Անկապ օրագիր

[SSS]

Երբեմն այնքան եմ ուզում պայուսակիս գրպանի կոկիկ ծալված թաշկինակը հանելու փոխարեն բլուզիս թևով քիթս և արտասուքներս սրփել…Ուզում եմ դարակումս կոկիկ դասավորված նոթատետրերի փոխարեն 100 թերթանոց թուրքական տետրեր լինեն, որոնք վաղուց արդեն բարակել են մեջտեղից պոկված 2 թերթանոց թղթերի պատճառով…Ու ցեխոտ կոշիկներ եմ ուզում, թանաքոտ վերնաշապիկ…Չսանրվող մազեր… Իմ անորակ բարձովկաներն եմ ուզում… Մի հին հեքիաթ եմ ուզում , հեքիաթ պատմող եմ ուզում…
Անկեղծություն եմ ուզում…

[Chuk]

- Աբուլ, դասդ սովորի:
- Չեմ սովորի:
- Ինչի՞ չես սովորի, Աբուլ, պե՛տք է սովորես:
- Դասատուն լավը չի:
- Աբուլ, դու դասատուի համար չես սովորում, այլ քեզ համար: Դու պետք է սովորես, որ խելոք մեծանաս, որ լավ գործ ունենաս, որ քեզ հարգեն...
- Հաստա՞տ դասատուի համար չի:
- Հա, Աբուլ, դու քո համար ես սովորում, դա քեզ է պետք:

Աբուլը գնաց, նստեց ու սովորեց դասը: Լավ սովորեց: Հետո գնաց մայրիկի համար պատմեց դասը: Իսկապես լավ էր սովորել: Մայրիկը գովեց: Աբուլը ոգևորված գնաց հայրիկի մոտ ու հայրիկի համար էլ պատմեց: Հայրիկն էլ գովեց. շատ լավ էր Աբուլը սովորել դասը: Աբուլը տատիկի համար էլ պատմեց ու տատիկի աչքերը հուզմունքից լցվեցին. Աբուլը շատ լավ էր պատմում:

Հաջորդ օրը դպրոցից եկավ տուն:
- Ի՞նչ ստացար, Աբուլ:
- Երկու:
Մայրիկ շշմեց:
- Ինչի՞ ես երկու ստացել, Աբուլ, դու ախր շատ լավ էիր սովորել: Չկարողացա՞ր պատմել:
- Ես ընդհանրապես չփորձեցի պատմել, որովհետև դասատուի համար չէի սովորել, իմ համար էի սովորել:

[zanazan]

պահ ա գալիս որ ոչինչ չես ուզում.
չես ուզում ուտել,պարել, ուրախանալ, քնել, աշխատել, հանգստանալ, ցավակցել, հասկանալ, հիանալ, զարմանալ, ուզել, սիրել,ապրել, մեռնել.....ոչինչ..
դատարկություն
Հետո հասկանում ես թե ինչու,որովհետև մի ժամանակ երազանքներ ունեինք, նպատակակետերով գծել էինք ճանապարհը ,որը մեզ պետք է տաներ դեպի այնտեղ,ու խոստացել եինք որ հասնելու ենք դրանց, ու հավատում եինք...
Հետո մի հեթական օր ուժասպառ եղած կանգնում ես շունչ քաշելու, հետ ես նայում, տեսնում ես միայն քո ոտնահետքերը..
Բայց սա միայն իմ երազանքը չէր,եթե ես մենակ երազեի ախր ուրիշ երազ կլիներ, բա ուր եմ գնում? ում կամ ինչի համար?

Հետո շունչ ես քաշում, ու խոստանում ինքդ քեզ որ կպահես խոստումդ , որ ապրելու իմաստ լինի..ու քթի տակ երգում արդեն վերաիմաստավորված մի հին ու նոր երգ..

Եղիր հեզ, բանող եզ,
Ու վարիր այս անվեջ սևահողը,
Երբ կիջնի երեկոն ,
Դու հանգիստ գնա գոմ,
Որոճա քեզ բաժին ընկած խոտը,
Մինչև կբացվի առավոտը..

[StrangeLittleGirl]

Ըհը, հեսա Անկախության օրն ա մոտենում: Եռանգույնով գլխարկս դնելու եմ, շարֆս կապեմ, ընկնեմ փողոցները: Նենց կուզեի Բեռլինում ապրող հայեր գտնել, միասին նշեինք:

[My World My Space]

մի երկու ժամ առաջ Մամիկոնյանի արձանի մոտի գետնանցումն էի ուզում անցնել, երբ տեսա, որ մի կին նայեց դեպի գետնանցում, որտեղ լուսավորություն չկար, ու կանգնեց վարանելով՝ իջնել, թե ոչ: Մինչև հեռախոսս կհանեի, որ լուսավորություն ապահովեմ, ու տիկնոջը կանչեմ անվտանգ անցնել գետնանցումով, նա սկսեց փողոցն անցնել... վերևից...
Արագ իջա գետնանցում և երբ հակառակ կողմից դուրս եկա, տեսա, որ տիկնոջը մեքենայի տակ են գցել... բախտի բերմամբ վնասվածքներ չեր ստացել (չհաշված քերծված արմունկն ու ձեռքը):

Վատ զգացի, որ չհասցրեցի նրան առաջարկել իմ օգնությունը....

Հետաքրքիր ա, էդ լույսերը լարերով հանդերձ գողացողը մտածե՞լ ա, որ էդտեղով իրա մաման էլ կարա անցնելիս լինի.... ու ի տարբերություն էս կնոջ ավելի վատ վախճան ունենա...

[Ժունդիայի]

Ուզում եմ վստահել կրկին...
Դաստիարակվել եմ բարոյական ընդհանուր սկզբունքերով: Երբ երեխա էի, մայրերը, հայրերը ուսուցիչները, տատիկներն ու հարևանները հարգանքի արժանի հեղինակություններ էին: Որքան ավելի հարազատ ու տարեց էին, այնքան ավելի մտերիմ էին: Մեծահասակներին, ուսուցիչներին ու հեղինակություններին անդաստիարակ ձևով պատասխանելը անհնարին էր պատկերացնելը: Մենք վստահում էինq տարիքով մարդկանց, որովհետև նրանք մեզ համար մեր բակի կամ մեր քաղաքի երեխաների հայրերն էին, մայրերը կամ էլ նրանց բարեկամները: Մենք միայն վախենում էինք մթությունից, շենքերում վխտացող առնետներից ու սարսափ ֆիլմերից: Այսօր մոտս մի տեսակ անսպառ տխրություն առաջացավ այն ամենից, ինչը կորցրել ենք շատ վաղուց: Այն ամենի համար, որոնց դեմ պետք է կանգնեն իմ ու քո թոռները օրերից մի օր:
Վախվորած հայացքներ փոքրիկների, երիտասարդների ու ծերերի աչքերում: Մարդու իրավուքների պաշտպան՝ միայն հանցագործների համար, անսահման պարտականություններ՝ միայն ազնիվ քաղաքացիների պարագայում: Եթե ոչ մի բանից առավելություն չես քաղում, նշանակում է ապուշ ես, նախատեսված օրը պարտք փակելն էլ՝ հիմարություն: Համաներում միայն պետության թալանչիներ ու հարկերից խուսափողների համար... Էս ո՞ւր ենք հասել, ի՞նչ է կատարվում մեզ հետ: Ուսուցիչներ, ովքեր վատ վերաբերմունքի են արժանանում ինչ-որ փիչխա աշակերտի կոմից: Հասարակ ու փոքրիկ բիզնեսի տերեր, որոնց պարտադիր կերպով անհանգստացնում են անգամ թաղային ճ կլասի հեղինակությունները կամ էլ շուկայի ձվերի հաշվին ապրող ֆուռաշկա ոստիկանները: Պատուհաններն ու դռները միայն ճաղավանդակներով...

Սրանք ի՞նչ արժեքներ են: Մեքենաներ, որոնք ավելի թանկ են քան սովորական գրկախառնվելը: Դուստրեր, ովքեր նոր տարվա նվեր միայն ցանկանում են պլաստիկ վիրահատություններ ջուխտ տեղերին: Բջջայիններ ամեն մի վեց տարեկան երեխայի պայուսակում: Հանուն հասարակ գրկախառնվելու համար ինչե՜ր կարելի է նվիրել:

Համալսարանի բուֆետներում զվռնելն ավելի կարևոր է, քան՝ դիպլոմային գրելը: Հսկայական էկրանին ֆիլմ դիտելն ավելի կարևոր է, քան՝ սովորական երկխոսությունը: Կոսմետիկան ավելի կարևոր է դարձել, քան՝ մեկ հատ պաղպաղակը: Թվալն ավելի արժեքավոր է դարձել քան՝ իրականում լինելը: Մեկը հարցնի՝ նման գեղեցիկ արժեքները այդ երբվանից անհետացան կամ դարձան ամոթալի:

Մարդ ուզում է պոկի ու դեն նետի սեփական տան պատուհանների ճաղավանդակներն ու արևից չորացած ծաղիկներին խնամի: Ուզում եմ ամառվա աստղզարդ գիշերներին սեփական տանս բալկոնում հանգիստ պառկեմ, դուռն էլ բանալիով չծածկեմ: Ազնվություն եմ ուզում, որպես հպարտության պատճառ: Ուզում եմ մարդկանց երեսին ամոթի զգացում տեսնեմ, համերշախություն եմ ուզում: Ուզում եմ մարդկային բնույթում ուժ, պարզ ճակատ ու աչքերին նայելու կարողություն տեսնել: Ուզում եմ հույսը, խինդը, վստահությունը... Ուզում եմ էն «պետք է լինենք այսինչ մակառդակի վրա, ոռպեսզի...» ասողի գլամուռախառը բերանը փակել:

Ուզում եմ, որ հասարկ ու ազնիվ իմ աշխարհը հետ գա, որտեղ հիմնականում գոյություն ունեն սերը, համերաշխությունն ու եղբայրությունը: Եկեք վերադառանք ու «մարդ» դառնանք: Նոր աշխարհ կառուցենք՝ ավելի արդար, ավելի մարդկային, որտեղ մարդիկ հարգում են մարդկանց: Փուչ երազա՞նք: Ո՞վ գիտի: Պետք է փորձե՞նք գոնե: Ո՞վ իմանա, միգուցե քայլենք ու փոխանցենք այս ուղերձը ամենուր...
Չէ՞, որ մեր երեխաները արժանի են, իսկ մեր թոռները շնորհակալ կլինեն մեզանից....

[My World My Space]

Ողբամ ըզքեզ հայոց աշխարհ...

Զորահանդեսին շարայինով քայլելու է նաև տերտերների «գումարտակը»....



էկե՛ք պահանջենք հատուկ ստորաբաժանում Ծերեթելիից....

[Գալաթեա]

Նենց կուզեի՝ ես էլ Բեռլինում կամ ավելի լավ ա Պարամարիբոում կամ Գաբորոնեում լինեի, որ ինձ մոտ էլ ցանկություն առաջանար հայ տեսնել ու անկախության օրը նշել:

[Դեկադա]

Ժամանակը կամաց կամաց անցնում ա ու մենք դուրս ենք մնում էտ ժամանակից:

12-ը նոյեմբերի - Զինկոմիսարիատ: Բոլորը գնալուց ձեռքեր էին թափահարում, գոռում գոչում: Ավտոմեքենաների անիվներին խփում: Մենք ձեռքի թափահարումին չարժանացանք: Անգամ չշրջվեց: Ու մենք հասկացանք, որ մեզ երբեք չի ասելու իր դժվարությունների մասին:
13-ը նոյեմբերի - Չարբախ: Ճանապարհ: Համատարած գոչյունների տակ, որը անմարդկային ձայների մի շարան էր, կարծես երկունքի ցավեր են ունենում ազգովի, աչքդ գնում ու ակամայից հառնում ա էն «ՊԱՅԹԱԾ» ավտոբուսի վրա որտեղ քո զավակն ա...լաց...
19-ը նոյեմբերի- վթար:Երկկողմանի «երդում» որ մեզ «խելոք» ենք պահելու: Տեսնես ո՞վ ո՞ւմ հավատաց:
8-ը հունվարի- Երդման արարաողություն: Ձյուն, մառախուղ...մինչև հասանք Ղարաբաղ ոչ երդումը տեսանք ոչ արարողությունը: 1800 զինվորի մեջ չես էլ գտնում քո զինվորին:Իրանք աչքերով ծնողներին են փնտրում, դու քո երեխային:
...Երկար ու ձիգ 10 ամիսներ: Էն զգացմունքները որ ունենում ա մարդը դժվար ա բացատրել: Աշխարհում չկա էտպիսի լեզու ինչքան էլ որ համեմված լինի հոմանիշ հականիշ, մակբայ ու շատ չգիտեմ ինչ լեզվական տերմիններով որ կարողանա արտահայտի ներքին լացը, պայքարը: Մտածմունքը: Տխրությունը: Ուրախության վայրկյանները: Անհանգստությունը: Զանգեր և ամեն ինչ լավ է, ես լավ եմ բառեր: Մեկ մեկ էնպիսի զգացողություն էր կարծես ոչ թե Ղարաբաղ այլ Սոչի հանգստյան տուն ա գնացել:
...Փողոցում նստել ու լացել: Սպասում:

...10 օր: Անցան: Դե հիմա արի ու էսքանը նորից ապրի ու ձգի 13 ամիս ու 22 օր:

[Գալաթեա]

Թբիլիսիում կա մի կին, եթե ճիշտ եմ հիշում՝ Սոֆա անունով, որ գտել է հայմորիտի բուժման տարբերակ:
Նա պարզապես քթերից քաշում է խալխի հայմորիտը: Բերանը դնում քթածակերին, քաշում ու թքում... կարծում եմ: Ու բուժվում է մարդը: Ասում են:

Պատմությունը լսելիս քիթս ավտոմատ փակվեց: Բայց Սոֆայի կարիք չեղավ. մորե ռյադոմ:

Լավ էր Վրաստանում

[Էլիզե]

Էսօր գործի գնալուց ընկա տասներորդ դասարանի աղջկների "երամի" մեջ...

Անաֆիլակտիկ շոկ ապրեցի. էս ինչ նվաստ-քյասիբ-գջլոտ տեսք ունեի ես իմ պոչ կապած մազերով, սպիտակ վերնաշապիկով, սև տաբատով /պո պռազդնիկամ մոխրագույնն եմ հագնում /

Ոնց որ իրենք հեչ տանսհինգամյա թրթռուն պարմանուհիներ չէին, այլ կակ մինիմում մի քառասունն անց ծյոծյաներ` իրենց երեխեքին դպրոց տանելիս...

Մի՛ շտապեք մեծանալ, կհասցնե՛ք դեռ, կքսվե՜ք-կմսվե՜ք-կպսակվե՜ք...հիմա ապրե՛ք, մանկո՛ւթյուն արեք, բակում լարոցի-բարձրոցի խաղացեք, յոթ քար խաղացեք, ռեզին թռեք, չէ՞ որ քառասուն տարեկանում ռեզին թռչող ծյոծյան կակ մինիմում տարօրինակ կնայվի:

Գնամ մազերս դիֆուզու... դիֆուզիա... դիֆուզնյակ...էէէէ... մի խոսքով` մի բան անեմ, որ վաղը իրենց երամում ե՛ս ինձ ծյոծյա զգամ...

[Ameli]

Ո՞վ էիր դու, և՛ կայիր, և՛՝ ոչ, և՛ լավը, և՛ վատը, և՛ բարին, և՛ չարը, ների՛ր, երկու իրարից հեռու ծայրահեղություններ չկարողացա տանել, մեղավո՞ր եմ, թող մեղավոր լինեմ, չնայած որ մի կաթիլ անգամ մեղքի զգացում չունեմ... Ամիսներ առաջ էի որոշում նվերդ, արդեն գիտեի թե ինչ ես սիրում՝ շարֆ և գիրք /դու սիրում ես կարդալ, ես սիրում եմ ընթերցասերին, շարունակի՛ր կարդալ/, բայց այսօր առանց նվերի եմ, օրն էլ մռայլ է, այնինչ կարող էր երջանիկներից մեկը լիներ... Դու ինձ շատ հեռու ուղարկեցիր, չնայած որ ահավոր հեռու էինք, ես՝ ինչպես միշտ թույլ գտնվեցի ու չկարողացա, ես չունեցա քո համառությունը, կամքի ուժը, ինչը և գրավել էր ինձ /բայց դու սիրո հարցում չէի համառ, այլ նպատակներիդ, ես հիանում եմ/... Չմտածես, ժամանակը կպոկի քեզ ինձանից... Սեր եմ մաղթում քեզ, այնպիսին ինչպիսին միշտ երազել ես, երջանիկ լինես, իսկ ո՞րն էր քո երջանկությունը՝ սիրող, հավատարիմ կին, անուշիկ դստրիկ /առաջնեկը աղջիկ էիր ուզում լիներ, տղաներից մի տեսակ խորշում էիր/, մաքուր խիղճ եմ մաղթում, քոնը այնքան էլ մաքուր չէր, մարդկանց վստահել կարողանալու ունակություն, ինձ վստահեցիր, բայց ոչ մինչև վերջ... Կհանդիպենք Բրազիլիայում, կարնավալի ժամանակ, դու կտեսնես ինձ, ես՝ ոչ:

[John]

լավն էր էլի բանակը... հանգի՜ստ ազատություն տուր բառերի՝ բերանիցդ դուրս եկող ամբոխին... ասա ինչ ուզում ես, ու, ամենակարևորը՝ մի՛ փնտրիր բառեր՝ երբ հարմար բառ չես գտնում՝ քեզ մի կորցրու՝ փոխարինիր չգտնված բառը ցանկացածդ հայհոյանքով... այ էդ ա իսկական խոսքի ազատությունը, որ բառեր փնտրելու կարիք չկա... այ էդ ա ազատությունը, որ արգելված բառեր չկա՜ն... ու ավելի կայք բան, քան 30 կգ բեռով 5 կմ վազելուց ու վերջում մի հատ էքքա լեռը ի վեր վազելուց հետո որ հասնում ես համարյա գագաթին, 20 մետր ա մնում, ծնկներդ ծալվում են արդեն, հասնում ես մի կերպ ո՜ւ քամի՜ն, որին խանգարում էր բարձունքը, որ հասնի քեզ՝ հասնում ա արդեն՝ խոչընդոտ չկա... հանում ես տափաշիշդ, վերջին կում ջուրը, որ ավելի շուտ տաք է, քան գոնե գոլ, մոտեցնում ես ցորացած բերանիդ, կա՜յֆ, վառում ես սիգարետը՝ նայում ես հետ, անցածդ ճամփին, չես հավատում, որ դու կարողացար անել դա, բա չնայե՞ս դեպի Թուրքիա ու գոռաս. «եկեք ասեմ արա, ես ձեր.....»… լավ բան է խոսքի ազատությունը...

[Արևհատիկ]

Մեր շենքը քաղաքում հայտնի է, որպես շատ մտերիմ հարևանություն ունեցող շենք
Նախ ասեմ էդ մտերմությունը որտեղից է գալիս: Ուրեմն մեր շենքը, որ կառուցել են, համարյա բոլոր բնակարանները տրամադրել են ռելեյի գործարանում աշխատողներին: Դե էդ գործարանն էլ ժամանակին եղել ա Կապանի ամենամեծ գործարաններից: Բնականաբար, բնակարանները ստանալուց հետո, բոլորը արդեն իրար ճանաչել են, դրա արդյունքում էլ լավ հարևանություն է ձևավորվել

Երկու օր առաջ ես հասկացա, որ մարդիկ ինչ որ գերագնահատել են մեր հարևանների մտերմության աստիճանը:
Դուք տենց բան տեսել ե՞ք, որ մեկի տղան աղջիկ փախցնի, աղջկա բարեկամները զանգեն հարևանի հետ կռիվ անեն Բա, ես արդեն տեսել եմ

Հարևանություն եմ ասել է՜

[StrangeLittleGirl]

Անցյալ շաբաթ, երբ հնչյունաբանության դասախոսը տակով-վրայով աշխարհի բոլոր հնչյունների վրայով անցավ, ճաշի ժամանակ համակուրսեցիներիս մոտ նեղված արտահայտվեցի.
- Բայց էսպես արդար չի. աշխարհի բոլոր հնչյուններից խոսեց, բայց հայերենի փախած հնչյուններին չանդրադարձավ: Օրինակ մենք ճ ունենք:
Իմ համակուրսեցի վաստակաշատ լեզվաբանները, որոնք ինձնից առնվազն չորս տարով ավելի, ոմանք նույնիսկ ավելի շատ լեզվաբանական կրթություն ու փորձ ունեին, վրա տվեցին.
- Դրա ի՞նչն ա տարօրինակ: Սովորական աֆրիկատ ա:
Ես էլ մանթո գլուխս կախեցի. դե որ լեզվաբանները տենց են ասում: Բայց դե ինձ պաշտպանելու մի վերջին փորձ արեցի.
- Օրինակ էն մարդիկ, ում մայրենին անգլերենն ա, չ-ն ու ճ-ն չեն տարբերում:
- Հա, հանգիստ, ես չտարբերեցի,- խոստովանեց նորզելանդացի Սոֆյան:

Բայց դե ես պիտի իմ ճ-ի մուռը հանեի, թե չէ հանգիստ տեղս չէի նստի:

Շաբաթ-կիրակի օրվա համար դասախոսը պատվիրել էր մեր մայրենի լեզուներում մինիմալ զույգեր գտնել, ասել կուզի բառեր, որոնք միայն մի հնչյունով են իրարից տարբերվում:

Հանուն ճ-ի մի պուճուր դաղալություն արեցի. ոչ թե մինիմալ զույգ գտա, այլ մոտ-մինիմալ, բայց հատուկ վերջին հնչյունն էնպես արտասանեցի, որ թ հնչի (հետո տ-թ-ի բազարի հավես չունեի, ճ-չ-ն հերիք էր): Ու էսօր հանդիսավոր արտասանեցի.
- Ճիթ, չիթ:
- Երևի ձայնավորի երկարությունն ա տարբեր, հա՞:
Ջան, ուզածիս հասնում եմ:
- Չէ, առաջին բաղաձայնը. ճ, չ:
- Բայց տարբերություն չկա: Որևէ մեկը լսու՞մ է տարբերությունը:
Ոչ ոք: Դե կերեք, ի՞նչ սովորական աֆրիկատ:
- Ո՞նց ես արտասանում. աֆրիկա՞տ ա, թե՞ բլաբլա (ու ստեղ հնչյունաբանական տերմին ա գնում, որը շաբաթ-կիրակի պարապելուց հետո գլուխս չէր մտել):
- Չգիտեմ,- մտքիս մեջ` ես ձեր նման վաստակաշատ լեզվաբան չեմ:

Էնքան ասեցի, մինչև դասախոսը ճ-ին մոտ մի բան կարողացավ արտաբերել: Էնքան երկար ճ-ն տանջեց, որ մնացած մինիմալ զույգերիս մոռացավ անդրադառնալ: Ես դեռ էնտեղ ծ-եր, ձ-եր ու ք-փ-բ-եր ու էլի լիքը բաներ ունեի:

Սրանից հետո մեր ճ-ին բան ասող ա էղել, էնքան եմ տանջելու, մինչև արտասանել սովորի: