Ինչո՞ւ լինել լավը, եթե Աստված չկա

[Արէա]

Rhayader, դու բոլոր ժամանակներն ու վայրերը խառնել ես իրար ու ուզում ես գլուխ հանել էդ խառնաշփոթից:
Համամարդկային արժեք ա էն ամենը, ինչին մարդկությունը հասել ա երկար դարերի ընթացքում, ամեն մեկի համար որոշակի գին վճարելով, ու ինչը էսօր օգնում ա մարդուն ապրել ավելի լավ, քան վիկինգների ժամանակ, կամ աֆրիկյան ցեղերում:
Համամարդկային արժեք ա օրինակ ժողովրդավարությունը, սա մարդու ֆիզիոլոգիայի հետ անմիջական կապ չունի, ուրեմն ի՞նչ, չկա՞, արժեք չի՞: Ի՞նչ ես ուզում դու ապացուցել չեմ հասկանում:
Նմանատիպ արժեք ա բարու ու չարի գիտակցությունը, ներկայիս չափանիշներով:
Հիմա եթե Հերակլեսը չարն ու բարին այլ կերպ էր ընկալում, քան մենք, ուրեմն էս հասկացությունները արհեստական, մարդու բնույթին խորթ հասկացություննե՞ր են:
Ոչ իհարկե:
Էն ամենը, ինչ մարդկությունը ստեղծել ա իր բարօրության համար, դա համամարդկային արժեք ա:
Ու քրիստոնեությունում հիշատակվող չսպանել, չգողանալ, չդավաճանել և այլ արժեքները համամարդկային են, անկախ նրանից թե Ինկերը ինչ էին մտածում դրանց մասին:

[Rhayader]

Rhayader, դու բոլոր ժամանակներն ու վայրերը խառնել ես իրար ու ուզում ես գլուխ հանել էդ խառնաշփոթից:
Համամարդկային արժեք ա էն ամենը, ինչին մարդկությունը հասել ա երկար դարերի ընթացքում, ամեն մեկի համար որոշակի գին վճարելով, ու ինչը էսօր օգնում ա մարդուն ապրել ավելի լավ, քան վիկինգների ժամանակ, կամ աֆրիկյան ցեղերում:
Համամարդկային արժեք ա օրինակ ժողովրդավարությունը, սա մարդու ֆիզիոլոգիայի հետ անմիջական կապ չունի, ուրեմն ի՞նչ, չկա՞, արժեք չի՞: Ի՞նչ ես ուզում դու ապացուցել չեմ հասկանում:
Նմանատիպ արժեք ա բարու ու չարի գիտակցությունը, ներկայիս չափանիշներով:
Հիմա եթե Հերակլեսը չարն ու բարին այլ կերպ էր ընկալում, քան մենք, ուրեմն էս հասկացությունները արհեստական, մարդու բնույթին խորթ հասկացություննե՞ր են:
Ոչ իհարկե:
Էն ամենը, ինչ մարդկությունը ստեղծել ա իր բարօրության համար, դա համամարդկային արժեք ա:
Ու քրիստոնեությունում հիշատակվող չսպանել, չգողանալ, չդավաճանել և այլ արժեքները համամարդկային են, անկախ նրանից թե Ինկերը ինչ էին մտածում դրանց մասին:

Այսինքն՝ մայան, իլյուզիան, որ մարդկությունն իրա համար ստեղծել ա Սանսարայի անիվը: Տադադամ: Մարդկության զգալի մասը քեզ հետ չհամաձայնեց հանկարծ:

[Rhayader]

բոլոր հասարակությունների հիմքում ընկած ա անձի գոյատևման և համատեղ գոյատևման խնդիրը որը սերտորեն կապված ա մարդու ֆիզիոլոգիայի հետ, իսկ մարդու ֆիզիոլոգիան ամբողջ աշխարհում նույնն ա շատ չնչին տարբերություններով… բոլոր հոգեբանական, գիտակցված ու ոչ գիտակցված վարքը կապված ա սրանց հետ… որպեսզի հասարակությունը գոյություն ունենա, ասել ա թե կարողանա համատեղ գոյակցել, առաջացել ա բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունները… առանց սրա հասարակություն գոյություն չի կարող ունենալ… բոլոր հասարակություններում կա ոճիր և պատիժ հասկացությունը, չկա նենց հասարակություն որտեղ սա չլինի ու չնայած հասարակությունների տարբերությանը, հիմնականում նորմերը նույնն են… կարաս տարբերությունների վրա էլ կենտրոնանաս, բայց դա բացարձակապես չի նշանակում որ ընդհանրությունները քիչ են, ես կասեի ավելի շատ են քան տարբերությունները…

դու կենտրոնանում ես տարբերությունների վրա ու էն էլ ոչ թե հասարակությունների այն հասարակության որոշ հատվածների (սամուրայների… ճապոնական հասարակությունը մենակ սամուրայներից չի բաղկացած)… ավելին, դու ուզում ես գիտականորեն բացատրել համամարդկային արժեքների չգոյությունը… ասեմ որ գիտությունը դրանով չի զբաղվում, ոչ պատմությունը և ոչ էլ փիլիսոփայությունը… սրանք երևույթներին տալիս են բացատրություն առանց բարոյական գնահատականների… դա իրենց խնդիրը չի… ընդհակառակը դրանք խանգարում են, (Դարվինի օրինակը)… բայց եթե վերը նշածները չեն քննարկում էդ հարցը, դա դեռ չի նշանակում որ բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունները հասարակությունների մեջ գոյություն չունեն ու ավելին համամարդկային չեն… որ ասում եմ համամարդկային են նկատի ունեմ հիմքում նույնն են և տարբերություններով հանդերձ հիմնականում կրկնություն են… եթե հաշվի առնես նաև էն որ հասարակությունները միշտ եղել են շփման մեջ միմյանցից սովորել են ու փոխ են առել, կրկնօրինակել են և դրան էլ գումարես ֆիզիոլոգիական նույնությունը, լրիվ հստակ ա որ համամարդկային արժեքների՝ բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունների գոյությունը անժխտելի փաստ ա… եթե չլիներ ընդհանրություն՝ համամարդկային արժեքներ, հասարակությունները չէին կարող շփվել պարզապես իրար չէին հասկանա…

Բուդդայի օրինակը շատ լավն ա… Բուդդան իր ճամփորդությունը սկսել ա էն բանից որ տեսել ա մարդկային տանջանքները, մահ ծերություն ու փորձել ա պարզել թե ինչու ա դա էդպես… ոնց որ տեսնում ես շատ համամարդկային ֆիզիոլոգիական դրդապատճառ ա ու ոչ մի հասարակությանը օտար չի (ամազոններում մի հատ ցեղ կա որ կոչվում ամենաառղջ ցեղը, բայց իրանց մեջ 30-ից բարձր մարդ չկա… 30-ից հետո սպանում էին, պատճառը մեծ հավանականություն կա որ ծերությունը, ծերության տանջանքները լինեն, բայց սովորույթը լինի զուտ "պրակտիկ" նկատառումներով… կարծեմ ուրիշ հասարակություններում էլ կա նման սովորույթ, վստահ չեմ)… ինքը սկսել ա դրանից ու հանգել ա նրան ինչ որ էսօր մենք բոլորս ենք փորձում անել ու ընդունում ենք նորմ՝ համամարդկային արժեք…

էսօր դա ավելի ցայտուն ա քանի որ կոունիկացիաները ավելի մեծ դեր են խաղում մարդկանց շփման մեջ…



ոնց որ նշել էի վերևում, ամեն ոլորտ չի որ զբաղվում ա բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունների սահմանմամբ, բայց անգամ չլինելով դա, քո նշած գործերը հանդիսանում են համաշխարհային արժեք, հակառակ դեպքում կլիներ մեզ համար անհասկանալի… մենք բոլորս էլ հերոսության ու ողբերգության մասին ունենք նույն պատկերացումը, ասել ա թե բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի նույն պատկերացումները… այո գրողի խնդիրը բարի-չար հարաբերությունները չեն եղել, բայց դա չի նշանակում որ մարդու կողմից դա էդ համակարգի միջոցով չի ընկալվում…

