Ստեղ, որ GG-ի ու yandex taxi-ի վարորդների հետ խոսում ես, մեծ մասը ընդհանրապես քարտ ու բանկային հաշիվ չունի։ Դրա համար, որ քարտից էս վճարում նեղվում են։
Ես էլ մտածում եմ, թե էկող տարվանից ոնց եմ դիվիդենտների եկամտահարկ վճարելու նախորդ տարվա տվյալներով։
Հեշտացրել, սարքել էին շրջհարկ, որ չսկսեի ամեն ծախսածդ կոպեկի համար թուղթ հավաքել, ու հիմի կանգնելու եմ փաստի առաջ։
artak.amDe gustibus et coloribus non est disputandum.
Շնորհակալություն լեկցիայիդ համար, պրոֆեսոր Իշխանյան ջան։StrangeLittleGirl-ի խոսքերից
Ներիր, բայց մի քիչ մենսփլեյնություն արիր։ Մենակ ասեմ, որ նորից, Դանիայի հարկային դաշտը եքյա պարզ բան ա, դե համեմատական սանդղակով, էլի
Արի մի համեմատություն անեմ քո մասնագիտականից, որ հասկանալի լինի թե քո հարկային դաշտին մոտեցումը հիմա ինչպիսին ա։ Պատկերացրու Նիկոլը լայվ ա մտնում, ու ասում ա.
— Ժողովուրդ ջան, ԲՈՒՀերում կաշառք-մաշառք ա, ուսում չեն տալիս, դիպլոմավորված դիվանագետներին ստիպված ենք մի հատ էլ կրթենք, որ Ավստրիան Ավստրալիայից տարբերեն, սփյուռքահայությունն էլ չի ուզում գալ մեր ԲՈՒՀերում սովորելու։ Հիմա ինչ ենք մտածում, ուրեմն երկու տարբերակ կա։ Առաջինը՝ դպրոցի շրջանավարտներից լավագույն հազարին ընտրենք ու ԲՈՒՀերի լավագույն դասախոսների հետ անվճար մասնավոր պարապելով 4 տարվա մեջ մարդ սարքենք՝ վերջում դիպլոմ տանք ու սաղ կյանքները եկամուտի 10 տոկոսը հավելյալ հարկի ձևով գանձենք, մնացածներին էլ ղրգենք կամ տեխնիկում, որ մի երկու բը-մը անգլերեն սովորեն՝ տուրիզմի ծարայություններում աշխատելու համար, կամ էլ՝ կարտոլ հավաքելու։ Երկրորդը՝ բոլորին ընդունենք բուհեր, բայց վերջում միջազգային փորձագետների աչքի տակ հրապարակային թափանցիկությամբ քննություններ անցկանցնենք՝ հուսալով, որ մի 1000 հոգի դիպլոմի արժանի կլինի։
Ու դու էլ գալիս սրան ասում ես.
— Դանիայում ցենտր ԲՈՒՀեր են, մարդիկ քննություն են տալիս ընդունվում են, դասախոսները իրենց գործը անում են, ուսանողները առաջին կուրսում Ա, Բ, Գ առարկաներն են սովորում, երկրորդ կուրսում՝ Դ, Ե, Զ, երրորդ կուրսում մասնագիտական պրակտիկա են ացնում, ու ինտերվյուների մասնակցելու խորհուրդ լսում, վերջում էլ ավարտում, դիպլոմ են ստանում ու գործի են ընդունվում։ Ինչո՞ւ Հայաստանում պարզ ԲՈՒՀեր չեն ստեղծում, լավ դասախոսների գործի ընդունում, ուսանողներին քննություններով ընդունում, ամեն ինչ դանիական մոդելի նման անում, վերջում էլ ուսանողները դանիական աշխատավարձով գործի անցնում։
Բայց էդ անտերը՝ the devil is in the details։ Ու ասեմ քեզ, որ լավ հարկային դաշտ ստեղծելը լավ ԲՈՒՀական համակարգ ստեղծելուց շատ ավելի հեշտ չի, էլի. աշխարհում ցենտր ԲՈՒՀական համակարգ ունեցող մի սուրու երկրներ կան, որտեղ սաղ օրը ներքին կռիվ են տալիս, թե ինչու ա իրենց հարկային համակարգը սենց խառնուշիտակ։
Իսկ Նիկոլի դիմացը դրված խնդիրները... ստվերը օրիկանացնելուց բոլորն են շահելու, ու դրանից էլ ա եկամտային բազան ավելանալու։ Իսկ ես կարծում եմ, որ քննարկումները պետք է սկսել մի հատ հասկանալուց, որ ունքը սարքելու փոխարեն աչքը հանելը լրիվ հնարավոր ա, մանավանդ որ ունքը սարքելը փորձում ենք կուվալդով անել, ինքան էլ այդ կուվալդը Դանիա-ԱՄՆ-Շոտլանդիա-մյուս-Հայաստանից-տնտեսական իրավիճակով-լուսային-տարիներով-հեռու-երկրներում արտադրված չլինի։
Ժամանակից շուտ մի վախեցի ․․․․ ասում են, որ փոքր ու միկրո բիզնեսի համար ահագին հետաքրքիր նորություններ են լինելու։ Մանրամասները չեմ հիշում, բայց խելքս բան չի կտրում, որ քեզ մտցնեն ԱԱՀ-շահութահարկ-դիվիդենտ-եկամտահարկ կառուսելի մեջ։
Աթեիստ (10.09.2018)
Թաղեմ ես սրանց խաղացած ֆուտբոլը
Ըստ իս, սրանով պիտի զբաղվի պաշտոնական վիճակագրության հիման վրա վարչապետին ենթակա «ներդրումային քաղաքականությամբ» զբաղվող փոքր ծառայություն։ Իսկ փոխարենը արի գնանք կառավարության կայքում Տնտեսական զարգացումների ու ներդրումների նախարարի էջը, ու կտցննենք http://investmentprojects.am/ հղման վրա, ու 65 միլիոն դոլար արժողությամբ «արվեստի հյուրանոցի» նախագծի նկարով զմայլվենք, հետո նկատենք 19% IRR, ու լոզերներս թափելով investment plan-ի վրա կտացնենք, ու փորերներս բռնած ղժժալով աթոռից գետնին ընկնենք... ջոգո՞ւմ ես հիմա Ռուբենի ուզածը ինչ աոր մի հատ տնտեսագիտական կրթությամբ մեկը ասի՝ վայթե էն ոլորտի շահույթները մոտավորապես էսքան տոկոս են, էն մյուսն էլ նոր են փորձում զարգացնել, բայց հլը որ շահույթներ չկան։ Իսկ սրանք 65 միլիոն դոլար արժողությամբ հյուրանոցի նորդրումային ծրագիր են իրենց կառավարական հիմնադրամի կողմից ստեղծված էջում ռեկլամ անում... ու վաբշե, Արծվիկի նախարարությունը քացով փակել ա պետք։
Հա դե Ռուբենն էլ ա էլի նույնը ասում, որ կայունություն ու կանխատեսելիություն չկա, մենակ պոպուլիզմ եք ցանում ու ասում՝ եկեք՝ պետք կլինի՝ կօգնենք։ Նիկոլն էլ ասում ա՝ ո՞նց չկա, ես կաշառք չեմ վերցնելու, ժողովուրդն էլ երկրին տեր ա։Որ ուզում ես իմանաս, էս գործարարների հետ հանդիպել ու ասել էկեք ներդրում արեք, բան-ման, իմ համար էլի աբսուրդ ա։ Սովետոտ բան կա մեջը։ Կարեն Կարապետյանն էր սիրում սաղ օրը ներդրումներից խոսալ, ներդրողների ակումբ ենք բացել, չորս միլիարդ, քսան միլիարդ ․․․․ բլա բլա բլա ․․․․ ներդրում տերմինը նենց չորս կողմից բոլոր ծակերից բռնաբարեցին, որ վերջում արդեն իրանք էլ չէին հասկանում ոնց թիվ-բան ցույց տան, որ երևա յանի ներդրումներ են արվում երկրում - Վճարային հաշվեկշռում FDI ցույց տան, բյուջեի կապիտալ ծախսերը ցույց տան, gross capital formation ցույց տան․․․․ Ասածս ինչ ա, սենց սովետոտ մոտեցումը, որ կառավորությունը ընկած ստեղ ընդեղ ներդրումներ ա գոռում, ոչ մի լավ տեղ չի տանելու։ Կառավարությունը պիտի իրա հիմնական ֆունկցիաները նորմալ իրականացնի, ու ներդրումներ իրանց ոտով կգան։
Իսկ ներդրումները գնում այնտեղ որտեղ իրավիճակը կանխատեսելի ա, արդարադատությունը գործում ա, սեփականությունը պաշտպանված ա, մակրոտնտեսական վիճակը կայուն ա, ենթակառուցվածքները նպաստող են, որակյալ աշխատուժ կա ․․ ու սենց։ Էս դեպքում, նույնիսկ բարձր հարկերը խոչընդոտ չեն, որ ներդրումներ լինեն։ Թե չէ, վարչապետը գնաց, ասեց մեր մոտ սաղ լավ ա, ես գառանտիա եմ տալիս, հորս արև ես մեջը փող չունեմ, էս ինչ ոլորտում էլ շահութաբերությունը 160% ա ․․․ լուրջ չի։
Բայց դե սենց հանդիպումների իմաստը ավելի շատ ես տեսնում եմ նեթվորքինգի մեջ, որ խոսքի վարչապետը ասի՝ սաղ լավ ա, բոլորդ էլ գիտեք, որ էսինչ-էնինչ բաների վրա աշխատում ենք, էս ու էն արդեն արել ենք, սա էլ փոխվարչապետն ա, էն էլ ներդրումային քաղաքականությամբ իմ խորհրդականը, դուխով եկեք, որ հարց լինի, իրենց կդիմեք։ Բայց դե, հա, իտոգում ունենում ենք սովետ, չնայած ռուսաստանում բիզնես անողների համար դա էլ ա լավ տեղին։
Տրիբուն (10.09.2018)
Հայաստանում բոլոր գրանցված աշխատողներն ունեն բանկային հաշիվ։ Եթե Հայաստանում անգամ թոշակառուները բանկային հաշիվ ունեն (թոշակները հաշվեհամարի վրա են ստանում) ու եթե ցանկացած պետական հիմնարկում գրանցված աշխատողի ստիպում են բանկային հաշիվ բացել, ինձ թվում ա՝ հեչ դժվար չի լինի դա ընդլայնել ու տարածել նաև մասնավոր սեկտորի վրա, որտեղ էլ հենց ստվերը ծլում֊ծաղկում֊բարգավաճում ա ու որտեղ էլ չգրանցված աշխատողների ու ծրարով աշխատավարձերի խնդիրը կա։
Ծլնգ, օրինակդ համեմատելի չի, որտև ես ստեղ չեմ ասում, որ նույն համակարգը ներդրվի Հայաստանում (նույնը չի էլ կարա լինի երկու երկրների մի շարք առանձնահատկություններից ելնելով), բայց հարկման նույն մեխանիզմը, այսինքն՝ հարկելու պատասխանատվությունը հարկայինի վրա դրվի, ոչ թե քաղաքացու, ով տոկոս հաշվել չգիտի։ Ու հատկապես որ էսքան գլուխ են գովում ՏՏ ոլորտում ունեցած հաջողությունների մասին, պիտի որ դա ընդհանրապես խնդիր չլինի, որովհետև սա ՏՏ֊ով լուծվող խնդիր ա։Շնորհակալություն լեկցիայիդ համար, պրոֆեսոր Իշխանյան ջան։
Արի մի համեմատություն անեմ քո մասնագիտականից, որ հասկանալի լինի թե քո հարկային դաշտին մոտեցումը հիմա ինչպիսին ա։ Պատկերացրու Նիկոլը լայվ ա մտնում, ու ասում ա.
— Ժողովուրդ ջան, ԲՈՒՀերում կաշառք-մաշառք ա, ուսում չեն տալիս, դիպլոմավորված դիվանագետներին ստիպված ենք մի հատ էլ կրթենք, որ Ավստրիան Ավստրալիայից տարբերեն, սփյուռքահայությունն էլ չի ուզում գալ մեր ԲՈՒՀերում սովորելու։ Հիմա ինչ ենք մտածում, ուրեմն երկու տարբերակ կա։ Առաջինը՝ դպրոցի շրջանավարտներից լավագույն հազարին ընտրենք ու ԲՈՒՀերի լավագույն դասախոսների հետ անվճար մասնավոր պարապելով 4 տարվա մեջ մարդ սարքենք՝ վերջում դիպլոմ տանք ու սաղ կյանքները եկամուտի 10 տոկոսը հավելյալ հարկի ձևով գանձենք, մնացածներին էլ ղրգենք կամ տեխնիկում, որ մի երկու բը-մը անգլերեն սովորեն՝ տուրիզմի ծարայություններում աշխատելու համար, կամ էլ՝ կարտոլ հավաքելու։ Երկրորդը՝ բոլորին ընդունենք բուհեր, բայց վերջում միջազգային փորձագետների աչքի տակ հրապարակային թափանցիկությամբ քննություններ անցկանցնենք՝ հուսալով, որ մի 1000 հոգի դիպլոմի արժանի կլինի։
Ու դու էլ գալիս սրան ասում ես.
— Դանիայում ցենտր ԲՈՒՀեր են, մարդիկ քննություն են տալիս ընդունվում են, դասախոսները իրենց գործը անում են, ուսանողները առաջին կուրսում Ա, Բ, Գ առարկաներն են սովորում, երկրորդ կուրսում՝ Դ, Ե, Զ, երրորդ կուրսում մասնագիտական պրակտիկա են ացնում, ու ինտերվյուների մասնակցելու խորհուրդ լսում, վերջում էլ ավարտում, դիպլոմ են ստանում ու գործի են ընդունվում։ Ինչո՞ւ Հայաստանում պարզ ԲՈՒՀեր չեն ստեղծում, լավ դասախոսների գործի ընդունում, ուսանողներին քննություններով ընդունում, ամեն ինչ դանիական մոդելի նման անում, վերջում էլ ուսանողները դանիական աշխատավարձով գործի անցնում։
Բայց էդ անտերը՝ the devil is in the details։ Ու ասեմ քեզ, որ լավ հարկային դաշտ ստեղծելը լավ ԲՈՒՀական համակարգ ստեղծելուց շատ ավելի հեշտ չի, էլի. աշխարհում ցենտր ԲՈՒՀական համակարգ ունեցող մի սուրու երկրներ կան, որտեղ սաղ օրը ներքին կռիվ են տալիս, թե ինչու ա իրենց հարկային համակարգը սենց խառնուշիտակ։
Իսկ Նիկոլի դիմացը դրված խնդիրները... ստվերը օրիկանացնելուց բոլորն են շահելու, ու դրանից էլ ա եկամտային բազան ավելանալու։ Իսկ ես կարծում եմ, որ քննարկումները պետք է սկսել մի հատ հասկանալուց, որ ունքը սարքելու փոխարեն աչքը հանելը լրիվ հնարավոր ա, մանավանդ որ ունքը սարքելը փորձում ենք կուվալդով անել, ինքան էլ այդ կուվալդը Դանիա-ԱՄՆ-Շոտլանդիա-մյուս-Հայաստանից-տնտեսական իրավիճակով-լուսային-տարիներով-հեռու-երկրներում արտադրված չլինի։
Մեկ էլ կասե՞ս ստվերն օրինականացնելուց 80 000 դրամ աշխատավարձ ստացողը ոնց ա շահելու։ Իրա կյանքը ո՞նց ա փոխվելու։
Վերջին խմբագրող՝ StrangeLittleGirl: 10.09.2018, 11:10:
Բյուրը ճիշտ էր։ Ես սխալվեցի։
ՊԵԿ նախագահի էսօրվա հարցազրույցից․
Դեռ չեմ հասկանում ոնց են անելու, բայց որ ասում են, երևի մի բան գիտեն։Առաջին խումբ փոփոխությունների վերաբերյալ վարչապետը ներկայացրեց իր ելույթում, որը ենթադրում էր շահութահարկի ու եկամտային հարկի նվազեցում:
Գիտե՞ս էդ դանիականի տիպի համակարգը ինչու Հայաստանում չի ներդրվի։ Որտև դրա ստեղծելու ու շահագործելու գինը ավելի բարձր ա լինելու, քան Հայաստանում մի քանի տարվա հավաքագրվող հարկերը։ Դու մի հատ համեմատի այդ համակարգը, ու ասենք մեր կառավարական կայքէջերը... Ու էդ քո «գլուխ են գովում ՏՏ ոլորտի մասին» մեջբերումդ նման ա նրան, որ իմ հիպոթետիկ օրինակում ես քեզ ասեի, որ քո ասածները աբսուրդ են, դու էլ հակադարձեիր թե ԲՈՒՀական կրթությունը ֆիզիկական շենքերում ա տեղի ունենում, մենք էլ Հայաստանում հպարտանում ենք մեր պատշարներով։ Գիտե՞ս Հայաստանի ՏՏ ոլորտի ամենամեծ խնդիրը որն ա։ Աշխատուժը։ ՏՏ ոլորտը հեշտ ա զարգացնելը, քանի որ այլանդակ մեծ ներդրումներ չի պահանջում, ոնցոր ասենք ծանր մեքենաշինությունը ու նման, դրա համար էլ պոչից բռնած ասում ենք՝ առաջնային ոլորտ ա մեր համար, բայց այդ հեշտությունը նաև անեծք ա, քանի որ այդ ոլորտի աշխատուժը շատ բարձր մոբիլություն ունի, ու Հայաստանը ուղղակի չի կարողանում լավ մասնագետներ պահել, որտև այդ մակարդակի աշխատավարձներ չի կարողանում ապահովել։ Կարող ա ապշես, բայց քո դանիական աշխատավարձով Հայաստանում հնարավոր ա դժվար լինի լավ ՏՏ մասնագետ պահելը (իմ քո աշխատավարձի մասին մոտավոր պատկերացումներից ելնելով)։ Էդ որ ասում ենք պիտի միլիոնանոց աշխատավարձով մարդ չլինի, երբ կան 80000 ստացողներ... ուրեմն այստեղ հայ համայնքում լիքը այթիշնիկներ կան, ու ամեն տարի Հայաստանից գալացողների հաշվին մի քանի տոկոսով ավելանում են (տոկոս հաշվել իմացողը կհասկանա թե սա ինչ տիպի աճ ա)։ Ու սրանք բոլորն էլ Հայաստանում միլիոնանոց աշխատավարձներով առաջարկներ ունեն (ամսեկան 2.5 մլն դրամի կարգի), բայց ոչ մեկը տեղից շարժվել չի ուզում, որտև այդ գումարով իրենք Հայաստանում նույն կյանքի որակը չեն ունենա, ինչ իրենց այստեղի աշխատավարձներով։ Ու ասեմ քեզ, որ այստեղի cost of living-ը Հայաստանում մղձավանջներում էլ չեն տեսնում։ Ու սա հետհեղափոխական նոր Հայաստանում չի դադարելու (թե չէ գիտես խի՞ Վիշապը, Ներսեսը, Արշակը... ճամպրուկները չեն հավաքում. ի տարբերություն քեզ ու ասենք Այվիին, իրենց համար հայաստանյան ամենաբարձր աշխատավարձներին մոտ աշխատավարձներով գործ ճարելը խնդիր չի լինելու)։ Եթե էն դրածս վիդեոն չես նայել, խորհուրդ կտամ նայես, ու մի երկու բան էլ ասեմ դրա մասին... Նիկոլը ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոն ա փակում, ասելով որ այնտեղ միլիոնանաց աշխատավարձներ ունեցողներ կան, բայց կարտոլի կիլոյի ինքնարժեքը չեն հաշվել։ Համոզված եմ այդտեղ էլ կոռուպցիա կլիներ, բայց այդ միլիոններ ստացողներից մի երկուսին հեռվից ճանաչում եմ, ու ասեմ քեզ, որ իրենք pay cut-ով էին այդ միլիոններով գործերին համաձայնվել, ու իրենց գործը ոչ թե կարտոլի կիլոյի ինքնարժեք հաշվելն էր՝ դա նախարարության պեշկեն էլ պիտի իմանա անել, եթե տվյալները լինեն, այլ «թարգմանիչ» լինելը նույն Ռուբեն Վարդանյանների ու հայաստանյան իրականության միջև։ Ու ասեմ քեզ, որ ինչքան էլ աշխատավարձ չէին ստանում այդ մարդիկ, իրենց որակավորման համար մեկ ա քիչ էր։ Ու սենց մարդկանց Նիկոլը կողքից որ նայի, հա, կասի սրանք գործ չեն անում, բայց միլիոններ են ստանում, որտև ոչ էլ կհասկանա թե դրանց գործի բնույթը ինչ ա, ու բացատրեմ թե խի. այդ նույն կարտոլի կիլոյի պատասխանի մեջ, որտեղ Նիկոլը փորձում էր ինչ-որ տեղ արդարանալ, թե ինչու տվյալներ չունեն ու չեն կարողանում ունենալ, նաև ասում ա, որ եթե լավ մասնագետներ կան, թող գան կնշանակենք փոխնախարար, նախարար ու տենց։ Ու զգում ես, թե այդտեղի նստածները երևի պիտի հազիվ ծիծաղի պոռթկոցները զսպելուց լինեն, որտև Ռուբեն Վարդանյանին Նիկոլը ասում ա՝ թե լավ մասնագետ ա, ղրգի նախարար նշանակենք, բայց դրանից մի րոպե առաջ ասում էր՝ բա ո՞նց պետական կառույցներում աշխատողներին ասենք, որ ՊՈԱԿ-ում միլիոնների աշխատավարձով մարդիկ կան։ Ու Ռուբեն վարդանյանն էլ իրա լավ մասնագետին պիտի ուղարկի նախարարական աշխատավարձով, ներող արտահայտությանս համար, ոռ տալու, թե ինչ ա Հայաստանում լավ մասնագետ չկա։ Հիմա հասկանո՞ւմ ես, թե Նիկոլը ինչքա՜ն ձախական ա, ու it's not even funny։
Մի երկու ձև ասեմ, թե ոնց կարա դա լինի, բայց լիքը ուրիշ ձևեր էլ կան, ու իմ ասած ձևերը լիքը խարաբ անելու ձևեր էլ կան, սրա մասին էլ թեթև կասեմ։ Մասնավոր սեկտորում. եթե ճիշտ հարկաչափեր սահմանես, կարող ա նենց ստացվի, որ ձեռնարկատիրոջը ավելի շահավետ լինի աշխատավարձ բարձրացնելը, քան դրա փոխարեն շահույթ ձևակերպելը, ինչը կբերի աշխատավարձների օրգանական աճին։ Ստվերը օրիկանացնելուց նաև պետ եկամուտներն են աճելու, ու պետական սեկտորի աշխատողների աշխատավարձները դրա հաշվին կարելի կլինի բարձրացնել, մանավանդ որ պիտի մրցես մասնավոր սեկտորի բարձրացող աշխատավարձների հետ։ Նաև պետ եկամուտների աճի հաշվին կարող ես սոցիալական ծրագրեր իրականացնել, որով ցածր ախատավարձ ունեցողներին նյութական աջակցություն կցուցաբերես։ Ու այս ամենը նաև ցույց ա տալիս խնդրի բարդությունը, թե ոնց կարա մի երկու տոկոս էս կողմ-էն կողմը ամբողջ տնտեսությունը տակնուվրա անի։ Մի պարզ օրինակ բերեմ, ասենք կարող ա որպես ֆեմինիստ ուզենաս նենց անել, որ հղի կանանց ստիպողական ժամկետից շուտ դեկրետ չուղարկեն, հետո սպիսատ անեն, տեղը ուրիշին նշանակեն, ու հղի կանանց շտատում պահելը խրախուսելու համար իրենց եկամտահարկի զեղջեր սահմանես։ Վրոձի լավ բան ես ուզում արած լինես, բայց մեկ էլ մի երկու ամիս հետո կպարզվի, որ Լֆիկի շտատի 90% հղի կանայք են, իսկ ոչ հղիները գործ չեն կարում գտնեն, ու դնես փորձես այդ նախորդ կարկատանդ մի ուրիշ կարկատանով շտկել ու տենց գնա-գալիս եմ... դրա համար էլ շատ զարգացած երկրներում հարկ ճիշտ հաշվելու համար մի քանի հատ Ph.D. պիտի ունենաս, որտև հարկային փոփոխությունները քաղաքապես ավելի հեշտ ա անել, քան հասարակությունը հեղափոխող լայնամասշտաբ ծրագրեր իրականացնելը, դրա համար էլ հարկային դաշտը սոցիալական հարցերի լուծելու ավազարկղ ա դառնում, ու տարիների ընթացքում նենց ա բռնաբարվում, որ վերջում ոչ մեկ չի ջոգում էդ ճահիճից ոնց դուրս գան, որ էլ ավելի մեծ ճահիճի մեջ չընկնեն։ Ու քեզ հենց հիմա էլ կարամ ասեմ, որ այս բոլոր հետևանքները լավ կանխատեսող մասնագետ չկա Հայաստանում, որտև էս կալիբրի մասնագետները վարչապետի աշխատավարձի հարյուրապատիկի գին ունեն, դե իսկ Հայաստանում միլիոնների աշխատավարձ չպիտի լինի, քանի 80000 աշխատավարձով մարդ կա։Մեկ էլ կասե՞ս ստվերն օրինականացնելուց 80 000 դրամ աշխատավարձ ստացողը ոնց ա շահելու։ Իրա կյանքը ո՞նց ա փոխվելու։
Հ.Գ.
Ես գիտեմ, դու ուզում ես որ ինձ հակահեղափոխական քարոզչության համար ակումբից լարեն։
Թե դիվիդենտի հետ խմբելով էր ներկայացնում, հավանաբար հենց անհատական շահութահարկի մասին էր խոսքը, ինչը հա, լավ կանեն նվազեցնեն, ինչպես ասել էի։ Բայց կորպորատիվ շահութահարկի հետ սա կարող ա կապ էլ չունենա։Բյուրը ճիշտ էր։ Ես սխալվեցի։
ՊԵԿ նախագահի էսօրվա հարցազրույցից․
Դեռ չեմ հասկանում ոնց են անելու, բայց որ ասում են, երևի մի բան գիտեն։
Վերջին տասնամյակում, ՏՏ զարգացմանը զուգընթաց, փիս մոդայա դառել պետական կառավարման համակարգում կառավարման ինֆորմացիոն համակարգեր ներդնելը ու փիս ռեկլամ են անում հենց մեծ ՏՏ ֆիրմաները, սենց կոչված GIFMIS-ները, Government Integrated Financial Management Systems: Թանկ հաճույքներ են, Հայաստանի կարգի երկրում, եթե ասենք պետական ֆինանսական կառավարման բոլոր էլեմենտները ներառի, սկսած հարկերը հավաքելուց, բյուջեն պլնավորելուց, մինչև պետական գնումներ, աշխատողների ու աշխատավարձերի կառավարում և այլն, կարող ա 100 միլիոն դոլարի կարգի բան ստացվի, ու հեչ պարտադիր չի, որ վերջում ինքը բոլոր պահանջները բավարարի ու նորմալ աշխատի։ Ահագին երկներ կան, դաժե վարկեր են վերցրել, որ ներդնեն, ու քաշվել են, քանի որ համակարգն էնքան բարդ ա, որ ասենք HP-ի կարգի կամպանիան, Հայաստանի կարգի մի երկրում հինգ տարի ներդրեց, 30 միլիոն փող ծախսվեց, վերջում պարզվեց որ դաժե 50%-ով չի աշխատում։ Հետո, supporting IT-ն մի բան ա, բիզնես պրոցեսը որի վրա էտ IT-ն կառուցված ա ուրիշ բան ա։ Որ պրոցեսը քաք եղավ, վրեն կառուցվածն էլ քաք կլինի։ Այսինքն, եթե հարկային համակարգդ անհասկանալի ու բարդ ա, վրեն ինչ soft ուզում ես դիր, ոչ մի բանով չի օգնելու․ bullshit in, bullshit out ...
Հայաստանում էս առումով վիճակն ահագին լավ ա։ Մերոնք անոռուգլուխ չեն գնացել ֆիրմաչների մոտից թանկանոց բաներ առնելու, ու հիմնականում custom made, տեղական ուժերով սարքած համակարգեր են օգտագործում։ Ասենք, մեր գանձապետական վճարումների համակարգը ու բյուջեի կազմելու ծրագրը հայերն են գրել, ու աշխատում ա, գրեթե առանց սխալներին։ Գնումներինը կարծեմ նույնպես։ Լիքը էլեկտրոնային payment and settlement համակարգեր կան, որ ցենտր աշխատում են։ Ես շատ մակերեսային եմ պատկերացնում տեխնիկան կողմը էս խնդիրների, բայց միշտ տպավորություն եմ ունեցել, որ մերոնք կարան լավ ու օգտակար բաներ անեն։ Այսինքն, որ հարկային համակարգն ու օրենսդրությունը կարգավորվի, դրա վրա մի հատ լավ օնլայն համակարգ կառուցելը, որ ասենք բոլորս տարին մի անգամ օնլայն հարկային հայտարարգիր գրենք ու համակարգը ինքը հաշվի մեր հարկային պարտավորությունները, կարող ա էտքան էլ դժվար բան չլինի։
Հա, թանկ կլինի, բայց գնի պահով չափազանցնում ես։ Կառավարության և այլնի կայքէջերը պարզ չի՞, որ իրանց ծանոթ֊բարեկամին վստահել, որ սարքեն։ Հիշեցնեմ, որ վերահսկման մեխանիզմը կայքէջ սարքելու հետ էնքան էլ կապ չունի։ Եթե կարում էին միլիոններ ծախսելով բիոմետրիկ անձնագրեր ներդնել՝ բիոմետրիկ տվյալների բազա հավաքագրելով, հարկերի հավաքագրման համակարգ էլ կարան ներդնեն, մտքներին տեղ լինի։
Հետո, դու աչքիս իմ դանիական աշխատավարձի մասին խիստ սխալ պատկերացումներ ունես, որտև տենց աշխատավարձ Հայաստանում սկի ամենաբարձր վարձատրվող այթիիշնիկը չի ստանում
Հետո, ոչ ոք չի բողոքում, թե միլիոնանոց աշխատավարձ ունեցողներ կան Հայաստանում։ Բողոքը գալիս ա, որ իրանք նույն կերպ են հարկվելու, ինչ 80 000 աշխատավարձ ունեցողները։ Դանիայում էլ կարող ա հսկայական տարբերություն լինի հավաքարարի ու այթիիշնիկի աշխատավարձերի միջև, բայց տարբերությունն էն ա, որ հավաքարարի աշխատավարձի շատ փոքր մասն ա հարկվում։ Հետո, Հայաստանում մենակ այթիիշնիկները չի, որ իրանց որակավորման համեմատ քիչ աշխատավարձ են ստանում։ Սաղն էլ քիչ են ստանում, դեռ հակառակը՝ այթիիշնիկները Հայաստանում կյանքի գների և այլնի համեմատ ավելի ադեկվատ են գնահատվում, քան մնացած բոլոր մասնագետները։ Ու էդ նույն այթիիշնիկները հանգիստ գնում են Շվեդիա, Դանիա ու այլ երկրներ ու առանց տատանվելու 50+% հարկ են մուծում։
Հետո, Հայաստանում ծախսերն ու աշխատավարձերը հեչ համեմատական չեն։ Հայաստանում կարան լիքը բաներ էժան լինեն, բայց 80 000 աշխատավարձով դու սկի տան վարձ չես կարա մուծես, իսկ Դանիայում նույնիսկ ցածր բրակետի փող աշխատավարձ ստացողները կարողանում են գոնե ծերը ծերին հասցնել։
Իսկ Ռուբեն Վարդանյանի հետ զրույցը ոչ թե Նիկոլի ձախական հայացքների մասին ա խոսում (որոնց բացակայությանն արդեն բազմիցս ականատես ենք էղել), այլ ուղղակի ոչ կոմպետենտության
Դու էս սաղ սիրուն ես ասում, բայց խնդիրն էն ա, որ Նիկոլենք էս խնդիրը չեն ուզում լուծել կամ առաջնային չի։ Առաջնային են սարքել ստվերից դուրս գալը (միլիոններ աշխատողների հարկային բեռը թեթևացնելը), մինչ 80 000 ստացողները շարունակում են ճկռել իրանց ցածր աշխատավարձերի տակ։ Հասկանու՞մ ես, որ էսօրվա օրով առաջնային ա հենց էդ մարդկանց բեռը թեթևացնելը, ոչ թե միլիոններ աշխատողներինը։ Էդ մարդիկ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունն են կազմում, ու էդ մարդկանց մոտ հարց ա առաջանալու. ինչու՞ ա սաղի հարկային բեռը թեթևանում, բացի մերինից։ Ինչու՞ պիտի միլիոն աշխատողը, որը լավ ա ապրում, սկսի ավելի լավ ապրել, իսկ 80 000 ստացողը, որը վատ ա ապրում, լավագույն դեպքում բան չփոխվի իրա համար, իսկ վատագույն դեպքում՝ նույնիսկ ավելի վատանա կյանքը։Մի երկու ձև ասեմ, թե ոնց կարա դա լինի, բայց լիքը ուրիշ ձևեր էլ կան, ու իմ ասած ձևերը լիքը խարաբ անելու ձևեր էլ կան, սրա մասին էլ թեթև կասեմ։ Մասնավոր սեկտորում. եթե ճիշտ հարկաչափեր սահմանես, կարող ա նենց ստացվի, որ ձեռնարկատիրոջը ավելի շահավետ լինի աշխատավարձ բարձրացնելը, քան դրա փոխարեն շահույթ ձևակերպելը, ինչը կբերի աշխատավարձների օրգանական աճին։ Ստվերը օրիկանացնելուց նաև պետ եկամուտներն են աճելու, ու պետական սեկտորի աշխատողների աշխատավարձները դրա հաշվին կարելի կլինի բարձրացնել, մանավանդ որ պիտի մրցես մասնավոր սեկտորի բարձրացող աշխատավարձների հետ։ Նաև պետ եկամուտների աճի հաշվին կարող ես սոցիալական ծրագրեր իրականացնել, որով ցածր ախատավարձ ունեցողներին նյութական աջակցություն կցուցաբերես։ Ու այս ամենը նաև ցույց ա տալիս խնդրի բարդությունը, թե ոնց կարա մի երկու տոկոս էս կողմ-էն կողմը ամբողջ տնտեսությունը տակնուվրա անի։ Մի պարզ օրինակ բերեմ, ասենք կարող ա որպես ֆեմինիստ ուզենաս նենց անել, որ հղի կանանց ստիպողական ժամկետից շուտ դեկրետ չուղարկեն, հետո սպիսատ անեն, տեղը ուրիշին նշանակեն, ու հղի կանանց շտատում պահելը խրախուսելու համար իրենց եկամտահարկի զեղջեր սահմանես։ Վրոձի լավ բան ես ուզում արած լինես, բայց մեկ էլ մի երկու ամիս հետո կպարզվի, որ Լֆիկի շտատի 90% հղի կանայք են, իսկ ոչ հղիները գործ չեն կարում գտնեն, ու դնես փորձես այդ նախորդ կարկատանդ մի ուրիշ կարկատանով շտկել ու տենց գնա-գալիս եմ... դրա համար էլ շատ զարգացած երկրներում հարկ ճիշտ հաշվելու համար մի քանի հատ Ph.D. պիտի ունենաս, որտև հարկային փոփոխությունները քաղաքապես ավելի հեշտ ա անել, քան հասարակությունը հեղափոխող լայնամասշտաբ ծրագրեր իրականացնելը, դրա համար էլ հարկային դաշտը սոցիալական հարցերի լուծելու ավազարկղ ա դառնում, ու տարիների ընթացքում նենց ա բռնաբարվում, որ վերջում ոչ մեկ չի ջոգում էդ ճահիճից ոնց դուրս գան, որ էլ ավելի մեծ ճահիճի մեջ չընկնեն։ Ու քեզ հենց հիմա էլ կարամ ասեմ, որ այս բոլոր հետևանքները լավ կանխատեսող մասնագետ չկա Հայաստանում, որտև էս կալիբրի մասնագետները վարչապետի աշխատավարձի հարյուրապատիկի գին ունեն, դե իսկ Հայաստանում միլիոնների աշխատավարձ չպիտի լինի, քանի 80000 աշխատավարձով մարդ կա։
Հ.Գ.
Ես գիտեմ, դու ուզում ես որ ինձ հակահեղափոխական քարոզչության համար ակումբից լարեն։
Էլի եմ ասում, իմ խնդիրը միլիոնանոց աշխատավարձի գոյության փաստը չի, իմ խնդիրն էն ա, որ իրանք նույն կերպ պիտի հարկվեն, ինչ 80 000 ստացողը։
Շինարար (10.09.2018)
Ու էս ամենի ֆոնին ամենատարօրինակն էն ա որ հարյուր հազար ստացողները օրինակի համար եմ ասում ուրախացել են որ ութսուն հազար ստացողները իրանց պես են հարկվելու ։DՀա, թանկ կլինի, բայց գնի պահով չափազանցնում ես։ Կառավարության և այլնի կայքէջերը պարզ չի՞, որ իրանց ծանոթ֊բարեկամին վստահել, որ սարքեն։ Հիշեցնեմ, որ վերահսկման մեխանիզմը կայքէջ սարքելու հետ էնքան էլ կապ չունի։ Եթե կարում էին միլիոններ ծախսելով բիոմետրիկ անձնագրեր ներդնել՝ բիոմետրիկ տվյալների բազա հավաքագրելով, հարկերի հավաքագրման համակարգ էլ կարան ներդնեն, մտքներին տեղ լինի։
Հետո, դու աչքիս իմ դանիական աշխատավարձի մասին խիստ սխալ պատկերացումներ ունես, որտև տենց աշխատավարձ Հայաստանում սկի ամենաբարձր վարձատրվող այթիիշնիկը չի ստանում
Հետո, ոչ ոք չի բողոքում, թե միլիոնանոց աշխատավարձ ունեցողներ կան Հայաստանում։ Բողոքը գալիս ա, որ իրանք նույն կերպ են հարկվելու, ինչ 80 000 աշխատավարձ ունեցողները։ Դանիայում էլ կարող ա հսկայական տարբերություն լինի հավաքարարի ու այթիիշնիկի աշխատավարձերի միջև, բայց տարբերությունն էն ա, որ հավաքարարի աշխատավարձի շատ փոքր մասն ա հարկվում։ Հետո, Հայաստանում մենակ այթիիշնիկները չի, որ իրանց որակավորման համեմատ քիչ աշխատավարձ են ստանում։ Սաղն էլ քիչ են ստանում, դեռ հակառակը՝ այթիիշնիկները Հայաստանում կյանքի գների և այլնի համեմատ ավելի ադեկվատ են գնահատվում, քան մնացած բոլոր մասնագետները։ Ու էդ նույն այթիիշնիկները հանգիստ գնում են Շվեդիա, Դանիա ու այլ երկրներ ու առանց տատանվելու 50+% հարկ են մուծում։
Հետո, Հայաստանում ծախսերն ու աշխատավարձերը հեչ համեմատական չեն։ Հայաստանում կարան լիքը բաներ էժան լինեն, բայց 80 000 աշխատավարձով դու սկի տան վարձ չես կարա մուծես, իսկ Դանիայում նույնիսկ ցածր բրակետի փող աշխատավարձ ստացողները կարողանում են գոնե ծերը ծերին հասցնել։
Իսկ Ռուբեն Վարդանյանի հետ զրույցը ոչ թե Նիկոլի ձախական հայացքների մասին ա խոսում (որոնց բացակայությանն արդեն բազմիցս ականատես ենք էղել), այլ ուղղակի ոչ կոմպետենտության
Դու էս սաղ սիրուն ես ասում, բայց խնդիրն էն ա, որ Նիկոլենք էս խնդիրը չեն ուզում լուծել կամ առաջնային չի։ Առաջնային են սարքել ստվերից դուրս գալը (միլիոններ աշխատողների հարկային բեռը թեթևացնելը), մինչ 80 000 ստացողները շարունակում են ճկռել իրանց ցածր աշխատավարձերի տակ։ Հասկանու՞մ ես, որ էսօրվա օրով առաջնային ա հենց էդ մարդկանց բեռը թեթևացնելը, ոչ թե միլիոններ աշխատողներինը։ Էդ մարդիկ Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունն են կազմում, ու էդ մարդկանց մոտ հարց ա առաջանալու. ինչու՞ ա սաղի հարկային բեռը թեթևանում, բացի մերինից։ Ինչու՞ պիտի միլիոն աշխատողը, որը լավ ա ապրում, սկսի ավելի լավ ապրել, իսկ 80 000 ստացողը, որը վատ ա ապրում, լավագույն դեպքում բան չփոխվի իրա համար, իսկ վատագույն դեպքում՝ նույնիսկ ավելի վատանա կյանքը։
Էլի եմ ասում, իմ խնդիրը միլիոնանոց աշխատավարձի գոյության փաստը չի, իմ խնդիրն էն ա, որ իրանք նույն կերպ պիտի հարկվեն, ինչ 80 000 ստացողը։
StrangeLittleGirl (10.09.2018)
Դե դա էլ գալիս ա լրիվ ինդիվիդուալիստական մտածելակերպից, որ մենակ ես, իմը, մերը, մերոնցը։ Որ իրա հարևանի կյանքը ոչնչով չի փոխվելու, սաղի համար մեկ ա։ Ու անկեղծ զարմանում եմ, որ 250 000 ստացողը չի կանգնում, ասում՝ օքեյ, լավ ա, որ իմ հարկը թեթևացնում ես, բայց մեղք չի՞ հարևանս, որ 80 000֊ով սկի ծերը ծերին էլ չի հասցնում։ Մենակ՝ ես իմ քրտինքով հասել եմ սրան, լավ եմ արել, կարար, թող ինքն էլ աշխատեր, հասներ տիպի ուլտրաաջ արտահայտություններ են, ոնց որ սաղ ազգը մեղավոր ա, որ այթիիշնիկ չի դառել։
Շինարար (10.09.2018)
ես Հայաստանում կյանքումս սկի դրա կեսի չափ աշխատավարձ չեմ ստացել ու ահավոր տհաճ ա կարդալը նաև էդպիսի քոմենթները:
StrangeLittleGirl (10.09.2018)
Բյուրի նկարագրածը GIFMIS չի, այլ լիամասշտաբ e-governance ա, որը տեխնիկապես մի քանի կարգ բարդ ա GIFMIS-ից: GIFMISներն էլ իրենց հերթին մի երկու կարգ բարդ են վճարային համակարգերից, բայց դե էլի ի վերջո կոպիտ ասած հաշվապահական համակարգեր են։
Ես պատկերացնում եմ e-governance-ի ներդրումը հայաստանում նվազագույնը մի միլիարդ դոլար ա նստելու ու տարեկան ծախսերն էլ մի 100 միլիոն դոլարի կարգի (էս մենակ պետական ծախսերը, մասնավոր կազմակերպությունների compliance cost-երը չհաշված)։ Ու իմ պատկերացումներով Հայաստանում եկամտային հարկով պետեկամուտները երևի մոտավորապես տարեկան մի միլիարդի կարգի են, չէ՞ (հավես չկա հիմա նայելու)։ Վոբշըմ ոչ մի ձև իմաստ չունի հիմա դրա վրա ծախսվելու։ Թե չէ հարկերը հաշվող համակարգ կարաս էքսելում էլ թափով գրես, բայց դե դրանից tax compliance-ը չի բարձրանալու։
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