Աթեիզմ

[Rhayader]

Շախ ու մատ, աթեիստներ:

[Sambitbaba]

Մի ասա, թե կյանքի ծագման մասին ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի կարծիքները պատրաստվում ես հակադրել, ասենք, էվոլյուցիոն կենսաբան, Ֆարադեյի մրցանակակիր Ռիչարդ Դոուկինսի գաղափարներին: Ժամանակակից գիտնականներից: Կամ ասղաֆիզիկոս Ստիվեն Հոուկինգի գաղափարներին: Կամ, եթե մեզ թույլ տանք մի քիչ հետ նայել, մաթեմատիկական տրամաբանության հիմնադիր Բերտրան Ռասսելի գաղափարներին Սամբիտ, ինձ հետ մի փորձիր բանավիճել, հում-հում կուտեմ: Ով գիտի՝ ես ավելի շատ բան եմ մոռացել, քան դու երբևէ իմացել ես:

Եթե կին լինեիր, կմտածեի. “Լա՜վ, երևի դաշտանի օրերն են, դժվարությամբ է տանում, անուշադիր էր, ճամփեքը խառնել է ու հիմա չգիտի, թե ուր է գնում”: Որովհետև, կներես, բայց ավելի տրամաբանական պատասխան չեմ գտնում քո ագրեցիվությանը:

Լավ, ասենք, թե Նյու Էյջը դուրդ չի գալիս: Բայց մի՞թե դա պատճառ է, որ մեջդ այդքան թարախ հավաքես: Ինչո՞ւ: Որովհետև, հակառակ քեզ, ոչ ոգու ոչնչում չի՞ մեղադրում: Ասենք... դու ի՞նչ գիտես, թե ինչ է անում Նյու Էյջը: Դու նրա մասին նույն կերպ ես հավաքել տեղեկություններդ, ինչպես ես` գտա այդ չարաբաստիկ էջը համացանցում և ուղարկեցի Մեֆին: Բայց իմ ու քո տարբերությունն այն է, սիրելիս, որ ես խոստովանեցի նրան, որ ինքս չեմ կարդացել ու չեմ էլ պատրաստվում կարդալ, քանզի ինձ դա հետաքրքիր չէ: Սա նշանակում է, որ թեմայում խոսքը գնում էր Աստծո գոյության գիտականորեն ապացուցված լինելու մասին ու ես, տեսնելով նման մի բան, հղեցի այն Մեֆին. Թող նայի, եթե հետաքրքիր է:

Իսկ դու, մի ինչ-որ հիմարություն կարդալով Նյու Էյջի մասին, դա քո համար ընդունել ես որպես աքսիոմա: Եվ կամ, ըստ քո խոսքերի, վիճակն ավելի տխուր է, քանի որ քո հիմնական գիտելիքներրը մոռացության են տրված ու դու մոռացել ես նույնիսկ այն, որ նույն Քրայոնի (ուրիշների մասին չխոսենք) քսան տարի առաջ ասած շատ բաներ, տաս տարի առաջ արդեն իրականություն են դարձել: Ու նաև, եթե, հարգելի Սողոմոն, կորցրած հիշողությանդ գումարեիր չգտած տրամաբանությունդ, կտեսնեիր, որ այն, ինչ գրել էի Մեֆին` Աստծո մասին, - բխում է ոչ Նյու Էյջից, ոչ կրոնից, և ոչ էլ աթեիզմից: Դա հասարակ փիլիսոփայություն է, ավելի ճիշտ, փիլիսոփայության սկզբնաղբյուրը` հերմետիզմը, որից իրենց գիտելիքներն են ձեռք բերել հույն փիլիսոփաները, սկսած Պյութագորասից ու Պլատոնից:

Բայց, ոչինչ, մի նեղվիր այդքան, Սողոմոն: Քիչ լարիր հիշողությունդ ու հիշիր, թե ինչ էիր գրել մատանուդ ներքին պատին. “Այդ էլ կանցնի”:

Վերջը լավ կլինի:

[Rhayader]

Եթե կին լինեիր, կմտածեի. “Լա՜վ, երևի դաշտանի օրերն են, դժվարությամբ է տանում, անուշադիր էր, ճամփեքը խառնել է ու հիմա չգիտի, թե ուր է գնում”: Որովհետև, կներես, բայց ավելի տրամաբանական պատասխան չեմ գտնում քո ագրեցիվությանը:

Սամբիտ, խորհուրդ կտայի իմ դաշտանից հեռու մնալ, եթե չես ուզում ինքդ դաշտան ունենալ, ես նյուէյջեր չեմ ու առանձնահատուկ պացիֆիզմով չեմ փայլում:

Լավ, ասենք, թե Նյու Էյջը դուրդ չի գալիս: Բայց մի՞թե դա պատճառ է, որ մեջդ այդքան թարախ հավաքես:

Թարախ չեմ հավաքում, մարդկային բթության, տգիտության ու մեծամտության վրա եմ բարկանում: Օրինակ, ինչպե՞ս է պատահում, որ մի երկու գիրք կարդացած գրեթե կամայական նյուէյջեր սկսում է ինքն իրեն ոչ ավել, ոչ պակաս՝ մեսսիայի տեղ դնել, դու էլ ներառյալ:

Ինչո՞ւ: Որովհետև, հակառակ քեզ, ոչ ոգու ոչնչում չի՞ մեղադրում:

Argumentum ad consequentiam անելուց առաջ երկու անգամ մտածիր: Չեմ սիրում նյուէյջը, որովհետև դյուրահավատների, սնահավատների, քարերի շուրջը տկլոր չաղ կնիկների, մանկամիտների, հոգեբանորեն ոչ կայուն, միջինից ցածր գիտելիքների տեր մարդկանց ստեղծած հավատալիքների համակարգերի համախումբ է (սուտ կլինի նյուէյջը մեկ ուղղություն անվանել): Նյուէյջի մեջ մտնում են թեոսոֆիան, վիկկան, կեյսիականները, կրայոնականները, ակվարիանները, ինդիգոֆիլները, որոշ նեոպագաններ: Մի հնդկացի շաման նյուէյջերների մասին ասել էր՝ «նրանք գողանում ու կապկում են մեր ավանդույթներն առանց ճանաչելու ու հասկանալու ու մարդկանց օգնելու գիտակցության. դա վիրավորական է ու սխալ»: Նյուէյջերներն ունիֆիկատորներ են. միավորում ու նույնացնում են սկզբունքային իրարից կտրուկ տարբեր, լրիվ իրար հետ կապ չունեցող բաները, հակասող կողմերը, մշակութային կոնտեքստն ու իրանց պատկերացումներին չհամապատասխանող մասերը դուրս գցում ու պարզացնում իրանց բութ մասսայի համար:

Ասենք... դու ի՞նչ գիտես, թե ինչ է անում Նյու Էյջը: Դու նրա մասին նույն կերպ ես հավաքել տեղեկություններդ, ինչպես ես` գտա այդ չարաբաստիկ էջը համացանցում և ուղարկեցի Մեֆին: Բայց իմ ու քո տարբերությունն այն է, սիրելիս, որ ես խոստովանեցի նրան, որ ինքս չեմ կարդացել ու չեմ էլ պատրաստվում կարդալ, քանզի ինձ դա հետաքրքիր չէ: Սա նշանակում է, որ թեմայում խոսքը գնում էր Աստծո գոյության գիտականորեն ապացուցված լինելու մասին ու ես, տեսնելով նման մի բան, հղեցի այն Մեֆին. Թող նայի, եթե հետաքրքիր է:

Փաստորեն, դու այդպես ես ձեռք բերում քո հիմնավորումները բանավեճում: Շատ էթիկ, խելացի մեթոդ է, գիտե՞ս: Ի տարբերություն քեզ, ես նյուէյջն ուսումնասիրում եմ խորությամբ ու վաղուցվանից: Ժամանակ առ ժամանակ նյուէյջի մասին հոդվածներ եմ գրում: Կծան հոդվածներ:

Իսկ դու, մի ինչ-որ հիմարություն կարդալով Նյու Էյջի մասին, դա քո համար ընդունել ես որպես աքսիոմա: Եվ կամ, ըստ քո խոսքերի, վիճակն ավելի տխուր է, քանի որ քո հիմնական գիտելիքներրը մոռացության են տրված ու դու մոռացել ես նույնիսկ այն, որ նույն Քրայոնի (ուրիշների մասին չխոսենք) քսան տարի առաջ ասած շատ բաներ, տաս տարի առաջ արդեն իրականություն են դարձել: Ու նաև, եթե, հարգելի Սողոմոն, կորցրած հիշողությանդ գումարեիր չգտած տրամաբանությունդ, կտեսնեիր, որ այն, ինչ գրել էի Մեֆին` Աստծո մասին, - բխում է ոչ Նյու Էյջից, ոչ կրոնից, և ոչ էլ աթեիզմից: Դա հասարակ փիլիսոփայություն է, ավելի ճիշտ, փիլիսոփայության սկզբնաղբյուրը` հերմետիզմը, որից իրենց գիտելիքներն են ձեռք բերել հույն փիլիսոփաները, սկսած Պյութագորասից ու Պլատոնից:

Սամբիտ, հերմետիզմից ինձ մոտ մի խոսիր, ես հերմետիզմից լեկցիաներ եմ կարդում: Դու հերմետիզմից ոչ մի պատկերացում չունես, ու քո մագնիսական հրեշտակն էլ չունի: Պետք չի վինտիլյատորի վրա քաք լցնել, լա՞վ, չբռնեմ հարցեր տամ մի երկու հատ, խայտառակ լինես:

Բայց, ոչինչ, մի նեղվիր այդքան, Սողոմոն: Քիչ լարիր հիշողությունդ ու հիշիր, թե ինչ էիր գրել մատանուդ ներքին պատին. “Այդ էլ կանցնի”:

Վերջը լավ կլինի:

Սամբիտ, ես չեմ նեղվում դու էլ, նյուէյջն էլ չափազանց մանր բաներ եք, որ ինձ նեղեք: Բայց արի ես քեզ մի քիչ նեղեմ պարապ ժամանակ նյուէյջի մասին գրածներովս:
http://songoffall.blogspot.com/2011/...g-post_22.html
Քեզ ժամանակ առ ժամանակ մեջբերում եմ, հա) կարդա, կարդա: Ալտավիստա քո հանճարեղ քերթվածքների նկատմամբ:

[Sambitbaba]

չգտար որովհետև իսկզբանե արդեն քո մեջ որոշած ես եղել որ դա այդպես ա … դրա վկայությունը քո օգտագործած "Արարումը" բառն ա … դա նույնն ա որ ասես "ստեղծագործության պատահականության ապացույց չգտա"… իհարկե չես գտնի որովհետև եթե մի բան ստեղծագործություն ա, դա արդեն պատահականություն չի կարող լինել… եթե դու մի բան համարում ես ստեղծագործություն ու հետո պնդում ես որ ման ես գալիս դրա պատահական լինելը, մեղմ ասած քո ազնվությունը քո փնտրտուքի հարցում շատ կասկածելի ա… Չեմ ասում անազնիվ մարդ ես, սխալ չհասկանաս…

Մեֆ ջան, արի ուղղակի չփորձենք մեկմեկու բերան փակել, լա՞վ: Ես միշտ էլ գնահատել եմ թե քո հումորը և թե գիտելիքներդ, իսկ առավել ևս՝ տրամաբանությունդ: Ու կուզենայի, որ անկախ այն բանից, համամիտ ենք մի հարցում, թե ոչ, փորձեինք զրուցել այնպես, որ մյուսները, մեր գրարումները կարդալիս, չուզենային այլ թեմա գնալ:

Ի սկզբանեես ոչ թե որոշել էի. ի սկզբանե ես փնտրում էի:
Փնտրումների մեջ որոշեցի կարդալ Աստվածաշունչը:
Կարդացի Աստվածաշունչն ու որոշեցի դառնալ աթեիստ:
Դարձա աթեիստ ու որոշեցի փնտրել Աստծոն:
Փնտրեցի Աստծոն ու որոշեցի, որ հիմարությամբ եմ զբաղված:
Որովհետև ես հիշեցի, որ արդեն եղել եմ այն տեղերում, որտեղ փնտրում են Աստծոն:
Ու որոշեցի, որ անիմաստ է հավատալը, անիմաստ է նաև փնտրելը: Քանի որ, եթե Նա կա, ուրեմն ինձ համար միայն մեկ տեղ կարող է Նա լինել. ինձ հետ: Եվ եթե Նա կա, իմ հավատալը կամ չհավատալը Նրա վրա ոչ մի կերպ ազդել չի կարող, քանզի եթե Նա կա, ուրեմն կա ինձ համար, և եթե չկա, ուրեմն չկա նույնպես ինձ համար:
Հետո մտածեցի, թե այդ երկուսից ո՞րն է ինձ համար ավելի հաճելին: Որոշեցի, որ ավելի հաճելի է "կա"-ն: Բայց, քանի որ արդեն անցել էի հավատ-չհավատի ճանապարհները, որոշեցի երրորդ ճանապարհն ընտրել:
Ես որոշեցի փորձել Աստծոն ճանաչել:

"Արարում" բառն ուղղակի գեղեցիկ բառ է և ինձ դուր է գալիս: Դու կարող ես ցանկացածդ բառով կոչել ամենասկիզբը: Բայց դրանից ոչինչ չի փոխվի: Իսկ այն վերևում ասված բառերդ ընդգծել եմ, որովհետև ամբողջ նախկին կյանքս /մինչև մոտ քսան տարի առաջ/, սերտ կապ եմ ունեցել արվեստի հետ ու մաշկիս վրա եմ զգացել ասածիդ ճշմարտությունը: Դե, ապրածս փորձն էլ այսօր արդեն բերել է նրան, որ ասեմ, որ պատահականություններ ընդհանրապես չկան, իսկ այն, ինչ դու չգիտեմինչ ես անվանում, իսկ ես կոչում եմ "Արարում", դա՝ դու շատ ճիշտ ես, - հենց ամենաառաջին ստեղծագործությունն է որ կա, այսինքն, առաջին ոչ-պա-տա-հա-կա-նու-թյու-նը: Իսկ ամենահիանալին այս ամենում այն է, որ այն դեռ չի ավարտվել, այն դեռ իր պրոցեսի մեջ է:

[Rhayader]

Ի սկզբանեես ոչ թե որոշել էի. ի սկզբանե ես փնտրում էի:
Փնտրումների մեջ որոշեցի կարդալ Աստվածաշունչը:
Կարդացի Աստվածաշունչն ու որոշեցի դառնալ աթեիստ:
Դարձա աթեիստ ու որոշեցի փնտրել Աստծոն:
Փնտրեցի Աստծոն ու որոշեցի, որ հիմարությամբ եմ զբաղված:
Որովհետև ես հիշեցի, որ արդեն եղել եմ այն տեղերում, որտեղ փնտրում են Աստծոն:
Ու որոշեցի, որ անիմաստ է հավատալը, անիմաստ է նաև փնտրելը: Քանի որ, եթե Նա կա, ուրեմն ինձ համար միայն մեկ տեղ կարող է Նա լինել. ինձ հետ: Եվ եթե Նա կա, իմ հավատալը կամ չհավատալը Նրա վրա ոչ մի կերպ ազդել չի կարող, քանզի եթե Նա կա, ուրեմն կա ինձ համար, և եթե չկա, ուրեմն չկա նույնպես ինձ համար:
Հետո մտածեցի, թե այդ երկուսից ո՞րն է ինձ համար ավելի հաճելին: Որոշեցի, որ ավելի հաճելի է "կա"-ն:

Ի սկզբանե ես ուզում էի Նապոլեոն Բոնոպարտ դառնալու ճանապարհ փնտրել: Փնտրումների մեջ ես կարդացի նրա կենսագրությունն ու որոշեցի դառնալ Սադդամ Հուսեյն: Դարձա Հուսեյն ու որոշեցի փնտրել Նապոլեոն Բոնոպարտ դառնալու ճանապարհը: Փնտրեցի ճանապարհն ու որոշեցի, որ հիմարությամբ եմ զբաղված: Որովհետև հիշեցի, որ իրենց Նապոլեոն համարող մարդկանց հոգեբուժական հիվանդանոցներում են պահում: Ու որոշեցի, որ անիմաստ է հավատալը, որ ես Նապոլեոնն եմ, ու փնտրելը Նապոլեոն դառնալու ճանապարհը: Որովհետև եթե ես Նապոլեոնն եմ, ապա Նապոլեոնն եմ ինձ համար, ու եթե Նապոլեոնը չեմ, ապա Նապոլեոնը չեմ էլի ինձ համար: Հետո մտածեցի, թե ո՞րն է ինձ ավելի հաճելի: Որոշեցի, որ Նապոլեոն լինելն, ամեն դեպքում, ավելի հաճելի է, անկախ նրանից, ես իրականում Նապոլեոնն եմ, թե ոչ: Ու որոշեցի քարոզարշավ սկսել ու մնացածին էլ համոզել, որ իրենք էլ Նապոլեոն Բոնոպարտ լինեն, քանի որ ինձ ավելի հաճելի է, իսկ ինչն ինձ ավելի հաճելի է, իրականություն է: Ու սկսեցի զառանցել Ակումբով մեկ: Ու կարդալ գրքեր, որտեղ ասվում է, որ ես Նապոլեոնն եմ: Ու բոլորը Նապոլեոնն են, պարզապես մոռացել են դրա մասին: Օ խեղճ սկեպտիկ մոլորյալներ:

Շախ ու մատ, Մեֆ:

Կարճ ու կոնկրետ բացատրեմ, թե ինչպես մի նախադասությամբ ցուցադրեցի Սամբիտբաբայի «հիասքանչ տրամաբանական գամբիտի» դատարկ, տրամաբանորեն սխալ ու անիմաստ լինելը.

Սկեպտիկ. Աթեիզմը հավատ չի, ինչքանով որ նամականիշներ հավաքելը հոբբի չի:
Սամբիտբաբա. Նամականիշներ չհավաքողները չեն հայտարարում, որ նամականիշներ գոյություն չունեն:
Ռայադեր. Եթե նամականիշներ չհավաքողը հայտարարի, որ նամականիշներ գոյություն չունեն, նրա նամականիշներ չհավաքելը դրանից հոբբի չի դառնա:

Ու վերջ

[dvgray]

խոսքը գնում էր Աստծո գոյության գիտականորեն ապացուցված լինելու մասին ու ես, տեսնելով նման մի բան, հղեցի այն Մեֆին. Թող նայի, եթե հետաքրքիր է:

Աստծո գոյությունը գիտականորեն ապացուցել, նշանակում է հերքել հենց Աստծո գոյությունը:
Աստված գոյ չէ, որ իրա գոյությունը ապացուցես:

իրականում անգրագիտություն է, ու պոպուլիզմ, նախատեսված մտավոր անգրագետների համար: իսկ սրա ճիրանները ընկնում են նաև նրանք, ովքեր աթեիստերի հետ փորձում են հենց աթեիստական մեթոդաբանությամբ բանավիճել:

[Sambitbaba]

Ի սկզբանե ես ուզում էի Նապոլեոն Բոնոպարտ դառնալու ճանապարհ փնտրել:

Հարգարժան ռեբե, դու համոզվա՞ծ ես, որ մեր հրեամասոնաիլյումինատական դիասպորայի համար կոշեր է նման տրամաբանության մարդկանց գրածները կարդալն ու իրենց հետ բանավեճի մեջ մտնելը:

Սամբիտ, ինձ հետ մի փորձիր բանավիճել, հում-հում կուտեմ: Ով գիտի՝ ես ավելի շատ բան եմ մոռացել, քան դու երբևէ իմացել ես:

Մոռացա ասեմ. ինձ բարի վերադարձ կրոնի բաժին, ձեզ էլ բարի հոլոքոստ կրոնի բաժնում իմ թեթև ձեռից:

Որ Սամբիտբաբային չթվա, թե ես դատարկ տեղն էի առաջարկում իրեն հում-հում կուլ տալ, պատմեմ մի քիչ իր նշած Վերտյանովի մասին:

Թարախ չեմ հավաքում, մարդկային բթության, տգիտության ու մեծամտության վրա եմ բարկանում: Օրինակ, ինչպե՞ս է պատահում, որ մի երկու գիրք կարդացած գրեթե կամայական նյուէյջեր սկսում է ինքն իրեն ոչ ավել, ոչ պակաս՝ մեսսիայի տեղ դնել, դու էլ ներառյալ:

Argumentum ad consequentiam անելուց առաջ երկու անգամ մտածիր: Չեմ սիրում նյուէյջը, որովհետև դյուրահավատների, սնահավատների, քարերի շուրջը տկլոր չաղ կնիկների, մանկամիտների, հոգեբանորեն ոչ կայուն, միջինից ցածր գիտելիքների տեր մարդկանց ստեղծած հավատալիքների համակարգերի համախումբ է

Սամբիտ, հերմետիզմից ինձ մոտ մի խոսիր, ես հերմետիզմից լեկցիաներ եմ կարդում: Դու հերմետիզմից ոչ մի պատկերացում չունես, ու քո մագնիսական հրեշտակն էլ չունի: Պետք չի վինտիլյատորի վրա քաք լցնել, լա՞վ, չբռնեմ հարցեր տամ մի երկու հատ, խայտառակ լինես:

դու էլ, նյուէյջն էլ չափազանց մանր բաներ եք, որ ինձ նեղեք:

Նապոլեոն դառնալու ճանապարհ փնտրելու իմաստ չկա: Կարելի է ուղղակի քո հետքերով գնալ: Ինչպես նաև հնդկահավ:

Ի տարբերություն քեզ, ես նյուէյջն ուսումնասիրում եմ խորությամբ ու վաղուցվանից: Ժամանակ առ ժամանակ նյուէյջի մասին հոդվածներ եմ գրում: Կծան հոդվածներ:

Փաստորեն, Նյու Էյջը քեզ համար նույն բանն է, ինչ եզի համար՝ կարմիր շո՞րը. ուսումնասիրում ես, որ կատաղե՞ս… կներես. կծե՞ս:
Ու, եթե վաղուց ես ուսումնասիրում /ելնելով գրածներիցդ, թույլ տուր չհավատալ/, նշանակում է, վտանգավո՞ր ես:

Բայց արի ես քեզ մի քիչ նեղեմ պարապ ժամանակ նյուէյջի մասին գրածներովս:
Քեզ ժամանակ առ ժամանակ մեջբերում եմ, հա) կարդա, կարդա: Ալտավիստա քո հանճարեղ քերթվածքների նկատմամբ:

Կարդացի: Չնեղվեցի: Որովհետև քո նեղ մտածողությամբ՝ դու անկարող ես նեղել: Բացարձակ, ոչինչով և ոչ մի կերպ չարդարացված հերթական աղբ: Եվ նույնիսկ այն մասին, ինչից քիչ թե շատ տեղեկություն ունես /վերցնենք, օրինակ, չակրաների մասին հեքիաթդ/, էլի նեղ ես արտահայտվում: Որովհետև մեջբերում ես միայն այն, ինչ քեզ կոնկրետ Նյու Էյջը քարկոծելու համար հարմար է թվացել հարյուրավոր այլ տեղեկությունների մեջ, որոնց, կարծում եմ, ինքդ էլ շատ լավ ծանոթ ես: Բայց, չնայած միգուցէ տխրես, այնուհանդերձ ասեմ, որ իմ "մագնիսական հրեշտակը" համարյա կրկնում է չակրաների մասին քո ասածը:
Նույնը ինդիգո, այսօր արդեն՝ քվանտային, - երեխաների մասին: Անխղճորեն խոսում ես հիվանդ երեխաների ու նրանց ծնողների մասին, առանց ամաչելու ասելով, որ այդպես նրանք իրենց երեխաների հիվանդությունն են արդարացնում: Եթե այդքան գիտուն ես հարցում, ինչու՞ չես խոստովանում, որ նրանց մեջ լիքն են տարբեր տարօրինակ հատկություններով օժտվածները: Լսի՛ր, ես ինքս ականատես եմ, թե ինչպես են այդ "հիվանդ" երեխաները, էլեկտրոնային հաշվիչից էլ արագ, իրար բազմապատկում ու բաժանում հարյուր հազարանոց թվերը, թե ինչպես, երկու գրիչը երկու ձեռքին բռնած, երկու կողմից, սկզբից ու վերջից, հարցից ու պատասխանից, տետրի մեջ գրում են գրատախտակի վրա իրենց առաջադրած հավասարումը: Եթե այդքան գիտակ ես, ինչո՞ւ չես խոստովանում ուրեմն, թե ինչ են խոսում նրանց հիվանդությունների պատճառի մասին. որովհետև վախենում ես, որ ոմանք խելքին մո՞տ կհամարեն դա… Կամ, եթե, քո ասելով, խորացել ես, ուրեմն ազնվությո՞ւն է արդյոք քո կողմից լռելն այն մասին, որ առողջ երեխաների մեջ շա՜տ ավելի շատ են այդ օժտվածները:

Լավ: Ճիշտն ասած, հոգնեցի: Եզրահանգեմ ու վերջ: Դու ինձ էլ ռաբի կոչեցիր, էլ Նապոլեոն, էլ չգիտեմ ինչ: Իմ գրառումների մեջ ես երբեմն ասել եմ, որ գիտեմ մի բան, ինչն ուրիշները չգիտեն, ու ես ցանկանում եմ կիսվել: Բայց ես երբեք չեմ ասել, որ ես արանձնահատուկ եմ: Իսկ այդ անվանումները հենց քեզ են յուրահատուկ, և գիտե՞ս, թե ինչու: Նախ, որ ինքդ հազար անգամ նշեցիր, որ առանձնահատուկ ես. նայիր խոսքերդ, որ ես մեջբերեցի վերևում: Բայց ավելի ցավալին այն է, որ հենց դա է քո ատելության հիմնական պատճառը Նյու Էյջի նկատմամբ. այն, որ վերջինս պնդում է, որ բոլորս հավասար ենք, և որ այդ հավասարության մեջ բոլորս էլ կտարյալ ենք: Այ, հենց սա է, որ քեզ ձեռք չի տալիս: Քո ինքնահավանության մեջ քեզ պետք է, որ դու առանձնահատուկ լինես, որ քո ներկայությամբ բոլորը պապանձվեն ու քար կտրեն հիացնունքից: Օրինակ.

Մոռացա ասեմ. ինձ բարի վերադարձ կրոնի բաժին, ձեզ էլ բարի հոլոքոստ կրոնի բաժնում իմ թեթև ձեռից:

Ինչևէ: Գիտես, պարտադիր չէ, որ բոլորը ճիշտ լինեն այս կյանքում, առավել ևս, որ ամեն մեկն ի՛ր ճշմարտությունն ունի: Կարող է՝ դու ես ճշմարիտը հիմա, կարող է՝ ես, ո՞վ գիտի: Բայց նույնիսկ այդ դեպքում, պարտադիր չէ քո ճշմարտության համար դիմացինդ փորձել ոտնատակ տալ: Իսկ պարտադիր է մեկ բան. լինել ազնիվ:


Հ.Գ. Ալտավիստա չի: Աստալավիստա է, ա՛ստա լա՛ վի՛ստա:

[Sambitbaba]

Աստծո գոյությունը գիտականորեն ապացուցել, նշանակում է հերքել հենց Աստծո գոյությունը:
Աստված գոյ չէ, որ իրա գոյությունը ապացուցես:

իրականում անգրագիտություն է, ու պոպուլիզմ, նախատեսված մտավոր անգրագետների համար: իսկ սրա ճիրանները ընկնում են նաև նրանք, ովքեր աթեիստերի հետ փորձում են հենց աթեիստական մեթոդաբանությամբ բանավիճել:

Կոպիտ ասած, ես քեզ հետ այս հարցում համաձայն եմ: Համ Աստծո գոյությունը գիտականորեն ապացուցելու հարցում, համ էլ աթեիստների հետ այս թեմայով վիճելու հարցում, չնայած այն հանգամանքին, որ իմ մոտեցումը հարցին ավելի աթեիստականին է մոտ, քան կրոնականին: Եվ այդ պատճառով, վաղուց արդեն դադարել էի գրառումներ կատարել այս բաժնում, չնայած նրան, որ ասելու լիքը բան կա:
Եվ այսօր էլ, առանց հետին մտքի, ես ուղղակի հղում տվեցի Մեֆին իրենց խոսակցության թեմայի շուրջ, չկասկածելով անգամ, որ Ռայադերին կզայրացնեմ այնքան, որ նա աթեիզմը թողած, կսկսի շան լափը թափել Նյու Էյջի վրա:

Այնպես որ, ներող եղեք թե աթեիստներ և թե հավատացյալներ:

Իսկ եթե Նյու Էյջի վերաբերյալ հարցն անսպասելիորեն այսքան հուզիչ է, առաջարկում եմ Մոդերատորին թեմա բացել, ու թող այնտեղ արդեն ռայադերներն ինձ հայհոյեն որքան կուզեն, առանց ուրիշներին նեղություն պատճառելու: Դե, ես էլ կաշխատեմ, ըստ հնարավորինս, դրա տակից դուրս գալ:

[Rhayader]

Նապոլեոն դառնալու ճանապարհ փնտրելու իմաստ չկա: Կարելի է ուղղակի քո հետքերով գնալ: Ինչպես նաև հնդկահավ:

Փաստորեն, Նյու Էյջը քեզ համար նույն բանն է, ինչ եզի համար՝ կարմիր շո՞րը. ուսումնասիրում ես, որ կատաղե՞ս… կներես. կծե՞ս:

Սամբիտբաբայի խոսքի լեզվական անալիզից ելնելով, եթե նա իր «խորհուրդները» գրում էր ++ծնող էգովիճակից, այս բանավեճում ինձ հաջողվեց նրան բերել +-երեխա էգովիճակի, ստիպել նրան բառախաղերով զբաղվել:

Ասածս ինչ է, երբ մեկն իրեն համարյա մեսսիայի տեղ է դնում, «տիեզերական իմաստություններ» է շաղ տալիս, շատ հեշտ է բացահայտել, նա իրո՞ք խելացի մարդ է, թե՞ ինքնասիրահարված հնդկահավ: Մի քիչ պետք է բզբզել ինքնասիրությունը, ու ներքաշել բանավեճի մեջ: Սամբիտը հիմա բառախաղերի ու երեխայական «ես գիտեի դա, բայց քեզ չէի ասում»-ների մեջ է, եթե շարունակեմ ճնշում գործադրել, կարող է անորոշ մակարդակի կրիզիսի գալ, որն իր գուրուներից մեկը կփարատի («լաց մի եղիր, թանկագինս, նա չար, չար մարդ է»):

Ու, եթե վաղուց ես ուսումնասիրում /ելնելով գրածներիցդ, թույլ տուր չհավատալ/, նշանակում է, վտանգավո՞ր ես:

Վտանգավո՞ր:

Կարդացի: Չնեղվեցի: Որովհետև քո նեղ մտածողությամբ՝ դու անկարող ես նեղել: Բացարձակ, ոչինչով և ոչ մի կերպ չարդարացված հերթական աղբ:

Երկու հաջորդական պնդումների (ու հետագա տեքստի կոնտրաստը) ցույց են տալիս, թե ինչ աստիճանի չի նեղվել Սամբիտբաբան

Եվ նույնիսկ այն մասին, ինչից քիչ թե շատ տեղեկություն ունես /վերցնենք, օրինակ, չակրաների մասին հեքիաթդ/, էլի նեղ ես արտահայտվում: Որովհետև մեջբերում ես միայն այն, ինչ քեզ կոնկրետ Նյու Էյջը քարկոծելու համար հարմար է թվացել հարյուրավոր այլ տեղեկությունների մեջ, որոնց, կարծում եմ, ինքդ էլ շատ լավ ծանոթ ես: Բայց, չնայած միգուցէ տխրես, այնուհանդերձ ասեմ, որ իմ "մագնիսական հրեշտակը" համարյա կրկնում է չակրաների մասին քո ասածը:

Սամբիտբաբան պնդում է, որ չակրաների մասին իմ ասածը հեքիաթ/հորինվածք է, բայց հետո պնդում, որ իր Կրյոնը գրեթե կրկնում է իմ ասածները: Լոգիկայի ծիծիկը պոկեց

Նույնը ինդիգո, այսօր արդեն՝ քվանտային, - երեխաների մասին: Անխղճորեն խոսում ես հիվանդ երեխաների ու նրանց ծնողների մասին, առանց ամաչելու ասելով, որ այդպես նրանք իրենց երեխաների հիվանդությունն են արդարացնում:

Այդ երեխաներն իրենց ծնողների տգիտության պատճառով չեն ստանում իրենց անհրաժեշտ բուժումն ու մի քիչ «հատուկ, տիեզերական» երեխա լինելուց հետո վերածվում են լիարժեք գոյության հնարավորությունից զրկված մեծահասակներ: Այն դեպքում, երբ գոնե մասնակի ռեաբիլիտացիան հնարավոր է ADHD-ի դեպքում:

Եթե այդքան գիտուն ես հարցում, ինչու՞ չես խոստովանում, որ նրանց մեջ լիքն են տարբեր տարօրինակ հատկություններով օժտվածները: Լսի՛ր, ես ինքս ականատես եմ, թե ինչպես են այդ "հիվանդ" երեխաները, էլեկտրոնային հաշվիչից էլ արագ, իրար բազմապատկում ու բաժանում հարյուր հազարանոց թվերը, թե ինչպես, երկու գրիչը երկու ձեռքին բռնած, երկու կողմից, սկզբից ու վերջից, հարցից ու պատասխանից, տետրի մեջ գրում են գրատախտակի վրա իրենց առաջադրած հավասարումը:

Եթե այս երևույթները Սամբիտբաբայի համար տարօրինակ են, ապա ցանկացած հոգեբույժ կամ հոգեբան կբացատրի ձեզ, թե ինչ մեխանիզմով են տեղի ունենում նման երևույթներն աուտիզմով տառապող երեխաների մոտ:
Միջնադարում և ավելի նոր ժամանակներում (բայց առավել հետամնաց հանրություններում) շիզոֆրենիայով տառապող մարդկանց անվանում էին դիվահար, նրանց մեջ իբր թե դևեր են մտած, նրանց միջոցով, գուշակություններ էին անում (Րաֆֆիի «Կայծեր» վեպում նկարագրվում է նման դեպք, կարծեմ): Լուսավորվածության մոտավորապես նույն մակարդակի վրա էլ այդ ինդիգոֆիլներն են: Կուզեի անդրարառնալ նաև «քվանտային» տերմինին. օրինակ է նրա, թե ինչպես է պսևդոգիտությունը չարաշահում գիտության մեջ մոդայիկ դարձած տերմինը: Չեմ հավատում, որ Սամբիտբաբան ի վիճակի է պատասխանել այն հարցին, թե ինչ է նշանակում «քվանտային»:

Եթե այդքան գիտակ ես, ինչո՞ւ չես խոստովանում ուրեմն, թե ինչ են խոսում նրանց հիվանդությունների պատճառի մասին. որովհետև վախենում ես, որ ոմանք խելքին մո՞տ կհամարեն դա… Կամ, եթե, քո ասելով, խորացել ես, ուրեմն ազնվությո՞ւն է արդյոք քո կողմից լռելն այն մասին, որ առողջ երեխաների մեջ շա՜տ ավելի շատ են այդ օժտվածները:

Ներկայումս առավել խելքին մոտ է huntervsfarmer տեսությունն, այլ կերպ ասած, հնարավոր է, որ սխալ գենետիկ կոմբինացիայի արդյունք է (մի քանի դրական գենետիկ հատկանիշներ, իրար հետ համադրվելով, վերաճում են ADHD-ի): Իհարկե, Սամբիտբաբան դժվար թե տեսնի ADHD-ի ու աուտիզմի տարբերությունը: Նրա ասած «օժտվածությունն» ընդամենը հիվանդության արդյունք է, որը կոչվում է ուշադրության սելեկտիվ ուղղորդում: Այլ կերպ ասած, եթե ձեր ուշադրությունը ցրված է՝ հետևում է ձեր անվտանգությանը, մարմնի զգացողություններին, շրջակա միջավայրի փոփոխություններին, այլ մարդկանց արարքներին, ապա այդ պահերին երեխաների ուշադրությունը ֆիքսված է կոնկրետ բանի վրա, նրանք էլ ոչ մի բան չեն տեսնում: Առավել հաճախ պատահում է աուտիզմով տառապող երեխաների մոտ, բայց ես ADHD-ով երեխաների մոտ էլ եմ նկատել: Բավականին տխուր բան է:

Լավ: Ճիշտն ասած, հոգնեցի: Եզրահանգեմ ու վերջ: Դու ինձ էլ ռաբի կոչեցիր, էլ Նապոլեոն, էլ չգիտեմ ինչ:

Այստեղ Սամբիտբաբան դրամատիկ նահանջ է սկսում՝ սեփական նշանակալիության գերագնահատման հրաշքներ ցուցադրելով: Ռեբեն Մեֆն էր, Նապոլեոնը՝ խոսքերի տրամաբանական սխալմունքը ցուցադրելու համար նախատեսված «աբսուրդի տարրը», որին ես վերագրեցի ինքս ինձ, որ ոչ մեկին չվիրավորեմ:

Իմ գրառումների մեջ ես երբեմն ասել եմ, որ գիտեմ մի բան, ինչն ուրիշները չգիտեն, ու ես ցանկանում եմ կիսվել: Բայց ես երբեք չեմ ասել, որ ես արանձնահատուկ եմ: Իսկ այդ անվանումները հենց քեզ են յուրահատուկ, և գիտե՞ս, թե ինչու: Նախ, որ ինքդ հազար անգամ նշեցիր, որ առանձնահատուկ ես. նայիր խոսքերդ, որ ես մեջբերեցի վերևում: Բայց ավելի ցավալին այն է, որ հենց դա է քո ատելության հիմնական պատճառը Նյու Էյջի նկատմամբ. այն, որ վերջինս պնդում է, որ բոլորս հավասար ենք, և որ այդ հավասարության մեջ բոլորս էլ կտարյալ ենք:

Այ, հենց սա է, որ քեզ ձեռք չի տալիս: Քո ինքնահավանության մեջ քեզ պետք է, որ դու առանձնահատուկ լինես, որ քո ներկայությամբ բոլորը պապանձվեն ու քար կտրեն հիացնունքից:

Ինչպես տեսնում եք, Սամբիտբաբան չի պատրաստվում իմ ներկայությամբ պապանձվել ու քար կտրել հիացմունքից: Ինչ արած:

Ինչևէ: Գիտես, պարտադիր չէ, որ բոլորը ճիշտ լինեն այս կյանքում, առավել ևս, որ ամեն մեկն ի՛ր ճշմարտությունն ունի: Կարող է՝ դու ես ճշմարիտը հիմա, կարող է՝ ես, ո՞վ գիտի: Բայց նույնիսկ այդ դեպքում, պարտադիր չէ քո ճշմարտության համար դիմացինդ փորձել ոտնատակ տալ: Իսկ պարտադիր է մեկ բան. լինել ազնիվ:

Նյուէյջի ևս մի սիմպտոմատիկա՝ էական չի, թե ինչքան խելքից հեռու է ասածդ, կարևորը՝ գեղեցիկ հնչի:

Հ.Գ. Ալտավիստա չի: Աստալավիստա է, ա՛ստա լա՛ վի՛ստա:

Ու վերջին նախադասությունը ցույց է տալիս, թե ինչքան է խորացել իր մոլորությունների մեջ մեր լուսահոգի (հոգին լույսով լցված) Սամբիտբաբան: Alta vista, տեսարան վերևից (պորտուգալերեն և իսպաներեն), hasta la vista, ցտեսություն (իսպաներեն)

That awkward moment, երբ մտածում ես, թե հասկանում ես, թե դիմացինն ինչ էր ուզում ասած լինել, բայց պարզվում է, որ դուրս էիր տալիս

[Տրիբուն]

Բարի վերադարձ:

Խոսքերս հետս եմ վերցնում: Rhayader-ին արգելափակեք էլի կրոնի բաժնից:

[Տրիբուն]

Կամ ասղաֆիզիկոս Ստիվեն Հոուկինգի գաղափարներին:

Ի միջի այլոց, եթե կարդալու զահլա չկա, Հոուկինգը նոր հաղորդաշար ա սկսել Discovery Sceince-ով - The Grand Design.

[Jarre]

Ի միջի այլոց, եթե կարդալու զահլա չկա, Հոուկինգը նոր հաղորդաշար ա սկսել Discovery Sceince-ով - The Grand Design.

Մի փոքր շեղեմ թեմայի քննարկումը։
Գուցե հետաքրքիր լինի նաև Ռիչարդ Դոքինզի հաղորդումը՝ «Root of All Evil» (Ամենայն չարիքի արմատը)։
Այս հաղորդումը այլ բաների հետ զուգահեռ ցույց է տալիս նաև աթեիստի և հավատացյալի աշխարհահայացքները և կյանքի հանդեպ իրենց տեսակտների հնարավոր հետևանքները։

ՀԳ՝ ի դեպ, Դոքինզը իր՝ «The God Delusion» (Աստծու խաբկանքը) գրքի նախաբանում նշում է, որ այս հաղորդման վերնագիրը իր սրտով չի, քանի որ ինքը կարծում է, որ ոչինչ, այդ թվում և կրոնը, չի կարող լինել «ամեն բանի» արմատը։

ՀՀԳ՝ հատուկ տեղադրում եմ հաղորդման ռուսերեն թարգմանությունը։

ՄԱՍ 1



ՄԱՍ 2

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան, արի ուղղակի չփորձենք մեկմեկու բերան փակել, լա՞վ: Ես միշտ էլ գնահատել եմ թե քո հումորը և թե գիտելիքներդ, իսկ առավել ևս՝ տրամաբանությունդ: Ու կուզենայի, որ անկախ այն բանից, համամիտ ենք մի հարցում, թե ոչ, փորձեինք զրուցել այնպես, որ մյուսները, մեր գրարումները կարդալիս, չուզենային այլ թեմա գնալ:

Հավատա ես ոչ կարող եմ, ոչ էլ ուզում եմ որևէ մեկի բերանը փակել… դա վատ ա ոչ միայն իմ համար, այլ նաև ֆորումի համար…

Ի սկզբանեես ոչ թե որոշել էի. ի սկզբանե ես փնտրում էի:
Փնտրումների մեջ որոշեցի կարդալ Աստվածաշունչը:
Կարդացի Աստվածաշունչն ու որոշեցի դառնալ աթեիստ:
Դարձա աթեիստ ու որոշեցի փնտրել Աստծոն:
Փնտրեցի Աստծոն ու որոշեցի, որ հիմարությամբ եմ զբաղված:
Որովհետև ես հիշեցի, որ արդեն եղել եմ այն տեղերում, որտեղ փնտրում են Աստծոն:
Ու որոշեցի, որ անիմաստ է հավատալը, անիմաստ է նաև փնտրելը: Քանի որ, եթե Նա կա, ուրեմն ինձ համար միայն մեկ տեղ կարող է Նա լինել. ինձ հետ: Եվ եթե Նա կա, իմ հավատալը կամ չհավատալը Նրա վրա ոչ մի կերպ ազդել չի կարող, քանզի եթե Նա կա, ուրեմն կա ինձ համար, և եթե չկա, ուրեմն չկա նույնպես ինձ համար:
Հետո մտածեցի, թե այդ երկուսից ո՞րն է ինձ համար ավելի հաճելին: Որոշեցի, որ ավելի հաճելի է "կա"-ն: Բայց, քանի որ արդեն անցել էի հավատ-չհավատի ճանապարհները, որոշեցի երրորդ ճանապարհն ընտրել:
Ես որոշեցի փորձել Աստծոն ճանաչել:

Սամ ջան, եթե դու քեզ համար որոշել ես որ կա, դա դեռ չի նշանակում որ Աստված օբյեկտիվորեն բոլորի համար կա այն տեսքով ինչպես որ փորձվում է ներկայացվել և ամենակարևորը պարտադրվել… ես ոչ մի խնդիր չունեմ այն բանի հետ որ դու որոշել ես "փորձել Աստծոն ճանաչել"… պարտավոր չես հավատալ իմ խոսքերին, բայց հիշիր որ ավելի շուտ ինքդ քեզ ես ճանաչելու այլ ոչ թե աստծուն, որը մեծ ձեռքբերում եմ համարում… ուղղակի ամեն մարդ ինքնաճանաչման իր ձևն ունի… բոլորն էլ ողջունելի են քանի դեռ դրանք չեն պարտադրվում ուրիշներին…

եթե աստծուն քեզնից դուրս ես մանգալու, ժամանակդ վատնում ես… սա իմ անձնական կարծիքն ա… իմաստ չունի երկրորդ կամ երրորդ մեկին ման գալ…

"Արարում" բառն ուղղակի գեղեցիկ բառ է և ինձ դուր է գալիս: Դու կարող ես ցանկացածդ բառով կոչել ամենասկիզբը: Բայց դրանից ոչինչ չի փոխվի: Իսկ այն վերևում ասված բառերդ ընդգծել եմ, որովհետև ամբողջ նախկին կյանքս /մինչև մոտ քսան տարի առաջ/, սերտ կապ եմ ունեցել արվեստի հետ ու մաշկիս վրա եմ զգացել ասածիդ ճշմարտությունը: Դե, ապրածս փորձն էլ այսօր արդեն բերել է նրան, որ ասեմ, որ պատահականություններ ընդհանրապես չկան, իսկ այն, ինչ դու չգիտեմինչ ես անվանում, իսկ ես կոչում եմ "Արարում", դա՝ դու շատ ճիշտ ես, - հենց ամենաառաջին ստեղծագործությունն է որ կա, այսինքն, առաջին ոչ-պա-տա-հա-կա-նու-թյու-նը: Իսկ ամենահիանալին այս ամենում այն է, որ այն դեռ չի ավարտվել, այն դեռ իր պրոցեսի մեջ է:

"արարումը" շատ կարևոր ու անկյունաքարային բառ ա ու ես հենց դրա համար էլ կենտրոնանում եմ դրա վրա… արարել նշանակում ա գիտակցաբար սարքել, ստեղծել որոշակի նպատակի համար… սա բերում ա նրան որ բոլոր ոչ աթեիստները, որոնք կարծում են որ աշխարհը աստծո կողմից ա ստեղծված, պիտի հստակ բացատրեն թե ի՞նչի համար է այն ստեղծված, ո՞րն է նպատակը… մարդկության գոյությունն ընդամենը 1 ակընթարթ է ամբողջ երկրի կյանքում, իսկ տիեզերքի հետ համեմատած, չարժե անգամ մտածել…

այ սրա պատասխանը, եթե տրվի էն ժամանակ "արարում" բառը կլինի տեղին… եթե պատահական չի ուրեմ դիտավորյալ ա, իսկ եթե դիտավորյալ ա, ուրեմն հիմա դու ինձ կասես թե որն ա դիտավորությունը…

աստծո գոյության ապացույց երբեք որևէ մեկը չի փնտրել ու դրա կարիքը չի եղել… աստվածաշունչը չունի դրա ապացույցը (այդ գիրքը դրա համար չի գրված), իսկ գիտությունը նպատակ չի տեսնում զբաղվել անգամ այդ հարցով… անիմաստ է… գիտության զարգացումը չի տանում աստծո գոյության ապացուցման անհրաժեշտության… եթե անգամ ընդունենք որ աստված գոյություն ունի ցանկացած առաջարկված տեսքով, ապա դա որևէ ազդեցություն չի ունենա որևէ բանի վրա, բացարձակապես…

[Mephistopheles]

Ես ասել եմ հավատքի բացակայությունը հավատք է? “Հավատ” ու “հավատք” բառերի տարբերույթունը հաստատ տարբերում եմ: Ուշադիր կարդա մի հատ էլ:
Ես ասել եմ, որ հավատքի վրա է հիմնված ու հիմնված է չհավատալու վրա` կրոնավորին կամ մեկ այլ մեկին, ով որ ասում է “աստված կա” չես հավատում: Թե հիմա ինչի չես հավատում` վստահելի չի, տրամաբանելի չի, համոզիչ չի և այլն` էական չէ: Կարելի է և ոչ մի գիտական ինֆորմացիա չունենալ և աթեիստ լինել:
Եթե չլինի հավատք, ապա չի էլ լինի աթեիզմ, որովհետև չհավատալու բան այլևս չի լինի:
Կոնկրետ քո օրինակի վրա ասեմ, եթե չլինի փող, ապա չես կարող փողով հարուստ կամ աղքատ լինել

Աթեիզմը հիմնված չի հավատի, կամ հավատքի վրա… աթեիզմի գոյության պատճառը ոչ թե հավատքն ա (որը պարտադիր չի որ անպայման լինի աստծո նկատմամբ), այլ կրոնը որը խաբեության միջոցով բռնանում ա մարդու ազատ կամքի ու առողջ բանականության վրա…

հավատքը սիրուն ու ազնիվ բան ա ու հատուկ ա մարդուն անկախ իրա կրոնական դիրքորոշումից, օրինակ ես հավատում եմ կնոջս, հավատում եմ էս ֆորումի անդամների բանականությանը որ ինչքան էլ գզվռտվենք, իրար երեսի շրմփացնենք ու հայհոյենք, մեկա մնում ենք ֆորումի անդամ ու կա մի գիծ որից չենք անցնի ու սաղ տարաձայնությունները մի կողմ կդնենք… այ սրան ես հավատք եմ ասում…

[Sambitbaba]

Սամ ջան, եթե դու քեզ համար որոշել ես որ կա, դա դեռ չի նշանակում որ Աստված օբյեկտիվորեն բոլորի համար կա այն տեսքով ինչպես որ փորձվում է ներկայացվել և ամենակարևորը պարտադրվել…

Իհարկե, չի նշանակում, Մեֆ ջան: Լրիվ նույն կարծիքն ունեմ քեզ հետ, ու երջանիկ եմ, որ դու էլ այդ նույն կարծիքին ես: Եթե մինչև այժմ գրածներիցս այլ բան ես ընկալել, հասկացել, տեսել, - կամ ես լավ չեմ գրել, կամ դու` վատ ես հասկացել: Մի խոսքով` ջնջի՛ր:

հիշիր որ ավելի շուտ ինքդ քեզ ես ճանաչելու այլ ոչ թե աստծուն, որը մեծ ձեռքբերում եմ համարում…

Հազար տոկոսով համաձայն եմ քեզ հետ: Ըստ իս, դա միակ և կատարյալ իրականությունն է:
Գիտե՞ս, թե ինչ է ասում “մագնիսական հրեշտակս” (Ռայադերի այդ հեգնանքը սրտանց դուրս եկել է) այդ առիթով. “Ցանկանում ես ճանաչել Աստծոն` մտածիր որպես Աստված”: Քրայոնի երկրորդ գիրքն այդ մասին է և հենց այդպես էլ կոչվում է. “Մտածիր որպես Աստված”:
Իսկ իմ կողմից ավելացնեմ, որ ոչ մի տարբերություն չկա, թե ձեզանից որ մեկին ես առաջինը ճանաչելու: Գալու ես նույն արդյունքին. “Ինչ վերևում է, հավասարազոր է նրան, ինչ ներքևում է”:

եթե աստծուն քեզնից դուրս ես մանգալու, ժամանակդ վատնում ես… սա իմ անձնական կարծիքն ա… իմաստ չունի երկրորդ կամ երրորդ մեկին ման գալ…

Որտեղ էլ փնտրես, միևնույն է, դա ժամանակի վատնում է.
Նախ, որ Աստված երբեք չի էլ կորել կամ հեռացել: Աստված, շատ ճիշտ ես, այն ասածդ երկրորդ կամ երրորդ կամ տասներորդը չէ, որ ինչ-որ տեղ լինի կամ չլինի: Աստծո լինելությունն ընդունելու ինձ միակ հնարավոր ձևն է. Աստված ամեն ինչ է և ամենուր:
Եվ ըստ այս համոզմունքի էլ, երկրորդ. Դու ուղղակի աստվածապատված ես թե՛ ներսից, և թե՛ դրսից, դու շրջապատված ես Աստծով քո բոլոր հնարավոր կողմերից: Եվ քո այդ աստվածախեղդ վիճակում Աստծոն փնտրելն ինչ խոսք, որ ժամանակի վատնում է:

"արարումը" շատ կարևոր ու անկյունաքարային բառ ա ու ես հենց դրա համար էլ կենտրոնանում եմ դրա վրա… արարել նշանակում ա գիտակցաբար սարքել, ստեղծել որոշակի նպատակի համար… սա բերում ա նրան որ բոլոր ոչ աթեիստները, որոնք կարծում են որ աշխարհը աստծո կողմից ա ստեղծված, պիտի հստակ բացատրեն թե ի՞նչի համար է այն ստեղծված, ո՞րն է նպատակը… մարդկության գոյությունն ընդամենը 1 ակընթարթ է ամբողջ երկրի կյանքում, իսկ տիեզերքի հետ համեմատած, չարժե անգամ մտածել…
այ սրա պատասխանը, եթե տրվի էն ժամանակ "արարում" բառը կլինի տեղին… եթե պատահական չի ուրեմ դիտավորյալ ա, իսկ եթե դիտավորյալ ա, ուրեմն հիմա դու ինձ կասես թե որն ա դիտավորությունը…

Այ, հենց դրա պատասխանը ես ինձ տվել եմ արդեն: Սա չի նշանակում, որ ես գիտականորեն ապացուցել եմ ինձ այդ, այսինքն, քեզ ևս գիտականորեն ապացուցված պատասխան տալ չեմ կարող: Բայց, եթե քեզ հետաքրքիր է, մեծ ուրախությամբ կարող եմ կիսվել քեզ հետ իմ եզրակացությամբ, կրկնում եմ, առանց գիտական ապացույցների: Իսկ թե ինչն է բերել ինձ դրան, Հերմեսը, թե “մագնիսական հրեշտակներս”, - արդյո՞ք դա էական է արդեն: Հաշվենք, բոլորը միասին:

“Երրորդություն” բառը ես հասկանում եմ հետևյալ կերպ.
Սուրբ Հայր – Սուրբ Որդի – Սուրբ Հոգի:
Սուրբ Հայրը. – Գաղափարն է, Միտքը, Իդեան: Նա գիտի, որ Ինքն` Ամեն Ինչ Է, և գոյություն չունի ոչինչ, բացի Ինքը: Բայց ամենը, ինչ որ Նա գիտի, - դա ուղղակի գիտելիք է, հասկանո՞ւմ ես: Գի-տե-լիք: Եվ Նա շատ լավ գիտի այդ: Քանզի, ի՞նչ ասել է “ամեն ինչ”: Ինչպե՞ս կարելի է դա հասկանալ, եթե նախ, նրա հետ համեմատելու ոչինչ չկա, - չէ՞ որ Ինքն արդեն` ամեն ինչ է; և երկրորդ, մի՞թե հնարավոր է այդ Գաղափարը, Միտքը, Իդեան` ընկալել, գիտակցել, հասկանալ… առանց փորձի: Եվ հենց այստեղ է, որ անհրաժեշտ է դառնում
Սուրբ Որդին. – Սա ինքը` Փորձն է: Նա է, ով եկել է փորձով ապրելու Գաղափարը, Միտքը, Իդեան: Այսինքն, պարզելու, թե ի՞նչ է նշանակում. Լինել Ամեն Ինչ: Այս իրավիճակում, իսկական Արարումն այն չէ, որ Հայրն արարեց Որդուն: Իսկական Արարումն այն է, որ Որդին է արարում Գաղափարի, Մտքի, Իդեայի ֆիզիկական Փորձը: (Եվ հենց այս Արարման շուրջ է մեր ամբողջ կրոնա-աթեիստական կռիվ-դավին, քանզի ոչ մեկը և ոչ էլ մյուսը չի ցանկանում ընդունել, որ Որդին էլ` Աստված է:) Փորձե՞ց: Հասկացա՞վ, թե ինչ ասել է Լինել Ամեն Ինչ: Այ, այստեղ է, որ հայտնվում է
Սուրբ Հոգին. – Որպեսզի… Վայելի: Վայելի Որդու փորձով գիտակցված, հասկացված, մարսված Հոր Գաղափարը, Միտքը, Իդեան: Որպեսզի վայելի այդ Ամեն Ինչ Լինելը:

Սա էլ Արարման մասին, Մեֆ ջան: Մի քիչ երկար ստացվեց, կներես, բայց ավելի կարճ չի ստացվում: Նույնիսկ այս դեպքում էլ չգիտեմ, արդյո՞ք հասկանալի շարադրեցի միտքս:
Հա, “Հայր-Որդի-Սուրբ Հոգի” ձևեկերպումն օգտագործեցի պարզության համար: Ինձ ավելի մոտ է ասել “Ծնող-Զավակ-Սուրբ Հոգի”, քանզի ինչ խոսք, որ այստեղ անիմաստ է սեռական տարբերություն մտցնելը:

Տես, ստացվեց, որ Արարումը, ինչպես ասացիր, “դիտավորյալ ա”…