Ինչո՞ւ լինել լավը, եթե Աստված չկա

[Jarre]

իսկ հնարավո՞ր է լինել լավը առանց Երկիր մոլորեկի, առանց Արգակնային համակարգի, առանց մեր գալակտիկայի, առանց մեր տիրեզերքի...
դե գնա ու պատասխանիր: ու հաշվի առ, որ տաֆտելու համակարգում մաթեմաթիկական անվերջության սկզբունքով,
"միշտ էլ կարելի է գտնել մի տուֆտա միքտ, որը ավելի տուֆտա է, քան բերված տուֆտա միտքը:"

հա մոռացա ասեմ, որ մարդը առանց տիեզերքի էլ կարա լինի լավը:

dvgray, դու իսկապե՞ս տարբերություն չես տեսնում իմ ու քո բարձրացրած հարցերի միջև։

Առնվազն Երկիր մոլորակի վրա ապրող մարդկանց համար անհնար է։

[Jarre]

իսկ քո մոտ երբևէ առաջացել է՞ միտք, որ ամեն մի բարին իր մեջ պարունակում է նույնքան էլ չարը :
ժողովուրդը ասում է չէ՞, "չկա բարիք առանց չարիք " կամ հակառակը:
ամեն մի այսպես ասած բարի քայլ իր մեջ լիքը չարիք ա պարունակում: ընդամենը մենք սովոր ենք այդ չարը արհամարել, հաշվի չառնել, աչքնես փակել... կամ այսպես ասած հոգու մխիթարանքով զբաղվել...
թե՞ էտպես չէ

Ընդհանուր վերցրած իմ համար «բարին» ու «չարը» ինչ որ երևույթի վերաբերյալ մարդու տված սուբեկտիվ, ընդհանրացված ու խեղաթյուրված գնահատականն ա։

Այս թեմայում Smokie-ն ու Tig-ը քննարկեցին մարդասպանության օրինակը, որը մի դեպքում (ունեցվածքին տիրանալու համար սպանելը, հաճույքի համար սպանելը և այլն) կարելի է որակել որպես «կատարյալ չարություն», իսկ մյուս դեպքում (հարազատներիդ պաշտպանելու համար սպանելը, հասարակությանը վտանգ սպառնացող՝ իր արարքների համար հաշվի չտվող հանցագործին սպանելը) կարելի է որակել որպես «բարի» մի բան, հերոսություն, հայրենասիրություն և այլն։

Եթե մի բանը «բարի» ա, կամ «չար», ինչի՞ց ա նման տարբերությունները առաջանում, dvgray։

[Jarre]

Այսինքն ուզում եք ասել, որ մարդ առանց Աստծո պիտի լինի լավը?

Ոչ թե ուզում եմ ասել, այլ ուզում եմ ՀԱՐՑՆԵԼ։ Թեմայում ես նպատակ չեմ ունեցել ինչ որ բան ԱՍԵԼ։ Ես ցանկանում եմ ՀԱՐՑՆԵԼ և լսել տարբեր պատասխաններ։

Աստծով չպետք է պայմանավորված լինի բարոյական լինելը?

Ինձ համար փաստ է, որ մարդկանց մի մեծ զանգված իր սեփական բարոյականությունը պայմանավորում է հենց Աստծու գոյությամբ։ Իսկ մի մեծ զանգված էլ պայմանավորում է այլ բաներով։ Հետևաբար եթե որևէ մեկը իր բարոյական լինելը պայմանավորում է Աստծով, ուրեմն ես ո՞վ եմ, որ ասեմ, թե ինքը չպետք է այդպես անի։ Եթե մարդ պնդում է, որ իր բարոյական ու լավ լինելը կախված ա Աստծուց, ուրեմն առնվազն իրա համար դա տենց ա՝ անկախ ուրիշների կարծիքներից։

Այսինքն Աստծուն հորինել են, ընդամենը, մարդկանց կառավարելի դարձնելու համար?

Իմ համար փաստ է, որ այո՛, կրոնները տարբեր ինստիտուտների ձեռքում գործիքներ են, որոնց օգնությամբ նրանք հաջողությամբ ղեկավարում և ազդում են հասարակության վրա։

Իսկ թե Աստծուն հորինել են ԸՆԴԱՄԵՆԸ այդ պատճառով, թե բազմաթիվ այլ պատճառներով, ես դժվարանում եմ պատասխանել, որովհետև հազար կարծիք կարելի ա գրել։

Ինչու եմ ես փորձում լինել բարեյական, որովհետեւ վախենում եմ Աստծո պատժից?

Ոմանք վախենում են Աստծո պատիժից, ոմանք պնդում են, որ սիրում են Աստծուն ու մարդկանց ու էտ սերը իրանց դարձնում ա ավելի բարի ու լավը, ոմանք պնդում են, որ դատավորը Աստված ա, ու ինքը կդատի մարդկանց, իսկ իրանցից հասնում ա մարդկանց հետ խաղաղ ու հանգիստ ապրել։

Այսինքն, եթե ապացուցվի, որ Աստված չկա ես անմիջապես կկորցնեմ իմ բարոյականությունը?

