ցանկացած նմանատիպ հարցի ավելի հեշտ է լուծում տալ դասական ուղղագրությամբ:

[StrangeLittleGirl]

Բայց նույնիսկ դասական ուղղագրությունով գրելիս, եթե չեմ սխալվում «բէրք»–ը «բիրքատու» չի դառնում, ոչ էլ «բաղէղ»–ը՝ «բաղիղածածկ»։

Նոր նայեցի բառարանում: Դասական ուղղագրությամբ ոչ թե բէրք է, այլ՝ բերք, ոչ թե բաղէղ է, այլ՝ բաղեղ:

Հուսով եմ՝ արդեն պարզ են հարցերիդ պատասխանները

[ars83]

Նոր նայեցի բառարանում: Դասական ուղղագրությամբ ոչ թե բէրք է, այլ՝ բերք, ոչ թե բաղէղ է, այլ՝ բաղեղ:

Հուսով եմ՝ արդեն պարզ են հարցերիդ պատասխանները

Այսինքն՝ դասական ուղղագրությամբ «ե», այլ ոչ «է» ունեցող փակ վանկերում «է» հնչյունը չի՞ հնչյունափոխվում «ի»–ի։

[Rammstein]

Նոր նայեցի բառարանում: Դասական ուղղագրությամբ ոչ թե բէրք է, այլ՝ բերք, ոչ թե բաղէղ է, այլ՝ բաղեղ:

Հուսով եմ՝ արդեն պարզ են հարցերիդ պատասխանները

Ապրես:

Ավելացվել է 9 րոպե անց

Բայց նույնիսկ դասական ուղղագրությունով գրելիս, եթե չեմ սխալվում «բէրք»–ը «բիրքատու» չի դառնում, ոչ էլ «բաղէղ»–ը՝ «բաղիղածածկ»։

Փաստորեն, նախ հարցնենք «ինչի՞ ա երկինքը կարմիր» հետո պարզենք, որ երկինքը կապույտ է:

[ars83]

Փաստորեն, նախ հարցնենք «ինչի՞ ա երկինքը կարմիր» հետո պարզենք, որ երկինքը կապույտ է:

Ես իրոք ցանկանում եմ իմանալ, այլ ոչ թե գրել եմ գրելու համար։ Դուք իմ հարցի հստակ պատասխանը գիտե՞ք (մինչև հիմա էլ ոչ ոք չի ասել դեռ, արդյոք իմ վերջին գրածը իրոք համապատասխանում է քերականական կանոնի)։ Եթե այո, պատասխանեք, խնդրեմ, եթե ոչ՝ աղոտ հուշումներ պետք չեն։
Նախապես շնորհակալություն։

[Rammstein]

Ես իրոք ցանկանում եմ իմանալ, այլ ոչ թե գրել եմ գրելու համար։ Դուք իմ հարցի հստակ պատասխանը գիտե՞ք (մինչև հիմա էլ ոչ ոք չի ասել դեռ, արդյոք իմ վերջին գրածը իրոք համապատասխանում է քերականական կանոնի)։ Եթե այո, պատասխանեք, խնդրեմ, եթե ոչ՝ աղոտ հուշումներ պետք չեն։
Նախապես շնորհակալություն։

Դասական ուղղագրության մեջ եթե բառի «է» հնչյունը հոլովվելիս դառնում է «ի», ուրեմն այն գրվում է «է», իսկ եթե «է» հնչյունը մնում է անփոփոխ, ապա տառը «ե»-ն է:
Իհարկե կլինեն բացառություններ, բայց անգիր չեմ հիշում:

[nenesys]

Ինչու են հայ լեզուն հնարողները(մեր պապերը) այդքան անտաղանդ ձևով հնարել. Պարզաբանեմ ՝ համեմատենք անգլերենի հետ՝ ունի 26 տառ ու դրանով հանդերձ արտահայտությունները շատ կարճ են և հարմար - իսկ հայերենը ունի 39 տառ իսկ արտահաձտությունները հրեշավոր ձևով երկար.

[Rammstein]

Ինչու են հայ լեզուն հնարողները(մեր պապերը) այդքան անտաղանդ ձևով հնարել. Պարզաբանեմ ՝ համեմատենք անգլերենի հետ՝ ունի 26 տառ ու դրանով հանդերձ արտահայտությունները շատ կարճ են և հարմար - իսկ հայերենը ունի 39 տառ իսկ արտահաձտությունները հրեշավոր ձևով երկար.

Պապերին խնդրում եմ չընդհանրացնել: Ինձ դուր ա գալիս մեր լեզուն, քեզ դուր չի գալիս, գնա անգլերեն խոսա, եթե հայերենը էդքան անհարմար ա:

Հ.Գ. Անգլերենից զզվում եմ

[ars83]

Դասական ուղղագրության մեջ եթե բառի «է» հնչյունը հոլովվելիս դառնում է «ի», ուրեմն այն գրվում է «է», իսկ եթե «է» հնչյունը մնում է անփոփոխ, ապա տառը «ե»-ն է:

Ճիշտ այդպես, այսօր նայեցի գրաբարի ձեռնարկում։ Բայց այսպես փակ շղթա է ստացվում. ինչպե՞ս իմանանք, թե որ բառում է «է» հնչյունը հնչյունափոխվում, որ գրենք «է»։

[nenesys]

գնա անգլերեն խոսա, եթե հայերենը էդքան անհարմար ա

Այ քեզ բան ,էս ֆորումա թէ ինչ, բոլորն առիթն չեն կորցնում մյուսին պասլատ անելու, ես չասացի թէ մի լեզուն գերադասում էմ մյուսից, պարզապես ասումեմ որ հայերենում կան կառուցվածքային սխալներ.

[Rammstein]

Ճիշտ այդպես, այսօր նայեցի գրաբարի ձեռնարկում։ Բայց այսպես փակ շղթա է ստացվում. ինչպե՞ս իմանանք, թե որ բառում է «է» հնչյունը հնչյունափոխվում, որ գրենք «է»։

Ավելի կոնկրետ.
>Բառավերջում միշտ գրվում է «է» (րոպէ), նաեւ երբ բառը բարդանում է (թէեւ, քուէարկել)։
>Հետեւյալ բայական վերջավորություններում գրվում է «է». էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին, էք։ Նաեւ որպես օժանդակ բայ. գրէի, լսէիք։
>Բառամիջում գրվում է «է», երբ «է» հնչյունը շեշտազրկվելիս դառնում է «ի» (շէ՛նք - շինարա՛ր)։
>Եթե ձայնավորից առաջ լսվող «է»-ն այդ ձայնավորի հետ վանկ չի կազմում (քրիստոնեայ - քրիստոնէական)։
>«Է» գրվում է, երբ «այ» հնչյունը դառնում է «է» (հայր - հէր, ծայր - ծէր)։

[Rammstein]

Այ քեզ բան ,էս ֆորումա թէ ինչ, բոլորն առիթն չեն կորցնում մյուսին պասլատ անելու, ես չասացի թէ մի լեզուն գերադասում էմ մյուսից, պարզապես ասումեմ որ հայերենում կան կառուցվածքային սխալներ.

Ես ընդամենը խորհուրդ եմ տալիս, որ անգլերեն խոսես, եթե հայերենը դուրդ չի գալիս։ Բայց մեր պապերի տաղանդին ինչի՞ ես կպնում։ Կհիմնավորե՞ս կառուցվածքային սխալների մասին գրածդ։ Մեր պապերը գրաբար են խոսել (գոնե սկզբում), կարա՞ս գրաբարում ինձ կառուցվածքային սխալ ասես։