Արցախի հիմնախնդիրը

[Hack]

Թույլ տուր հավատալ իր հրապարակային խոսքին.
Մնացածը, թե անձնական խոսակցություններում ինչեր է ասել, նմանատիպ հարցերում չեմ կարևորում:

Նախորդ էջում ես գրել էի. աչքիս կարդացող չկա

Նույնն էլ Լևոնի ու ցանկացած բարձրաստիճան պաշտոնյայի վերաբերյալ՝ շատ անիմաստ ու վնասակար քայլ կլիներ հիմա հրապարակային մեղադրանքը, քանի որ դա թշնամու կողմից կարող է օգտագործվել մեր դեմ: Միայն հիմար ու անհեռատես քաղաքական գործիչը կարող է թույլ տալ նման բան:

Հիմա ի՞նչ անենք, որ մարդը հրապարակավ իրեն պահում է էնպես ինչպես հարկն է: Կիրթ ու դաստիարակված մարդ է: Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ նրա հանդեպ վատ չեն վարվել: Էլի շնորհակալ լինենք, որ մարդուն ձեռքի հետ չեն վերացրել:

[Տրիբուն]

Եթե մի մարդ ասում ա, որ սաղ գիտնականներին ոչնչացնել ա պետք, ապա ինչքան էլ ճիշտ բան ասի, չեմ կարա իրա հետ համաձայնվեմ

Ապեր, էս աշխարհում նորմալ մարդ չի մնացել։ Սաղ շիզոֆռենիկ են, կամ հակումներ ունեն Էս մարդն էլ էտ թերությունն ունի ․․

[Gayl]

Բայց ոնց եմ ես սիրում մերոնց էս գիժ դուխը...
Իսկ անուշ տղերք ունենք, որ մեկ էլ պարզվում ա հերոս են, սենց հոպ ու հերոս ա մարդը, վախ չունի։ Կինոյի տղեն ա լրիվ։
Կարդում եմ անհատների դեպքերը, լացում եմ ու մեջս եռում ա հպարտությունը։
Արա չեք կարա դուք մեզ հաղթեք, այ ոչնչություն փնթիներ, քանի մենք սենց տղերք ու դուխ ունենք։
Գնացեք ձեր նավթը խմեք, մեզնից, շառ ու փորձանքից հեռու։

Ամսի 2 ին վիրավորներ էին բերել ու մեջները մի 18-19 տարեկան տղա կար։ Գիշերը ազերիները հարձակվել էին, իսկ մերոնք համարյա սաղին սատկացրել էին, ամենավերջում մեր խրամատի մեջ գռանատ էին գցել, իսկ էս տղեն ոչ ավել ոչ պակաս վեկալել գռանատը հետ էր շպրտել ու օդի մեջ պայթել էր։ Ասկոլկեքից վիրավորվել էր, բայց հեչ վեջն էլ չէր

[Տրիբուն]

Էսքան խոսակցության ընթացքում ես ոչ երկրին, ոչ Լևոնին, ոչ Սերժին, ոչ էլ մեկ էլ մյուներին թթու խոսքով չկպա: Իսկ դու նրանց է՛լ քացու տակ գցեցիր, է՛լ չսիրեցիր ու հայհոյեցիր հիմա էլ ինձ կարգի՞ ես հրավիրում: Հիմա ո՞վ հանգստանալու կարիք ունի ես, թե՞ դու:

Ավելի լավ ա Լևոնին մեր քրֆեիր, քան ասեիր, որ հաղթանակի ու բանակի հետ կապ չունի։ Որ, Աստված ոչ անի, պարտված լինեինք, հաստատ ազգովի իրան էինք կախաղան բարձրացնելու։ Բայց որ հաղթել ենք, ինքը կապ չուներ, ախպեր։

Հա, ինձ էլ դաշնակ չասես, թե չէ ես քեզ կոմմունիստ կասեմ

Շատ էլ ճիշտ կանես։ Ես կոմունիստ եմ ․․․

[Hack]

