Ամոթ՝ հարազատի վարքի պատճառով

[Ֆոտոն]

Հաճախ ընկերը կամ հարազատը այնպիսի բան է անում, որ ամաչում ենք: Երբեմն դա ուղղակի բնավորության արտահայտում է, երբեմն սխալ պահվածք, երբեմն օրենքի խախտում, երբեմն էլ սխալ է ուղղակի մեր ընկալմամբ:
Պե՞տք է ամաչել մեր ընկերների պահվածքի պատճառով: Այսինքն՝ կոպիտ ասած, իրավունք ունե՞նք ուրիշի փոխարեն ամաչելու:
Մենք պատասխանատու ե՞նք բացի մեր արածներից այլ արարքների համար:

Երբեմն էլ մեր ծնողներն են մեր արարքների պատճառով ամաչում:
Արդյոք ծնողը երեխայի արարքների համար պատասխանատու է՞:
Երեխա ասելով նկատի չունեմ հենց 18 տարեկանից ցածր:
Նշեմ, որ հանցավոր կամ պատժելի արարքների մասին չէ խոսքս:

Հ.Գ. Կարծես ենթադրվում է, որ եթե պատասխանատու ես, ապա կամաչես: Եթե պատասխանատու չես, ապա կմտածես, որ քեզ հետ դա կապ չունի, թող ինքը ամաչի:

[Գևոր]

Այո հաճախ մենք ասոցացվում ենք ուրիշների հետ..ուզես, թե չուզես.

Պատասխանատվության ու մեղավորության զգացումներ ...երևի նախ պիտի դրանք տարբերել "զգացողական" մակարդակով.

[Սլիմ]

Հաճախ ընկերը կամ հարազատը այնպիսի բան է անում, որ ամաչում ենք: Երբեմն դա ուղղակի բնավորության արտահայտում է, երբեմն սխալ պահվածք, երբեմն օրենքի խախտում, երբեմն էլ սխալ է ուղղակի մեր ընկալմամբ:
Պե՞տք է ամաչել մեր ընկերների պահվածքի պատճառով: Այսինքն՝ կոպիտ ասած, իրավունք ունե՞նք ուրիշի փոխարեն ամաչելու:
Մենք պատասխանատու ե՞նք բացի մեր արածներից այլ արարքների համար:

Երբեմն էլ մեր ծնողներն են մեր արարքների պատճառով ամաչում:
Արդյոք ծնողը երեխայի արարքների համար պատասխանատու է՞:
Երեխա ասելով նկատի չունեմ հենց 18 տարեկանից ցածր:
Նշեմ, որ հանցավոր կամ պատժելի արարքների մասին չէ խոսքս:

Հ.Գ. Կարծես ենթադրվում է, որ եթե պատասխանատու ես, ապա կամաչես: Եթե պատասխանատու չես, ապա կմտածես, որ քեզ հետ դա կապ չունի, թող ինքը ամաչի:

Եղելա, բայց ոչ թե ամաչել եմ բարեկամիս համար , այլ ամաչել եմ , որ էտ մարդը իմ բարեկամնա Մի դեպք պատմեմ` մի անգամ, տարիներ առաջ, մորաքրոջս տղայի հետ գնացել էինք իմ ծանոթի մոտ, որ լավ արտասահմանյան կոշիկներ էր բերում ու էտ կոշիկներից էստեղ դեռ չկար, ինչ որ հատուկ չքրտնացնող: Ես ասել էի որ մորքուրիս տղանա , որ նոռմալ գնով տա , էտ աղջիկն էլ բա խնդիր չկա, դու ինձ գիտես կասեմ էսքան դրամ (գինը չեմ հիշում կոնկրետ, բայց էտ ապրանքի համար բավականին էժան էր) ու մորաքրոջս տղային էլ էի ասել, որ մոտ մարդա հարմար գինա ասում, չսակարկես (էտ բազառ վիճակը տանել չեմ կարողանում) : Հագավ փորձեց, դուրը եկավ, էս աղջիկն էլ սկսեց փաթեթավորել: Մեկ էլ մորաքրոջս տղան, բա ինչքան էր, էս աղջիկն էլ, դե ասել եմ -էսքան: Էս մորքուրիս տղան, բա չէ , շատ թանկա, չէ , մի փաթաթի, չեմ վերցնում: Ես էդտեղ գետինն էի մտնում, ինչ ամոթ էր որ իմ եղբայրը էս կարգի անհասկացող էր: Ու գնացինք, դրանից հետո ես իրա հետ քիչ էի շփվում:

Չեմ գտնում, որ պատասխանատու եմ ընկերներիս կամ բարեկամներիս արարքների համար:
Իսկ ինչ վերաբերվումա ծնողներին , կարծում եմ ծնողը պատասխանատույա երեխայի համար ինչ տարիքում էլ լինի երեխան, քանի որ իրա դաստիարակություննա ու արդյունքը իրա ճիշտ կամ սխալ դաստիարակություննա:

[Սոֆյա]

Մենք ինչ որ չափով կամա թե ակամա միշտ էլ պատասխանատու ենք բոլոր նրանց համար, ում հետ շփվում ենք, առավել ևս եթե մեր օրինակով կարող ենք նրանց ուղղել կամ օգնել: Երևի դա ավելի շատ բնավորություն է: Ապրենք այնպես, որ մեր ծնողները մեզ համար չամաչեն, եսասիրություն կլինի մոռանալ, որ նրանք իրենց կյանքի գլխավոր իմաստը մեր մեջ են տեսնում: Ծնողի պատասխանատվությունը երեխայի հանդեպ ինքնուրույնության ու տարիքի հետ նվազում է, բայց չի վերանում: Մենք պատասխանատու ենք նաև նրանց համար, ում վարժեցրել ենք:

[ministr]

Իմ հետ էլ է պատահել: Չնայած իմ դեպքում փեսան էր...

[Ariadna]

Երևի թե բոլորի հետ էլ պատահում է, բայց նաև բնավորության հարց էլ է, մարդ կա, որ առանձնապես չի նեղվի, եթե իր կողքինը իրեն այնքան էլ լավ չպահի, եթե էդ կողքինը իր երեխան կամ շատ մոտիկ հարազատը չի։ Անձամբ ես լարվում եմ ցանկացած դեպքում։ Պարտադիր չի երեխադ լինի, ծնողիդ համար էլ կարող ես լարվել, վայ սխալ բան չխոսի, չասի, քո շատ մտերիմ ընկերոջ կամ ընկերուհու համար՝ նույնպես, ամեն դեպքում, եթե էդ մարդը էդ րոպեին կողքիդ է, չես կարող կարևորություն չտալ ու ասել՝ ինձ ինչ։

[Yeghoyan]

Հաճախ ընկերը կամ հարազատը այնպիսի բան է անում, որ ամաչում ենք: Երբեմն դա ուղղակի բնավորության արտահայտում է, երբեմն սխալ պահվածք, երբեմն օրենքի խախտում, երբեմն էլ սխալ է ուղղակի մեր ընկալմամբ:
Պե՞տք է ամաչել մեր ընկերների պահվածքի պատճառով: Այսինքն՝ կոպիտ ասած, իրավունք ունե՞նք ուրիշի փոխարեն ամաչելու:
Մենք պատասխանատու ե՞նք բացի մեր արածներից այլ արարքների համար:

Մենք ուզենք թե չէ շփվում ենք տարբեր մակարդակի մարդկանց հետ, ու ուզենք թե չէ ինչ-որ ձևով մեր ծանոթների վատ արարքները նաև մեզ են վերաբերում՝ ես այսպես եմ մտածում:
Մի օրինակ ասեմ, մի քիչ կոպիտ օրինակ է, բայց տեղին է: Իմ դասընկերոջ եղբայրը մարդ էր սպանել, ու մեզ ճանաչողները ինձ ամեն անգամ տեսնելուց հարցնում էին էդ ճիշտա, ու ամեն անգամ ես էի գետինը մտնում, նենց տպավորություն էր կարծես ես էի սպանել/ծայրահեղություն էր օրինակս, բայց նույն հաջողությամբ էլ մյուս արարքներն են վատ ազդեցություն թողնում/:
Ոչ թե իրավունք ունենք, այլ ուզենք թե չէ, մեր ներսից է գալիս ամոթը, չի նայում ով էր վատ արարքի հեղինակը, ինքը քո հարազատն էր, դու պատասխանատվություն չես կրում իրա արարքի պատճառով, բայց դու գիտակցում ես դա վատ էր ու ամաչում ես իրենից շատ: Ինչ-որ տեղ պատասխանատվություն ես զգում, որովհետև մտածում ես դու կարող էիր կանխել այդ վատ արարքը, եթե դրա մասին խոսացած լինեիր, կամ այլ հանգամանքներում արարքը կատարողին հասկացրած լինեիր, որ իրա այդ վատ արարքի պատճառով իր ընկերն է ամաչելու: Հնարավոր է դրանից հետո այդ արարքը չկատարվեր, ու ամաչելու կարիք չլիներ ուրիշի պատճառով:

[Արիացի]

Ընկերոջ հետ կապված ժողովուրդը ասում է. "Ասա ով է ընկերդ, ասեմ ով ես դու": Հետևաբար, եթե ընկերը էնպիսի բան ա անում, որի համար դու պտի ամաչես ու վատ զգաս քեզ, ուրեմն սխալվել ես ընկերոջ հարցում ու ձեր ընկերությունը սխալ է:
Իսկ ծնող երեխա հարաբերություններում իրավիճակը մի քիչ ավելի բարդ է, քանի որ երեխան ինչ-որ առումով էդ ծնողի ստեղծածն է, նրա դաստիարակությունն է ստացել ու երբ երեխան մի սխալ բան է անում, ծնողը ակամայից դրանում իր մեղքն է տեսնում, մտածում է, որ սխալ է դաստիարակել, կամ դրա նման բաներ:

[Farfalla]

Իմ հետ էլ են տենց դեպքեր պատահել ու միշտ նույն մարդու պատճառով: Մի ընկերուհի ունեի, ամեն անգամ իրա հետ ինչ-որ տեղ գնալուց պարտադիր պետքա ամաչեի իրա պահվածքի համար: Հիմա աշխատում եմ իրա հետ էլ չշփվեմ:

[One_Way_Ticket]

Ես արտասահմանյան օդանավակայաններում հաճախ ամաչում եմ հայ ազգի համար:

[Ֆոտոն]

Այո հաճախ մենք ասոցացվում ենք ուրիշների հետ..ուզես, թե չուզես.

Պատասխանատվության ու մեղավորության զգացումներ ...երևի նախ պիտի դրանք տարբերել "զգացողական" մակարդակով.

Իսկ ինչու՞ ենք ասոցացվում ուրիշների հետ, չէ՞ որ ամեն մեկս անհատականություն ենք: Կխնդրեի, վերջին նախադասությունը բացատրեիր: Կոնկրետ ո՞ր իմաստով ես տարբերակում:

Եղե ա, բայց ոչ թե ամաչել եմ բարեկամիս համար , այլ ամաչել եմ , որ էդ մարդը իմ բարեկամնա:( Մի դեպք պատմեմ` մի անգամ, տարիներ առաջ, մորաքրոջս տղայի հետ գնացել էինք իմ ծանոթի մոտ, որ լավ արտասահմանյան կոշիկներ էր բերում ու էտ կոշիկներից էստեղ դեռ չկար, ինչ որ հատուկ չքրտնացնող: Ես ասել էի որ մորքուրիս տղանա , որ նոռմալ գնով տա , էտ աղջիկն էլ բա խնդիր չկա, դու ինձ գիտես կասեմ էսքան դրամ (գինը չեմ հիշում կոնկրետ, բայց էտ ապրանքի համար բավականին էժան էր) ու մորաքրոջս տղային էլ էի ասել, որ մոտ մարդա հարմար գինա ասում, չսակարկես (էտ բազառ վիճակը տանել չեմ կարողանում) : Հագավ փորձեց, դուրը եկավ, էս աղջիկն էլ սկսեց փաթեթավորել: Մեկ էլ մորաքրոջս տղան, բա ինչքան էր, էս աղջիկն էլ, դե ասել եմ -էսքան: Էս մորքուրիս տղան, բա չէ , շատ թանկա, չէ , մի փաթաթի, չեմ վերցնում: Ես էդտեղ գետինն էի մտնում, ինչ ամոթ էր որ իմ եղբայրը էս կարգի անհասկացող էր: Ու գնացինք, դրանից հետո ես իրա հետ քիչ էի շփվում:

Չեմ գտնում, որ պատասխանատու եմ ընկերներիս կամ բարեկամներիս արարքների համար:
Իսկ ինչ վերաբերվումա ծնողներին , կարծում եմ ծնողը պատասխանատույա երեխայի համար ինչ տարիքում էլ լինի երեխան, քանի որ իրա դաստիարակություննա ու արդյունքը իրա ճիշտ կամ սխալ դաստիարակություննա:

Լավ, բայց ինչի՞ ես ամաչում, որ քո բարեկամն է, ի վերջո դու՛ չես «ստեղծել» նրան:
Ես էլ շփումս կսահմանափակեի դրանից հետո, բայց ...

Մենք ինչ-որ չափով կամա, թե ակամա միշտ էլ պատասխանատու ենք բոլոր նրանց համար, ում հետ շփվում ենք, առավել ևս եթե մեր օրինակով կարող ենք նրանց ուղղել կամ օգնել: Երևի դա ավելի շատ բնավորություն է: Ապրենք այնպես, որ մեր ծնողները մեզ համար չամաչեն, եսասիրություն կլինի մոռանալ, որ նրանք իրենց կյանքի գլխավոր իմաստը մեր մեջ են տեսնում: Ծնողի պատասխանատվությունը երեխայի հանդեպ ինքնուրույնության ու տարիքի հետ նվազում է, բայց չի վերանում: Մենք պատասխանատու ենք նաև նրանց համար, ում վարժեցրել ենք:

Համաձայն եմ, որ մենք պատասխանատու ենք նրանց համար, ում վարժեցրել ենք: Բայց հենց այդ է, որ երեխային, առավել ևս բարեկամին ու ընկերոջը չենք վարժեցնում: Կենդանուն, բույսին կարելի է վարժեցնել: Եթե ծնողը մի ձևով դաստիարակում է, դեռ չի նշանակում, որ երեխան կվարվի հենց այդպես: Չէ՞ որ երեխան ունի իր մտածելակերպը, իր ճիշտն ու սխալը, իր հիմնավորումները, անհատականություն է:
Իզուր չէ, որ նույն ծնողների դաստիարակած երեխաներից նույնի պատճենը չի ստացվում: Ամեն մեկն իր պրիզմայով է դաստիարակությունը անցկացնում, վարվում է իրեն ներդաշնակ:
Համաձայն չեմ, որ ծնողի կյանքի գլխավոր իմաստը երեխան պետք է լինի: Դեռ:
Այս մասին դեռ վստահ չեմ խոսում:

Երևի թե բոլորի հետ էլ պատահում է, բայց նաև բնավորության հարց էլ է, մարդ կա, որ առանձնապես չի նեղվի, եթե իր կողքինը իրեն այնքան էլ լավ չպահի, եթե էդ կողքինը իր երեխան կամ շատ մոտիկ հարազատը չի։ Անձամբ ես լարվում եմ ցանկացած դեպքում։ Պարտադիր չի երեխադ լինի, ծնողիդ համար էլ կարող ես լարվել, վայ սխալ բան չխոսի, չասի, քո շատ մտերիմ ընկերոջ կամ ընկերուհու համար՝ նույնպես, ամեն դեպքում, եթե էդ մարդը էդ րոպեին կողքիդ է, չես կարող կարևորություն չտալ ու ասել՝ ինձ ինչ։

Հարցն այն է, որ շատերս կողքինների վատ պահվածքի պատճառով վատ կզգանք, կնեղվենք, կլարվենք: Բայց արդյոք դա բարդույթի պես մի բան չէ՞, որից արժե ազատվել, չէ՞ որ ամեն մեկն իր արարքի համար է պատասխանատու:

Մենք ուզենք, թե չէ շփվում ենք տարբեր մակարդակի մարդկանց հետ, ու ուզենք, թե չէ ինչ-որ ձևով մեր ծանոթների վատ արարքները նաև մեզ են վերաբերում՝ ես այսպես եմ մտածում:
Մի օրինակ ասեմ, մի քիչ կոպիտ օրինակ է, բայց տեղին է: Իմ դասընկերոջ եղբայրը մարդ էր սպանել, ու մեզ ճանաչողները ինձ ամեն անգամ տեսնելուց հարցնում էին էդ ճիշտա, ու ամեն անգամ ես էի գետինը մտնում, նենց տպավորություն էր կարծես ես էի սպանել/ծայրահեղություն էր օրինակս, բայց նույն հաջողությամբ էլ մյուս արարքներն են վատ ազդեցություն թողնում/:
Ոչ թե իրավունք ունենք, այլ ուզենք թե չէ, մեր ներսից է գալիս ամոթը, չի նայում ով էր վատ արարքի հեղինակը, ինքը քո հարազատն էր, դու պատասխանատվություն չես կրում իրա արարքի պատճառով, բայց դու գիտակցում ես դա վատ էր ու ամաչում ես իրենից շատ: Ինչ-որ տեղ պատասխանատվություն ես զգում, որովհետև մտածում ես՝ դու կարող էիր կանխել այդ վատ արարքը, եթե դրա մասին խոսացած լինեիր, կամ այլ հանգամանքներում արարքը կատարողին հասկացրած լինեիր, որ իրա այդ վատ արարքի պատճառով իր ընկերն է ամաչելու: Հնարավոր է դրանից հետո այդ արարքը չկատարվեր, ու ամաչելու կարիք չլիներ ուրիշի պատճառով:

Ճիշտ է վերևում նշել էի, որ հանցավոր արարքների մասին չէ՛ խոսքը: Այնուամենայնիվ:
Փաստորեն պատասխանատվություն ես զգում, որ կարող էիր կասեցնել ու հետո չամաչե՞լ: Սա էգոիստական մոտեցում եմ համարում:
Միգուցե վատ կզգայիր, որ չես կասեցրել, և իր վատ արարքից ինքը տուժել է: Այսինքն՝ իր համար ցավեիր:

[Ֆոտոն]

Ընկերոջ հետ կապված ժողովուրդը ասում է. "Ասա ով է ընկերդ, ասեմ ով ես դու": Հետևաբար, եթե ընկերը էնպիսի բան ա անում, որի համար դու պտի ամաչես ու վատ զգաս քեզ, ուրեմն սխալվել ես ընկերոջ հարցում ու ձեր ընկերությունը սխալ է:
Իսկ ծնող երեխա հարաբերություններում իրավիճակը մի քիչ ավելի բարդ է, քանի որ երեխան ինչ-որ առումով էդ ծնողի ստեղծածն է, նրա դաստիարակությունն է ստացել ու երբ երեխան մի սխալ բան է անում, ծնողը ակամայից դրանում իր մեղքն է տեսնում, մտածում է, որ սխալ է դաստիարակել, կամ դրա նման բաներ:

Տարբերությունն այն է, որ ծնողին ու երեխային չես ընտրում, չնայած, որ երեխային որոշակիորեն դաստիարակում ես, իսկ ընկերոջը կարող ես «ընտրել» բազմաթիվ անգամներ: Բայց դեռ էդ դեպքում էլ ճիշտ չեմ համարում կողքինի համար պատասխանատու լինելը:

Ես արտասահմանյան օդանավակայաններում հաճախ ամաչում եմ հայ ազգի համար:

Հայ ազգի ներկայացուցիչների վարքի պատճառով երևի, այսինքն՝ որ դու՛ էլ հայ ես, իրենք էլ: Դրան էլ բախվել եմ, բայց նույն կերպ էլ կամաչեի ոչ հայի համար:

Մնում է հասկանալ, կոնկրետ ինչի՞ համար ենք մենք ամաչում: Ինքներս մեր վարկանշի իջնելուց ենք վատ զգու՞մ, թե ուրիշի համար ենք ցավում:

[Շինարար]

Ճիշտն ասած, ես երբեք իմ մտերիմներից ոչ մեկի արարքի համար չեմ ամաչում, հայրս ա սովորացրել, եթե արարքը կատարողը հարազատ է, ուզես, թե չէ ուզես, դա է քո հարազատը, ոչինչ չես կարող փոխել, եթե ընկերդ է, դու ես ընտրել քո ընկերոջը, կամ շարունակում ես ընկերությունդ կամ ոչ: Իսկ արարքների համար ամենքս մեր փոխարեն ենք պատասխանատու: Ամաչել ուրիշի փոխարեն, դա բարդույթ է, որից պետք է ազատվել, ես կարողացել եմ: Պետք է ընդունել մարդկանց այնպիսին, ինչպիսին որ նրանք կան ու մտածել սեփական աչքերի գերանների մասին, ուրիշի սխալները հեշտ է տեսնել:

[AniwaR]

Համաձայն եմ Վանաձորցու հետ, որ դա բարդույթ է: Չեմ թաքցնի՝ ես էլ ունեմ դրանից: Իմ կարծիքով՝ դրա պատճառը թաղված է ընդհանուր առմամբ մեր (հայ) հասարակության մեջ, որովհետև կա այնպիսի հասկացություն, ինչպիսին է «խայտառակ լինելը»: Այլ ազգերի մասին շատ բան չեմ կարող ասել, բայց, կարծում եմ այն, որ վերջերս ինձանից ահագին ջանք պահանջվեց եվրոպացի բարեկամներիցս մեկին հասկացնելու համար, թե ընդհանրապես ինչ է նշանակում «խայտառակ լինել», ահագին բան ասում է... Բոլորն ասում են՝ բա էդ եք դուք՝ տնով, տեղով, ընկերական շրջապատով, անհատին չեն նայում: Այո՛, կողքինների պատճառով ընկնում է նաև սեփական վարկանիշը, դրա համար էլ ամաչում ենք: Կամ միայն հայերով չսահմանափակվենք. դեռահասը կարող է ամաչել իր ծնողների ոչ ստանդարտ վարքագծի պատճառով, որովհետև դրանից ընկնում է իր հեղինակությունը հասակակիցների շրջանում: Չեմ պնդում, որ սա է միակ պատճառը հարազատի վարքի պատճառով ամոթ զգալու, բայց իմ ասած գործոնը միանշանակ անմասն չի դրանում:

[Ariadna]

Ճիշտն ասած, ես երբեք իմ մտերիմներից ոչ մեկի արարքի համար չեմ ամաչում, հայրս ա սովորացրել, եթե արարքը կատարողը հարազատ է, ուզես, թե չէ ուզես, դա է քո հարազատը, ոչինչ չես կարող փոխել, եթե ընկերդ է, դու ես ընտրել քո ընկերոջը, կամ շարունակում ես ընկերությունդ կամ ոչ: Իսկ արարքների համար ամենքս մեր փոխարեն ենք պատասխանատու: Ամաչել ուրիշի փոխարեն, դա բարդույթ է, որից պետք է ազատվել, ես կարողացել եմ: Պետք է ընդունել մարդկանց այնպիսին, ինչպիսին որ նրանք կան ու մտածել սեփական աչքերի գերանների մասին, ուրիշի սխալները հեշտ է տեսնել:

Ի դեպ, դա լոռեցիներին հատուկ է, իրենք շատ ավելի քիչ են տառապում բարդույթներից քան մնացյալ հայերը Ես, բախտի բերմամբ թե պատահմամբ, շատ եմ շփվում լոռեցիների հետ (պապայիս կողմը Թիֆլիսյան լոռեցի են և ամենամոտ ընկերուհիս է լոռեցի, Գյուլագարակից) ու իրենք շատ ավելի ազատ են և ի դեպ, շատ ավելի քաղաքացի իրենց վարքագծով, կենցաղով քան Հայաստանի մյուս շրջանների ժողովուրդները, ասում են դա պայմանավորված է նրանով, որ Թիֆլիսին ավելի մոտ են եղել։