Կան մարդիկ ովքեր դադարելով հավատալ Աստծուն սկսում են կատարել վատ բաներ, կան մարդիկ ովքեր հավատալով Աստծուն կատարում են վատ բաներ, կան մարդիկ ովքեր դադարում են հավատալ Աստծուն, բայց մնում են լավը, կան մարդիկ ովքեր չեն հավատաում Աստծուն և կատարում են լավ բաներ, կան մարդիկ ովքեր չեն հավատում Աստծուն և կատարում են վատ բաներ։

Հարցերիս խնդրանքը հենց այն էր, որ եթե ինչ որ մեկին այս թեման հետաքրքրում է գրի իր կարծիքը, նկարագրի իր տեսակետները, բացատրի, թե ինչպես է ինքը ընկալում և մեկնաբանում բարոյականության, բարիի չարի մեխանիզմները, ոնց ա մարդը ընկալում այդ հասկացությունները և այլն.....

Այսինքն Աստծուն չհավատացող բարոյականը իսկական բարոյական է, իսկ Աստծուն հավատացողը կեղծ?

Դժվարանում եմ պատասխանել, բայց իմ ընկալմամբ «ոստիկանական» կանտրոլի բացակայության դեպքում ցուցաբերված բարոյականությունը ավելի բարոյական ա «ոստիկանական» ռեժիմը հաշվի առնելուց ծագած բարոյականությունից։

Այսինքն եթե ես Աստծուն հավատում եմ կնշանակի դուք չեք հավատում, որ իսկապես բարոյական արժեքների կողմնակից եմ?

Անձամբ ես չեմ մտածի, որ եթե դու հավատում ես Աստծուն, ուրեմն դու իսկական բարոյականության կողմնակից չես՝ կեղծ բարեպաշտ ես։ Ես նման բան չեմ մտածի։

Մի տեսակ տհաճ խոսակցություն ա ստացվում?

Չամիչ ջան, իմ կարծիքով ոչ տհաճ ա, ոչ էլ հաճելի։ Պարզապես մտքերի փոխանակում ա

Jarre ջան դու հավատում ես Աստծուն?[/QUOTE]
Չամիչ ջան, անկեղծ ասած հարցդ ինձ համար բավական դժվար է։ Դեռևս այս հարցի պատասխանը իմ մոտ այո, կամ ոչ չէ։ Ես երկար տարիներ հակված եմ եղել հավատալ Աստծուն։ Ուսումնասիրել եմ բազմաթիվ կրոններ, փորձել եմ հասկանալ տվյալ կրոնների աշխարհահայացքները, սկզբունքները և այլն։ Ուսումնասիրել եմ նաև տարբեր գիտական տեսություններ։ Բայց էտ ամենից ավելի շատ ՄՏԱԾԵԼ եմ։ Մտածել եմ իմ կարծիքի մասին, իմ տեսակետների մասին։ Երբեմն ինձ թվում ա, որ ինչ որ մի բանը ուսումնասիրելը որոշ ժամանակ հետո դադարում ա օգտակար լինելուց, եթե դու չես մտածում ՔՈ ԱՆՁՆԱԿԱՆ կարծիքի ու տպավորությունների մասին։ Եթե այս հարցը տվյալ թեմայի կոնտեքստում քեզ համար շատ կարևոր է, ապա գրիր, ես կփորձեմ ավելի կոնկրետ ձևակերպել իմ կարծիքը Աստծու գոյության մասին։

Եթե կարճ պատասխանեմ հարցիդ, ապա իմ կարծիքով եթե անգամ ենթադրեմ, թե Աստված գոյություն ունի, ապա իմ ընկալմամբ ինքը պիտի լինի գիտնական Աստված, այլ ոչ թե հավատացյալ Աստված։ Այսինքն դրսևորի ու իրա հոտին սովորացնի քննել ու ոչ թե հավատալ, որովհետև ինչ որ մեկը ինչ որ մի տեղ ժամանակին ասել ա, կամ գրել։

[Jarre]

Մարդը շատ ավելի զարգացած ա մյուս կենդանիներից, ինքը արդեն հասարակական կենդանի ա, իսկ էվոլյուցիան ուղղված ա տեսակի պահպանմանը, ոչ թե մի առանձնակի, մեր բարությունը թույլ առանձնակի հանդեպ ու մյուս օրենքները օգնում են, որ դառնանք ավելի կազմակերպված ու հաղթենք տեսակների գոյության պայքարում: Էս մի տարբերակ, հաջորդ հարց՝ ինչու՞ լինել բարի, եթե նույնիսկ Աստված կա,ի՞նչ տարբերություն, եթե նույնիսկ դժոխքի ու դրախտի հարց կա, ինչու՞ պետք է մենք դրանցից մեկին ձգտենք, ինչու՞ արդարացնել ուրիշների սպասումները, ինչու՞ բարձրացնել սեփական անձի մասին կարծիքը, ի՞նչ տարբերություն, մենք լավն ենք, թե՞ ոչ, իսկ ի՞նչ տարբերություն, տարբերության լինելու ու չլինելու մեջ:
Հետաքրքիր թեմա ա , հետաքրքիր կարծիքներ կարդացի:

Ինձ համար շատ հետաքրքիր միտք ես գրել։ Շնորհակալ եմ, Freeman։

[Jarre]

Ժառ, քո կարծիքը ոնց-որ չկար, կգրե՞ս

Սիրով

Առանձին-առաձին գրառումներով կգրեմ կարծիքս որ կարդալը հեշտ լինի։ Համ էլ չեք ասի, էլի էկավ մի կիլոմետր գրեց ու ռադ էղավ

Կարճ ու կոնկրետ պատասխանս. այս պահին ես կարծում եմ, որ բարոյականությունը ստեղծագործություն չի, այլ պրոցեսի արդյունքում ձևավորված և ձևավորվող մի բան է (չեմ ուզում կոնկրետ տերմին գործածել)։ Մարդը կարող է լինել շատ բարի ու բարոյական առանց Աստծու գոյությունը ընդունելու կամ Աստծուն հաշվի առնելու։

Մինչ հետագա բացատրությանը անցնելը ուզում եմ մի բան նշել։ Ինձ համար շատ կարևոր մի բան։ Ես ԿԱՐԾԻՔ բառին սկսել եմ մեծ լրջությամբ վերաբերվել։ Իմ ընկալմամբ շատ հարցերում «կարծիք»-ը մի բան չի, որ պիտի ձևավորվի ու տենց մնա։ Մենք ժամանակի ու տարածության մեջ շարժվող օբեկտներ ենք։ Մեր պատկերացրած տիեզերքը, ժամանակը, տարածությունը իրանք անդադար պրոգրեսի մեջ են։ Հետևաբար անիմաստ եմ համարում էտ պրոգրեսի ու պրոցեսի մեջ ինչ որ մի բան սառեցնելը։

Հատկապես անիմաստ եմ համարում ԿԱՐԾԻՔ սառեցնելը, երբ տեղի են ունենում նորանոր բացահայտումներ, կատարվում են հետաքրքիր փորձեր, հայտնվում են տարբեր կարծիքներ և այլն։ Հետևաբար այն ինչ որ ես այստեղ գրում եմ, դա այս ժամանակահատվածում ունեցած իմ վերաբերմունքն ա տվյալ հարցի մասին։ Էսօրվա իմ գիտելիքների, մինչև հիմա ապրածս կյանքի փորձի վրա հիմնված տեսակետ, կարծիք։

Ես միշտ մտածում եմ, միշտ ուսումնասիրում եմ, լսում եմ կարծիքներ.... Հետևաբար ԿԱՐԾԻՔՍ աշխատում եմ պահել պրոգրեսի մեջ։ Ինքը սառած ու քարի վրա փորագրված չի, այլ կենդանի ա։ Մեծանում ա, փոխվում ա, նորանոր հատկություններ ա ձեռք բերում....

Ու էս հարցում իմ գրածը ավելի շատ ոչ թե կարծիք ա, այլ մի բան, ինչի շուրջ ես մտածում եմ, հակված եմ այդպես մտածել։ Մտքեր, որոնք ես տվյալ պահին իրականությանը ավելի մոտ եմ համարում։

[Jarre]

Դե կարծում եմ, որ Աստծու ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետները արդեն պարզ են։

Փորձեմ ներկայացնել էվոլյուցիայի ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետներ։

Շատ հետաքրքիր կլինի լսել կարծիքներ, մեկնաբանություններ այս տեսությունների, թեորիաների մասին։

ԱՌԱՋԻՆ
ԲՆԱԿԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆ

Շատ ընդհանրացված ու կոպիտ ասած համաձայն բնական ընտրության տեսության ամենակարևոր բանը դա կյանքի, գեների անդադար շարունակությունը ապահովելն ա։

Էվոլյուցիայի ընթացքում տեսակները ձեռք են բերում նորանոր հատկություններ և ենթարկում են իրենք իրենց փոփոխությունների՝ կյանքի նորանոր պայմաններին հարմարվելու համար։

Օրինակ՝

Ամուսինների իրար հավատարիմ լինելը, իրար խնամելը, սիրելը, միասին ապրելը ստեղծում է բարենպաստ պայմաններ երեխայի՝ էմոցիոնալ և ֆիզիկական առողջ մեծանալու համար։

Կյանքը կարևոր համարելը նպաստում է ավելի շատ կյանքերի ու գեների տարածմանը։

Ուրիշներին օգնելը նպաստում է նրանց և նրանց երեխաների կյանքի շարունակությանը և նորանոր կյանքեր առաջ բերելեուն։

Կյանքի շարունակության համար ավելի բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու համար բնական ընտրությունը դրդել է փորձել տարբեր հասարակարգեր և կառավարման միջոցներ՝ հասնելու և գտնելու մաքսիմալ հարմարը։ Այստեղ իմ կարծիքով կարևոր է հասկանալ, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տվյալ պահի գոյություն ունեցող վիճակը դա լավագույնն ա, որ մարդկությունը կարար հասներ։