Ավելի լավ ա Լևոնին մեր քրֆեիր, քան ասեիր, որ հաղթանակի ու բանակի հետ կապ չունի։․

Ե՞րբ եմ ես ասել որ Լևոնը հաղթանակի ու բանակի հետ կապ չունի: Սա քո զուտ ֆանտազիան է, եղբայր: Ես անդեն մազերիս համրանքով կրկնել եմ իմ տեսակետը, դու նորից ինձ վերագրում ես այն ինչ որ ես չեմ ասել ու չէի կարող ասել: Եվս մեկ անգամ՝ իմ կարծիքով Լևոնի դերը հաղթանակի մեջ գերագնահատված է, ու դա ապացուցված է 94 թ. նվաստացնող պայմանագրով: Հասկանում եմ, որ «հավես» չկա կարդալ պայմանագիրը ու խորանալ թեմայի մեջ, ավել հեշտ է անծանոթ մարդուն հակահայկական մեղադրանքներ ներկայացնել ու քլնգել: Հատկապես թուրքն էլ հարձակվել է ու ձեռքերդ քոր են գալիս:

Իմ կարծիքով որոշիչ դերը հաղթանակի մեջ խաղացին շատ ու շատ մարդիկ, ամբողջ բնակչությունը հասարակ ու ոչ հասարակ: Որովհետև հայրենիքի պաշտպանությունը ՀՀՇ-ի հետ կապ չունի՝ ով էլ լիներ գահին մարդիկ ոտքի պիտի ելնեին, որովհետև դա իրենց կյանքն է, իրենց տան ու ընտանիքի, իրենց երկրի վերջ ի վերջո: Պետք չի մարդկանց ոչխարի տեղ դնել, ասելով որ ՀՀՇ-ն լուրջ դերակատարում է ունեցել հաղթանակի մեջ: Կան ՀՀՇ-ի ապազգային գործողությունների բազմաթիվ օրինակներ հենց պատերազմի ժամանակ, որոնք էլ ավելի վատթարացրին վիճակը, բայց ես ոչ մեկի ձեռաց չեմ մեղադրում ու անուններ չեմ տալիս: Թե ով է արժանի մեդալի կամ բանտի՝ ժամանակը ցույց կտա: Այսքան բան:

[Chuk]

Նախորդ էջում ես գրել էի. աչքիս կարդացող չկա


Հիմա ի՞նչ անենք, որ մարդը հրապարակավ իրեն պահում է էնպես ինչպես հարկն է: Կիրթ ու դաստիարակված մարդ է: Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ նրա հանդեպ վատ չեն վարվել: Էլի շնորհակալ լինենք, որ մարդուն ձեռքի հետ չեն վերացրել:

Բայց դու պատրաստվում էիր հարցազրույց վերցնեիր, ասածդ ապացուցելու համար
Լավ, անցանք, տեսակետդ չեմ կիսում ու դու դա արդեն հասկացել ես: Նորմալ ա, որ դու էլ իմ տեսակետը չես կիսում:

[Hack]

Բայց դու պատրաստվում էիր հարցազրույց վերցնեիր, ասածդ ապացուցելու համար

Հնարավորության դեպքում՝ անպայման: Մարդը իմ հասակակից ընկերը չի, որ հենց հիմա գնամ ձեռքս դնեմ ուսին, ու մի շիշ գինու տակ այդ թեմայով զրուցեմ:
Եթե կասկածում ես որ ես իր հետ ծանոթ չեմ, քեզ ապացույց կարող եմ ուղարկել:

[Chuk]

Հնարավորության դեպքում՝ անպայման: Մարդը իմ հասակակից ընկերը չի, որ հենց հիմա գնամ ձեռքս դնեմ ուսին, ու մի շիշ գինու տակ այդ թեմայով զրուցեմ:
Եթե կասկածում ես որ ես իր հետ ծանոթ չեմ, քեզ ապացույց կարող եմ ուղարկել:

Եղբայր, լրիվ ուրիշ բան էի ասում: Ինչի՞ պետք է կասկածեմ: Ավելին, վստահ եմ որ ծանոթ ես ու որոշակի ազդեցություն ունի մտածելակերպիդ վրա, ինչի պատճառով կտրուկ սխալ ես համարում 94-ի պայմանագիրը (որին, ի դեպ, ծանոթ եմ): Իմ ասածն էս էր. ասում ես, որ երկրի անվտանգությունից ելնելով ինքը հրապարակային տենց բան չի ասում: Ես էլ ասում եմ, որ էդ դեպքում ինչքան ուզում ես հարցազրույց վերցրու, հրապարակային չի ասի: Քո հետ առանձին զրույցում կարող ա ասի: Իսկ որ առանձին զրույցներում ասածները իմ համար սենց դեպքերում էդքան էական չեն, արդեն գրել էի:

