Արցախի հիմնախնդիրը

[Տրիբուն]

Ինձ սա անձամբ պատմել է այն ժամանակվա ԶՈՒ գլավոր շտաբի պետ Ն. Գ. Տեր-Գրիգորյանցը, որն էլ հիմնել է ՀՀ կանոնավոր բանակը:

Էս մեր բանակը ոնց որ որբի գլուխ լինի, ով գալիս ա, մի հատ հիմնում ա։

Այսպիսով՝ Լևոնի դերը հաղթանակի մեջ մինիմալ է, եթե չասենք՝ աննշան: Իսկ ՀՀՇ-ն, որպես ղեկավար օրգան, 1994 թ. կնքված զինադարարի պայմանագրում ավելի շատ բացասական դեր է խաղացել, քան դրական: Հայակական կողմը՝ հաղթանակած բանակը ստորագրել է նվաստացուցիչ պայմանագիր, որի հետևանքները մենք չենք մարսում 22 տարվա ընթացքում: Այս մասին վերջերս գեներալ Վիտալի Բալասանյանն էլ նշեց:

Փաստորեն մենք երգիր չենք ունեցել, ոչ էլ ունենք։ Նենց, հավայի պրեզիդենտ, ու մի հատ մեեեծ ոչխարի հոտ, իրա բանակ հիմնողներով։ Գնացել են, Ղարաբաղյան պատերազմը հաղթել են, մենք էլ էսօր վայելում ենք։

Ընգեր, ես իմ Սերժի նկատմամբ ողջ վերաբերմունքով, էս պատերազմի չորս օրերին ինքը իմ գերագույն գլխավոր հրամանատարն էր, ոնց ասեր, տենց էլ անելու էի, խաթրին էլ որ կպնող լիներ, անկանջները կծամեի։

Այ տենց էլ Լևոնը էն վախտ։ Կարելի ա իշխանություններին չսիրել, կարելի ա իրանցից զզվել, մի բան որը ես օրինակ հաջողությամբ անում եմ, բայց սեփական պետության նկատմամբ պետք ա հարգանք ունենալ։ Մենք կարանք մեր երկրին քֆուր տանք, քանի որ մերն ա, բայց չենք կարա ասենք, որ մեր երկրի նախագահը մեր երկրի հաղթանակի հետ կապ չունի։ Էտ, հիմարություն ա։

[Hack]

Բայց էն, որ իրա ավանդը խայտառակ մեծ ա ու անմիջապես ղեկավարել ա ողջ պրոցեսը, մասնակցել ռազմավարությունների ու մարտավարությունների մշակմանը, ինքն ա եղել դեպքերի մեծագույն մասում այս կամ այն բանը կատարելու վերջնական որոշում տվողը՝ անժխտելի փաստեր են:

Ես հակված եմ հավատալ ՀՀ ՊՆ գլխավոր շտաբի պետին, որի հետ անձամբ մի քանի անգամ զրուցել եմ ու շատ եմ հարգում կշռադատված դիրքորոշման համար: Հնարավորության դեպքում կարող եմ նրա հետ հարցազրույց կազմակերպել, ձայնագրել, չնայած որ արդեն 80-ամյա գեներալ է ու այս թեմային անդրադառնալ չի սիրում: Ի միջի այլոց այդ մարդը բոլորովին էլ տրամադրված չի որևէ մեկին մեղադրել կամ գովաբանել: Պարզապես տարիքին ու ձիրքին համապատասխան սառը դատողությամբ նշում է՝ ինչ քալյլեր են արվել և ինչու: Քո ներկայացրած վիդեոյում 4:40-րոպեից հենց նա է:

Ինչ վերաբերվում է վիդեոյին՝ օրինակի համար Ստալինի մասին տասնյակ հազարներով էին գովեստի վիդեոներ նկարում: Ոչ ոք չէր համարձակվի նրա ներկայության օրոք որևէ մի ծպտուն հանել կամ առավել ևս` հրապարակավ մեղադրել: Նույնիսկ հիմա, 70 տարի անց, պետական շահերից դրդված պաշտոնյաներից շատ քչերն են բացասական արտահայտվում նրա հասցեին, չնայած որ հայտնի է բոլոր մեղքերը: Նույնն էլ Լևոնի ու ցանկացած բարձրաստիճան պաշտոնյայի վերաբերյալ՝ շատ անիմաստ ու վնասակար քայլ կլիներ հիմա հրապարակային մեղադրանքը, քանի որ դա թշնամու կողմից կարող է օգտագործվել մեր դեմ: Միայն հիմար ու անհեռատես քաղաքական գործիչը կարող է թույլ տալ նման բան: Այդ իսկ պատճառով էլ վերևում նշել էի, որ պիտի ժամանակ անցնի, որպեսզի առանց զգացմունքների կարողանանք գնահատել տվյալ մարդու դերը այս կամ այն գործում: Իսկ հիմա սա «իրա ավանդը խայտառակ մեծ ա» միայն էմոցիոնալ դիտարկում է:

Միայն կասեմ, որ լուրջ բոլոր քաղաքագետներն ու քաղաքականությունից հասկացողները, կամ գոնե դրանց մեծագույն մասը խիստ բարձր են գնահատում 90-ականների դիվանագիտությունը, չհաշված որոշ դրվագներ:

Դե ես ուր՝ քաղաքականությունից հասկացողներն ուր: Ռամիկ, անգրագետ մարդիկ ենք, հող ենք վարուցանք անում, ձուկ ենք բռնում, համեստ, խաղաղ ապրում ենք:

[Chuk]

Ես հակված եմ հավատալ ՀՀ ՊՆ գլխավոր շտաբի պետին

Ու՞մ նկատի ունես:

[Տրիբուն]

Ես հակված եմ հավատալ ՀՀ ՊՆ գլխավոր շտաբի պետին, որի հետ անձամբ մի քանի անգամ զրուցել եմ ու շատ եմ հարգում կշռադատված դիրքորոշման համար:

Եղբայր, ես հավատում եմ, որ դու շատ լայն կապեր ունես։ Ցավում եմ, որ Լևոնի թիկունքում կատարված սխալների պատճառով ժամանակին լքել ես հայրենիքդ։ Բայց քո զրույցները արխիվային նյութեր չեն, արտահայտածդ մտքերն էլ, գոնե էս հարցում, առանձնապես իրանց տրամաբանությամբ չեն փայլում։ Արի թարգի ․․․․ Ու հարցը բոլորովին Լևոնը չի, որին ես էլ կարող ա հաճույքով քացու տակ քցեի, եթե հիմա ձեռս տային։ Հարցը պատերազմական իրավիճակում սեփական երկրի ինստիտուտների նկատմամբ հարգանքն ա, որը պարտադիր ա, եթե ուզում ես հաղթես, կամ արդեն հաղթել ես։։

[Տրիբուն]

Ասենք, մոտավորապես կարելի ա ասել, որ Սերժը էս վերջին չորս օրերի հետ կապ չունի, քանի որ առաջին օրը ԱՄՆ-ում էր, վերջին օրը Գերմանիայում։ Բայց էտ աբսուրդ ա, չէ՞։ Ավելի շուտ, հիմարություն։

[Chuk]

Ասենք, մոտավորապես կարելի ա ասել, որ Սերժը էս վերջին չորս օրերի հետ կապ չունի, քանի որ առաջին օրը ԱՄՆ-ում էր, վերջին օրը Գերմանիայում։ Բայց էտ աբսուրդ ա, չէ՞։ Ավելի շուտ, հիմարություն։

Ավելին ասեմ, չնայած երեկ վատ էինք խոսում էսօր Գերմանիա գնալու մասին, բայց իմ կարծիքով վատ քայլ չէր դա, որովհետև խոսեց էն թեմաների մասին, որի մասին անհրաժեշտ էր որ խոսել, բայց էնտեղ լինելը ավելի լայն լուսաբանման հնարավորություն տվեց:

[Chuk]

Եղբայր, ես հավատում եմ, որ դու շատ լայն կապեր ունես։ Ցավում եմ, որ Լևոնի թիկունքում կատարված սխալների պատճառով ժամանակին լքել ես հայրենիքդ։ Բայց քո զրույցները արխիվային նյութեր չեն, արտահայտածդ մտքերն էլ, գոնե էս հարցում, առանձնապես իրանց տրամաբանությամբ չեն փայլում։ Արի թարգի ․․․․ Ու հարցը բոլորովին Լևոնը չի, որին ես էլ կարող ա հաճույքով քացու տակ քցեի, եթե հիմա ձեռս տային։ Հարցը պատերազմական իրավիճակում սեփական երկրի ինստիտուտների նկատմամբ հարգանքն ա, որը պարտադիր ա, եթե ուզում ես հաղթես, կամ արդեն հաղթել ես։։

Կապերն էական չի, ուզում եմ համոզվեմ, որ Նորատ Տեր-Գրիգորյանցի մասին ա խոսում

[Տրիբուն]

Կապերն էական չի, ուզում եմ համոզվեմ, որ Նորատ Տեր-Գրիգորյանցի մասին ա խոսում

Հա, բա էլ ում ․․․

Խոնարհվում եմ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Վազգեն Սարգսյանի առաջ. Նորատ Տեր-Գրիգորյանց

[Chuk]

Հա, բա էլ ում ․․․

Խոնարհվում եմ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Վազգեն Սարգսյանի առաջ. Նորատ Տեր-Գրիգորյանց

Առաջ ընկար, ես ուզում էի էֆեկտիվ մտնեի, ինքը հաստատեր որ Նորատի մասին ա, հետո ես սա դնեի լայն ժպիտը դեմքիս ասեի՝ ԼԱ՛Վ

Ամբողջականն էստեղ: Ու ի դեպ միակ դեպքը չի, որ շատ բարձր ա գնահատել երկուսին էլ, թե հրապարակային, թե տարբեր մարդկանց հետ անձնական զրույցներում: Իհարկե համացանցում առկա են նաև նրա բացասական խոսքեր: Բայց ոչ իրարամերժ, որքան հիշում եմ: Իսկ եթե իրարամերժ են, ապա դա ի վնաս իրեն է:

Ի դեպ Լևոնի ու Վազգենի պատվին է խոսում նաև Նորատին հրավիրելը ու բանակաշինությանը մասնակից դարձնելը (ինքը չի ստեղծել, բայց այո, ակտիվ մասնակցել է), որովհետև իսկապես պրոֆեսիոնալ զինվորական է:

[Տրիբուն]

Ավելին ասեմ, չնայած երեկ վատ էինք խոսում էսօր Գերմանիա գնալու մասին, բայց իմ կարծիքով վատ քայլ չէր դա, որովհետև խոսեց էն թեմաների մասին, որի մասին անհրաժեշտ էր որ խոսել, բայց էնտեղ լինելը ավելի լայն լուսաբանման հնարավորություն տվեց:

Հարուր տոկոս, շատ լավ խոդ էր։ Ու, մեր մեջ ասած, ամսի 4-ին դեսպաների հետ հանդիպումն էլ լավ անցկացրեց։ Համ դուխով, համ էլ ոնց պետքն ա դիվանագիտություն խաղալով։

Դե հիմա, մեր մեջ ասած, մենք փոքր ենք, որ գլոբալ խաղերում մեր հետ լուրջ հաշվի նստեն, բայց մենք մեր ասածն ասեցինք։ Ու էտ լավ ա։

[Տրիբուն]

Ի դեպ Լևոնի ու Վազգենի պատվին է խոսում նաև Նորատին հրավիրելը ու բանակաշինությանը մասնակից դարձնելը (ինքը չի ստեղծել, բայց այո, ակտիվ մասնակցել է), որովհետև իսկապես պրոֆեսիոնալ զինվորական է:

Բա, ապեր, ի՞նչ էինք ուզում, մեկը գրող, մեկը ուրիշների հին գրածները կարդացող, ձեռի հետ էլ գրող Ո՞նց կարային բանակ սարքեին։ Դրա համար էլ պրոֆեսիոնալին են կանչել։

[Chuk]

Չէ - կարա ասի, լավ, համաձայն եմ, բայց ես ինչ անեմ, իրենք անկախ պետություն են, ինձ չեն լսում ու առնվազն կրկին ժամանակ շահի:



Մանկապարտեզա - մեկ-մեկ լինումա, իրանց դոդի տեղ են դնում...

Չի կարա, Լիոն ախպեր: Ուղղակի չի կարա, որտև պատասխանատվությունն իրա վրա ա վերցրել ու Ղարաբաղի ղեկավարության հետ էլ հաշվի նստող չկա: Ինչքան որ կարա էդպիսի բան ասի, նույնքան եռակողմ ձևաչափում կարող են ասել «Գիտեք, մենք իրավասու չենք որոշել, պետք է հարցը դնենք ԱԺ-ում», կամ «Մենք իրավասու չենք որոշել, պետք է հանրաքվե լինի, հանրության կարծիքը հարցնենք»: Այ սրանք են ժամանակ ձգելու ձևերը, ոչ թե մի կողմին բանակցության սեղանից հանելը, դարնձելով իրան հարցի մեջ դեր չունեցող, իսկ հետո ասել «մի րոպե, նոր մտքով անցավ, որ ինքը դեր ունի»:

[Chuk]

Բա, ապեր, ի՞նչ էինք ուզում, մեկը գրող, մեկը ուրիշների հին գրածները կարդացող, ձեռի հետ էլ գրող Ո՞նց կարային բանակ սարքեին։ Դրա համար էլ պրոֆեսիոնալին են կանչել։

Ուզում եմ, որ մարդիկ հասկանան, որ ոչինչ պատահական չի լինում, ու էդ երկու անձինք, ինչքան էլ չսիրվեն, լիքը գործ են արել: Վազգենին, օրինակ, ես լիքը պատճառներով չեմ սիրում ու իրա լիքը քայլեր չեմ ընդունում, բայց պատերազմի մեջ ու բանակաշինության գործում իրա վաստակը ոչ մեկը բարոյական իրավունք չունի անտեսելու:

[Տրիբուն]

Ահագին ժամանակ ա չէի ուզում դնեի, բայց շատ օբյեկտիվ կարծիք Ղարաբաղի հետ կապված հնչեց ռուսների բերանով։



Մարդը ճիշտ ա ասում, սենց որ գնա, մարդ չի մնա, ոչ Ղարաբաղում, ոչ էլ Հայաստանում։ Թալան, գյոռմամիշություն, գռեհիկություն ․․․ Սաշիկ-Լֆիկներ, էս ա մեր պրոբլեմը։

[Շինարար]

Էս մեր բանակը ոնց որ որբի գլուխ լինի, ով գալիս ա, մի հատ հիմնում ա։



Փաստորեն մենք երգիր չենք ունեցել, ոչ էլ ունենք։ Նենց, հավայի պրեզիդենտ, ու մի հատ մեեեծ ոչխարի հոտ, իրա բանակ հիմնողներով։ Գնացել են, Ղարաբաղյան պատերազմը հաղթել են, մենք էլ էսօր վայելում ենք։

Ընգեր, ես իմ Սերժի նկատմամբ ողջ վերաբերմունքով, էս պատերազմի չորս օրերին ինքը իմ գերագույն գլխավոր հրամանատարն էր, ոնց ասեր, տենց էլ անելու էի, խաթրին էլ որ կպնող լիներ, անկանջները կծամեի։

Այ տենց էլ Լևոնը էն վախտ։ Կարելի ա իշխանություններին չսիրել, կարելի ա իրանցից զզվել, մի բան որը ես օրինակ հաջողությամբ անում եմ, բայց սեփական պետության նկատմամբ պետք ա հարգանք ունենալ։ Մենք կարանք մեր երկրին քֆուր տանք, քանի որ մերն ա, բայց չենք կարա ասենք, որ մեր երկրի նախագահը մեր երկրի հաղթանակի հետ կապ չունի։ Էտ, հիմարություն ա։

սիրուն ես ասում, պաթոսով բան, բայց նույնիսկ էս պահին վայրկյան անգամ Սերժին բան ասողի ականջները նի տո չտո ծամելու, նույնիսկ քաշելու ցանկություն չեմ ունեցել, մի տեսակ շատ անաստղ ա ա ախր