հասարակությունը միշտ էլ ընդունել ա բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունները և դրանց համամարդկային լինելը պայմանավորում ա հասարակությունների մշակույթնրի անգամ քաղաքակրթություններ համատեղ գոյակցությունը…

պետք ա մի բան լավ հասկանալ որ մարդկությունը մի ամբողջ հասարակություն ա իր բազմազանություններով հանդերձ, այնուամենայնիվ մեկը մեկից բխոխ, մեկը մեկից ծագած, մեկը մեկին շարունակելով ու հնարավոր չի որ էդ հասարակությունը գոյություն ունենա առանց համընդհանուր արժեքների՝ բարու-չարի, լավի-վատի արդարի ու անարդարի հասկացությունների…



բոլոր հասարակությունների մեջ էլ դա կա… տարբեր մասշտաբների ու տարբեր բարբարոսական աստիճանների, բայց հիքում նույն կոնցեպցիան ա…



ամեն գնով չէ… ամեն ինչն էլ գին ունի, անգամ մկան համար… կատվի ձեռից մուկը պանիր չի վերցնի որովհետև պանրի իմաստը կորում ա երբ որ ընկնում ա կատվի ճանկերի մեջ… կյանքն ավելի թանկ ա քան պանիրը… ու ճիշտ ես ասում, սա մարդկային վարքի շարժիչ ուժն ա, դրդապատճառը, հիմքը… մի հատ լավ անգլիացի գիտնական մի հատ լավ բան ասեց՝ ասում ա պատճառը պրիմիտիվ ա, բայց հետևանքները բավականին բարդ…

մնոգոբուկաֆ նիասիլիլ

[Rhayader]

ու մեկ էլ

http://songoffall.blogspot.com/2011/...g-post_03.html

Հասկացողը կհասկանա

[Արէա]

Այսինքն՝ մայան, իլյուզիան, որ մարդկությունն իրա համար ստեղծել ա Սանսարայի անիվը: Տադադամ: Մարդկության զգալի մասը քեզ հետ չհամաձայնեց հանկարծ:

Չեմ հասկանում ինչ ես ասում:

[Mephistopheles]

Չեմ հասկանում ինչ ես ասում:

+1…

[Արէա]

Տեսահոլովակի վերաբերյալ. ես ավելի շատ հակված եմ մտածելու, որ Հերակլեսը, վիկինգներն ու աֆրիկյան ցեղերն ուղղակի չգիտեին ինչի է հավասար 2+2-ը․ մեկի մոտ 5 էր, մեկի մոտ՝ 7, մեկի մոտ՝ 12, ու հիմա վերջապես (բայց դեռևս ոչ բավարար չափով) հասկացել են, որ 2+2=4, քան հակառակը։

[Mephistopheles]

Տեսահոլովակի վերաբերյալ. ես ավելի շատ հակված եմ մտածելու, որ Հերակլեսը, վիկինգներն ու աֆրիկյան ցեղերն ուղղակի չգիտեին ինչի է հավասար 2+2-ը․ մեկի մոտ 5 էր, մեկի մոտ՝ 7, մեկի մոտ՝ 12, ու հիմա վերջապես (բայց դեռևս ոչ բավարար չափով) հասկացել են, որ 2+2=4, քան հակառակը։

նայել ե՞ս…

[Sambitbaba]

նայել ե՞ս…

Ես նայեցի... Հենց կակռազ վիկինգներն են...

[Rhayader]

Ասել է, թե չար ու բարի էլ չկա:

Հարյուր տոկոսով համաձայն եմ. չկա՛ չար ու բարի:
Տես, թե ինչ նման ենք մտածում:
Բայց հենց դրեցի վերջակետը, նմանությունն էլ պրծավ... ցավոք:
Դու վերացնում ես նրանց տարբերությունը` նրանց երկուսին էլ իջեցնելով չարի մակարդակ: Լավ, թե չարին դեմ ես, ուրեմն դժբախտ ու կորուսյալ մկան մակարդակ. մկան միակ ցանկությունը մի կտոր պանիրն է, - իսկ ամեն կտոր պանրի համար, ինչպես հայտնի է, իր թակարդը կգտնվի, չէ՞...
Ես էլ եմ վերացնում այդ տարբերությունը, Ռայ ջան, բայց փորձելով այս զույգին լրիվ հակառակ ուղղությամբ տանել:

Ցավում եմ, բայց դու դատապարտված ես պարտվելու...
Հանկարծ չմտածես, թե ինձ եմ տեսնում հաղթողի դերում` բոլորովի՛ն: Ես քեզ հետ վիճել չեմ ուզում ու չեմ էլ պատրաստվում ու չեմ էլ կարող. ասածս ընդամենը կարծիք է: Գուցէ մի փոքր էլ`նախազգուշացու՞մ...
Եվ այն գալիս է նրանից, որ սև ու սպիտակ բարոյականություն չկա ոչ միայն չարի և բարու... ոնց ասացի՞ր, երկվության մե՞ջ, - այլ նաև կյանքի և մահվան երկվության մեջ: Իսկ քանի որ, ինչ խոսք, տարբերությունը վերացնելու համար դու ամեն ինչ տանելու ես մահվան, այլ ոչ թե կյանքի մակարդակ, ստացվում է, որ թեման ինքը, ուզենա թե չուզենա, դատապարտված է մահի: Իսկ ի՞նչ է մահը, եթե ոչ պարտություն...

Սամ, դու իմ ասածը չես հասկացել: Ես ընդամենն ասել եմ, որ եթե ինչ-որ բան փնտրենք, որը բացարձակ ու միանշանակ նույնը լինի բոլոր գոյություն ունեցած ու գոյություն ունենալիք մարդկանց համար, homo sapiens-ի առաջացումից մինչև հիմա, կլինի ֆիզիոլոգիական պահանջների բավարարումը: Ֆիզիոլոգիական պահանջների բավարարման մեջ (մկան ու պանրի ալեգորիան) ոչ բարի, ոչ չար բան չկա: Առանց խեղճ ու դժբախտի, առանց ավելորդ մելոդրամայի:

[Rhayader]

Չեմ հասկանում ինչ ես ասում:

Ասում եմ՝ մարդկության զգալի մասը քո ասածը համարում է իլյուզիա, որից պետք է ազատվել՝ միտքն ազատագրելու համար:

[Rhayader]

Տեսահոլովակի վերաբերյալ. ես ավելի շատ հակված եմ մտածելու, որ Հերակլեսը, վիկինգներն ու աֆրիկյան ցեղերն ուղղակի չգիտեին ինչի է հավասար 2+2-ը․ մեկի մոտ 5 էր, մեկի մոտ՝ 7, մեկի մոտ՝ 12, ու հիմա վերջապես (բայց դեռևս ոչ բավարար չափով) հասկացել են, որ 2+2=4, քան հակառակը։

Այսինքն՝ դու նույն քրիստոնյան ես, որը համարում է, որ կա բացարձակ օբյեկտիվ ճշմարտություն, որին դու հասել ես/հասնելու ես, իսկ ովքեր այլ արդյունքի են հասել, իրականում պարզապես սխալ են:

Չէ, իմ տեսահոլովակն ընդամենը ցույց էր տալիս, որ հասարակությունը հաճախ վերասահմանում է ճշմարտությունն ըստ իր հարմարության:

Այն, որ ես աբստրակտ քաոսը չեմ բերում վերջավոր ու միակ կոնցեպցիայի, չի նշանակում, որ ես փորձում եմ խառնաշփոթությունից գլուխ հանել: Ընդհակառակը, խառնաշփոթություն առաջանում է, երբ իրար հետ իրականում կապ չունեցող բաների միջև կապ ես հորինում:

[Sambitbaba]

Սամ, դու իմ ասածը չես հասկացել: Ես ընդամենն ասել եմ, որ եթե ինչ-որ բան փնտրենք, որը բացարձակ ու միանշանակ նույնը լինի բոլոր գոյություն ունեցած ու գոյություն ունենալիք մարդկանց համար, homo sapiens-ի առաջացումից մինչև հիմա, կլինի ֆիզիոլոգիական պահանջների բավարարումը: Ֆիզիոլոգիական պահանջների բավարարման մեջ (մկան ու պանրի ալեգորիան) ոչ բարի, ոչ չար բան չկա: Առանց խեղճ ու դժբախտի, առանց ավելորդ մելոդրամայի:

Ասածդ հասկացել եմ, Ռայ ջան: Ուղղակի փնտրելուդ իմաստը ոչ մի կերպ չեմ կարողանում հասկանալ... Էնպիսի տպավորություն է, որ փնտրելուդ ամբողջ նպատակը մարդուն ռոբոտի, ավելին, անասունի վիճակում տեսնելն է: Ասենք թիթեռ, - թող գոնե մի քիչ սիրուն լինի... Բայց ախր այդ թիթեռին էլ, եղբայր ջան, գոնե կենդանի պատկերացնես: Թե չէ իսկույն բուլկավկեն խրում ես մեջքն ու դեմ ես տալիս պատին (չեմ կարողանում հիշել, ի՞նչ էր չորացրած թիթեռի անունը... հերբարիումին նման բառ էր...): Չորացած փոշի-թիթեռ: Որի մասին խոսելն էլ անիմաստ է արդեն:
Եթե մի որևէ պահ մտքովս անցներ, որ այդքան անիմաստ բան է մարդը, հաջորդ պահին արդեն հավանաբար դադարեի ապրել: Փառք Աստծո, որ դա չէ մեր իրականությունը:

Նիցշեի ամբողջ պեսսիմիզմն էլ, որ հավաքես, մի փոքր սկուտեղի վրա հանգիտ տեղ է անում: Վառիր, թող գնա...

[Rhayader]

Ասածդ հասկացել եմ, Ռայ ջան: Ուղղակի փնտրելուդ իմաստը ոչ մի կերպ չեմ կարողանում հասկանալ... Էնպիսի տպավորություն է, որ փնտրելուդ ամբողջ նպատակը մարդուն ռոբոտի, ավելին, անասունի վիճակում տեսնելն է: Ասենք թիթեռ, - թող գոնե մի քիչ սիրուն լինի... Բայց ախր այդ թիթեռին էլ, եղբայր ջան, գոնե կենդանի պատկերացնես: Թե չէ իսկույն բուլկավկեն խրում ես մեջքն ու դեմ ես տալիս պատին (չեմ կարողանում հիշել, ի՞նչ էր չորացրած թիթեռի անունը... հերբարիումին նման բառ էր...): Չորացած փոշի-թիթեռ: Որի մասին խոսելն էլ անիմաստ է արդեն:
Եթե մի որևէ պահ մտքովս անցներ, որ այդքան անիմաստ բան է մարդը, հաջորդ պահին արդեն հավանաբար դադարեի ապրել: Փառք Աստծո, որ դա չէ մեր իրականությունը:

Նիցշեի ամբողջ պեսսիմիզմն էլ, որ հավաքես, մի փոքր սկուտեղի վրա հանգիտ տեղ է անում: Վառիր, թող գնա...

որովհետև անհամբեր ես ու կարծում ես, որ իմաստն օբյեկտիվ իրականության բնութագրիչ գծերից է: Ու argumentum ad consequentiam տրամաբանական սխալն ես անում՝ ինչ-որ բանի ավելի ցանկալի/գեղեցիկ/ոգեշնչող լինելը դեռ չի խոսում դրա ճշմարտացի լինելու մասին: Երկու համարժեք դատողությունների դեպքում, Օկկամի ածելու սկզբունքով, ճիշտ է այն, որն ավելի պարզ է: Մինչև փաստարկների հավասարակշռությունը չխախտվի: Դե ֆակտո, իմ տարբերակն ավելի պարզ է, հետևաբար՝ ճշմարիտ այս բանաձևի կոնտեքստում: Ես բերում եմ ամեն ինչ ընդամենը մեկ հաստատունի՝ մարդ-կենդանու, ու դրանից բխեցնում մնացածը պարզ տրամաբանական շղթայի միջոցով: Մնացածն ընդամենը անհայտ արժեքներով փոփոխականներ են բերում՝ հավասարումն անլուծելի դարձնելու նպատակով, ինչպես նաև որոշ փոփոխականներ վերաձևակերպում են որպես ունիվերսալ հաստատուններ: Ու հետո էլ ինձ մեղադրում ամեն ինչը քաոսի վերածելու մեջ:

Կարճ ասած, այս թեմայում իմ բոլոր օպոնենտները զբաղված են անորոշացնելով ու միֆոլոգիզացնելով, ես ֆիքսում եմ չոր փաստերը: Հետևաբար, ես ճիշտ եմ, ու մնացածը՝ սխալ:

Ուրիշ բան է, որ ես, օպոնենտներին նահանջելու տեղ չթողնելով, բարդ տրամաբանական պատկերներով, պարադոքսներով,պրովոկացիա անելով ու նեղելով, դժվարեցնում եմ իրենց կողմից իմ ասածի ճշմարտացիությունն ընդունելը: Ու դա անում եմ գիտակցաբար: Օպոնենտը, որն իրոք կհասկանա իմ ասածն, այն ընդունելու հետ խնդիր չի ունենա: Իսկ նա, ով իմ կարծիքը պիտի ընդունի միայն այն պատճառով, որ իմ ասածն ավելի համոզիչ է հնչում, ինձ պետք չի:

Անդրադառնամ այն հարցին, արդյոք ես կարող եմ սխալված լինել: Իհարկե կարող եմ: Կարող են լինել բազմաթիվ փոփոխականներ ու հաստատուններ, որոնց ծանոթ լինելու դեպքում իմ տեսանկյունն էլ հարցի շուրջ լրիվ ուրիշ լիներ: Բայց այս բանավեճի կոնտեքստում այդպիսիք դեռ ոչ մի անգամ չեն նշվել: Ինձ հակադրել են սեփական մեծամտությունը, հասկանալու անընդունակությունը, հումորի զգացողության պակասը, դոգմաներն ու տաբուները, միֆոլոգիզացիան, անցանկալի տեսանկյունն ընդունելու մոտիվացիայի բացակայությունը: Բայց ոչ փաստեր, որոնք ես հաշվի չեմ առել:

Ընդ որում, ոչ մեկը չնկատեց, որ ես ոչ թե լավի ու վատի հասկացություններն եմ ժխտում, այլ դիխոտոմիան: Ես ժխտում եմ էմոցիոնալ արձագանքների լայն սպեկտրը միայն երկու արձագանքներից կազմված սև ու սպիտակ համակարգի բերելը: Ու վերասահմանում լավն ու վատը որպես հաճույք կամ ցավ պատճառող գործոններին արձագանք մարդ-կենդանու կողմից: Բայց մարդը միայն այդ արձագանքները չի տալիս շրջակա աշխարհին: Կան նաև հետաքրքրություն, վախ, սեր (որպես տարբեր սահմանումներով ու բնույթներով զգայական արձագանքների խումբ), և այլն: Միայն ապուշը կարող է վախը սահմանել որպես «վատ». այն ինքնապահպանման բնազդի արտահայտում է, որն ուղղված է պաշտպանել մարդուն վտանգներից: Սեռական ցանկությունը, եթե չի բավարարվում, կարող է մարդու վրա կտրուկ բացասական ազդեցություն ունենալ, այն դեպքում, երբ բավարարվելու դեպքում նրա ազդեցությունը, ժամանակակից պարադիգմում, անորոշ է:

Դրա համար էլ ես պարզեցնում եմ ամեն ինչ մինչև մարդու երեք կենդանական բնազդները. ֆիզիոլոգիական կարիքների բավարարում, ինքնապահպանում, ցեղի շարունակում: Ու, հավատա ինձ, այս պատկերն ինձ համար շատ ավելի գեղեցիկ է, քան դոգմաներով ու տաբուներով գլուխը լցրած կոմպլեքսավորված ու ինքն իր հորինած աստծուց դողածող մեկը: Ու դրա վրա, Բաբելոնյան աշտարակի նման, կառուցվում է մնացած ամեն ինչը: Որոշ դեպքերում տրամաբանական կապը խաթարվում է, ինչպես իմ նշած երեք կապիկների փորձում, ու ռուդիմենտար հասկացությունները շարունակում են գոյատևել հասարակության մեջ, ունենալով միայն հորինված, միֆոլոգիզացված բացատրություն: Որոշ դեպքերում, ինչպես մոնոգամիան է, առանձին մարդիկ գիտակցաբար ստեղծում են տաբուներ, որպեսզի սահմանափակեն իրենցից «ցածր կանգնածներին»: Որոշ տաբուներ ստեղծվում են մարդկանց կառավարելի դարձնելու համար: Իմ դրած կարճ ֆիլմում Իրանական հեղափոխության օրինակի վրա ցույց էր տրվում, թե ինչպես հասարակությունը կարող է վերասահմանել ճշմարտությունն ու ոչնչացնել նոր սահմանվածին դեմ գնացող անհատներին:

Ինձ համար այս համակարգն անսահման պարզ է այն պատճառով, որ ես սպեկուլյացիայի հիման վրա չեմ կապում հասկացություններն իրար հետ. կապերն իրենք են ի հայտ գալիս ուշադիր ուսումնասիրելիս, իսկ եթե չեն գալիս, ես թույլ եմ տալիս իրենց լինել իրարից անկախ:

[Արէա]

Կարճ ասած, այս թեմայում իմ բոլոր օպոնենտները զբաղված են անորոշացնելով ու միֆոլոգիզացնելով, ես ֆիքսում եմ չոր փաստերը: Հետևաբար, ես ճիշտ եմ, ու մնացածը՝ սխալ:

Ասում ես բարին ու չարը մարդկանց ստեղծած իլյուզիան ա, ինքնախաբեություն, որը փորձում են որպես բացարձակ ճշմարտություն ներկայացնել: Ու ապացուցելու համար, որ էս հասկացություններն իրոք իլյուզիա են, վիկինգներին ես հիշում, որոնց մոտ բարին ու չարն ուրիշ կերպ էին արտահայտվում, աֆրիկյան ցեղերին, Հերակլեսին բանին: Ու ասում ես, թե եթե նրանց մոտ էս հասկացությունը տարբերվում էին նրանից ինչ ժամանակակից մարդն ա հասկանում, ուրեմն էսօրվանը իլյուզիա ա:
Քո տրամաբանությամբ շարժվելու դեպքում հիմա քարանձավում կրակի շուրջը պիտի նստած լինեինք, որովհետև ցանկացած նոր, ցանկացած հնից տարբերվող գաղափար, պիտի մարդու ֆիզիոլոգիայի, բնույթի հետ կապ չունեցող, ինքնախաբեության դրդող, պատրանք ստեղծող երևույթ համարեինք:
Ես էլ ասում եմ մարդկության ցանկացած հաջորդ սերունդը ստեղծում է մի ավելի կատարյալ իր, երևույթ, գաղափար, քան նախորդը: Սա մարդկության բնույթն ա: Ու սա հրաշալի ա: Ու իլյուզիա չի: Մարդը փորձում ա գտնել էնպիսի վարքի, կենսակերպի կանոններ, որը ավելի հեշտ կդարձնի իր գոյությունը: Դրա համար ստեղծում ա բարի ու չարի գաղափարները: Մեծ հաշվով չարն էն ա, ինչ խանգարում ա մարդուն ապրել, բարին՝ հակառակը: Սա պատրա՞նք ա: