Ստեղծագործական նախագծերի քննարկում

[Rhayader]

Մի մրցույթի մեջ տարբեր ստեղծագործություններ թարգմանելուն դեմ եմ երկու պատճառով։ Նախ էդպես գնահատումը չի կարող հավասար հիմքերի վրա լինել, քանի որ մեկը կարող է ավելի հաջող ստեղծագործություն թարգմանել, մյուսն՝ ավելի անհաջող, ու մարդիկ գնահատելու են ընդհանուր արդյունքը՝ պատրաստի բանաստեղծությունը, ոչ թե թե ով է իր բնագիրն ավելի լավ թարգմանել, ինչն արդեն օբյեկտիվ չի լինի թարգմանողի նկատմամբ։ Բացի դրանից, ինչի՞ հիման վրա ենք ենթադրում, որ բոլորը հաջող են թարգմանելու, որ արժեքավոր օտարալեզու թարգմանված գրականությունը դրա հաշվին համարենք ավելի հարստացած։ Իսկ եթե բոլորը նույնը թարգմանեն, հույս կա, որ գոնե մեկը կամ մի երկուսը քիչ թե շատ հաջող կլինեն։

Անուկ, արվեստի գնահատումն, այն էլ ոչ մասնագետների կողմից, ԵՐԲԵՔ չի կարող օբյեկտիվ լինել: Ընդհանրապես, ես ստեղծագործական մրցույթի միտքը համարում եմ, մեղմ ասած, ոչ իմը: Վերջին այդպիսի մրցույթը, որին մասնակցել եմ, ցույց տվեց, որ Ակումբի հեղինակների երևակայությունը բոմժի համար լվացքի մեքենա առնելուց այն կողմ չի կարող անցնել, բայց Ակումբի ընթերցողներին այդքանն էլ է բավական, որ «հուզվեն»: Եթե չեք հավատում, էստի համեցեք (c): Բայց ամենակարևոր դասը դա չէր. իմ գրածն էլ էր ախր լրիվ դախություն: Երբ որ նույն նյութը կարելի էր օգտագործել սեփական, ոչ այդքան հապշտապ ու խակ, ու ոչ այդքան անհաջող գործ գրելու համար: Համենայն դեպս, ես երբևէ չեմ տեսել, որ նման մրցույթներից որևէ մեկի արդյունքում գոնե քչից-շատից տպագրման արժանի աշխատանք դուրս գա:

[Շինարար]

Մի հավելում, ակումբում յուրաքանչյուր ոք կարող է, իրավունք ունի և շատերն օգտվում են իրենց այդ իրավունքից սեփական նախաձեռնությամբ կազմակերպելու մրցույթ կամ որևէ նախագիծ՝ թեկուզ ոչ մրցութային, այն ձևաչափով, որով ինքը ցանկանում է: Նման ցանկացած նախաձեռնություն, որը կհամապատասխանի ակումբի կանոնադրությանը, միայն կողջունվի

[Ուլուանա]

Անուկ, արվեստի գնահատումն, այն էլ ոչ մասնագետների կողմից, ԵՐԲԵՔ չի կարող օբյեկտիվ լինել: Ընդհանրապես, ես ստեղծագործական մրցույթի միտքը համարում եմ, մեղմ ասած, ոչ իմը: Վերջին այդպիսի մրցույթը, որին մասնակցել եմ, ցույց տվեց, որ Ակումբի հեղինակների երևակայությունը բոմժի համար լվացքի մեքենա առնելուց այն կողմ չի կարող անցնել, բայց Ակումբի ընթերցողներին այդքանն էլ է բավական, որ «հուզվեն»: Եթե չեք հավատում, էստի համեցեք (c): Բայց ամենակարևոր դասը դա չէր. իմ գրածն էլ էր ախր լրիվ դախություն: Երբ որ նույն նյութը կարելի էր օգտագործել սեփական, ոչ այդքան հապշտապ ու խակ, ու ոչ այդքան անհաջող գործ գրելու համար: Համենայն դեպս, ես երբևէ չեմ տեսել, որ նման մրցույթներից որևէ մեկի արդյունքում գոնե քչից-շատից տպագրման արժանի աշխատանք դուրս գա:

Սոֆ, ընդհանուր էս ստեղծագործական մրցույթների նկատմամբ վերաբերմունքդ էս պահին մի կողմ թողնենք, որովհետև դա լրիվ ուրիշ հարց է։ Կոնկրետ արևածագի առաջարկի հետ կապված եմ ուզում պատասխանել. հա, լիարժեք օբյեկտիվության հավակնություններ, իհարկե, չենք կարող ունենալ, համաձայն եմ, բայց ցանկացած մրցույթ սկզբունքորեն հիմնված է համեմատության վրա, չէ՞, իսկ երբ մարդիկ թարգմանում են տարբեր ստեղծագործություններ, ստացվում է, որ համեմատության համար ի սկզբանե չունենք ընդհանուր հիմք։
Ի դեպ, արևածագը նշել էր, որ ստեղծագործությունների հաջողն ու անհաջողն էլ է սուբյեկտիվ, համաձայն եմ, բայց թարգմանության հեշտն ու դժվարը գոնե, կարծում եմ, ինչ–որ օբյեկտիվություն ենթադրում է, չէ՞. մեկինը կարող է հեշտ թարգմանելի լինել, ու նա լավ թարգմանի, մյուսինը՝ դժվար, ու ավելի անհաջող թարգմանի, մինչդեռ նույն մարդը էն մյուսինը թարգմանելիս գուցե ավելի լավ թարգմաներ։ Ունեցանք, չէ՞, անհավասար պայմաններ։ Դրա համար եմ ասում. եթե մրցույթ է, ուրեմն պիտի ի սկզբանե հավասար պայմաններ լինեն, որ համեմատելն էլ իմաստ ունենա։ Իսկ ընդհանրապես ուղղակի բանաստեղծություններ թարգմանել կարելի է և առանց մրցույթի։

[Rhayader]

Ի դեպ, արևածագը նշել էր, որ ստեղծագործությունների հաջողն ու անհաջողն էլ է սուբյեկտիվ, համաձայն եմ, բայց թարգմանության հեշտն ու դժվարը գոնե, կարծում եմ, ինչ–որ օբյեկտիվություն ենթադրում է, չէ՞. մեկինը կարող է հեշտ թարգմանելի լինել, ու նա լավ թարգմանի, մյուսինը՝ դժվար, ու ավելի անհաջող թարգմանի, մինչդեռ նույն մարդը էն մյուսինը թարգմանելիս գուցե ավելի լավ թարգմաներ։ Ունեցանք, չէ՞, անհավասար պայմաններ։

Չունեցանք: Գեղարվեստական գործ թարգմանելիս շատ կարևոր է, որ թարգմանիչը «զգա» աշխատանքը (ոչ թե ընթերցողի, այլ, ինչ-որ առումով՝ հեղինակի տեսանկյունից): Տեղյակ լինի ստեղծագործության առաջացման ժամանակաշրջանից, ինչ հեղինակներ են ազդել գրողի վրա, ինչ ոճերի տարրեր է նա ներառել: Այլ կերպ ասած՝ թարգմանիչը պետք է վերլուծի աշխատանքը, հետո նորից հավաքի, այս անգամ՝ ուրիշ լեզվով: Նամանավանդ չափածոյի դեպքում: Այլապես կունենանք Ռոբերտ Բըրնսի Վահագն Դավթյանի թարգմանությունների կարգի արդյունք. կարդում ես ու մտածում՝ լավ էլ թարգմանել է, իսկ հետո կարդում ես բնօրինակն ու տեսնում, որ իրականում ոչ մի ընդհանուր բան չկա. շոտլանդական երգի քնարական ռիթմն ու բառախաղերը գրվել են «պիոներական ոտանավորի» լարված չափով: Մասնավորապես, այսքանը հաշվի առնելով, հանկարծ չասես, թե դու կարող ես, ասենք, Պո ու Դևերո թարգմանել, իսկ ես՝ ասենք, Ախմատովա: Եթե կանխավ որոշվում է, թե ինչ գործ են թարգմանելու մրցույթի մասնակիցները, ապա «ստեղծագործական մրցույթ»-ի միջի «ստեղծագործական»-ը կարելի է դեն նետել, որովհետև դա պարզապես մրցույթ է, որը ստեղծագործական աշխատանքի իմիտացիայով է զբաղվում: Վերջապես՝ եթե իրական ժյուրիով ու սերթիֆիկացիայով մրցույթ լիներ, այն կարող էր գրողներին օգտակար լինել հետագայում՝ հրատարակիչ փնտրելիս, դառնալով ռեզյումեի մաս:
Օբյեկտիվ լինելու համար նշեմ, որ իրականում այս կոնտեքստում չկա «տաղանդը վատնել» հասկացություն, ու որ ցանկացած ստեղծագործական աշխատանք սկսնակ գրողի օգտին է:

[Արևածագ]

Չեմ կարող նորից հիացմունքս չարտահայտել Ռայադերի վերջին գրառման վերաբերյալ: Իհարկե, յուրաքանչյուր՝ իրեն ու ընթերցողին քիչ թե շատ հարգող թարգմանիչ, մինչև թարգմանական բուն նյութին անցնելը կհետաքրքրվի գրողի ստեղծագործական կյանքի պատմությամբ:Բառարաններ կթերթի: Եզրակացություն. Պոտենցիալ թարգմանիչը զբաղվեց ինքնակրթությամբ: Ինչ որ տեղ նաև եսասիրական մղումներից է արված առաջարկս, որովհետև ինքս անձամբ չափազանց անհարմարություն եմ զգում օնլայն թարգմանիչներով այլալեզու, մանավանդ ՝ չափածո, գրականություն կարդալիս: Ի վերջո՝ գեղարվեստական գրականություն կարդում ենք հաճույք ստանալու համար: Իսկ երբ դրան գումարվում է ուղեղի լարված աշխատանքը, դժվար է կարդացածից բավականություն ստանալը:
Ինչպես տեսնում ենք, ակումբցիները հաճույքով են մասնակցում ստեղծագործական մրցույթներին, շատ լավ կլիներ, որ այդ «անշահախնդիր» մրցույթների մեջ նաև գործնական նշանակության տարրը լիներ:
Նոր բան մտածեցի. Գեղասահքի մրցույթներում հաղթողը որոշվում է պարտադիր ու ազատ, (обязательная и произвольная программа), ելույթներից հավաքած միավորների հանրագումարով , մեր մրցողներն էլ թող մի «պարտադիր» գործի թարգմանության հետ ներկայացնեն նաև իրենց ընտրությամբ նույն հեղինակի մի այլ ստեղծագործության թարգմանությունը: Նույն գործի թարգմանությունը կհեշտացնի քվեարկողների գործը, իսկ դրա հետ ներկայացվող «վերադիրն» էլ կհարստացնի թարգմանական գրականության ցանկը:

[Ariadna]

Առաջարկում եմ Պատմվածք Փակ Աչքերովը վերակենդանացնել, հավես էր

Անձամբ ես անհամբեր սպասում եմ Պատմվածք Փակ Աչքերովին։ Ինչ վերաբերում է թարգմանչաց մրցույթին, համամիտ եմ Անահիտի հետ։ Տարբեր ստեղծագործություններ թարգմանելու դեպքում չենք կարող ունենալ օբյեկտիվ քվեարկություն։ Երկրորդ. շատ հետաքրքիր է հենց նույն ստեղծագործության տարբեր թարգմանություններ կարդալը, կարծում եմ ազարտը ավելի շատ է, նախորդին որ մասնակցում էի ամենահավես պահը դա էր, որ տեսնեի, թե ուրիշները նույն բանը ոնց են թարգմանել, ոչ թե՝ թե ես քանի ձայն կհավաքեմ։ Իսկ Արևածագի առաջարկը, որ մի հատ նույնը թարգմանենք, մի հատ էլ ազատ, մեր ընտրությամբ, վատ չի, բայց ըստ իս անիմաստ է ու մի տեսակ քննությունային շունչ կա ինձ համար դրա մեջ, որից սարսռում եմ ։) Ախր մենք չի, որ պետք է հարստացնենք թարգմանական գրականության ցանկը։ Էդ հարստացնելը ոնց եք պատկերացնու՞մ։ Եթե ինչ որ մեկը իր վրա նման ֆունկցիա վերցնում է, միշտ էլ կարող է թարգմանություն անել և դնել ինտերնետում։ Թե չէ կարծում եք, ինչ որ մեկը մտնելու է ակումբ ու առաջարկի տպագրել մեր լավագույն թարգմանությունները պետության հաշվին՝ ի բարօրություն թարգմանական գրականությա՞ն։

[Chuk]

Կարծում եմ լավ թարգմանություն ստանալու համար անհրաժեշտ պայմանների մասին, ինչը մասնավորապես շարադրել է Ռայադերը, բոլորն էլ գիտեն: Միաժամանակ կարծում եմ, որ եթե մարդը ուզում է այդ աստիճանի լուրջ թարգմանություն անել, ինքը տանը նստում ու իրեն հոգեհարազատ հեղինակին թարգմանում է, այլ ոչ թե ակումբի այս մրցույթներին մասնակցում, որոնց նշանակությունը լրիվ այլ է: Սրանք վարժանքներ են, փորձել ուժերը հենց այդ ոլորտում, համեմատվել, մրցել մյուսների հետ, ոչ ավելին: Եթե արդյունքում խիստ համահունչ թարգմանություն ստացվի, կարծում եմ, որ այն գրական շրջանակներ մտնելու իր ձևն ինքնըստինքյան կգտնի, սակայն նպատակը դա չի:
Տարբեր բաներ թարգմանելով մրցույթը նպատակահարմար չեմ համարում: Նույնն ա, որ մրցույթ անցկացնենք ասենք գեղանկարի ու երգի միջև, քվեարկենք, այսինչ երգն ա ավելի լավը, թե այսինչ գեղանկարը (այս մեր մրցույթների համատեքստում):

Ես էլ եմ կողմ «Պատմվածք փակ աչքերով»-ին:

[Rhayader]

Միաժամանակ կարծում եմ, որ եթե մարդը ուզում է այդ աստիճանի լուրջ թարգմանություն անել, ինքը տանը նստում ու իրեն հոգեհարազատ հեղինակին թարգմանում է, այլ ոչ թե ակումբի այս մրցույթներին մասնակցում, որոնց նշանակությունը լրիվ այլ է:

Իսկ եթե լրջացնե՞նք ակումբի մրցույթների կոնցեպցիան

[Ariadna]

Ժողովուրդ ջան, ու մի բան էլ ավելացնեմ էլի, ակումբը դա տեղ է, որտեղ լիցքաթափվում ենք, շփվում, ինչ որ թեմաներ քննարկում, մրցույթներ անցկացնում, որոնք էլի զբաղմունքի մի ձև են, պետք չի էդքան լուրջ մոտենալ էս ամեն ինչին։ Անձամբ ես, երբ մասնակցում եմ ակումբի որևէ մրցույթի, եթե դրան որպես խաղ չնայեմ, երբեք չեմ հանդգնի մասնակցել։ Ու փորձը ցույց է տվել, որ ակումբում կան մարդիկ, որոնք ակումբին վերաբերվում են էնպես, ինչպես կվերաբերվեին իրենց ամուսնուն կամ կնոջը։ Ժամանակ առ ժամանակ նեղանում են, ինքնահրկիզվում, հրաժեշտի հուզիչ նամակներ են գրում, հետո փյունիկի պես կենդանանում են, երբեմն էդպես էլ չեն կենդանանում... Մի խոսքով ասածս էն ա, որ ավելի թեթև նայեք էս ամեն ինչին, առանց այդ էլ կյանքը էնքան դաժան ա, գոնե էստեղ լիցքաթափվենք։ Կներեք օֆֆտոպի համար, եթե ուզում եք ջնջեք, չնայած ասածս հենց էս և գալիք մրցույթներին էր վերաբերում հիմնականում

[Շինարար]

Ժողովուրդ ջան, ու մի բան էլ ավելացնեմ էլի, ակումբը դա տեղ է, որտեղ լիցքաթափվում ենք, շփվում, ինչ որ թեմաներ քննարկում, մրցույթներ անցկացնում, որոնք էլի զբաղմունքի մի ձև են, պետք չի էդքան լուրջ մոտենալ էս ամեն ինչին։ Անձամբ ես, երբ մասնակցում եմ ակումբի որևէ մրցույթի, եթե դրան որպես խաղ չնայեմ, երբեք չեմ հանդգնի մասնակցել։ Ու փորձը ցույց է տվել, որ ակումբում կան մարդիկ, որոնք ակումբին վերաբերվում են էնպես, ինչպես կվերաբերվեին իրենց ամուսնուն կամ կնոջը։ Ժամանակ առ ժամանակ նեղանում են, ինքնահրկիզվում, հրաժեշտի հուզիչ նամակներ են գրում, հետո փյունիկի պես կենդանանում են, երբեմն էդպես էլ չեն կենդանանում... Մի խոսքով ասածս էն ա, որ ավելի թեթև նայեք էս ամեն ինչին, առանց այդ էլ կյանքը էնքան դաժան ա, գոնե էստեղ լիցքաթափվենք։ Կներեք օֆֆտոպի համար, եթե ուզում եք ջնջեք, չնայած ասածս հենց էս և գալիք մրցույթներին էր վերաբերում հիմնականում

Ամեն, դեպքում, խնդրում եմ իմ կազմակերպած մրցույթների հանդեպ լուրջ մոտեցում ցուցաբերել:

[Շինարար]

Ավարտվեց ևս մեկ ստեղծագործական նախագիծ, շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր մասնակիցներին և թեմային հետևողներին: Խնդրում եմ բոլորից այստեղ քննարկել՝ իմաստ ունե՞ն նման նախագծերը, նշել այն թերությունները, որոնք եղել են արդեն կայացած նախագծերում, հանդես գալ նոր նախագծերի առաջարկներով: Հիշեցնում եմ նաև, որ հատուկ արձակը նախընտրողների համար բացվել է թեմա՝ «Պատմվածք փակ աչքերով». մաս չորրորդ, որին առայժմ արձագանքողներ չեն եղել:

[Ariadna]

Ավարտվեց ևս մեկ ստեղծագործական նախագիծ, շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր մասնակիցներին և թեմային հետևողներին: Խնդրում եմ բոլորից այստեղ քննարկել՝ իմաստ ունե՞ն նման նախագծերը, նշել յն թերությունները, որոնք եղել են արդեն կայացած նախագծերում, հանդես գալ նոր նախագծերի առաջարկներով: Հիշեցնում եմ նաև, որ հատուկ արձակը նախընտրողների համար բացվել է թեմա՝ «Պատմվածք փակ աչքերով». մաս չորրորդ, որին առայժմ արձագանքողներ չեն եղել:

Դե որ էսպիսի անկեղծ խոսակցություն գնաց, Շինարար ջան, ասեմ, որ ապրես, շատ հավես էր, ես շատ հաճույքով եմ մասնակցում հատկապես էս երկուսին, թարգմանությանը ու փակ աչքերովին։ Անհամբեր սպասում եմ հաջորդ թարգմանչաց մրցույթին ։) եռյակներին օրինակ երբեք չեմ մասնակցել, որովհետև իմ բնույթով շատ պատասխանատու մարդ եմ, ու միշտ մտածում եմ, բա որ դուրս չեկավ առաջարկվող սկիզբը կամ մեջտեղը, հո մարդկանց չեմ քաշելու, իսկ միայն սկիզբ գրելն էլ հեչ հետաքրքիր չի։ Իսկ սրանք էնքանով են լավ, որ ոչ մեկին ոչինչ չես խոստանում՝ մուսադ էկավ գրում ես, չեկավ՝ հետևում ուրիշների գրածներին

[Շինարար]

Առաջարկում եմ այս թեմայում քննարկել, թե ինչ ստեղծագործական նախագծեր կցանկանայիք, որ անցկացվեն: Առայժմ ունենք Հայկօ-ի առաջարկը՝լրագրային հոդվածների հիման վրա գեղարվեստական ստեղծագործություն գրելու, Արևածագի առաջարկը՝ երգիծական պատմվածք գրելու, ivy-ի առաջարկը` նորից թարգմանչաց մրցույթ անցկացնելու: Ակտիվ եղեք քննարկումներում, ձեր առաջարկներից է կախված, թե որ նախագիծը կիրականացնենք հաջորդը: Ես հակված եմ այնպիսի նախագիծ կազմակերպելու, որին հնարավորինս շատ ստեղծագործողներ կմասնակցեն:

[ivy]

Առաջարկում եմ այս թեմայում քննարկել, թե ինչ ստեղծագործական նախագծեր կցանկանայիք, որ անցկացվեն: Առայժմ ունենք Հայկօ-ի առաջարկը՝լրագրային հոդվածների հիման վրա գեղարվեստական ստեղծագործություն գրելու, Արևածագի առաջարկը՝ երգիծական պատմվածք գրելու, ivy-ի առաջարկը` նորից թարգմանչաց մրցույթ անցկացնելու: Ակտիվ եղեք քննարկումներում, ձեր առաջարկներից է կախված, թե որ նախագիծը կիրականացնենք հաջորդը: Ես հակված եմ այնպիսի նախագիծ կազմակերպելու, որին հնարավորինս շատ ստեղծագործողներ կմասնակցեն:

Ու լռություն...
Քանի որ ինձ շատ է դուր եկել Հայկօ-ի մտահղացումը, իմ կողմից առաջարկում եմ աչքի տակով անցկացնել հայալեզու ինտերնետային կամ իրական ամսագրեր-թերթերը՝ փորձելով գտնել հարմար հոդված կամ թեկուզ դրա մի հատված: Գտնելուց հետո այդ հոդվածները կարող ենք դնել էստեղ ու քննարկել, թե որին արժի գեղարվեստական շարունակություն տալ:
Ի՞նչ կասեք:

[ivy]

Թու, անհամ մարդիկ:
Գոնե «Փակ աչքերով»-ի համար մի բան ուղարկեք, մի քիչ խաղանք...