[Տրիբուն]

Ե՞րբ եմ ես ասել որ Լևոնը հաղթանակի ու բանակի հետ կապ չունի: Սա քո զուտ ֆանտազիան է, եղբայր:

Երկրորդը՝ Լևոնը որպես գերագույն հրամանար բանակի գործերին չէր խառնվում ու ռազմավարական պլաններ չէր մշակում, քանի որ համապատասխան կրթություն չուներ ու նման գործերից էլ հեռու էր:

Դե իմ պատկերացմամբ, չէր խառնվում ու գործերից հեռու էր, նշանակում ա կապ չունենալ։

[Hack]

Եղբայր, լրիվ ուրիշ բան էի ասում: Ինչի՞ պետք է կասկածեմ: Ավելին, վստահ եմ որ ծանոթ ես ու որոշակի ազդեցություն ունի մտածելակերպիդ վրա, ինչի պատճառով կտրուկ սխալ ես համարում 94-ի պայմանագիրը (որին, ի դեպ, ծանոթ եմ):

Ոչ միայն ես եմ սխալ համարում պայմանագիրը, շատ ու շատ մարդիկ են այդպես համարում: Ի դեպ ոչ թե իմ կամ քո պես մարդիկ, այլև հենց ՊՆ-ի շրջանակներում: Ուղղակի ոմանք հարկ են համարում այս մասին խոսել, ոմանք էլ լռում են: Օրինակ՝ էս մյուս գեներալը խոսում է այդ մասին:


Հիմա մեր կոլլեգա Տրիբունը կգա կասի Վիտալի Բալասանյան էլ է մեխի գլուխ, նեղ մաջալին ապազգային բաներ է խոսում:

Իմ ասածն էս էր. ասում ես, որ երկրի անվտանգությունից ելնելով ինքը հրապարակային տենց բան չի ասում: Ես էլ ասում եմ, որ էդ դեպքում ինչքան ուզում ես հարցազրույց վերցրու, հրապարակային չի ասի: Քո հետ առանձին զրույցում կարող ա ասի: Իսկ որ առանձին զրույցներում ասածները իմ համար սենց դեպքերում էդքան էական չեն, արդեն գրել էի:

Ինձ ամենից շատ հետաքրքրում է թե ինչպես են վարվել այս մարդու հետ: Փաստն այն է, որ՝ վատ, շատ վատ: Ես նույնիսկ չեմ պատկերացնում, ինչ են արել այդ սրիկաները, որ մարդը գործը ավարտին հասցնելուն պես թքել-հեռացել է, չնայած որ արդեն լեզուն էր սովորել ու մտադրություն ուներ տեղափոխվել Հայաստան մշտական բնակության: Դրա համար շատերը չգիտեն ով է նա, ինչ է արել Հայաստանում ու Ղարաբաղում և ինչով է զբաղվել մինչ պատերազմը: Մնացածը՝ թե ինչ է ասում Լևոնի մասին կամ ինչ է գրել, այդքան էլ հետաքրքիր չի: Եթե նա այս մասին երբևիցե հրապարակային չի խոսացել, ապա սա միմիայն լավ կողմից է նրան բնութագրում: Նա խառնակիչ միջակություն չի, ունի պատիվ ու ինքնասիրություն: Այսքան բան:

[Chuk]

Ոչ միայն ես եմ սխալ համարում պայմանագիրը, շատ ու շատ մարդիկ են այդպես համարում: Ի դեպ ոչ թե իմ կամ քո պես մարդիկ, այլև հենց ՊՆ-ի շրջանակներում: Ուղղակի ոմանք հարկ են համարում այս մասին խոսել, ոմանք էլ լռում են: Օրինակ՝ էս մյուս գեներալը խոսում է այդ մասին:


Հիմա մեր կոլլեգա Տրիբունը կգա կասի Վիտալի Բալասանյան էլ է մեխի գլուխ, նեղ մաջալին ապազգային բաներ է խոսում:


Ինձ ամենից շատ հետաքրքրում է թե ինչպես են վարվել այս մարդու հետ: Փաստն այն է, որ՝ վատ, շատ վատ: Ես նույնիսկ չեմ պատկերացնում, ինչ են արել այդ սրիկաները, որ մարդը գործը ավարտին հասցնելուն պես թքել-հեռացել է, չնայած որ արդեն լեզուն էր սովորել ու մտադրություն ուներ տեղափոխվել Հայաստան մշտական բնակության: Դրա համար շատերը չգիտեն ով է նա, ինչ է արել Հայաստանում ու Ղարաբաղում և ինչով է զբաղվել մինչ պատերազմը: Մնացածը՝ թե ինչ է ասում Լևոնի մասին կամ ինչ է գրել, այդքան էլ հետաքրքիր չի: Եթե նա այս մասին երբևիցե հրապարակային չի խոսացել, ապա սա միմիայն լավ կողմից է նրան բնութագրում: Նա խառնակիչ միջակություն չի, ունի պատիվ ու ինքնասիրություն: Այսքան բան:

Իհարկե՛ կան սխալ համարողներ։ Ո՞վ ասաց, որ չկան։ Ի դեպ իրանց մի մաս տեսակետները, փաստարկները բավական հետաքրքիր են։ Բայց արի անկեղծ լինեմ. զինվորականների տեսակետները էս հարցում իմ համար երկրորդային են։ Ամեն մարդ, ամեն ինստիտուտ իր գործով պետք է զբաղվի։ Զինվորականները շատ հաճախ քաղաքականությունից, դիվանագիտությունից կիլոմետրերով հեռու են, անգամ կրթված զինվորականները։ Պատահական չի, որ ամբողջ աշխարհում են դիվանագիտական ու ուժային պլատֆորմներն առանձնացրած են։ Որ պատերազմի ժամանակ կա մարտի ռազմավարությունը մշակող ու իրականացնող ինստիտուտ, մեր դեպքում՝ բանակ, ու կա զուգահեռ բանակցությունները վարող, դիվանագիտական հարցերը կարգավորող ինստիտուտ, մեր դեպքում՝ ԱԳՆ։ Ու կա մարմին, որ էդ ամեն ինչը համակարգում ա, մեր դեպքում՝ Նախագահ։ Զինվորականներին որ թողնես, մի մասը մինչև հիմա ասում են, որ պիտի գնային Բաքվում կոֆե խմեին։

Ինչ վերաբերում ա Նորատին, համապատասխան շրջանակներից ես իր մասին լիքը լսել եմ ու դրական։ Բացասական էլ, բայց իրան ոչ մեկը հողին չի հավասարացրել, արածը չի ուրացել։ Ու տեղյակ եմ, որ իրան լավ էլ հարգել-պատվել եմ։ Եթե մարդն ինչ-որ բանից նեղված ա, բայց դա չի հրապայնակացնում, հավատա, որ դու չես, որ պետք ա դա անես, առանց փաստեր բերելու, ուրիշների անվան հետ խաղալով։ Էդ մարդը հրապարակային ասել ա, որ տենց բան չկա։ Համապատասխան շրջանակներն իմ ինֆոյով իրան հարգել-պատվել են։ Հետևաբար քո հետ առանձին խոսացածը հեչ էական չի։

[Hack]

Դե իմ պատկերացմամբ, չէր խառնվում ու գործերից հեռու էր, նշանակում ա կապ չունենալ։

Ոչ, լրիվ հակառաը: Միգուցե պիտի ավելի մանրաման գրեի, որպեսզի հասկանալի լիներ: Լևոնը իր կամքով չէր խառնվում. ոչ թե թքած ուներ, այլ հարկ չէր համարում խառնվել այն գործերին, որոնցից իսկապես գլուխ չէր հանում: Սովետմիության ՊՆ գլխավոր շտաբի տեղակալը հաստատ իրենից ավելի շատ բան գիտեր ու շատ փորձ ուներ այդ ոլորտում: Օրինակ՝ լավ կլինե՞ր Արամ Մանուկյանը գնար Վանաձոր ու ասեր՝ «Նազարբեկյան, դու մեխի գլուխ ես, հիմա ես քեզ կպատմեմ ռազմական օպերացիաները ղեկավարելու ձևերի մասին»: Այսպես չէր կարող լինել: Արամ Մանուկյանը Նազարբեկյանին ընդամենը ասել է դուրս շպրտել թշնամուն Ղարաքիլիսայից: Վերջ: Մնացածը Նազարբեկյանի գործն է՝ ինչպես դուրս կշպրտի, բերդաններով թե մաուզերներով, քարերով թե քացով՝ դա իր մասնագիտական գործն է:
Լևոնը ասել է շտաբի պետին վերցնել Շուշին: Նա չի խորացել, ով որ հենակետում պիտի լինի, աջից գրոհեն թե ձախից, ինչ զենքով գրոհեն, օդից թե ցամաքից: Նա այսպիսի գործերի մեջ չկար: Պետք չի Լևոնից մեծն ռազմական ստրատեգ Վարդան Մամիկոնյան սարքել: Այդ մարդը լրիվ ուրիշ կրթություն ունի ու ուրիշ գործերում էր մասնագետ:

Ես սա գրել էի որպես Լևոնի կողմից արված դրական քայլ, իսկ դու լրիվ շուռ տվիր, սարքեցիր ինձ հակահայկական էլեմենտ: Գրել էի իմ հիմնական մտքի կոնտեքստում, որ բազմիցս կրկնել եմ այստեղ՝ պետք չի գերագնահատել ՀՀՇ-ի, Լևոնի դերը այս գործում: Քանի կանոնավոր բանակ չկար՝ մենք տանուլ էինք տալիս, մեր ֆիդայական ջոկատները ցախավելի շիվերի պես հատ-հատ կոտրվում էին: Հայտնվեց փորձված ղեկավարություն, դրեց ռելսերի վրա՝ գործն առաջ գնաց: Սա գրանցված պատմական փաստ է, նորից չկրկնենք: Կարող ենք միասին նստել ու ժամանակագրությունը նայել:

[Ներսես_AM]

Ժամանակագրությունը երեկ գիշերը դրել էի, բայց աչքիս Լիոնի պոեմի պատճառով ոչ մեկ չտեսավ

[Hack]

Իհարկե՛ կան սխալ համարողներ։ Ո՞վ ասաց, որ չկան։ Ի դեպ իրանց մի մաս տեսակետները, փաստարկները բավական հետաքրքիր են։ Բայց արի անկեղծ լինեմ. զինվորականների տեսակետները էս հարցում իմ համար երկրորդային են։ Ամեն մարդ, ամեն ինստիտուտ իր գործով պետք է զբաղվի։ Զինվորականները շատ հաճախ քաղաքականությունից, դիվանագիտությունից կիլոմետրերով հեռու են, անգամ կրթված զինվորականները։ Պատահական չի, որ ամբողջ աշխարհում են դիվանագիտական ու ուժային պլատֆորմներն առանձնացրած են։ Որ պատերազմի ժամանակ կա մարտի ռազմավարությունը մշակող ու իրականացնող ինստիտուտ, մեր դեպքում՝ բանակ, ու կա զուգահեռ բանակցությունները վարող, դիվանագիտական հարցերը կարգավորող ինստիտուտ, մեր դեպքում՝ ԱԳՆ։ Ու կա մարմին, որ էդ ամեն ինչը համակարգում ա, մեր դեպքում՝ Նախագահ։ Զինվորականներին որ թողնես, մի մասը մինչև հիմա ասում են, որ պիտի գնային Բաքվում կոֆե խմեին։

Միչև հիմա ինձ լիքը բերանով ապացուցում էին, որ զինվորական բարձրաստիճան սպաները զրո են ու Լևոնն էլ սարսափելի կարևոր դեր էր տանում ճակատներում: Ես սրա հետ չհամաձայեցի ու բերեցի փաստեր: Դիվանագիտական հարցերում մենք բացարձակապես տանուլ ենք տվել՝ սա փաստ է բոլորի համար: Հակառակ դեպքում կունենայինք ոչ թե զինադադարի պայմանագիր, այլ հաշեցման՝ մեր պայմաններով, քանի որ մենք հաղթող կողմ էինք: Զինադադարի դեպքում թշնամին իրավունք է վերապահում վերսկսել մարտը, քանի որ պատերազմը շարունակվում է ու հաշտեցման պայմամագիր չկա: Հաշտեցման պայմանագիր կնքելու դեպքում մենք կունենայինք անկախ ԼՂՀ ու ագրեսոր երկիր Ադրբեջան: Հիմա մենք ունենք Ադրբեջան, որն ուզում է վերադարձնել «իր հողերը»: Զգո՞ւմ ես տարբերությունը: Մերոնք բողոքում են միջազգային հանրության ալարկոտ պահվածքից ու չեն մտածում, որ առաջին սխալը հենց մեր կողմից է: Ժամանակին պիտի հարցադրումը մի ուրիշ ձևով լիներ, որպեսզի ներկայիս դրությունը չունենայինք: Բայց դե հիմա ինչ արել-արել են, գլուխները քարն են տվել: Իմ մտածմունքը միայն այդ անգլուխ քայլի հետևանքի մասին է՝ մեր անմեղ ջահելների կյանքերի մասին:

Ինչ վերաբերում ա Նորատին, համապատասխան շրջանակներից ես իր մասին լիքը լսել եմ ու դրական։ Բացասական էլ, բայց իրան ոչ մեկը հողին չի հավասարացրել, արածը չի ուրացել։ Ու տեղյակ եմ, որ իրան լավ էլ հարգել-պատվել եմ։ Եթե մարդն ինչ-որ բանից նեղված ա, բայց դա չի հրապայնակացնում, հավատա, որ դու չես, որ պետք ա դա անես, առանց փաստեր բերելու, ուրիշների անվան հետ խաղալով։ Էդ մարդը հրապարակային ասել ա, որ տենց բան չկա։ Համապատասխան շրջանակներն իմ ինֆոյով իրան հարգել-պատվել են։ Հետևաբար քո հետ առանձին խոսացածը հեչ էական չի։

Սա ուղղակի ծիծաղելի է, եղբայր: Ուզում էիր քո մոտ ծնկի գան ու պատմեն, թե ինչպե՞ս են այդ մարդուն նեղել: Չգիտեմ՝ քեզ ով է ասել, հաստատ «ճիշտ» է ասել: Երևի մի հատ էլ ավելացրել է «հորս արև», չէ՞:

Հանաքը մի կողմ: Նորից՝ փաստը մնում է փաստ: Նախ ես ոչ մեկի անուն չեմ տվել, որպեսզի «խաղամ» կամ «չխաղամ» ուրիշների պատվի հետ: Երկրորդ՝ մարդը պատրաստվում էր ընտանիքով տեղափոխվել Հայաստան ապրելու, լեզու էր սովորել (որը չգիտեր): Դու պատկերացնո՞ւմ ես վաթսուն տարեկան մարդու համար ինչքան դժվար է լեզու սովորելը: Հայաստանում մեծացած ջահելները չեն կարողանում երկու բառ իրար կապել: Մեկ էլ հանկարծ պարապ տեղը փոշմանեց ու վերադարձավ Ռուսաստան, չնայած որ բոլորը իրեն հարգում ու պատվում էին: Դու էս հեքիաթին հավատո՞ւմ ես:
Վերջում ասեմ որ այդ մարդը ինձ իր գանգատները իհարկե չի պատմել, այդ մասին իմացել եմ նրա հարազատներից, որ միչև հիմա հայերին վախվորած ու անվստահությամբ են ընդունում: Նախ նա իրեն թույլ չէր տա նման բան՝ ինչ-որ մի ջահելի նստել, կյանքը պատմել և երկրորդը՝ խոսակցության ընթացքում բոլորովին ցույց չէր տալիս, որ ինչ-որ բանից դժգոհ է: Սա նորմալ տղամարդու կեցվածք է: Իսկ ով որ նրան վիրավորել է՝ ամենավերջի սրիկան է ու դավաճանը: Ինձ համար սա ազգային խայտառակություն է: Եթե դու նորմալ ես վերաբերվում նման արարքներին՝ դա քո անձնական գործն է, քո խղճի գործն է:

[Chuk]

Միչև հիմա ինձ լիքը բերանով ապացուցում էին, որ զինվորական բարձրաստիճան սպաները զրո են ու Լևոնն էլ սարսափելի կարևոր դեր էր տանում ճակատներում: Ես սրա հետ չհամաձայեցի ու բերեցի փաստեր: Դիվանագիտական հարցերում մենք բացարձակապես տանուլ ենք տվել՝ սա փաստ է բոլորի համար: Հակառակ դեպքում կունենայինք ոչ թե զինադադարի պայմանագիր, այլ հաշեցման՝ մեր պայմաններով, քանի որ մենք հաղթող կողմ էինք: Զինադադարի դեպքում թշնամին իրավունք է վերապահում վերսկսել մարտը, քանի որ պատերազմը շարունակվում է ու հաշտեցման պայմամագիր չկա: Հաշտեցման պայմանագիր կնքելու դեպքում մենք կունենայինք անկախ ԼՂՀ ու ագրեսոր երկիր Ադրբեջան: Հիմա մենք ունենք Ադրբեջան, որն ուզում է վերադարձնել «իր հողերը»: Զգո՞ւմ ես տարբերությունը: Մերոնք բողոքում են միջազգային հանրության ալարկոտ պահվածքից ու չեն մտածում, որ առաջին սխալը հենց մեր կողմից է: Ժամանակին պիտի հարցադրումը մի ուրիշ ձևով լիներ, որպեսզի ներկայիս դրությունը չունենայինք: Բայց դե հիմա ինչ արել-արել են, գլուխները քարն են տվել: Իմ մտածմունքը միայն այդ անգլուխ քայլի հետևանքի մասին է՝ մեր անմեղ ջահելների կյանքերի մասին:


Սա ուղղակի ծիծաղելի է, եղբայր: Ուզում էիր քո մոտ ծնկի գան ու պատմեն, թե ինչպե՞ս են այդ մարդուն նեղել: Չգիտեմ՝ քեզ ով է ասել, հաստատ «ճիշտ» է ասել: Երևի մի հատ էլ ավելացրել է «հորս արև», չէ՞:

Հանաքը մի կողմ: Նորից՝ փաստը մնում է փաստ: Մարդը պատրաստվում էր ընտանիքով տեղափոխվել Հայաստան ապրելու, լեզու էր սովորել (որը չգիտեր): Դու պատկերացնո՞ւմ ես վաթսուն տարեկան մարդու համար ինչքան դժվար է լեզու սովորելը: Հայաստանում մեծացած ջահելները չեն կարողանում երկու բառ իրար կապել: Մեկ էլ հանկարծ պարապ տեղը փոշմանեց ու վերադարձավ Ռուսաստան, չնայած որ բոլորը իրեն հարգում ու պատվում էին: Դու էս հեքիաթին հավատո՞ւմ ես:
Վերջում ասեմ որ այդ մարդը ինձ իր գանգատները իհարկե չի պատմել, այդ մասին իմացել եմ նրա հարազատներից, որ միչև հիմա հայերին վախվորած ու անվստահությամբ են ընդունում: Նախ նա իրեն թույլ չէր տա նման բան՝ ինչ-որ մի ջահելի նստել, կյանքը պատմել և երկրորդը՝ խոսակցության ընթացքում բոլորովին ցույց չէր տալիս, որ ինչ-որ բանից դժգոհ է: Սա նորմալ տղամարդու կեցվածք է: Իսկ ով որ նրան վիրավորել է՝ ամենավերջի սրիկան է ու դավաճանը: Ինձ համար սա ազգային խայտառակություն է: Եթե դու նորմալ ես վերաբերվում նման արարքներին՝ դա քո անձնական գործն է, քո խղճի գործն է:

Դիվանագիտական ֆռոնտում այդ տարիների հաղթանակ ու պարտությունների մասին տարբեր կարծիքներ կան, խնդրում եմ, քո կարծիքը որպես փաստ մի ներկայացրու։ Լիքը ֆակտորներ հաշվի առնելով ես ու շատ շատերը, էդ թվում լիքը լուրջ մարդիկ, էդ քայլը առայսօր համարում են էդ պահի համար ամենաշահեկանը։

Ինչ վերաբերում է Նորատին, հիմա էլ պարզվեց, որ քո ասածը հարազատների մեկնությունն է։ Ոչի՞նչ, որ հարազատները կարող ա սխալ էին եզրակացրել։ Հիմա հստակեցնեմ. իմ մոտ ոչ մեկը Նորատի մասին սխալ պատմելու պատճառ երբևէ չի ունեցել, որտև ոչ թե իրեն նվիրված խոսակցություններ են եղել, այլ տարբեր խոսակցությունների ժամանակ առիթ է եղել անդրադառնալու նաև իրան։ Ու անդրադարձի ոճը շատ բան ասող է եղել՝ դրական ասող։