Հանցավոր անտարբերություն

[Mark Pauler]

Հասարակական կազմակերպություն բացելու փորձեր համոզված եմ բազմիցս եղել են, բայց դրանք շուտափույթ փակվել են, քանի որ դա իշխանությունների կարծիքով ոչ մի օգտակար գործով չի զբաղվում:

Քո խոսքում դու նշեցիր սովորական մարդկանց իրավունքների մասին և խոսեցիր նրանց պաշտպանման մասին, ի՞սկ դու մտածել ֆիզիկապես պաշտպանման մասին, երբ մարդը այդ պահին նաև մտածում է իր կյանքի մասին: Քանի քանի այդպիսի կազմակերություններ ու մարդիկ են եկել ու անցել: Էհ... բարդա

Ես իդեալիստ չեմ: Հակառակը գործի մարդ եմ:
Անհնար բաներ չկան: Ամենաբարդ բանը կոտրված մարդու մտածելակերպը փոխելն ա: Ես ներկայումս չեմ առաջարկում նմանատիպ հասարակական կառույց ստեղծենք ես ու դու, բայց ուզում եմ, որ մարդիկ իրար նկատմամբ ավելի ուշադիր լինեն, հասկանան մեկը մյուսի խնդիրները ու երբ ընտրության առաջ կլինեն իրենց խիղճը լռեցնելու պատճառներ փնտրելուց առաջ, փորձեն գոնե ինչ որ չափով հակակշիռ վիճակ ստեղծեն:
Ախր շատ հարցերում ենք լռում: Լռել ասելով ես բացարձակապես չխոսալը ի նկատի չունեմ, այլ իրական գործնական քայլերի բացակայությունը:
Քանի որ թեման բացվել է "Հոգեբանություն և փիլիսոփայություն" բաժնում ես ուզում եմ, շեշտը դնեմ մեր հասարակության անդամների անտարբերության ու ինչ-որ բան փոխելու անկարողությունը վերացնելու վրա:
ԵՐԲ ՄԵՐ ՊԱՏՈՒՀԱՆԻ ՏԵՍԱԴԱՇՏԻ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐԻՑ ԴՈՒՐՍ ԿՈՒԶԵՆԱՆՔ ՏԵՍՆԵՆՔ` ԿԳՏՆԵՆՔ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ ԱՄԵՆԱԲԱՐԴ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻՆ, ԻՍԿ ԵՐԲ ՆԱՅԵԼՈՒ ՈՒ ՏԵՍՆԵԼՈՒ ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ ԿՈՒՆԵՆԱՆՔ` ԿՎԵՐԱՆԱ ԱՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ:

[Գեա]

բայց եթե մարդիկ կարողանան հասկանան, որ հիմնարկի կարևոր ռեսուրսներից է հենց մարդկային ռեսուրսը և նույնիսկ ձևավորված մեծ հիմնարկներում գոնե մի քանի առաջատար մասնագետներ ըմբոստանան, հնարավոր է փոխել ոչ միայն աշխատանքի պայմանները, այլև "շեֆի" վերաբերմունքը աշխատակիցների նկատմամբ:

ցավոք մարդկային ռեսուրսը այսօրվա Հայաստանում ամենաէժանն է ու անկարևորը:Սա ասում եմ այն պատճառով որովհետև 11տարվա աշխատանքային ստաժը պետ հիմնարկում իսկ հիմա էլ մասնավորում հանգեցրել է դրան:Ամբողջ խնդիրը նրանում է, մեր երկրում մարդկային ռեսուրսը չգնահատելը դարձել է պետական ռազմավարություն`սկսած հիմնարկներից վերջացրած էլեմենտար կենցաղային իրավիճակներով:Նկատել ես,նոր տարվա շեմին էլի ամեն ինչ չհիմնավորված թանկացավ դոլլարի կուրսն էլ բարձրանում է ու դա արվում է այն մարկանց կողմից որոնք այսօր ղեկավարում են երկիրը : Իսկ մենք հանցավոր անտարբերությամբ շարունակելու ենք ամանօրյա գնումները`հաշվի չառնելով որ մեր մեջ կան բազմաթիվ միայնակ հաշմանդամներ,ծերեր ու որբեր որոնք այդ ամենին նայելու են խանութների մեծ ու լուսավոր ապակիներից:Դե եկեք չմնանք անտարբեր մենք էլ բոյկոտենք ու ազգովի գնումներ չանենք:Պատկերացնում ես էդ բոլոր բդերն ու պոպոքները կփչանան ու լֆիկ -սերժիկ -դոդիկ- Սաշիկ կլանը մի քիչ կսննկանա :Կանենք? կանես? դե իհարկե ոչ:Դա հանցավոր անտարբերություն է ?իմ աչքերով ոչ :ես ընդամենը կասեի սե լա վի(այդպիսին է կյանքը`այդ զզվանքը միլիոն երես ունի,և ում ինչ աչքով ուզում է այդ աչքով էլ նայում է) իսկ քո կարծիքով հանցավոր անտարբերությունն է ????ուրեմն դու այս նոր տարուն բուդ չկերար:

[Ապե Ջան]

Այսօր մարդիկ Հայաստանում ապրում եմ դժվարին կյանքով, չասենք սոված են ապրում (մեծ մասը), բայց ամեն ինչ շատ դժվարությամբ է տրվում մարդուն:

Վերջերս մի հիմնարկում (կոնկրետ անուն չէմ ուզում տալ) ավելացավ աշխատողի աշխատաժամերը՝՝ 9 ժամից դառնալով 12 ժամ: Ովքեր որ որոշեցին որ պետք է ավելացվեն ներկայիս 9-ը դարձնելով 12, ընդհանրապես հաշվի չնստեցին աշխատողի հետ, քանի որ գիտեն բոլորն էլ սուս ու փուս աշխատելու են, ովքեր էլ որ ըմբոստանան, վաղը արդեն աշխատանքից ազատված կլինեն: Իսկ այսօր մարդկանց մեծ մասը փնտրում է աշխատանք, դէ՛ չէղածից լավա էլի, կգնանք մենք նրա փոխարեն կաշխատենք: Ու կգնան գլուխները կախ կաշխատեն: Արդյունքում ֆիրմայի տնօրենը անում են այնպես ինչպես որ իրեն է ձեռնտու ու երբեք հաշվի չի նստում աշխատողի հետ, թ՞ե նա արդյոք կարող է աշխատել այդքան:

Հարց.

-Ֆորումի անդամներից ո՞վ է պատրաստ ըմբոստանալ իր տնօրենի առաջ, ո՞վ է պատրաստ հանուն իր աշխատանքի դեմ գնա զանգվածային այս իշխանավորներին:
Համոզված եմ որ ֆորուցիներից շատերը կասեն որ.
-Ես պատրաստ եմ, բայց արդյունքում ոչինչ էլ չէն ձեռնարկի, քանի որ վաղը կարող է իրենց երեխան սոված մնալ:

[E-la Via]

ցավոք մարդկային ռեսուրսը այսօրվա Հայաստանում ամենաէժանն է ու անկարևորը:Սա ասում եմ այն պատճառով որովհետև 11տարվա աշխատանքային ստաժը պետ հիմնարկում իսկ հիմա էլ մասնավորում հանգեցրել է դրան:Ամբողջ խնդիրը նրանում է, մեր երկրում մարդկային ռեսուրսը չգնահատելը դարձել է պետական ռազմավարություն`սկսած հիմնարկներից վերջացրած էլեմենտար կենցաղային իրավիճակներով:Նկատել ես,նոր տարվա շեմին էլի ամեն ինչ չհիմնավորված թանկացավ դոլլարի կուրսն էլ բարձրանում է ու դա արվում է այն մարկանց կողմից որոնք այսօր ղեկավարում են երկիրը : Իսկ մենք հանցավոր անտարբերությամբ շարունակելու ենք ամանօրյա գնումները`հաշվի չառնելով որ մեր մեջ կան բազմաթիվ միայնակ հաշմանդամներ,ծերեր ու որբեր որոնք այդ ամենին նայելու են խանութների մեծ ու լուսավոր ապակիներից:Դե եկեք չմնանք անտարբեր մենք էլ բոյկոտենք ու ազգովի գնումներ չանենք:Պատկերացնում ես էդ բոլոր բդերն ու պոպոքները կփչանան ու լֆիկ -սերժիկ -դոդիկ- Սաշիկ կլանը մի քիչ կսննկանա :Կանենք? կանես? դե իհարկե ոչ:Դա հանցավոր անտարբերություն է ?իմ աչքերով ոչ :ես ընդամենը կասեի սե լա վի(այդպիսին է կյանքը`այդ զզվանքը միլիոն երես ունի,և ում ինչ աչքով ուզում է այդ աչքով էլ նայում է) իսկ քո կարծիքով հանցավոր անտարբերությունն է ????ուրեմն դու այս նոր տարուն բուդ չկերար

Գեա ջան ճիշտ է կյանք ում ինչ աչքով ուզում է, այնպես էլ նայում է ու դրա դեմ մենք ոչինչ չենք կարող անել: Բայց այստեղ հարցն այն է, թե մենք կյանքին ինչ աչքով կնայենք…
Հա, մենք կշարունակենք խանութներից գնումներ անել՝ հաշվի չառնելով այն փաստը, որ մեր կողքին հազարավոր մարդիկ դրանից զուրկ են մնալու: Էստեղ կոնկրետ անզոր ենք, դժվար թե կարողանանք ինչ որ բան անենք, բայց եթե հարսին ամուսինն ու սկեսուրը այնքան են ծեծում,որ սպանում են ու կողքից ծանոթներ, հարազատներ դա տեսնելով երկար ժամանակ ձայն չեն հանել՝ մտածելով, որ դա ընտանեան խնդիր է, միթե դա հանցավոր անտարբերություն չէ??? Իսկ այն երեխան, որի մոր մահվանից հետո, մայրացուն այնքան նսեմացումների է ենթարկել, որ խեղաթյուրել է ամբողջ կյանք??? Միթե նրա բարեկամները չէին կարող ինչ որ բան անել???Կարող էին, բայց չարեցին,որովհետև ավելորդ գլխացավանքի տակ չէին ուզում ընկնել: Էլ չասեմ տղամարդկանց կողմից կանանց վրա բռնի ուժ կիրառելը,մանկատներում կատարվող բռնաբարությունների և սրանց նման շատ այլ բաների մասին,որոնց վերաբերյալ մենք լռում ենք: Միթե այս լռությունն ու անտարբերությունը հանցավոր չեն???
Այո, շատ հարցերում մենք անզոր ենք, բայց շատ բաներ էլ մեզանից է կախված:

[Jarre]

Շնորհակալություն թեմայի հեղինակին հետաքրքիր թեմայի համար

Կարծես թե քննարկում ենք շատ բարդ հարցեր։ Ամեն ինչ պետք է սկսել սկզբից և այնպիսի հարցերից, որոնցում սովորական շարքային քաղաքացին կարող է ինչ որ բան անել։ Օրինակ՝

• օրենքով արգելվում է հասարակական տրանսպորտում ծխելը և բոլոր ուղեվորներից մի կին քաջություն է հավաքում և վարորդին խնդրում է չծխել, իսկ այդ ընթացքում մյուս ուղեվորները լուռ նստած են։ Սա հանցավոր անտարբերության դրսևորումներից մեկն է։ Եթե էս փոքրիկ հարցում չսովորենք հանցավոտ չանտարբեր լինել, ապա վստահ եղեք, որ մեծերում առավել ևս չենք լինի։
• փողոցում մի քանի քյառթեր վիրավորում են այլազգի ուսանողների, բոմժի, որևէ կրոնական կամ քաղաքական կազմակերպության ներկայացուցչի և ներկաներից ոչ մեկը ձայն չի հանում, հակառակը մի բան էլ հավանություն է տալիս դեմքի արտահայտությամբ կամ այլ կերպ։ Սա հանցավոր անտարբերության դրսևորումներից մեկն է։ Եթե էս փոքրիկ հարցում չսովորենք հանցավոտ չանտարբեր լինել, ապա վստահ եղեք, որ մեծերում առավել ևս չենք լինի։
• փողոցում ընկած է մի մարդ և ոչ մեկը չի հետաքրքրվում թե ինչ է եղել, սա նույնպես հանցավոր անտարբերություն է։ Օրինակ մի անգամ մեկը նման վիճակում տեսել է հորս ու մոտեցել ճշտել ու հասկացել է, որ էտ մարդը ավտովթարի է ենթարկվել ու ավտոյի տակ գցողը նրան շուտ դրել է իր մեքենան և հետո մի խուլ փողոցում գցել։ Եթե այդ մարդը մնացածների պես չմոտենար հորս, հայրս կմահանար։ Եթե էս փոքրիկ հարցում չսովորենք հանցավոտ չանտարբեր լինել, ապա վստահ եղեք, որ մեծերում առավել ևս չենք լինի։
• հանցավոր անտարբերություն է նաև այն, որ մենք ընկերական շրջապատում վախենում ենք պաշտպանել նրանց, ովքեր արհամարված են, ովքեր ծաղրի առարկ են դառնում։ Կամ թեկուզ զրույցների ժամանակ, երբ սխալ տեղեկություններ են տարածում հասարակության որևէ խավի նկատմամբ ու մենք գիտենք, որ դա ճիշտ չէ, բայց վախենում ենք ձայն հանել, քանի որ այդպիսով այդ ընկերական շրջապատը, որ կողմ է հնչվող մեղադրանքներին դեմ կկանգնի նաև մեզ։ Եթե էս փոքրիկ հարցում չսովորենք հանցավոտ չանտարբեր լինել, ապա վստահ եղեք, որ մեծերում առավել ևս չենք լինի։

Ու սենց լիքը օրինակներ։ Փորձեմ մի նախադասությամբ ձևակերպեմ ասածս. հանցավոր անտարբերությունը դա բուն խնդիրը չէ, այլ ինչ որ խնդրի արդյունք։ Իմ կարծիքով այդ խնդիրը անազնվությունն է և անարդարությունն է ինքդ քո նկատմամբ, ինչից էլ այն անդրադառնում է նաև հասարակության վրա քո վերաբերմունքում։ Այս հարցին անդրադարձել է way-ը։

Բայց այստեղ մի նուրբ բան էլ կա: Նախ չպետք է անտարբեր չլինենք ինքներս մեր հանդեպ: Եթե դու քեզ մարդ ես համարում, դու քեզ գնահատում ես, հարգանք ունես ինքդ քո հանդեպ, մարդկային արժանապատվություն, չես կարող լինել անտարբեր նաև դիմացինի ու կատարվող երևույթների հանդեպ: Ես դրանում խորին համոզված եմ:

Սկսենք մեզանից ու կտեսնենք, թե հասարակությունը անկախ ամեն ինչից ինչպես է փոխվում:

Իսկ հիմա ուզում եմ խոսել մի վտանգի մասին։ Վտանգ, վատ բան, որը կարող է թաքնվել հանցավոր անտարբեր չլինելու քողի տակ։ Այդ վտանգը արդեն երևացել է այս թեմայում։

Թուրքական երգեր բարձրաձայն հասարակական վայրերում լսող կերպարներից սկսած մինչև .....

Տես, փաստորեն ստացվում է, որ կա մեծ վտանգ ոտնահարելու մարդու ազատությունը, պատճառաբանելով, որ մենք գործում ենք հասարակության շահերի համար։ Ի դեպ ասեմ, որ սկինխեդները նույնպես նույն սկզբունքով են գործում։ Ես Ռուսաստանում մի անգամ ունեցել եմ առիթ իրենց հետ զրուցելու և նրանք խորապես համոզված են, որ արտասահմանցիներին ջարդուփշուր անելը միտված է պաշտպանել հասարակության շահերը։

Իսկ եթե անդրադառնամ թուրքական երգերի մեջբերմանը, ապա ներողություն խնդրելով կոնկրետությանս ու աննրբանկատությանս համար, ուզում եմ ասել, որ դա ոչ մեկիդ գործը չէ, թե մարդ ինչ ազգի երաժշտություն է լսում։ Ես այստեղ վտանգ եմ տեսնում հատկապես թուրքական որակավորման մեջ, քանի որ դա նացիոնալիզմի փոքրիկ արտահայտում է։ Փաստորեն թուրքական լսելը հանցանք է, հետևաբար դա հանդուրժելը հանցավոր լռություն

Ինչո՞ւ չնշել, որ մեր անճաշակ էստրադան շատ ավելի է տհաճ ու վատ է թուրքական որակով ազգային երաժշտությունից։

Եթե դու թուրքական լսողին ուզում ես խնդրես, որ ինքը անջատի բարձր երաժշտությունը, ուրեմն դու պիտի նման վերաբերմունք դրսևորես բոլոր տեսակի երաժշտություն լսողների հանդեպ, անգամ հայկական գեղեցիկ ազգային երգեր լսողներին, քանի որ քո սկզբունքն է, որ բարձր երաժշտությունը խանգարում է մյուս մարդկանց։ Իսկ եթե քո համար արդեն կապ ունի, թե որ երաժշտությունն է կոնկրետ որ ոճն է խանգարում, ուրեմն դա արդեն ոչ թե հանցավոր չանտարբերություն է, այլ անձնական ճաշակը մարդու վզին փաթաթել։ Նույն սկզբունքով եթե շարժվենք ուրեմն պիտի լռեցնենք ցանկացած քաղաքական, կրոնական և հասարակական կազմակերպության, որը մեր անձնական ու սուբյեկտիվ կարծիքով քըխ ա....

Ու վերջու մի բան էլ։ Իրականում մարդկությունը էսօր պատրաստ չի լսել հանցավոր չանտարբեր մարդկանց, քանի որ սովորաբար նման մարդիկ ԶԼՄ-ների միջոցով ներկայացվում են որպես ազգի թշնամիներ և ազգը պառակտողներ և նման մարդկանց միշտ ճնշած են պահում ու մենք էլ երկու ձեռքով ծափ ենք տալիս։ Օրինակները շատ են, թե քաղաքական հարցերում, թե կրոնական և թե հասարակական այլ ոլորտներում։

[Mark Pauler]

Հարգելիներս, ինձ շատ կներեք, բայց դուք զոմբիացված վիճակում եք:
ինչու՞: Որովհետև իրական լուծումներ չեք փնտրում: Ինչու՞ չեք փնտրում: Որովհետև մի քանի տականքներ ձեզ համոզել են իրանց ամենակարողությունը:
Լաաաավ… Դեռ էդ տականքները մի քանիսն են, բա են մնացած մանր-մունր շնագայլերը, որ իսկապես իրանցից բան չեն ներկայացնում - նրանց դեմ ինչի՞ չեք ըմբոստանում: Մենակ չասեք, որ բոլորիդ շեֆերը արյունարբու սրիկաներ են: Հաստատ չէ: Ուղղակի էս մրցակցային շուկայում իրանք էլ են փորձում քիչ վարձատրեն, շատ աշխատացնեն, որ մի երկու կոպեկ ավել աշխատեն:
Ես բազմաթիվ պրոյեկտներ եմ կյանքի կոչել: Ու դրանց գնագոյացման մեջ աշխատուժի զբաղեցրած մասը ամենափոքրն է եղել, բայց ամենակարևորը: Եթե ուզում եք, որ ձեզ գնահատեն, նախևառաջ ինքներդ ձեր "գինը" ճիշտ դիրքում պահեք:
Ես չեմ առաջարկում կտրուկ քայլեր անեք, օրինակ՝ հեղաշրջում, հեղափոխություն, ես առաջարկում եմ ընդամենը ամեն մեկդ նեցուկ կանգնեք Ձեր հայրենակցին, գործընկերոջը…
Ախր մեր պրոբլեմները հենց մեր ուղեղում են ծնվում, երբ ասում ենք, որ չենք կարող, ուժ չունենք…
Օրինակ բերեմ??? 10 մեքենա ունեցող տաքսի սերվիսի վարորդն էլ ա շահագործվում 150 մեքենա ունեցողինն էլ: Պրոբլեմը ստեղ մեր ՕԼԻԳՈՖՐԵՆ (Էս բառը շատ եմ սիրում) օլիգարխները չեն: Պրոբլեմը մեր ուղեղում է նստած ու դեռ երկար կմնա քանի դեռ...
ԼՌՈՒԹՅՈՒՆԸ ՍԵՐՄԵՐ Է ԳՑԵԼ ՁԵՐ ՈՒՂԵՂՈՒՄ: ՍԵՐՄԸ ԱՃԵԼ ՈՒ ԱՐՄԱՏՆԵՐ Է ՁԳԵԼ ՄԻՆՉԵՎ ՁԵՐ ՍԻՐՏԸ: ԿԱՄ ԿՀԱՍԿԱՆԱՔ ԱՐՄԱՏԱԽԻԼ ԿԱՆԵՔ ԱՅՆ ԿԱՄ ԷԼ ՇՈՒՏՈՎ ՀԱՎԵՐԺ ԿԽԼԱՑՆԵՔ ՁԵՐ ԽԻՂՃԸ:

[Mark Pauler]

Jarre շնորհակալ եմ թեմային արձագանքելու համար:

Եթե էս փոքրիկ հարցում չսովորենք հանցավոտ չանտարբեր լինել, ապա վստահ եղեք, որ մեծերում առավել ևս չենք լինի։

Ոսկի բառեր են:
Բայց թուրքական ու ադրբեջանական հայրենասիրական երգերի Հայաստանում տարածողների հանդեպ էլ չեմ կարա անտարբեր լինել: Հա, ես մի քիչ նացիոնալիստ եմ: Բայց հարցը մենակ դրանում չի: Կարաս գոնե մի ադրբեջանական երգ ասես, որ արվեստի գործ ա??? Չեմ կարծում, որ Հայրենական Մեծ Պատերազմի ժամանակ Սովետական Միությունում Բախ, Մոցարտ, Վագներ, Հայդեն լսելը ամոթալի ա եղել : Շատ էլ որ նրանք ավստրացի կամ գերմանացի են եղել...
Բայց ախր էդ թուրքական երգերը, հերիք չի մեր ամենաքյարթու ռաբիզից էլ վատն են, դեռ հետն էլ հակասում են մեր ներկայիս հայրենասիրական հասկացողություններին:

[Գեա]

Իսկ եթե անդրադառնամ թուրքական երգերի մեջբերմանը, ապա ներողություն խնդրելով կոնկրետությանս ու աննրբանկատությանս համար, ուզում եմ ասել, որ դա ոչ մեկիդ գործը չէ, թե մարդ ինչ ազգի երաժշտություն է լսում։ Ես այստեղ վտանգ եմ տեսնում հատկապես թուրքական որակավորման մեջ, քանի որ դա նացիոնալիզմի փոքրիկ արտահայտում է։ Փաստորեն թուրքական լսելը հանցանք է, հետևաբար դա հանդուրժելը հանցավոր լռություն

Ինչո՞ւ չնշել, որ մեր անճաշակ էստրադան շատ ավելի է տհաճ ու վատ է թուրքական որակով ազգային երաժշտությունից

հարգելի Jarre թույլ տուր մի քիչ քեզ հետ չհամաձայնել:Այն որ մեր էստրադան անորակ է անճաշակ է ,անիմաստ է, ճահիճ է, զզվելի է և այլն և այլ հայտնի է համենայն դեպս բոլոր նրանց ,ովքեր խուլ ու կույր չեն և ունեն գոնե մի քիչ ճաշակ(վախենամ հիմա էլ վրդովվեն այն մարդիկ ովքեր սիրում են ՀԷ և իմ բառերը համարեն իրենց ինքնասիրությունը վիրավորող և ոչ կոռեկտ) բայց չէ որ դրա մասին բարձրաձայնվում է :Այսօրվա ՀԷ ողբալի վիճակի պատճառներից մեկն էլ այն է , որ այն ծառայում է թուրքազզվելիաղառն երաժշտության սիրահարների պահանջները բավարարելուն քանի որ օրինակ Տաթևիկ Հովհաննիսյանի "Հովերի" տակ հարսանիքներում տրնգի չես պարի :Ու այսպես այդ այլանդակությունը տարածվում է դառնում առօրեական ականջի համար սովորական,ու լսողներն էլ դառնում են կեղծ մշակույթի կրող:Ու եթե վերի սարից իջած շոփերին տանում է էդ երաժշտությունը,գոնե կողքից հասկացողները ոչ թե պետք է լռեն այլ փորձեն պայքարել որ էդ մարդու ուղեղը վերջնականորեն չլվացվի:
ՀԳ ի դեպ հենց նույն պատճառով էլ թուրքերն ու ազերիները կոկորդով մեկ ղժժում են թե մենք մշակույթային գողեր ենք,իսկ մեր պետությունը մինչև վերջին ժամանակներս հանցավոր անտարբերությամբ լռում էր...
Իսկ այլանդակությունը շարունակվում է տարածվել ու տարածվել.....

[Գաղթական]

Ի՞նչ եք կարծում, մեր հասարակության մեջ կարելի է փոխել լռելու ու անտարբեր անցնելու հանցավոր սովորությունը:

ոչ միայն կարելի է, այլև պետք է

ու, ինչքան էլ ասովոր չհնչի, որքան շուտ դա փոխվի, այնքան ավելի կմոտենա Հայ ազգի գաղափարական վերածննդի ժամանակաշրջանը..

իմ համեստ կարծիքով, այստեղ խնդրի առարկան շատ ավելի խորն է, քան այսօրվա օլիգարխների նկատմամբ տածած «վախը»..

կատակ բան չի՝ հազարամյակով ազգիդ ճնշող մեծամասնությունը Հայազգի ու Հայեցի ղեկավարի երես չի տեսել.. օտարազգի դրածոն էլ իր նվիրական պարտքն է համարել ստորացնել ու ամենահասու ու անմարդկային միջոցներով ճնշել տեղաբնակներին, որ արժանապատվության զգացողություն չունենալով՝ ի զորու չլինեն ապստամբել այն պետության դեմ, որի կազմի մեջ մտնում են..
զավթիչի տարրական մտածելակերպ..
ով էլ փորձել է սրա դեմ խոսել՝ լավագույն դեպքում գլխատվել է

ու այսպես էլ մենք սերնդե սերունդ դաստիարակվել ենք՝ եթե դժգոհել՝ ապա լուռ..

այսպիսով այսօրվա Հայ իրականության մեջ իրական պատվախնդրությունն ու ազատամտությունը գեղեցիկ լեգենդներ են, որոնք լրիվ պատահական կարող են հանդիպել 1 Հայի մոտ 10000-ից..

ասածիս վառ օրինակ.
եթե չեչենը իր երեխային կսովորացնի՝ «ընտանիքիդ կամ ազգիդ պատվին մեկը կպավ՝ կյանքիդ գնով էլ լինի վրեժ պիտի հանես», ապա Հայ ծնողն իր երեխային կխրատի՝ «վայ բալա ջան, փորձանքից հեռու մնա, գործ չունես», ..
և թերևս հենց դա էլ պատճառն է, որ բազում Հայ նախարարներ օտար բանակներին ընդդեմ աղ ու հացով էին դուրս գալիս..


հիմա մեր գլխավոր կոմպլեքսներից.
- եթե ղեկավար է, ուրեմն իրեն ամենազոր պիտի զգա ու ինչ ուզի անի.. (ինչի էդ օլիգարխ ասածը Հայի ծնունդ չի՞.. ուղղակի նա էլ է մտածում, որ իրեն հենց էդպես պիտի պահի, որ վախենան, չէ՞ որ ղեկավար է..)
- ինչ ուզում է լինի՝ քանի բանը քեզ չի հասել՝ գործ չունես.. գնա նստի սեղանին ճոխ-ճոխ բաժակաճառեր ասա.. տաք-տաք սրան նրան հայհոյի քո ընկերների ներկայությամբ.. բայց վտանգի պահին փորձանքից հեռու մնա..


հիմա ասածս ինչ էր.
եթե ուզում ենք սա փոխել՝ կարող ենք նաև սեփական օրինակներով ցույց տալ շրջապատողներին, որ անարդարության դեմ կարելի է նաև չլռել..
չէ՞ որ բազում մարդիկ գաղտնի կուրախանային տեսնելով դա, բայց երբ իրենց հարցնես՝ իսկ դո՞ւ ինչի ես լռում, կասեր՝ բոլորը լռեցին՝ ես էլ լռեցի..

բայց սրա տված ծիլերը, իհարկե, չեն կարողանա համեմատվել համազգային կամ, գոնե, համապետական ծրագրի հետ, որը իրականացնելու լծակներ ունեն միայն ՀՀ իշխանությունները..
հրավիրեն բանիմաց հոգեբանների խորհուրդ ու ամենատարբեր ծրագրեր ու ագիտացիաներ մշակել, որոնք, ժամանակի հետ, ի զորու կլինեն վերականգնել Հայ մարդու կորցրած ինքնասիրությունը ու կօգնեն նրան ազատվել ստրկամտությունից..
ու, ամենաամենակարևորը, պայմաններ ստեղծել, որ ՀՀ քաղաքացին ինքն իրեն պաշտպանված զգա գոնե սեփական երկրում..
թող էլի քերթեն.. «զարգացած» երկրներում ավելի դաժան են քերթուն սեփական քաղաքացուն.. բայց թող գոնե չստորացնեն..


ահա սա էլ ի նկատի ունեյի գրառմանս սկզբում՝ գաղափարական վերածնունդ ասելով..
եթե, հանկարծ, Հայազգիների մեծ մասը վերսկսի հպարտանալ իր ազգային պատկանելիությամբ, ամենահնարավոր ու անհնարին հրաշքներ կգործեն հանուն Հայաստանի ու Հայ ազգի՝ ծառայեցնելով այդ նպատակին յուրաքանչյուրիս ներուժն ու ռեսուրսը..

[Վիշապ]

Էստեղ դու որտեղ ոչ կոռեկտ հարց տեսար???

Մարկ ջան, դու նախ ասում ես «եթե մարդիկ հասկանան, որ այսինչը անելով կարելի է այնինչին հասնել» ու հետո հարցնում ես՝ «կա՞ մեկը, որ այսինչը արել է», այսինքն քո հարցադրումը ենթադրում է, որ այստեղ կան անհասկացող մարդիկ, ինչին էլ վերաբերում էր իմ ասելիքը Ես չեմ պնդում որ դու այդպես ես կարծում, բայց այդպես ստացվում է քո հարցադրումից, հաշվի առ, որ դու թեման բացել ես «Հոգեբանություն և (մանավանդ) Փիլիսոփայություն» բաժնում, որտեղ չի կարելի չորով որևիցե խնդիր վերագրել մարդկային անհասկացողությանը, որովհետև այդպես շատ պարզ է, բայց անհասկանալի Իհարկե կարելի է անհասկացողությունը և/կամ չիմացությունը ներկայացնել որպես մարդուս հետ առնչություն ունեցող բոլոր խնդիրների պատճառ ու համարել խնդիրը ձևակերպված: Բայց իրականում այդպե՞ս է, որ: Արդյո՞ք հանցավոր անտարբերության դրսևորում ցուցաբերած բոլոր անձինք անհասկացողներ են: Այստեղ թույլ տվեք ընդմիջել, ես կշարունակեմ լսել Ձեր կարծիքները:

[Mark Pauler]

Մարկ ջան, դու նախ ասում ես «եթե մարդիկ հասկանան, որ այսինչը անելով կարելի է այնինչին հասնել» ու հետո հարցնում ես՝ «կա՞ մեկը, որ այսինչը արել է», այսինքն քո հարցադրումը ենթադրում է, որ այստեղ կան անհասկացող մարդիկ, ինչին էլ վերաբերում էր իմ ասելիքը Ես չեմ պնդում որ դու այդպես ես կարծում, բայց այդպես ստացվում է քո հարցադրումից, հաշվի առ, որ դու թեման բացել ես «Հոգեբանություն և (մանավանդ) Փիլիսոփայություն» բաժնում, որտեղ չի կարելի չորով որևիցե խնդիր վերագրել մարդկային անհասկացողությանը, որովհետև այդպես շատ պարզ է, բայց անհասկանալի Իհարկե կարելի է անհասկացողությունը և/կամ չիմացությունը ներկայացնել որպես մարդուս հետ առնչություն ունեցող բոլոր խնդիրների պատճառ ու համարել խնդիրը ձևակերպված: Բայց իրականում այդպե՞ս է, որ: Արդյո՞ք հանցավոր անտարբերության դրսևորում ցուցաբերած բոլոր անձինք անհասկացողներ են: Այստեղ թույլ տվեք ընդմիջել, ես կշարունակեմ լսել Ձեր կարծիքները:

Հարցս պատասխան ստանալու ակնկալիքով չէի տվել, այլ որպես իմ խոսքերի իրավացիության ապացույց: Այդպես էլ ստացվեց: Ոչ ոք չհերքեց իմ ասածը ասելով, թե հաճախ հանդիպել է նմանատիպ սրտացավության... Ես այստեղ փորձում եմ հասնեմ գրագետ բանավեճի ու կարծիքների բախումների: Միայն այդպես կարելի է թեման ակտիվացնել ու ուշադրության արժանացնել:
Հոսով եմ դու էլ իմ հարցադրումները քննադատելուց բացի քո կարծիքը կասես բուն թեմայի նյութի մասին կամ գուցե ինքդ ինչ-որ հարցադրում անես ու էդպես հետաքրքրություն ու թարմություն կավելացնես այստեղ:

[Mark Pauler]

... հիմա ասածս ինչ էր.
եթե ուզում ենք սա փոխել՝ կարող ենք նաև սեփական օրինակներով ցույց տալ շրջապատողներին, որ անարդարության դեմ կարելի է նաև չլռել..
չէ՞ որ բազում մարդիկ գաղտնի կուրախանային տեսնելով դա, բայց երբ իրենց հարցնես՝ իսկ դո՞ւ ինչի ես լռում, կասեր՝ բոլորը լռեցին՝ ես էլ լռեցի..

բայց սրա տված ծիլերը, իհարկե, չեն կարողանա համեմատվել համազգային կամ, գոնե, համապետական ծրագրի հետ, որը իրականացնելու լծակներ ունեն միայն ՀՀ իշխանությունները..
հրավիրեն բանիմաց հոգեբանների խորհուրդ ու ամենատարբեր ծրագրեր ու ագիտացիաներ մշակել, որոնք, ժամանակի հետ, ի զորու կլինեն վերականգնել Հայ մարդու կորցրած ինքնասիրությունը ու կօգնեն նրան ազատվել ստրկամտությունից..

Բավական ա հույսներս դնենք մի բանի վրա, որ մոտ ապագայում չի լինելու:
ՀՀ իշխանությունները նույնիսկ չեն կարողանում համընդհանուր մի գաղափար գտնեն ու դրա շուրջ համախմբեն ազգին կամ չեն ուզում... ուր մնաց հոգեբանների խորհուրդ.... ծրագրեր.... Ու որպեսզի թեման չքաղաքականացնեմ այլ էլի դնեմ իր ուղղու վրա մի հայտարարություն կանեմ: Եթե կա մեկը, որ ունի լուրջ խնդիրներ` կլինի դա առողջական, հոգեբանական, իրավունքի ոտնահարման կամ մի այլ ոլորտի, թող կիսվի մեր բոլորի հետ, իսկ մենք համախմբվենք ու փորձենք ապացուցենք, որ պատրաստ ենք իրար օգնենլ:

[Tig]

Մարկ ջան, նախ շնորհակալություն թեմայի համար:

Խնդիրը իրոք որ խորը հոգեբանականա: Որը գալիսա դեռ շատ վաղուց ու գենետիկ խորությամբա նստած մեր մեջ: Տասնյակ սերունդներ են դաստիարակվել այս հոգեբանությամբ ու մեկ կամ երկու սերնդի շրջանակներում դա վերականգնելը երևիթե անհնարա: Պատճառները շատ են, թե կրոնական, թե սոցիալական, թե հասարակակարգային...

Բայց հիմա ոնց առնել դրա դեմը: Շատ դեպքերա լինում, երբ մտքով հասկանում ես, թե ինչ պիտի անես, բայց իրակաում չես կարողանում ծպտուն հանել: Որովհետև էդ վախերը շատ խորն են նստած մեջդ… Կարծում եմ ամեն ինչ պիտի սկսել դաստիարակությունից: Եթե էսօր մենք հասկանում ենք, որ պիտի պայքարենք մեր իրավունքների համար, բայց շատ դեպքերում վախը ու կոմպլեքսները դա թույլ չեն տալիս, ապա գոնե պիտի աշխատենք հնարավորինս այդ ամենը չփոխանցել մեր երեխաներին ու նրանց մեջ լրիվ ուրիշ որակներ դաստիարոկել: Իհարկե ամենալավ դաստիարակման միջոցը սեփական օրինակնա ու հնարավորինս պիտի դա էլ ցուցադրվի, բայց դե եթե շատ դեպքերում անհնարա հաղթահարել ներքին վախերդ, գոնե պիտի հնարավորինս դա չցուցադրել ու գոնե գաղափարապես ճիշտ ուղղորդել երեխաներին: Կարծում եմ այս գործընթացը արդեն իսկ սկսվելա, քանի որ արդեն ընդունում ենք այս խնդիրը և խոսում դրա մասին… Մնումա այս շրջանակները ավելի ու ավելի լայնացնել ու ֆորումային քննարկումներից դուրս հանել…

[Mark Pauler]

Մարկ ջան, նախ շնորհակալություն թեմայի համար:

Խնդիրը իրոք որ խորը հոգեբանականա: Որը գալիսա դեռ շատ վաղուց ու գենետիկ խորությամբա նստած մեր մեջ: Տասնյակ սերունդներ են դաստիարակվել այս հոգեբանությամբ ու մեկ կամ երկու սերնդի շրջանակներում դա վերականգնելը երևիթե անհնարա: Պատճառները շատ են, թե կրոնական, թե սոցիալական, թե հասարակակարգային...

Բայց հիմա ոնց առնել դրա դեմը: Շատ դեպքերա լինում, երբ մտքով հասկանում ես, թե ինչ պիտի անես, բայց իրակաում չես կարողանում ծպտուն հանել: Որովհետև էդ վախերը շատ խորն են նստած մեջդ… Կարծում եմ ամեն ինչ պիտի սկսել դաստիարակությունից: Եթե էսօր մենք հասկանում ենք, որ պիտի պայքարենք մեր իրավունքների համար, բայց շատ դեպքերում վախը ու կոմպլեքսները դա թույլ չեն տալիս, ապա գոնե պիտի աշխատենք հնարավորինս այդ ամենը չփոխանցել մեր երեխաներին ու նրանց մեջ լրիվ ուրիշ որակներ դաստիարոկել: Իհարկե ամենալավ դաստիարակման միջոցը սեփական օրինակնա ու հնարավորինս պիտի դա էլ ցուցադրվի, բայց դե եթե շատ դեպքերում անհնարա հաղթահարել ներքին վախերդ, գոնե պիտի հնարավորինս դա չցուցադրել ու գոնե գաղափարապես ճիշտ ուղղորդել երեխաներին: Կարծում եմ այս գործընթացը արդեն իսկ սկսվելա, քանի որ արդեն ընդունում ենք այս խնդիրը և խոսում դրա մասին… Մնումա այս շրջանակները ավելի ու ավելի լայնացնել ու ֆորումային քննարկումներից դուրս հանել…

Եթե ենթադրենք, որ այս խնդիրը գենետիկ խորությամբ ա նստած մեր մեջ, ուրեմն բացասական երևույթը պետք է դիտարկել, որպես ազգի առանձնահատուկ բնորոշ գիծ, իսկ ես համոզված եմ, որ դա այդպես չի:
Մենք ընդունակ ենք համախմբվելու, իրար նեցուկ կանգնելու, մեկս մյուսի ինքնասիրությունը պաշտպանելու... Համաձայն եմ, որ պատերազմները, արհավիրքները ու ծանր օրերին նվիրյալների ինքնազոհողությանը ազգի գենոֆոնդի վրա կարող էին թողնել սպի, ինչպես նաև սրիկաների անջնջելի հետքն ա դրոշմվել մեր մեջ, բայց դա բավական չի որ հասարակության ժամանակավոր հիվանդությունը դարձնենք ազգային առանձնահատկություն:

իսկ գրածդ երկրորդ պարբերության հետ երկու ձեռքով կողմ եմ: Միայն մի բան կավելացնեմ: Սկսել է պետք ինքնադաստիրակումից:
Ես կարծում եմ, երբ հարցը վերաբերվում է սեփական անձի դաստիրակման հարցին "Չեմ կարող" արտահայտությունը քիչ ա պետք օգտագործել կամ ընդհանրապես չի կարելի օգտագործել: Մեր երեխաների համար մենք ամենամեծ հեղինակություններն ենք: նրանք մեզ են փորձում նմանվել ու մեզանից շատ բաներ են ընդօրինակում, իսկ երեխաներից դժվար թե մի բան կարողանանք թաքցնենլ:

Ինչպես դու ես ասում "Մնումա այս շրջանակները ավելի ու ավելի լայնացնել ու ֆորումային քննարկումներից դուրս հանել…"
Արի դեռ Ակումբի արձագանքները մարսենք, իսկ հետո կարելի է և գործնական քայլերի անցնել ինչ-որ մի ուղղությամբ: Ու համոզված եմ այդ ուղղությունը հնարավորինս չքաղաքականացված պիտի լինի:

[Jarre]

Նկատեցի, որ շեշտը դրվում է Հայաստանի և հայ ազգի վրա։

Թույլ տվեք ասել, որ սա տարածաշրջանային կամ ազգային խնդիր չէ, սա համամարդկային պրոբլեմ է, ուղղակի մարդկային ու ազգային տարբեր խմբերում էտ անտարբերությունը տարբեր ձևերով է դրսևորվում։ Օրինակ.

Ռուսաստանում սկինխեդները կարող են մարդաշատ վայրերում քացու տակ գցել ու սատկացնել իմ ու քո նման «սևերին» ու շրջապատի մարդկանցից ոչ մեկը չի խառնվի նման կռվի։ Չեն մտածի անգամ, որ կարելի է բոլորով հարձակվել ու դադարեցնել այդ կռիվը ու մի լավ սատկացնել նացիոնալիստներին։ Չկա համախմբվածություն ու որ ավելի ցավալի է շատերը անգամ թքած ունեն այդ արարքների վրա։ Իսկ օրինակ Հայաստանում, եթե մի խումբ փորձի նման բան անել շատ շատերը կխառնվեն և չեն թողնի։ Ես չեմ խոսում առհասարակն վիճաբանությունների մասին, այլ խոսում եմ ազգային ու ռասայական հողի վրա կատարվող ծեծկռտուքների մասին։

Բայց օրինակ նույն ձևով ռուսը երբեք թույլ չի տա ոտնահարել իր իրավունքները, իսկ մենք ձայն չենք հանում նման դեպքերում։

Փաստորեն ստացվում է, որ բոլոր ազգերում էլ, բոլոր երկրներում էլ տարածված է հանցավոր անտարբերությունը, ուղղակի այն ունի տարբեր դրսևորումներ։ Ու եթե մի տեղ չկա նման անտարբերություն մարդու իրավունքների հարցում, ապա հաստատ կա այլ հարցում։

Կարելի է ասել, որ հանցավոր անտարբերությունը մարդ արարածի գենետիկ բագաժն է, որ ուր որ գնա հետը տանում է, ուղղակի պայմանների տարբերության պատճառով տարբեր ձևերով է դրսևորվում