Այստեղ կարելի ա մտածել, որ չի կարա լավագույնը լինի, որովհետև ես ավելի լավ տեսակետ ու տարբերակ ունեմ։ Բայց, եթե փաստը այն է, որ դու ունես ավելի լավ տարբերակ, բայց ձեռք չես բերել հնարավորություն այդ ավելի լավ տարբերակը ռեալիզացնելու, ուրեմն դա կարա նշանակի, որ կյանքի շղթայում կան քեզանից ավելի ուժեղները ու իրերի տվյալ համակարգում այսօրվա համակարգը լավագույնն ա, բայց մի վայրկյան հետո լավագույնը կարա փոխվի ու դառնա ավելի լավագույն։

Եվ այլն, և այլն.....

[Jarre]

ԵՐԿՐՈՐԴ
ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ

Ալտրուիզմ բառը բնորոշում է այն արարքները, որոնք արտացոլում են հոգատարություն մյուսների նկատմամբ։ Այն երբեմն կարող է նաև նշանակել անձնազոհություն հանուն ուրիշների։

Բնական ընտրության տեսության համաձայն հնարավոր էր ալտուրիզմի հետյալ տեսակների առաացումը։


ԱՐՅՈՒՆԱԿՑԱԿԱՆ (ԳԵՆԱԿՑԱԿԱՆ) ԱԼՏՈՒՐԻԶՄ
Գենը որը ծրագրավորում է անշահախնրորեն օգնել արյունակից հարազատներին (մամա, պապա, երեխա, քուր-ախպեր, տատիկ-պապիկ և այլն) բազմապատկում է իր (գենի) պատճեների գոյության հնարավորությունը։

Այսպիսով տվյալ գենը գենոֆոնդում կարող է այնքան աճել, շատանալ, որ անշահախնդիր սերը դառնա վարքի նորմա։

Որպես ակնառու օրինակ կարելի է բերել ծնողների անշահախնդիր սերը երեխաների հանդեպ։

Մեղուները, մրջյունները, տերմիտները և այլ կենդանական աշխարհի այլ ներկայացուցիչներ էվոլյուցիայի արդյունքում սովորել են ստեղծել հասարակություն, որտեղ մեծ եղբայրները և քույրերը հոգ են տանում փոքրերին։ Կենդանիները հոգ են տանում իրենց արյունակիցներին, պաշտպանում են, կիսվում են ռեսուրսներով, զգուշացնում են վտանգների մասին, քանի որ նրանց միջև շատ մեծ է միանման գեներ ունենալու ստատիստիկ հնարավորությունը։


ՌԵՑԻՊՐՈԿԱԼԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ
Ռեցիպրոկալային ալտուրիզմը կարճ ասած բնորոշում է «դու ինձ ես քեզ» ՝ փոխադարձ ալտուրիզմը։

Այս ալտուրիզմը դրսևորվում է իրար հետ արյունակցական և բարեկամական կապեր չունեցող տեսակների միջև։

Մեղվին պետք է նեկտար, իսկ ծաղկին փոշոտում։ Ծաղիկները թռչել չեն կարող, ուստի նրանք մեղուների թևերը օգտագործելու համար մեղուներին վճարում են նեկտարային «արտարժույթով»։

Որսորդին հարկավոր է նիզակ, իսկ դարբնին որս։ Պահանջարկի ասիմետրիան հանգեցնում է գործարքի կնքման։

Քարանձավում թաքցված է ոսկով և ադամանդերով լի մի մեծ սունդուկ։ Բայց քարանձավի մուտքը փակված է հսկայական ծանր քարով, որը մի հոգին չի կարող տեղաշարժել։ Չնայած այն փաստին, որ ինքը անխուսափելիորեն կկորցնի իր եկամուտի մի մասը, այնուամենայնիվ նա կանչում է ուրիշին օգնության և կիսում իր եկամուտը։


ՀԱՄԲԱՎԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ
Համբավը շատ մեծ դեր է խաղում կյանքը պահպանելու հարցում և կենսաբանների կատարած հետազոտությունները ցույց են տալիս կյանքի պահպանման հարցում կարևոր են ոչ միայն արյունակցական, ռեցիպրոկալային ալտուրիզմները, այլև համբավի ալտուրիզմը։ Ստեղծել համբավ, որը կօգնի պահպանել կյանքը։

Ժամանակի սղության պատճառով չեմ կարող մանրամասն նկարագրել, բայց կարճ ասեմ։ Կենդանական աշխարհը ուսումնասիրելիս կարելի է հանդիպել դեպքերի, երբ կենդանիները հոգ են տանում իրենցից ավելի թույլ կամ հիվանդ կենդանիներին։ Գիտնականների բացահայտումները ցույց են տալիս, որ հենց այդ հոգատարությունը նպաստում է տվյալ կենդանու «հեղինակությանը» և «համբավին» իր տեսակի մեջ։ Կերակուր տալով ուրիշին նրանք կարծես թե ասում են. «թե որքան խելացի և ուժեղ եմ ես, որ կարող եմ ոչ միայն ինձ ու իմ արյունակիցներին հոգ տանել, այլև օտարին»։ Խմբերով ապրող կենդանիների մոտ նման վարվելակերպը հատուկ է խմբերիի գլխավորներին։

***

Համաձայն էվոլյուցիոն տեսության մեր նախնիները հազարավոր տարիներ ապրել են այնպիսի պայմաններում որոնք նպաստել ալտուրիզմի վերոնշյալ երեք և այլ տիպերի զարգացմանը։

Նրանք ապրել են խմբերով՝ առանձնացած լինելով մյուս տեսակներից։ Այս պայմանները ստեղծում են հիանալի պայմաններ ԱՐՅՈՒՆԱԿՑԱԿԱՆ ԱԼՏՈՒՐԻԶՄԻ զարգացման համար։

Ցեղակիցների հետ խմբով ապրելը հիանալի բարենպաստ պայմաններ է ստեղծել նաև ՌԵՑԻՊՐՈԿԱԼԱՅԻՆ ԱԼՏՐՈՒԻԶՄԻ (փոխադարձ ալտուրիզմի) զարգացման համար։

Այս նույն պայմանները ստեղծում են բարենպաստ պայմաններ անելու այնպիսի գործեր, որոնք կարող են ապահովել համապատասխան համբավ։

Բնական ընտրությունը այս և բազմաթիվ մեզ հայտնի և դեռևս անհայտ մեխանիզմների օգնությամբ ստեղծել է բարենպաստ պայմաններ նախամարդկանց մոտ ալտուրիզմի զարգացման համար։

Այս տեսանկյունից նայելով հնարավոր է բացատրել, թե ինչու են մեր հին նախնիները՝ նախամարդը, բարի եղել միմյանց հանդեպ։ Եվ ինչու են պատոլոգիական ատելություն դրսևորել այլ խմբերի նկատմամբ։

Սակայն, այսօր բարոյականության մեր ՊԱՏՃԱՌՆԵՐԸ հիմնականում լրիվ այլ են։
Այդ մասին հաջորդ գրառման մեջ

[Jarre]

Ես կարծում եմ, որ այսօր մեր ցուցաբերած բարոյականությունը և բարի գործերը գոյություն ունեն իրենց ծնող պատճառներից առանձին։ Բարոյականության և բարության այսօրվա դրսևորումները կապ չունեն դրանց առաջացման առաջնային գործոնների հետ

Կոպիտ ասած բնական ընտրությունն այսօր ստեղծում է լրիվ այլ պայմաններ բարոյական և բարի լինելու համար, քան ստեղծում էր մեր նախնիների համար։ Բացատրեմ։

Բնական ընտրությունը նպաստում է շաբլոնների և կանոնների զարգացմանը։ Օրինակ՝ թիթեռների՝ տարածության մեջ երկնքի լուսատուներով կողմնորոշվելը։ Նմանատիպ շաբլոնները ապահովում են նման վարքագիծ ծրագրող գեների առաջացումը։ Իսկ շաբլոնները ապահոված չեն «սխալներից»։ Բացատրեմ։

Թռչունի ուղեղում գոյություն ունեցող շաբլոն (մեր պատկերացմամբ). խնամիր փոքրիկ, ծլվլացող արարարծներին, որոնք գտնվում են քո հյուսած բնի մեջ։ Եվ գցիր կերակուր նրանց վրա գոյություն ունեցող փոքրիկ կարմիր բացվածքի մեջ (բերան)։ Այս շաբլոնը նպաստում է իրեն ապահովող գեների պատճենմանը, քանի որ սովորաբար փոքրիկ, կարմիր բերաններ ունեցող ծլվլվծացող արարծները իր ձագուկներն են։

Բայց օրինակ ճնճղուկները շարժվելով այս շաբլոնով կերակրում են նաև իրենց հյուսած բնի մեջ հայտնված այլ ճնճղուկի ձագերին։ Գիտնականները ենթադրում են, որ նրանք այդպես վարվում են քանի որ աշխատում է ձևավորված շաբլոնը, կանոնը՝ սեփական երախաներին պահպանելը և սեփական գեների կրկնապատկումը և շարունակումը։

Որոշ գիտնականներ, ինչպիսին է հանրահայտ Ռիչարդ Դոքինզը, այս պրոցեսը բնութագրում են որպես «սխալմունք»։ Գուցե այսօրվա մեր բարոյական և լավը լինելը նույնպես շաբլոնի և կանոնի «սխալմունք» է։ Ռիչարդ Դոքինզը իր՝ «The God Delusion» գրքում հատուկ նշում է, որ իր գործածած «սխալմունք» բառը տվյալ կոնտեքստում գործածվում է միմիայն գիտական նշանակությամբ՝ նկարագրելու համար շաբլոնից, կանոնից շեղում և ոչ մի դեպքում չի նվաստացնում նման արժանավայել արարքների իմաստը։

Նմանատիպ արարք կարող է լինել ուրիշի երեխային որդեգրելը։ Այսինքն մարդն ունի շաբլոն, կանոն՝ կյանքը շարունակելու, սեփական գեները կրկնապատկելու համար խնամել երեխա, շարունակել հոգ տանել նրան։ Այդ շաբլոնի «սխալը» կամ «շեղումը» կարող է լինել այն, որ մարդ ինչ ինչ պատճառներով սեփական երեխա չունենալիս որդեգրելով հետևի իր գեներում պահվող ծրագրերին։

Մի ուրիշ օրինակ։ Դարվինյան տեսությանը ծանոթ զույգերը գիտակցում են, որ սեքսի հիմքում ընկած է բազմանալու ցանկությունը։ Իրենք գիտակցում են, որ հակաբեղմնավորիչ հաբեր ընդունելով կամ պրեզերվատիվ գործածելով բեղնավորում տեղի չի ունենա և կինը չի հղիանա։ Սակայն այս բանի գիտակցումը ոչ մի կերպով չի ազդում զույգերի միմյանց հանդեպ ունեցած «ձգողականության ուժի» վրա

Սեքսը մնում ա սեքս։ Առանձին ինդիվիդուի վրա սեքսի ազդեցության ուժը կապ չունի սեքսի առաջացման առաջնային գործոնների հետ։ Այս մեծ ուժը գոյություն ունի իրեն ծնող պատճառներից առանձին։

Նույնը կարելի է ասել բարության, կամ այլ կերպ ասած՝ ալտրուիզմի, առատաձեռնության, կարեկցանքի, խղճահարության մասին։ Ըստ էվոլյուցիոն տեսության մեր նախնիները ունեին հնարավորություն ցուցաբերելու ալտրուիզմ միայն իրենց արյունակիցների և ցեղակիցների նկատմամբ, որոնք ռեալ ունեին հնարավորություն բարին բարիով փոխհատուցելու։ Էվոլյուցիան վերացրել է այդ սահմանափակումը, բայց վարքագծի շաբլոնը մնացել է։ Ինչպես սեքսի դեպքում ՝ բազմանալու շաբլոնը կարելի է ասել վերացած է ցանկացած դեպքում, երբ մենք գործածում ենք հակաբեղմնավորիչներ։ Բայց սեքսը մնացել ա։ Նույն կերպ մենք չենք կարող չղճահարվել դժբախտ լացող մարդ տեսնելիս, ինչպես որ չենք կարող անտարբեր մնալ, երբ տեսնում ենք մեզ համար հմայիչ հակառակ սեռի ներկայացուցիչ, որը ինչ ինչ պատճառներով անկարող է մեզ համար սերունդ թողնելու։ Այս զգացմունքները դարվինյան էվոլյուցիայի «սխալներ» են։

Փաստորեն ըստ այս տեսության էվոլյուցիայի ընթացքում առաջացած շաբլոնները շարունակում են ղեկավարել մեր վարքը, բայց հիմա կյանքի հանգամանքներն այլ են և չեն համապատասխանում այդ շաբլոնների սկզբնական նպատակին և իմաստին։

Որպես օգնություն կարող եմ խորհուրդ տալ կարդալ մի քանի հետաքրքիր աշխատություններ այս հարցի վերաբերյալ։ Ասեմ, որ այս հարցի մասին երկար-բարակ մտածելուց հետո այս գրքերը կարդալուց ես հաճելիորեն զարմանք ապրեցի, թե ինչպես են այս հարցի մասին մտածող իրար երբեք չտեսած, իրար հետ կարծես թե ոչ մի կապ չունեցող մարդկանց տեսակները այսքան նման լինեն։

«Why Good is Good», հեղինակ՝ Robert Hinde
«The God Delusion», հեղինակ՝ Richard Dawkinz
«Moral Minds», հեղինակ՝ Marc Hauser
«The Science of Good and Evil», հեղինակ՝ Michael Shermer
«Can We Be Good Without God?», հեղինակ՝ Robert Buckman


Խնդրում եմ գրեք ձեր կարծիքները և տեսակետները։

[Նետ]

Բայց օրինակ ճնճղուկները շարժվելով այս շաբլոնով կերակրում են նաև իրենց հյուսած բնի մեջ հայտնված այլ ճնճղուկի ձագերին։ Գիտնականները ենթադրում են, որ նրանք այդպես վարվում են քանի որ աշխատում է ձևավորված շաբլոնը, կանոնը՝ սեփական երախաներին պահպանելը և սեփական գեների կրկնապատկումը և շարունակումը։

Եթե կարծում ես, որ երեխային պահպանելու համար պարտադիր է ձևավորված շաբլոն, այդ դեպքում, մինչև շաբլոնի ձևավորվելը, ինչպե՞ս են պահպանվել երեխաները:

Այս գաղափարը ինձ հիշեցնում է այն դեպքը, երբ երեխաներին ասում են ՝ քանի լողավազանում ջուր չկա՝ լողալ սովորեք, որ հետո ջուր լցնենք:

[Նետ]

Ինձ համար փաստ է, որ մարդկանց մի մեծ զանգված իր սեփական բարոյականությունը պայմանավորում է հենց Աստծու գոյությամբ։ Իսկ մի մեծ զանգված էլ պայմանավորում է այլ բաներով։

Իսկ ի՞նչ փաստ ա սա էլի՞, ինձ շատ հետաքրքիր է: Ժառ դու տեսե՞լ ես մեկին, որ ասել է՝ Աստված ինձ բարի ա ստեղծել:
Այ էսպիսի շեղ հարցերն են, որ թյուրիմացությունների տեղիք են տալիս:Հավատացող մարդիկ ոչ թէ իրենց բարոյականությունն են պայմանավորում Աստծով, այլ իրենց գոյությունը: Իսկ բարին ու չարը (այն կա՛) զուտ մարդու ընտրելիքն է: Աստված ոչ ոքի հարկադիր բարի կամ չար չի ստեղծում:

[dvgray]

Իսկ ի՞նչ փաստ ա սա էլի՞, ինձ շատ հետաքրքիր է: Ժառ դու տեսե՞լ ես մեկին, որ ասել է՝ Աստված ինձ բարի ա ստեղծել:
Այ էսպիսի շեղ հարցերն են, որ թյուրիմացությունների տեղիք են տալիս:Հավատացող մարդիկ ոչ թէ իրենց բարոյականությունն են պայմանավորում Աստծով, այլ իրենց գոյությունը: Իսկ բարին ու չարը (այն կա՛) զուտ մարդու ընտրելիքն է: Աստված ոչ ոքի հարկադիր բարի կամ չար չի ստեղծում:

իրականում, նմանատիպ կարծրատիպերի հիման վրա մարդիկ "գրքրեր" են գրում:
իսկ գործողությունը այն է, որ կա կրոնական հիմնական գրքերը որոնք ստեղծված են Աստծո թելադրանքով: մնացած գրքագիրները ընդմանենը մեծ ցանկություն ունեն ռեվիզիայի ենթարկել այդ գրքերը: ու դրա համար ոչ մի բանի առաջ կանգ չեն առնում: վերցնում են կոնտեքսիտ մի բառ ու սկսում "դիսերտացիա" պաշպանել: իսկ երբեմն էլ ավելի վատ, իրենք ասում, ու իրենց ասածի հետ սկսում են կռիվներ տալ, ոնց որ Դոնկի-Խոտը:

[dvgray]

Եթե մի բանը «բարի» ա, կամ «չար», ինչի՞ց ա նման տարբերությունները առաջանում, dvgray։

աշխարհի մեծագույն մասի համար քո ասած բարին ու չարը ընդամենը իրենց շահերից բխող բաներ են:

մարդու մասին շատ մեծ կարծիք ունեք: իսկ իրականում մարդը ամեոբայից շատ քիչ բանով ա տարբերվում, առանձնապես ստամոքսի ու մարսողության մասով: ավելի ճիշտ, ինչով որ տարբերվում ա, դա սկի էական չի Տիեզերքի համար:

[dvgray]

ԵՐԿՐՈՐԴ
ԱԼՏՐՈՒԻԶՄ

Ալտրուիզմ բառը բնորոշում է այն արարքները, որոնք արտացոլում են հոգատարություն մյուսների նկատմամբ։ Այն երբեմն կարող է նաև նշանակել անձնազոհություն հանուն ուրիշների։

ամեն "բարու" հիմքում սեփական "բավարարվածությունն" է: անգամ մայրը երբ բարի է իր երեխայի համար, դա տուրք է ինքն իրեն, և ոչ թե մի այլ էակի:
Աստված ընդամնեը առաջարկում է շատ չխորանալ էտ ամեն ինչի մեջ, ու ապրել իրա կողմից մեզ տրված րոպեն, ժամը, օրը...

[dvgray]

Կոնկրետ իմ պարագայում սխալվում ես։ Ես նման նպատակ չունեմ։

կարծում եմ չեմ սխալվում, այն պահին քո նպատակը հենց այդ էր: լրացնեմ, նաև էն, որ բացել մի պրովակացիոն թեմա ու որտեղ "լիբերալները" իրենց կրքերը կբավարարեն մի տեսակ ամանդայական թեմատիկայի դանդաղ մարում...

[Sambitbaba]

Դե կարծում եմ, որ Աստծու ու բարոյականության միջև գոյություն ունեցող ենթադրյալ կապի մասին տեսակետները արդեն պարզ են։

Առաջին հայացքից՝ պարզ են, չնայած վիճելի: Բայց երբ ավելի լրջորեն եմ նայում ասածիդ, իսկ գրառմանդ միայն քանակն արդեն բավական է, որպեսզի մարդ լրջորեն վերաբերվի կատարածդ աշխատանքին, - երբ լրջորեն եմ նայում, ես կորցնում եմ տեսակետիդ թելը:

Չամիչը քեզ հարցնում է. "Jarre ջան դու հավատու՞մ ես Աստծուն":

Դու պատասխանում ես. "Չամիչ ջան, անկեղծ ասած հարցդ ինձ համար բավական դժվար է։ Դեռևս այս հարցի պատասխանը իմ մոտ այո, կամ ոչ չէ։"

Առաջին հայացքից կարծես ամեն ինչ նորմալ է, և պատասխանդ էլ լրիվ լոյալ դիրքերի վրա. մեջտեղում կանգնած, հավասար կարծիքի ես /առայժմ/ "այո"-ի և "ոչ"-ի նկատմամբ, նույնիսկ, ինչպես ասում ես, քիչ ավելի "հակված ես եղել հավատալ": Բայց, երբ խոսում ես երկար տարիների որոնումնորիդ մասին, այնպիսիր տպավորություն է ստացվում, որ դու այնտեղ ոչ թե Աստծո գոյությունն ես փնտրել, այլ Աստծո չը-գոյությունը:

Նախ, ի՞նչ ասել է "Հավատացյալ Աստված": Մի՞թե կարող է Աստված հավատացյալ կամ անհավատ լինել: Նա պիտի հավատա, որ Ինքը կա՞, թե՞ պիտի չհավատա, որ Ինքը կա: Եթե դու մտածում ես քո մասին, դու հավատու՞մ ես, որ դու կաս: Իսկ եթե ես եմ մտածում իմ մասին, ես չե՞մ հավատում, որ ես կամ… Սրանո՞վ պիտի որոշենք մեր հավատացյալ լինել-չլինելը:

Իսկ ի՞նչ ասել է "Գիտնական Աստված": Եթե դու, - ասենք թե, - ընդունել ես "Գիտնական Աստծո" գոյությունը, համաձա՞յն ես, որ դու արդեն հավատացյալ ես դարձել: Հիմա. դու էլ ես հավատացյալ, Նետն էլ է հավացյալ: /Նետ ջան, մի նեղացիր հա՞: Այս հարցում ես ավելի շատ քո կողմից եմ:/ Բայց Նետի հետ դուք համաձայն չեք հավատի հարցերում: Ինչու՞: Որովհետև Նետինը՝ "Տգե՞տ Աստված" է:
Ո՞ր մի հավատացյալն է հավատում "Տգետ Աստծո": Եվ կարո՞ղ է արդյոք այս անծայրածիր Տիեզերք-մեքենայի ստեղծողը "Գերգիտնական Աստված" չլինել:

Ուզում եմ ասել, Ջառ ջան, որ եթե Աստծո գոյությունն ընդունելու համար քեզ նրա գիտնական լինելն է պակասում, ուրեմն արխային կարող ես ընդունել… Կարող ենք վիճել, կա՞ Աստված, թե ոչ: Բայց եթե կա, - Նրա գիտնական լինելն աքսիոմա է:

Նետ, գոնե այստեղ համաձա՞յն ես հետս…

Հետո մի բան էլ կա, Ջառ ջան: /Նետ ջան, ականջներդ փակիր:/

Ինձ թվում է, թե կրոնն այն տեղը չէ, որտեղ պետք է փնտրել Աստծոն: Տես, դու ասում ես. "Ուսումնասիրել եմ բազմաթիվ կրոններ, փորձել եմ հասկանալ տվյալ կրոնների աշխարհահայացքները, սկզբունքները և այլն։ Ուսումնասիրել եմ նաև տարբեր գիտական տեսություններ։" Իսկ այդ ջանադիր աշխատանքի ընթացքում, երբե՞ք, որևէ օրինաչափություններ, աչքիդ չե՞ն ընկել: Օրինակ, որ այդ բոլոր կրոններում, նրանց բազում ճյուղավորումների մեջ, յուրաքանչյուր առանձին վերցրած ճյուղավորում, - լինի դա ուղղափառ, կաթողիկ, գրիգորյան, առաքելական, սուիտ, շիննիտ, էլ ում ասեմ, կրակապաշտ, սատանիստ, - այս բոլորը, մի՞թե միահամուռ չեն գոչում, որ Աստված՝ միակն է, հենց այն, որին հենց կոնկրետ ի՛ր ճյուղավորումն է երկրպագում, թեկուզև այդ ճյուղավորումը լինի մեկուկես մարդուց բաղկացած… Իսկ մնացած բոլորի աստվածները Աստված չեն… Չի՞ նշանակում սա արդյոք, որ կոնկրետ մի խումբ մարդկանց համար՝ մնացած ամբողջ մարդկությունն աթեիստ է, եթե միակ հնարավոր Աստված՝ հենց այդ փոքրիկ խմբի Աստված է:

Ստացվում է, որ կրոնի մեջ Աստծոն փնտրելը նույն բանն է, ինչ փնտրես Նրան աթեիզմի մեջ: Երբևիցէ փորձած կա՞ս… Ես, օրինակ, ժամանակին արել եմ… Ու երևի հենց դա օգնեց ինձ հասկանալ, որ անիմաստ է Աստված փնտրելը. Նա ոչ փախել է մեզանից, ոչ էլ թաքնվել: