Արցախի հիմնախնդիրը

[Chuk]

Լևոնը չլիներ՝ Պոլոզ Մուկուչը լիներ, ոչինչ չէր փոխվի. ցանկացած նախագահ առանց կանոնավոր բանակի զրո է: Սա արդեն պատմական փաստ է. քանի մենք չունեինք կանոնավոր բանակ, մինչև 1993 թ. սկիզբը մեծ կորուստներով նահանջում էինք, ու ո՛չ ԱԳ նախարար Ռաֆֆի Հովաննիսյանի աղերսանքը, ո՛չ էլ Լևոնի մաքուր ֆրանսերենը ՄԱԿի ամբիոններից որևէ առաջխաղացման չբերեցին: Իշխանությունը առանց բանակի դա կոնֆետի թուղթ է, իսկ բանակը՝ ժողովուրդն է, իմ ու քո թվարկած մարդիկ: Սա մեկ:

Երկրորդը՝ Լևոնը որպես գերագույն հրամանար բանակի գործերին չէր խառնվում ու ռազմավարական պլաններ չէր մշակում, քանի որ համապատասխան կրթություն չուներ ու նման գործերից էլ հեռու էր: Ինձ սա անձամբ պատմել է այն ժամանակվա ԶՈՒ գլավոր շտաբի պետ Ն. Գ. Տեր-Գրիգորյանցը, որն էլ հիմնել է ՀՀ կանոնավոր բանակը: Այսպիսով՝ Լևոնի դերը հաղթանակի մեջ մինիմալ է, եթե չասենք՝ աննշան: Իսկ ՀՀՇ-ն, որպես ղեկավար օրգան, 1994 թ. կնքված զինադարարի պայմանագրում ավելի շատ բացասական դեր է խաղացել, քան դրական: Հայակական կողմը՝ հաղթանակած բանակը ստորագրել է նվաստացուցիչ պայմանագիր, որի հետևանքները մենք չենք մարսում 22 տարվա ընթացքում: Այս մասին վերջերս գեներալ Վիտալի Բալասանյանն էլ նշեց:

Էն թեմայում չենք, որ էս մասին վիճենք: Ֆիքսեմ, որ կտրուկ համաձայն չեմ ստեղ գրածդ յուրաքանչյուր մտքին, հետագայում կարելի ա ուրիշ թեմաներում մանրամասն քննարկել, չնայած փորձը ցույց ա տալիս, որ սենց կտրուկ տարբերվող կարծիքների դեպքում ժամանակի իզուր կորուստ ա՝ երկուստեք:

Գիտեմ, որ ոչ հեռավոր ապագայում սաղդ ստիպված կլինեք կարծիքներդ վերանայել, երբ որոշակի՝ պետական գաղտնիք հանդիսացող փաստեր հրապարակվեն:

[Chuk]

Chuk մի բան ասեմ, մենակ միանգամից չքարկոծես, էլի, ուղղակի հետաքրքիրա, իմ կարծիքն եմ գրում, կուզենայի դրա դեմ լսել քո կարծիքը:

Եվ այսպես, իմ համեստ կածիքով ինչ որ տեղ ճիշտ է, որ հենց ՀՀ-ն է բանակցում ու դա այն պատճառով, որ, եթե մի օր, Աստված չանի, ՀՀ նախագահին պատին դեմ տան. <Էս պտի ստորագրես, թե չէ...> տարբերակով, ինքը միշտ էլ կարող է ասել. <Լավ, ես համաձայն եմ, գնացեք ԼՂՀ նախագահին էլ համոզեք>` փաստորեն առնվազն ժամանակ շահելով, որը նման դեպքերում կարևոր է, իսկ առավելագույնը` նոր բանակցային գործընթացի սկիզբ դնելով:

Սա կարծես մի տեսակ պաշտպանական առաջին, երկրորդ գծի պես մի բան է, որի առաջին գծում ՀՀ-ն է, երկրորդում` ԼՂՀ-ն: Ընդունում եմ բացասական դիվանագիտական էֆեկտը, որ, եթե թուրքերը ԼՂՀ-ի հետ են բանակցում, դե-ֆակտո իրեն ճանաչում են, բայց դե մյուս կողմից էլ էդ դե-ֆակտոն քիչ բան է տալիս, իսկ սենց հայկական կողմը պաշտպանական երկու գիծ ունի:

Ինչ կասես?

Լոլո ա:

[Մովսես]

ժող ջան, ես տարբեր աղբյուրներից տարբեր բաներ եմ լսում, մենք հիմա մեր բոլոր կորցրած դիրքերը հե՞տ ենք վերցրել, թե՞ դեռ մի քանի տեղ մնացել ա թուրքերի մոտ։

[Lion]

Լևոնը չլիներ՝ Պոլոզ Մուկուչը լիներ, ոչինչ չէր փոխվի. ցանկացած նախագահ առանց կանոնավոր բանակի զրո է: Սա արդեն պատմական փաստ է. քանի մենք չունեինք կանոնավոր բանակ, մինչև 1993 թ. սկիզբը մեծ կորուստներով նահանջում էինք, ու ո՛չ ԱԳ նախարար Ռաֆֆի Հովաննիսյանի աղերսանքը, ո՛չ էլ Լևոնի մաքուր ֆրանսերենը ՄԱԿի ամբիոններից որևէ առաջխաղացման չբերեցին: Իշխանությունը առանց բանակի կոնֆետի թուղթ է, իսկ բանակը՝ ժողովուրդն է, իմ ու քո թվարկած մարդիկ: Սա մեկ:

Երկրորդը՝ Լևոնը որպես գերագույն հրամանար բանակի գործերին չէր խառնվում ու ռազմավարական պլաններ չէր մշակում, քանի որ համապատասխան կրթություն չուներ ու նման գործերից էլ հեռու էր: Ինձ սա անձամբ պատմել է այն ժամանակվա ԶՈՒ գլավոր շտաբի պետ Ն. Գ. Տեր-Գրիգորյանցը, որն էլ հիմնել է ՀՀ կանոնավոր բանակը: Այսպիսով՝ Լևոնի դերը հաղթանակի մեջ մինիմալ է, եթե չասենք՝ աննշան: Իսկ ՀՀՇ-ն, որպես ղեկավար օրգան, 1994 թ. կնքված զինադարարի պայմանագրում ավելի շատ բացասական դեր է խաղացել, քան դրական: Հայակական կողմը՝ հաղթանակած բանակը ստորագրել է նվաստացուցիչ պայմանագիր, որի հետևանքները մենք չենք մարսում 22 տարվա ընթացքում: Այս մասին վերջերս գեներալ Վիտալի Բալասանյանն էլ նշեց:

Չէ դե, սա էլ է ծայրահեղ կարծիք: Հա, Լևոնը ռազմական կրթություն չուներ, բայց դե ինքն էր տեղեկատվության վերլուծության վերջնական արդյունքում որոշումներ ընդունում, ինքն էր շփվում Ելցինի և այլոց հետ, որը, հատկապես առաջինի պարագայում, սուբյեկտիվ գործոնի մեծ պահ ուներ, ինքն էր կազմակերպում թիկունքի ողջ կյանքը, տենց էլ չի կարելի ասել: Միաժամանակ ես հակված չեմ նաև գերագնահատել նրա դերը, իրոք, ես էլ գիտեմ և լսել եմ օրինակներ, որ նրա ավելորդ (?!) զգուշությունը որոշ հարցերում բացասական դեր է խաղացել: Լևոնին անձամբ ես մեղադրում եմ այլ հարցերի համար, բայց դա արդեն այս թեմայի ու այս պահի հարցը չի: Մի խոսքով, ճշմարտությունն ըստ իս մի ինչ որ տեղ կենտրոնում է...

Լոլո ա:

Ինչու?

[Gayl]

Մերսի, ապեր, տենց էլ կա, բայց դու ուշադրություն դարձրու - համեմատում են <Գրադ>-ի հետ ու նույնիսկ այդ պարագայում տասնյակ մետրերի տարբերություն է տալիս, ընդ որում` տեսականորեն: Գործնականը տեսանք: Այսինքն, եթե մեկ հրթիռ արձակես, հա, թիրախի մոտ ուժեղ գգմփոց կգա, հողն էլ կցնցվի, բայց դեռ հարցա, կվնասես թիրախին, թե չէ, ինքը համազարկի համար է: Ի դեպ ավելացնեմ, որ արևմտյան զինվորական դպրոցները, որոնք այս պահին միանշանակ համարվում են առաջատար, հրաժարվել են նման զենքի տեսակիներից, որպես թանկ ու այնքան էլ ոչ արդյունավետ: Ու մեկ էլ մի բան, հոդվածում ասվում է, որ ոչ թե <Սմերչ>-ի երեք հրթիռն է հավասար 1 <Точка-У>-ին, այլ` <Սմերչ>-ի երեք համակարգ` մեքենա, փաստացի` համազարկ լիակատար մարտապահուստով:

Լիոն գրադից ճշգրիտ ա ,ուշադիր կարդա։ Ու դա էն դեպքում երբ ինքը 67 հեկտար տարածքա վերձնում իսկ գրադը 14 հեկտար։
Ուզում ես ասես տոչկա ու-ն 200 հեկտար տարածքա վերցնում?

[Chuk]

Ինչու?

1. Որովհետև Արցախին բանակցային սեղանից դուրս հանելով արդեն Արցախի գործոնը ցրված ա, ու ինքը չի կարող ասի «գնացեք, իրան համոզեք», արդեն ինքն ա պատասխանատուն
2. Որտև մանկապարտեզ չի, չէ մի, մի հատ էլ ասեն «Սերժիկը հիվանդ էր էսօր, չկարողացավ գալ, էսօր ԱԳ նախարարն ա լիազորված», հենց նեղը ընկնի «գնացեք Սերժիկին համոզեք, բայց հիվանդանոց պառկած ա»

[Lion]

Լիոն գրադից ճշգրիտ ա ,ուշադիր կարդա։ Ու դա էն դեպքում երբ ինքը 67 հեկտար տարածքա վերձնում իսկ գրադը 14 հեկտար։
Ուզում ես ասես տոչկա ու-ն 200 հեկտար տարածքա վերցնում?

Չբացառելով, որ կարող եմ սխալվել, արի ուղղակի նայենք երկու համակարգերի տեխնիկական հնարավորությունները թեկուզ հենց ըստ ռուսական Վիկիպեդիայի: Այսպես, ըստ այս աղբյուրի <Սմեռչ>-ի մեկ համազարկը ծածկում է 67 հեկտար տարածություն: Ըստ նույն աղբյուրի <Տոչկա-Ու>-ի մեկ հրթիռը (մեկ մեքենայի վրա մեկ հրթիռ է) ծածկում է 40, 60 և 100 հեկտար տարածություն ըստ մոդիֆիկացիաների: Դուրս է գալիս <Սմեռչ>-ի 1 համազարկը 12 հրթիռի կազմով հավասար է <Տոչկա-Ու>-ի մեկ կրակոցին, ընդ որում սա ավելի ճշգրիտ է: Եթե ինչ որ բանում սխալվեցի, ասա:

Հա, նոր նայեցի, իրոք, գրել էի <Սմեռչ>-ի երեք մեքենայի մասին - աչքաչափով էի գրել - Իրականում մեկ <Տոչկա-Ու>-ն հավասար է 1-1.5 <Սմեռչ>-ի ողջ համազարկ, բայց դե դա իդեալում: Իրականում <Տոչկա-Ու>-ն ճշգրտության հաշվին ըստ իս ավելի բարձր արդյունավետություն ունի:

1. Որովհետև Արցախին բանակցային սեղանից դուրս հանելով արդեն Արցախի գործոնը ցրված ա, ու ինքը չի կարող ասի «գնացեք, իրան համոզեք», արդեն ինքն ա պատասխանատուն

Չէ - կարա ասի, լավ, համաձայն եմ, բայց ես ինչ անեմ, իրենք անկախ պետություն են, ինձ չեն լսում ու առնվազն կրկին ժամանակ շահի:

2. Որտև մանկապարտեզ չի, չէ մի, մի հատ էլ ասեն «Սերժիկը հիվանդ էր էսօր, չկարողացավ գալ, էսօր ԱԳ նախարարն ա լիազորված», հենց նեղը ընկնի «գնացեք Սերժիկին համոզեք, բայց հիվանդանոց պառկած ա»

Մանկապարտեզա - մեկ-մեկ լինումա, իրանց դոդի տեղ են դնում...

[Hack]

Էն թեմայում չենք, որ էս մասին վիճենք: Ֆիքսեմ, որ կտրուկ համաձայն չեմ ստեղ գրածդ յուրաքանչյուր մտքին, հետագայում կարելի ա ուրիշ թեմաներում մանրամասն քննարկել, չնայած փորձը ցույց ա տալիս, որ սենց կտրուկ տարբերվող կարծիքների դեպքում ժամանակի իզուր կորուստ ա՝ երկուստեք:

Խնդրեմ, դա քո իրավունքն է: Միայն նշեմ, որ կա յուրաքանչյուր մտքի փաստացի ապացույցներ, այդ թվում նաև պատերազմի ականատեսների ու գործող անձանց տեսքով, որոնք դեռևս ողջ-առողջ են ու կարող են այդ մտքերը հաստատել:

Գիտեմ, որ ոչ հեռավոր ապագայում սաղդ ստիպված կլինեք կարծիքներդ վերանայել, երբ որոշակի՝ պետական գաղտնիք հանդիսացող փաստեր հրապարակվեն:

Այո, բոլորս պիտի հավաքվենք Մատենադարանի շենքի առաջ ու գոռանք՝ «Լե-վոն, նա-խա-գահ: Սեր-ժիկ, հեռ-ա-ցիր»

Չէ դե, սա էլ է ծայրահեղ կարծիք: Հա, Լևոնը ռազմական կրթություն չուներ, բայց դե ինքն էր տեղեկատվության վերլուծության վերջնական արդյունքում որոշումներ ընդունում, ինքն էր շփվում Ելցինի և այլոց հետ, որը, հատկապես առաջինի պարագայում, սուբյեկտիվ գործոնի մեծ պահ ուներ, ինքն էր կազմակերպում թիկունքի ողջ կյանքը, տենց էլ չի կարելի ասել: Միաժամանակ ես հակված չեմ նաև գերագնահատել նրա դերը, իրոք, ես էլ գիտեմ և լսել եմ օրինակներ, որ նրա ավելորդ (?!) զգուշությունը որոշ հարցերում բացասական դեր է խաղացել: Լևոնին անձամբ ես մեղադրում եմ այլ հարցերի համար, բայց դա արդեն այս թեմայի ու այս պահի հարցը չի: Մի խոսքով, ճշմարտությունն ըստ իս մի ինչ որ տեղ կենտրոնում է...

Հարցն էլ հենց այն է, որ հաղթանակած բանակով դիվանագիտական դաշտում ջախջախիչ պարտություն կրեցինք: Ի տարբերություն ռազմական գործին, դիվանագիտությունը ՀՀՇ-ի գործիչերի հարազատ տարերքն էր, բայց արի ու տես որ խայտառակ դիլետանտություն ցույց տվեցին հենց այստեղ: Եթե անձնանվեր ազատամարտիկներ ու սովետական կրթությամբ ռազմի դաշտում թրծված հայ սպաներ չլինեին, ես չեմ պատկերացնում ինչ կկատարվեր Ղարաբաղի ու ընդհանրապես Հայաստանի հետ:

Իսկ թիկունքի ողջ կյանքի մասին ավելի լավ է էստեղ չխոսենք: Այն տարիներին, երբ շատերն իրենց բնակարանի բանալիները պատրաստ էին փոխել ինքնաթիռի տոմսերով, մեր ընտանիքը ՌԴ-ից տեղափոխվեց Հայաստան: Հայրս տեղավորվեց հիմնարկներից մեկում ու ականատես եղավ ռազմավարական նշանակության գործարանների չտեսնված թալանի, այդ թվում նաև շեղված ծանրության կենտրոնով փամփուշտների գործարանի բնաջնջմանն ու հաստոցների վաճառքին Իրանին (նշեմ, որ միայն փամփուշտների անունը ահ ու սարսուռ էին առաջացնում թշնամու շարքերում): Կարող եմ պատմել նաև կրթության ոլորտում վնասարարություն մասին, որտեղ մայրս էր աշխատում: Ու էլի շատ հերոսական արկածներ ՀՀՇ-ի մասին: Բայց չեմ պատմի` բոլորս էլ լավ գիտենք:

[Lion]

Hack ջան, ասածիդ վերջին մասի հետ լրիվ համաձայն եմ, ես նկատի ունեի թիկունքի կյանքը անմիջականորեն պատերազմի պայմաններում ու զուտ պատերազմի հետ կապված, թե չէ մնացած պահով... էհհ, լուչշե չասեմ, թեման ու տեղն էն չի, բայց հետդ ավելի քան համաձայն եմ:

[Չամիչ]

Խնդրեմ, դա քո իրավունքն է: Միայն նշեմ, որ կա յուրաքանչյուր մտքի փաստացի ապացույցներ, այդ թվում նաև պատերազմի ականատեսների ու գործող անձանց տեսքով, որոնք դեռևս ողջ-առողջ են ու կարող են այդ մտքերը հաստատել:


Այո, բոլորս պիտի հավաքվենք Մատենադարանի շենքի առաջ ու գոռանք՝ «Լե-վոն, նա-խա-գահ: Սեր-ժիկ, հեռ-ա-ցիր»



Հարցն էլ հենց այն է, որ հաղթանակած բանակով դիվանագիտական դաշտում ջախջախիչ պարտություն կրեցինք: Ի տարբերություն ռազմական գործին, դիվանագիտությունը ՀՀՇ-ի գործիչերի հարազատ տարերքն էր, բայց արի ու տես որ խայտառակ դիլետանտություն ցույց տվեցին հենց այստեղ: Եթե անձնանվեր ազատամարտիկներ ու սովետական կրթությամբ ռազմի դաշտում թրծված հայ սպաներ չլինեին, ես չեմ պատկերացնում ինչ կկատարվեր Ղարաբաղի ու ընդհանրապես Հայաստանի հետ:

Իսկ թիկունքի ողջ կյանքի մասին ավելի լավ է էստեղ չխոսենք: Այն տարիներին, երբ շատերն իրենց բնակարանի բանալիները պատրաստ էին փոխել ինքնաթիռի տոմսերով, մեր ընտանիքը ՌԴ-ից տեղափոխվեց Հայաստան: Հայրս տեղավորվեց հիմնարկներից մեկում ու ականատես եղավ ռազմավարական նշանակության գործարանների չտեսնված թալանի, այդ թվում նաև շեղված ծանրության կենտրոնով փամփուշտների գործարանի բնաջնջմանն ու հաստոցների վաճառքին Իրանին (նշեմ, որ միայն փամփուշտների անունը ահ ու սարսուռ էին առաջացնում թշնամու շարքերում): Կարող եմ պատմել նաև կրթության ոլորտում վնասարարություն մասին, որտեղ մայրս էր աշխատում: Ու էլի շատ հերոսական արկածներ ՀՀՇ-ի մասին: Բայց չեմ պատմի` բոլորս էլ լավ գիտենք:

Ինձ թվում է այս մարդու կենսագրությունով ամեն ինչ ասված է, ապրեն բոլոր նրանք ովքեր քաջություն եվ ուժ են գտել հրապարակելու ողջ ճշմարտությունը Վազգեն Սարգսյանի եվ ՀՀՇ - ծավալած գործունեության վերաբերյալ;
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E...B5%D5%A1%D5%B6

[StrangeLittleGirl]

Հաք, Լևոնի թեմայով չարժե վիճել Չուկի հետ:

[Gayl]

Չբացառելով, որ կարող եմ սխալվել, արի ուղղակի նայենք երկու համակարգերի տեխնիկական հնարավորությունները թեկուզ հենց ըստ ռուսական Վիկիպեդիայի: Այսպես, ըստ այս աղբյուրի <Սմեռչ>-ի մեկ համազարկը ծածկում է 67 հեկտար տարածություն: Ըստ նույն աղբյուրի <Տոչկա-Ու>-ի մեկ հրթիռը (մեկ մեքենայի վրա մեկ հրթիռ է) ծածկում է 40, 60 և 100 հեկտար տարածություն ըստ մոդիֆիկացիաների: Դուրս է գալիս <Սմեռչ>-ի 1 համազարկը 12 հրթիռի կազմով հավասար է <Տոչկա-Ու>-ի մեկ կրակոցին, ընդ որում սա ավելի ճշգրիտ է: Եթե ինչ որ բանում սխալվեցի, ասա:

Հա, նոր նայեցի, իրոք, գրել էի <Սմեռչ>-ի երեք մեքենայի մասին - աչքաչափով էի գրել - Իրականում մեկ <Տոչկա-Ու>-ն հավասար է 1-1.5 <Սմեռչ>-ի ողջ համազարկ, բայց դե դա իդեալում: Իրականում <Տոչկա-Ու>-ն ճշգրտության հաշվին ըստ իս ավելի բարձր արդյունավետություն ունի:

Համաձայն եմ։ Սմեռչը հզորա, բայց տոչկա ու-ն ավելի գերադասելի ա մանավանդ, որ լեռնային տարածքում սմեռչը քընձըխ բանա

[Hack]

Հաք, Լևոնի թեմայով չարժե վիճել Չուկի հետ:

Դրա համար էլ ասում եմ՝ Լևոն նախագահ:

Բայց որ հանաքը մի կողմ դնենք, ես դեմ որևէ մի գործիչի միանշանակ հերոսացմանը կամ քլնգմանը, օրինակ՝ «Լևոնը չլիներ՝ բոլորս կորած էինք» կամ «Վազգենը չլիներ՝ բանակ չէր լինի» և այլն: Պիտի ժամանակ անցնի, գոնե մի հիսուն տարի, որպեսզի կարողանանք առանց զգացմունքների, սառը գլխով հասկանալ բոլոր կատարված սխալները: Ու ամենակարևորը՝ հետևություն անել: ՀՀՇ-ի ամենամեծ սխալն այն էր, որ Առաջին հանրապետության ղեկավարների թույլ տված սխալներից դաս չքաղեցին: Այն ժամանակ էլ էր մեր բանակը հերոսական հաղթանակ տարել ու շատ ավելի վատ պայմաններում: Դիվանագիտական պատերազմը լրիվ տանուլ տվինք: Ու եկեք Ռուսաստանին, Անգլիային կամ ԱՄՆ-ին չմեղադրենք՝ առաջին մեղավորը մենք ենք և մեր անտաղանդ դիպլոմատները: Այս երկու-երեք օրը բոլորիս օրինակ:

_____________

Որ Chukը չնեղանա, մի երկու լավ բան էլ Լևոնի ու Վազգենի մասին գրեմ, գեներալ Ն. Գ. Տեր-Գրիգորյանցի պատմածներից: Ես ականատես չեմ՝ за что купил — за то и продаю.

Ասում է, Վազգենը շատ խիզախ մարդ էր, որպես սպա ռազմավարությունից այնքան էլ գլուխ չէր հանում, բայց որպես զինվոր՝ վախ չուներ: Շատերը տեսնելով նրա ինքնավստահ կեցվածքը նույնպես արիությամբ էին լցվում: Մի անգամ շտաբի հերթական հավաքույթների ժամանակ թշնամին հրետակոծություն է սկսում, արկերը սկսում են պայթել տան անմիջական հարևանությամբ: Բոլորը ցվրվում են, մտածելով ուր որ է սենյակն էլ վարի կտան: Ու իրոք այդպես էլ լինում է՝ չի անցնում կես րոպե, արկերից մեկը պայթում է սենյակի մեջ: Հանդարտվելուց հետո բոլորը վերադառնալով տեսնում են Վազգենը դիրքը չի փոխել՝ ինչպես նստած էր սեղանի շուրջ, քարտեզները փռած, այնպես էլ նստած է: Հանգիստ ու անխռով, ասես բան էլ չէր պատահել:

Լևոնի մասին էլ մի դեպք. ավելի ճիշտ, Լևոնի եղբոր՝ Թելման Պետրոսյանի մասին, որ այն ժամանակ ԳԱԱ տնօրենն էր: Շուշին վերցնելուց հետո մերոնց գլխավոր խնդիրը այն պահելն էր, որովհետև ադրբեջանցիների ուկրաինական օդաչուները անընդհատ ռմբակոծում էին ու մենք զոհեր էինք տալիս, չկարողանալով թշնամու գրոհիչները խոցել: Մերոնք գտնվում էին բարձրավանդակի վրա, իսկ ինքնաթիռները թռչում էին շատ ցածր ու մինչև վեր բաձրանալը ռադիոլոկատորների համար անտեսանելի էին: Էսպես անսպասելի հայտնվում էին հորիզոնում, ռմբակոծում, շուռ գալիս ու նույն ձևով փախչում: Մեր հրետանին չէր հասցնում ժամանակին նշան բռնել ու կրակել: Այս խնդրի մասին Գրիգորյանցը պատմել է Լևոնին, որն էլ հանձնարարել է եղբորը՝ Թելմանին հարցով զբաղվել: Մոտավորապես մեկ-երկու ամսվա ընթացքում մեր գիտնականները պատրաստել են ռադիոլոկատոր բացասական տեսանելիության գոտով՝ այսինքն մինչև գրոհիչի հայտնվելը մերոնք տեսնում էին նրանց մոտենալը ու հրետանին նախապատրասում: Ինքնաթիռը հայտնվում էր նախապես հաշվարկված կորդինատների սահմաններում, հենց նշանակետի վրա: Այսպիսով մերոնք ոչնչացրին մի քանի ինքնաթիռ, որից հետո նմանատիպ ռմբակոծությունները դադարեցին:
Սա նաև մեր գիտության բարձր մակարդակի օրինակ է, որը հիմնաված էր սովետական կրթության ու գիտության բեկորների վրա: Հիմա դա էլ չունենք: Ամենաշատը՝ կարող ենք պատվիրել Չինաստանում ու վրան գրել «Made in Armenia».

[Chuk]

Խնդրեմ, դա քո իրավունքն է: Միայն նշեմ, որ կա յուրաքանչյուր մտքի փաստացի ապացույցներ, այդ թվում նաև պատերազմի ականատեսների ու գործող անձանց տեսքով, որոնք դեռևս ողջ-առողջ են ու կարող են այդ մտքերը հաստատել:

Նախ ասեմ, որ ես բավական հեռու եմ ամեն ինչը Լևոնին վերագրելու մտքից: Ես նաև չեմ մտածում, որ եթե Լևոնը չլիներ, հաղթանակը չէր լինի. ընդհանրապես ապաշնորհ գործ ա տենց դատողություն անելը, բազմաթիվ ելքեր են հնարավոր: Բայց էն, որ իրա ավանդը խայտառակ մեծ ա ու անմիջապես ղեկավարել ա ողջ պրոցեսը, մասնակցել ռազմավարությունների ու մարտավարությունների մշակմանը, ինքն ա եղել դեպքերի մեծագույն մասում այս կամ այն բանը կատարելու վերջնական որոշում տվողը՝ անժխտելի փաստեր են:

Ականատեսների մասով. եթե դու նկատի ունես քո հարևան ազատամարտիկին, իր կարծիքն ինձ առանձապես չի հետաքրքրում, ես էդպիսի բազմաթիվ մարդկանց գիտեմ, որոնք մեկնաբանում են, որ առանց Լևոնի բան չէր լինի, ու բազմաթիվների, ովքեր ասում են, որ կլիներ: Բայց վերջին հաշվով շարքային կռվողները շատ բան չգիտեն: Իսկ այլ ականատեսների, պատասխանատուների, գործի գիտակների կարծիքը աներկբա ա, որ առանց իր մասնակցություն չէր լինի: Մեր ընկեր Հարութին շնորհակալություն այս շատ փոքրիկ ծաղկաքաղի համար.



Մնացած գրածներիդ չեմ անդրադառնա, քանզի այս թեմայի քննարկմանը չեն վերաբերում: Միայն կասեմ, որ լուրջ բոլոր քաղաքագետներն ու քաղաքականությունից հասկացողները, կամ գոնե դրանց մեծագույն մասը խիստ բարձր են գնահատում 90-ականների դիվանագիտությունը, չհաշված որոշ դրվագներ:

[Chuk]

Ինձ թվում է այս մարդու կենսագրությունով ամեն ինչ ասված է, ապրեն բոլոր նրանք ովքեր քաջություն եվ ուժ են գտել հրապարակելու ողջ ճշմարտությունը Վազգեն Սարգսյանի եվ ՀՀՇ - ծավալած գործունեության վերաբերյալ;
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E...B5%D5%A1%D5%B6

Վիքիպեդիան քարոզչական հարթակ չի, սեփական վերաբերմունքն արտահայտելու տեղ չի, այլ անաչառ, հանրագիտական, համակողմանի հարթակ լինելու հավակնություն ունեցող տեղ։ Ըստ այդմ տվյալ հոդվածն անբարոյականություն է՝ վիքիպեդիայի նկատմամբ, պետք է խմբագրվի, համակողմանի ներկայացվի տարբեր աղբյուրներից և զուտ ճշտված տվյալներով։