Երկնային-ի խոսքերից
Աշխարհում ոչ մի լեզու չկա, որն անփոփոխ ա մնացել կամ մնալու:Ես լեզվի զարգացմանն ու հարստացմանը դեմ չեմԼեզուն պետք է զարգանա, բայց ոչ երբեք սեփական կոլորիտը կորցնելու գնով:
Աշխարհում ոչ մի լեզու չկա, որն անփոփոխ ա մնացել կամ մնալու:Ես լեզվի զարգացմանն ու հարստացմանը դեմ չեմ
Ցավոք, այսպես են մտածում մեզ մոտ իշխանությունները, դրա համար էլ չեն կարողանում երկիրը նորմալ կառավարել, այսպես են մտածում արվեստագետները, դրա համար էլ չեն կարողանում արվեստ ստեղծել, այսպես են մտածում գրողները, դրա համար էլ չեն կարողանում գրել…
Իսկ ես քեզ ասեմ, որ զանգվածները ոչ միայն գիտեն, այլ միայն զանգվածները գիտեն, դու էլ մեկն ես զանգվածներից, քեզ ավելի վեր մի դասիր: Դու չես նկատում, որովհետև կողքերդ նայելու փոխարեն, ներքև ես նայում, իսկ ներքևում ոչ ոք չգիտի, բայց շուրջդ ինչքան մարդ կա, որ գիտի…
Վերջին խմբագրող՝ Շինարար: 10.09.2009, 18:23:
Անիմաստ վեճ ա: Ուրեմն՝ սկսենք սկզբից. գոյություն ունի գրական լեզու ու գոյություն ունի բարբառ: Գրական լեզվում նորման «է»-ն ա: Բարբառներում նորման ինչ ասես կարող ա լինի. լեննագանի բարբառում նորման «է»-ն ա, արարատյան բարբառում նորման «ա»-ն ա: Հիմա բախտի բերմամբ թե պատահմամբ նենց ա ստացվել, որ մենք սաղս էլ հիմնականում արարատյան բարբառի կրողներն եք, ու ասուն ենք «ա», «նենց» ու «սաղս», ոչ թե «է», «էնպես» ու «բոլորս», ոնց որ ուրիշ բարբառներում: Էդ նորմալ ա: Ու նորմալագույն երևույթ ա նաև էն, որ գրական ու խոսակցական լեզուները էապես տարբերվում են իրարից, ու բացարձակապես երբեք, նույնիսկ ամենակրթված ու ամենախելացի մարդու համար, խոսակցականն ու գրականը նույնը չեն կարող լինել. էս աքսիոմ ա:
Հիմա՝ ֆորումի ու օնլայն շփման մասին. եթե դուք էս ամեն ինչին նայում եք ձևի տեսանկյունից, գրեք «է»-երով, որովհետև, ի վերջո, սաղս էլ գրում ենք, ոչ թե խոսում: Եթե էս տեսակ շփմանը նայում եք բովանդակության տեսանկունից, գրեք նենց, ոնց ուզում եք ու ոնց խոսում եք, որովհետև էս ակումբային գրոտումները նաև երկխոսություն են, զրույց, քննարկումներ, այսինքն մի բան, որ կոկնկրետացված ա ժամանակի մեջ, ոնց որ բանավոր հաղորդակցման ակտը, այլ ոչ թե տարաժամանակյա ա, ոնց որ գրավոր խոսքը: Իսկ իրականում՝ երկու տարբերակներն էլ ճիշտ են:
DIXIcarpe noctem
Ես էլ եմ առօրյայում խոսում «ա»-երով, որովհետև չեմ ցանկանում սպիտակ ագռավ լինել, բայց օրինակ երբեք չեմ կարդա գիրք, որը «ա»-երով է գրված կամ կկարդամ տհաճությամբ:
Պատահում է, որ խոսակցականը ժամանակի հետ դառնում է նորմա և սկսում համարվել գրական: Օրինակ, ի սկզբանե "գրել" բառի հրամայական ձևի ճիշտ տարբերակը եղել է "գրեցեք", սակայն ժամանակի հետ խոսակցական "գրեք"-ը նույնպես դարձել է գրական: Բայց "ա"-ն դժվար թե դառնա: Դա այնուամենայնիվ համատարած կիրառություն չունի երկրում: Ինքս Գյումրիից եմ, Երևանում ապրում եմ 2002 թվականից, "սենց, նենց" օգտագործում եմ, "պետք չէ"-ի փոխարեն (որը գրականն է և որը օգտագործում են գյումրեցիները) երբեմն երևանցիների նման ասում եմ "պետք չի": Բայց "ա"-ով չեմ խոսում: Եվ գյումրեցիների մեծամասնությունը նույնպես երբեք "ա"-ի չի անցնում:
Ռուֆուս (10.09.2009)
Իհարկե իմ ասելուն ոչ մեկը չի էլ նայելու, որովհետև ես ընդամենը տեսակետ եմ հայտնում, տեսակետ, որն ունեն շատերը:Քո ասելուն ոչ չք չի էլ նայելու, մենք ասում ենք որ դա սխալ է, թեկուզ մտնի էլ, միևնույն է սխալ է
չնայած չի էլ մտնի, ձուկը ջրում բազար ենք անում
Սակայն այս տրամաբանությամբ գրողին պարտքս եմ համարում հակադարձել, որ քո ճիշտ կամ սխալ համարելուն ոչ մեկն էլ չի նայելու: Չի նայելու հասարակ պատճառով, որովհետև եթե «ա»-ն մտնի գրական լեզու, դա ինքնաբերաբար է լինելու, ոչ թե հրովարտակով: Որովհետև եթե դու համարում ես որ սխալ ա, ուրիշներն էլ համարում են որ ճիշտ ա, ու ճիշտն ասած էդ ճիշտ համարողների մեջ լեզվաբաններ էլ կան, գիտնականներ էլ կան, հայրենասերներ էլ կան, ու նույնիսկ, ենթադրում եմ, մարշրուտկի շոֆեր էլ կլինի, որ տենց ա համարում) յոլա գնալ
Վերջին խմբագրող՝ Chuk: 10.09.2009, 18:55:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Ոչ, իհարկե մենք գրաբարով չենք խոսում, բայց որքան էլ որ զարմանալի է, պատկերացրու, որ մենք հայերենով ենք խոսում
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Ժամանակին եղել եմ տեսակետիդ կրողը: Ուրեմն մի գրող-հրապարակախոս կա, Մարինե Պետրոսյան: Շատ հետաքրքիր հոդվածներ էր գրում: Բայց դժվարությամբ էի կարդում, որովհետև շատ-շատերի պես ինքն էլ «ա»-ի կողմնակիցն ա, ու «ա»-երով ա գրում: Ես էլ նյարդայնանում էի: Բայց ախր նյութը շատ հետաքրքիր էր: Մի քանի բան կարդալուց հետո, հանկարծ նկատեցի, որ շատ հանգիստ կարդում եմ:
Հիմա հաջորդ կետի մասին: Ինձ հարցրիր Շեքսպիրի «Լիր արքայի» մասին, համարելով, որ դրա «ա»-երով գրելը անընդունելի ա: Ախր շատ արագ ու հեշտ ապացուցեցի, որ «ա»-երով գրվածը կարող ա նորմալ ընդունվել: Ապացույցս Սևակի բանաստեղծություններից մեկի «է»-երը «ա» սարքելն ու ներկայացնել էր, իսկ հետո քո և Եղոյանի այդ տարբերակը նորմալ ընդունելը այնքան ժամանակ, քանի դեռ կարծում էիք, որ հենց Սևակն է էդպես գրել
Իրականում «ա»-ն ինչ-որ աղտեղություն չի, տգեղ չի, ընդամենը ձև ա, ոճ: Դրանից չի կախված լեզվի գեղեցկությունը ու ճկունությունը: Իրականում ա-ն բավական էլ գեղեցիկ ձև ա: Սովորության հարց է:
Հ.Գ. Գրական ձևում ես «ա»-ի գործածումը չեմ ընդունում, ես պարզապես ներկայացնում եմ տրամաբանություն ու վերլուծություն ու ցույց տալիս, որ դա սարսափելի չի, հերիք չի, դեռ կա հնարավորություն կամ հավանականություն, որ մտնի գրական լեզվի մեջ, ու ճիշտն ասած այդ դեպքում ոչ աշխարհը շուռ կգա, ոչ երկրագունդը քառակուսի կդառնա, ոչ էլ հայերը երկրի երեսից կվերանան կամ էլ նրանց գեղեցիկ լեզուն՝ հայերենը, կկորի:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Morpheus_NS (11.09.2009), Արշակ (10.09.2009)
Ինձ հետաքրքիր է՝ որո՞նք են այդ բավարար պայմաններըԱյն, որ «ա»-ն այսօր առօրյա խոսակցական լեզվում խիստ գործածական է, դա հաստատ դեռ հիմք չէ:
Լեզուն միշտ նորոգվում է, բայց ոչ երբեք աղճատումների ու աղավաղումների միջոցով: Զանգվածների լեզուն չի կարող գրական լեզու դառնալ:Լեո, եթե դրա պատճառով ազգությունդ ուզում ես փոխել, ապա արդեն կարող ես փոխել, որովհետև զանգվածների լեզուն արդեն մի քանի անգամ դառել է գրական լեզու, երբ գրաբարից անցել են միջին հայերենի, իսկ հետո նաև ժամանակակից հայերենի՝ էն հայերենը, որով դու հիմա գրում ես՝ զանգվածներին վերևից նայելով։Զարմացնում ես:
Առօրյա խոսակցականում այսօր կան հարյուրավոր աղավաղումներ, որոնք նույնպես «ա»-ից ոչ պակաս են գործածվում: Մի՞թե այդ բոլոր սխալները մի օր գրական կդառնան
Կա՞ աշխարհում գեթ մի լեզու, որ չունենա այդ «անջատվել» բայը: Թե կա, ես փոխում եմ ազգությունս (Սևակ):
Եթե վերոնշյալս տեղի ունենա, ես առանց Սևակի դրած պայմանի էլ կփոխեմ ազգությունս:
Նման պրոցեսներ մշտապես լինում են լեզուներում, ուզես, թե չուզես։ Նենց որ, ինչպես Chuk–ն արդեն ասաց, հնարավոր է, որ մի օր էլ նման բան լինի է ու ա–ի հետ կապված, ու դրա մեջ սարսափելի բան չեմ տեսնում։
Իհարկե, լեզվաբանները, գրողներն ու լեզվի հետ առնչվող այլ մասնագետներ որոշ դեր ունեն լեզվի զարգացման մեջ (չնայած նրանց միջամտությունն էլ երբեմն անհաջող վիրահատության պես է լինում), բայց գլխավոր դերը, միևնույն է, միշտ մնում է հասարակ ժողովուրդին՝ քո ասած զանգվածներին։ Ու ժողովրդի հավաքական իմաստությունից, ներքին կուլտուրայի մակարդակից կախված՝ լեզուն կարող է կատարելագործվել, հղկվել, կամ էլ հակառակը։ Իզուր չի որ ասում են լեզուն արտացոլում է տվյալ ժողովրդի էությունը։ Լավ, արդեն շատ փիլիսոփայեցի։
Վերջին խմբագրող՝ Արշակ: 10.09.2009, 19:41:
Добро победило зло, поставило его на колени и зверски убило
Ես «ա»-ի դեմ ոչինչ չունեմ, գուցե շատերի համար ավելի գեղեցիկ է, քան «է»-ն, բայց պետք է լեզուն պահպանել, որպեսզի Բաբելոն չդառնա։ Դու հանգիստ կարդում ես Պետրոսյան Մարինեի գրածը, գուցե ուրիշը հանգիստ չկարդա։ Դա արդեն Բաբելոնի պատմության միկրո օրինակ է։ Կամ ի՞նչ է, Մարինեն էդքան «չափանիշ» է՞, որ մարդիկ (այդ թվում դու) հարմարվեն նրա լեզվին։ Ինքը պիտի, պարտավոր է հարմարվել ներկայիս գրական լեզվին։
Հետո ինչո՞ւ պետք է «ա»-ով ձեւը դառնա գրական, որովհետեւ մեծամասնությո՞ւնն է դա ուզում։ Դա սխալ տրամաբանություն է, չի կարելի միշտ նայել մեծամասնությանը, մեծամասնությունն էլ կարող է սխալվել, ու շատ հաճախ էլ սխալվում է։ Չի կարելի թքել փոքրամասնության վրա։
Լրիվ համաձայն եմ, «ա»-ն շատ էլ գեղեցի ձեւ ա, ու ոչ մի աղտեղություն չկա դրա մեջ, բայց ամեն գեղեցիկ բան չի, որ պետք ա մտցնել գրական լեզվի մեջ։ Օրինակ` իմ, ու թերեւս շատ այլ հայերի համար ավելի գեղեցիկ ու հարմար է «մառշուտնի» ձեւը, քան «երթուղային»։ Արժի՞ դրա համար ու լեզուն կենդանի պահելու համար այդ բառը փոխել։
***
Ինձ շատ հետաքրքիր է այն, որ մարդիկ, որոնք համարում են, որ դասական ուղղագրությանն անցնելը դժվար կլինի կամ չգիտեմ ինչ, հիմա ասում են, որ «ա»-ին անցնելու դեպքում աշխարհը շուռ չի գա։
Վերջին խմբագրող՝ Rammstein: 10.09.2009, 20:22:
Գիտեմ, մեր լեզվի անունը «հայերեն» է։Ոչ, իհարկե մենք գրաբարով չենք խոսում, բայց որքան էլ որ զարմանալի է, պատկերացրու, որ մենք հայերենով ենք խոսում
Եթե ա-ն դառնում է գրական, չի նշանակում, որ է-ն դուրս է մղվում, փոքրամասնության վրա ոչ ոք չի թքում, յուրաքանչյուրն ազատ է լինում օգտագործելու իր նախընտրած տարբերակը:
Ինձ մի բան հետաքրքրեց. շատերդ ասում եք, որ «ա»-ն անբարեհունչ է: Իսկապե՞ս այն բարեհունչ չէ ձեր լսողությանը, թե՞ սա ընդունված, տարածված տեսակետ է միայն: Մի անգամ երկու հայերով խոսում էինք «ա»-երով: Կողքից մի իտալացի լսում էր մեր խոսակցությունը և վերջում ասաց, որ մեր լեզուն իրեն դուր է գալիս ձայնավորների, մանավանդ՝ «ա»-ի հաճախակի օգտագործման պատճառով. դա լեզվին մեղեդայնություն է հաղորդում:
Ինձ թվում է՝ մենք պարզապես սովորել ենք այն տեսակետին, որ «է»-ն ավելի բարեհունչ է, քանի որ այն գործածվում է գրական լեզվում, որը մեզ համար բարձր արժեք ունի:
Հ.Գ. Մեկ այլ խնդիր կա, որն, ըստ իս, շատ ավելի է աղավաղում լեզուն, քան «ա» օժանդակ բայը. դա օտարալեզու «հայացված» բառերի գործածությունն է այն պարագաներում, երբ գոյություն ունի հայերեն գրական համարժեքը, օրինակ «պադնոս»՝ սկուտեղի փոխարեն:
Il y a un spectacle plus grand que la mer, c'est le ciel; il y a un spectacle plus grand que le ciel, c'est l'intérieur de l'âme. (V. Hugo, Les Misérables)
Ուզում ես ասել հանե՞նք «գրական լեզու» հասկացությունը, ու ով ոնց ուզի, որ բարբառով ու ժարգոնով ուզի գրի։
Լավ է, որ իտալացուն դուր է եկել մեր լեզուն, բայց դա դեռ չափանիշ չի։ Ու ընդհանրապես, չափանիշը բարեհունչ լինելու մեջ չի։ Գրական լեզվի մեջ փոփոխություն կատարեկլու համար պիտի մի փոքր հիմնավորում լինի, որը ես այս թեմայում չտեսա։
Շատ ճիշտ նկատեցիր, որ «է»-ն մեր համար ավելի բարձր արժեք ունի (կամ գոնե պիտի ունենա)։ Խնդիրը հենց արժեքների մեջ է (այլ ոչ ճաշակի)։
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