Ինչի շուրջ միանալ և ինչ խնդիրներ լուծել

[Լեռնցի]

Շարունակություն
Նա կանխեց առարկությունս: «Հնադարյան հույները, եգիպտացիները, սիրիացիները, վերջապես` թուրքերը, նրանք էլ իրենց հանճարներն ունեին, իրենց բանաստեղծներն ու նկարիչները, զորավարները, որոնք հետամնաց ժողովուրդներ էին նվաճում, ունեին իրենց արդյունաբերական ղեկավարները, որոնք աշխատանքով էին ապահովում. իրենց սեփական աշխատուժն էլ ունեին: Բայց ընտրանին, արիստոկրատները, հարուստները չհարատևեցին: Անգամ շարունակություն չունեցան: Հաջողակների, հարուստնեի, հզորների, առանձնաշնորհյալների զավակները գրողի ծոցն անցան: Եվ աշխատողների հաջորդական սերունդներն էլ, աշխատանքով գերծանրաբեռնված, թերսնված, վհատված և խիստ կարգուկանոնի ենթարկված, բութ ստրուկների վերածված, մեռան կամ ոչնչացվեցին: Հենց միջին դասն ապացուցեց և ապացուցում է, որ ունակ է վերապրելու այդ կերպ կազմակերպված հասարակության մեջ, այդ ստոր միջին դասը:
Ուստի ամբողջ հին աշխարհն այժմ տեսնում եք միայն բիզնեսմեններով բնակված, մանր բիզնեսմեններով` վաճառականներ, առևտրականներ, խանութպաններ, վաշխառուներ, փերեզակներ, ո՛չ արտադրողներ: Նրանք զբաղված են գնել-ծախելով, ու սերված լինելով գնել-ծախողներից, առևտրական մրցակցության բազում սերունդների միջով ընտրասերված, նրանք լավ գնող-ծախողներ են: Կարող են գնալ աշխարհում որևէ տեղ առևտուր անելու, ո՛չ թե ստեղծելու, ո՛չ թե կազմակերպելու, կառուցելու, ծրագրելու և աշխատելու: Նրանց այն եղբայրները, որոնք այս բաներն էին անում, անզավակ մեռյալներ են: Ո՛չ, միայն ամենազուտ, ամենախորամանկ առևտրականներն են ապրում, և նրա՛նց ենք գտնում ամեն տեղ, ուր սողոսկում-թափանցում են: Մեր գաղութներում, Հարավային Ամերիկայում ես հանդիպել եմ արաբների, որոնք փերեզակություն են անում և հարստանում: Եվ ինչ վերաբերում է սիրիացիներին, հույներին, հայերին...«Եվ հրեաներին»,- հուշեցի ես: Նա անտեսեց:
«Իմ այս հին ժողովուրդները,- ասաց նա,- կգնան որևէ տեղ, ուր աշխատավորներ կան` լուռ գործելու, հեզ կտառապեն` դրամ խմայելով, գործ անելով: Այո՛, նրանք այնպես են գործում, որ աշխատավորի մտքով անգամ չի անցնի: Նրանք գործում են այնպես, ինչպես միայն բիզնեսմենը կգործի` երկարատև, համառորեն` մոտենալով բաղձալի շահույթին: Բայց նրանք չեն աշխատի: Նրանք չեն կարող: Նրանք տանել չեն կարողանում աշխատավարձի համար աշխատելը: Դա բնազդ է նրանց մեջ, մի գիծ, ինտելեկտ, որ զարգացել է հաջողված ընտրասերումով, ինչպես որսորդության ուրույն գծեր ենք զարգացնում որսկան շների այս կամ այն ցեղերի մեջ: Նրանք իրենց արյամբ իսկ գիտեն, որ աշխատավարձով՝ անգամ բարձր, աշխատելն անօգուտ է, եթե ուզում ես հարստանալ: Ըստ աշխատավարձի սանդղակի կյանքը չի ենթադրում ո՛չ շահույթ, ո՛չ դրամագլուխ, ո՛չ առաջընթաց: Նրանք չեն էլ խոսում դրա մասին, դա շատ ակնհայտ է նրանց համար, նրանք այդպես են ապրում:
Նրանք իմաստուն են, ինչպես կարող է իմաստուն լինել հին մի ցեղ: Աչքները բանալուն պես նրանք տեսնում են ստեղծարար աշխատանքի անհեթեթությունը: Անելիքը միայն դիտելն ու սպասելն է` մինչև նյութական բարիքները կարտադրվեն, և հետո ինչ-որ կերպ դրանք արտադրողից ձեռք բերելը: Եվ նրանք գիտեն ինչպես անել դա, ինչպես կենդանին գիտի իր կենդանական գործը, և բույսն էլ գիտի իր բուսական գործը` բնազդով: Ուստի, կզբաղվեն բժշկությամբ, իրավաբանությամբ, ցանկացած այլ մասնագիտությամբ, որ բիզնեսի նման ձեռք է բերում այս կամ այն շահաբաժինը նյութական բարիքների ավարտված, վերջնական, դրոշմված ձևից այն բանից հետո, երբ հասարակ ժողովուրդն արդեն կստեղծի այդ: Բայց քրտինքով արդյունահանել հումքը և մշակելով վերածել շուկայական ապրանքների` ոչ: Հին ժողովուրդներն ատում են այդ, իսկ ձեր հայերը պարզապես չեն անի դա»: Նա լռեց` նայելով ինձ և տեսնելով, որ իրեն չեմ նայում, շարունակեց զեղել իր քարոզչության ևս մի չափաբաժին:
«Հայերը,- ասաց նա,- ամենախելացի, ամենակատարյալ ընտրասերված, ամենաբարձր զարգացած ցեղն են աշխարհում` քաղաքակրթվածության տեսակետից»: Ես կրկին տվեցի իմ հովանավորյալի անունը: «Հրեանե՞րը,- կրկնեց նա:- Դուք արդեն ասել եք նրանց մասին, ես գոհ էի: Դա նշանակում է, որ իմ ասածից գեթ մի նշույլ ընկալում եք հին ցեղերի մասին: Հրեաներն ամենածանոթ օրինակն են հին, խորաթափանց, խելացի ժողովրդի, և, բնականաբար, նրանք բնազդորեն շահագործողներ են: Նրանք հակված են վաշխառության: Բայց նրանք կաշխատեն: Չեն հանդուրժում, բայց կարելի է նրանց աշխատեցնել: Եվ նրանք ստեղծագործող, հնարամիտ ու սենտիմենտալ են: Նրանց մեջ դեռ կան արվեստագետներ, փիլիսոփաներ, մարգարեներ: Նրանք անկատար են: Նրանք քաղաքակրթության անավարտ, կիսատ մնացած արդյունքն են:
Ես հասկանում եմ, թե ինչու են նրանցից վախենում և ատում, նրանք ցեղային տարեցության որոշ իմացական գերազանցություն ունեն: Բայց անհեթեթ է նրանց նույն ոգով դասել այն հին ժողովուրդների հետ, որոնց մասին խոսում եմ: Չէ՞ որ իմ հին ցեղերն իրենց երկրից դուրս են քշել հրեաներին: Հրեաները չեն կարող ապրել արաբների, սիրիացիների, եգիպտացիների հաշվին: Նրանք «ծաղկում են» Անգլիայում, հարստանում են Ֆրանսիայում ու Գերմանիայում և, իհարկե, Միացյալ Նահանգներում: Բայց չինացիներն, օրինակ, կուլ են տալիս հրեաներին, ինչպես կետ ձուկը փոքր ձկներին, այդպես են անում նաև արաբները, թուրքերը, հույները, իսկ ինչ վերաբերում է հայերին...»: «Հրեաները,- ասաց նա` շունչ քաշելով,- հրեաներն իրենք այնպես են վերաբերում հայերին, ինչպես հակասեմական եվրոպացիները հրեաներին, և ճիշտ նույն կերպ հույները, թուրքերը և մյուս բոլոր ցեղերը, որոնք երբևէ գործ են ունեցել հայերի հետ»:
«Նրանք զգում են, որ հայերը նրանց բոլորին կստիպեն աշխատել: Եվ այդպես էլ կա: Հայերն ունեն հրեաների բոլոր հատկանիշները և, բացի այդ, քրիստոնյաներ են»: Նա կանգ առավ` սպասելով, որ ինքս եզրակացություն անեմ, բայց քանի որ խայծը չէի կուլ տվել, շարունակեց` տալով ինձ ևս մեկ հնարավորություն: «Հայերը,- ասաց նա,- չպետք է ունենան Հայաստանը, բուն երկիրը: Նրանք չեն աշխատի նույնիսկ իրենց օգուտի համար: Ուզում են այդ հողերը, բայց միայն սեփականատերը լինելու համար: Մինչև իսկ զարգացման գործը կազմակերպելու համար չեն աշխատի նրանք: Արտոնագրությամբ վարձով կտան ուրիշներին:
Նրանք ուզում են ապրել ծովեզրին, քաղաքներում` ի հաշիվ ստացած վարձի շահույթի, շահաբաժինների, արժեթղթերի առուծախով ձեռք բերված շահի և դրամագլխով ու ախշատուժի կիրառմամբ վաստակած դրամի»: «Այդպիսի մարդիկ շատ են,- ասացի ես,- հայերը բացառություն չեն»: «Ես տեսնում եմ, որ դուք դեռ չեք ընկալում իմ հայացքները,- պատասխանեց նա:- Իհարկե, ուրիշներ էլ կան, որ կուզեին այդպես անել: Ֆրանսիական բուրժուազիան այդ ուղղությամբ է շարժվում, ու մեր անգլիացիներն էլ գալիս են դրան, հատկապես, այսպես կոչված, բարձր դասը: Դա նրանց իդեալն է: Նրանք կուզեին ոչինչ չանել, բայց չեն կարող: Անվնաս են նրանք: Նրանք ցանկանում են միայն ծախսել: Եվ ծախսում են, ինչպես տեսնում եք: Նույնիսկ ձեր հրեաները ծախսող են, սքանչելի ծախսող:
Բայց ձեր հայերը ոչինչ չեն անի ու չեն էլ ծախսի: Ձեռք են բերում ու խնայում: Վաճառում են, բայց միայն կրկին գնելու և ավելի ու ավելի ձեռք բերելու համար: Իսկական առևտրական ոգու այսպիսի կատարելության զարգացումը էվոլյուցիայի արդյունք է, իսկ էվոլյուցիան աստիճանական զարգացման խնդիր է: Ու հայերն ամենաբարձր աստիճանին են հասել: Ես ասում եմ ձեզ, եթե հայերին երբևէ հնարավորություն տրվի, եթե նրանք իշխանություն ձեռք բերեն երկրագնդի որևէ անկյունում, նրանք ամբողջ մոլորակի տերը կդառնան և կաշխատեցնեն մնացյալ ամբողջ մարդկությանը: Այդ է, որ գիտեն և սարսափում են թուրքերը, հույները և բոլորը, ովքեր գիտեն նրանց»: Նա կրկին ինձ էր թողնում եզրակացությունը: Բայց ես չէի ուզում ասել և խթանեցի նրան շարունակել:
«Ուրեմն,- դիմադրեցի ես,- դուք ուզում եք, որ Հայաստանը տրվի ձեր մի դաշնակցին, բրիտանական կապիտալի մի գործակցին, իսկ հայերը տրվեն մեզ` ամերիկացիների՞ս: Հիանալի է: Երկու հարց է ծագում. Ի՞նչ կարող է անել ձեր դաշնակիցը Հայաստանում առանց աշխատուժի: Եվ ի՞նչ կարող ենք անել հայերի հետ մենք` ամերիկացիներս, առանց Հայաստանի»: «Օ՜,- ասաց նա,- ուրիշ ժողովուրդներ կան Բալկաններում, Փոքր Ասիայում, Հնդկաստանում և Աֆրիկայում, հետամնաց ազգեր, իսկապես հետամնաց, ազգեր, որոնք աշխատուժ կարող են լինել: Նրանց կարելի է բերել Հայաստան: Աշխատուժի պակաս չկա»:
«Ուրեմն դա կլուծի բրիտանական գործնական խնդիրը,- ասացի ես:- Գանք իդեալիստական, ամերիկյան խնդրին: Ի՞նչ պետք է անենք հայերի հետ»: Նա չպատասխանեց: Նրա բրիտանական հումորը կամ դիվանագիտական զգուշավորությունը կամ ինչ-որ ուրիշ բան, չէր թողնում նրան ասել: Խուսափելով` խոսեց այն մասին, թե ասիական աշխատուժի ու եվրոպական կապիտալի համար վտանգավոր է հայերի ներկայությունը որևէ այնպիսի վայրի մոտ, ուր հանքեր ու հողեր են մշակվում: «Դուք չեք գիտակցում,- եզրակացրեց նա,- թե որքան դժվար ու նրբին խնդիր է օտար ժողովուրդ կառավարելը»: «Դուք սխալվում եք»,- ասացի ես ջղագրգիռ ու կրկնեցի մեղադրանքս, թե նա չգիտի մեզ: «Դուք ճիշտ չեք տեղեկացված իմ ժողովրդի մասին,- հայտարարեցի,- որքան, ըստ ձեզ, մենք` եվրոպացիների, թուրքերի, հայերի և մյուսների մասին»:
Ես ի ցույց բերեցի Ֆիլիպինները, Կուբան, Սանդվիչյան կղզիները, բոլոր այն օտար երկրները, որ կառավարում ենք հաջողությամբ: Եվ ես հիշեցրի նրան, որ ամեն տեսակ օտարականներ կան հենց մեր երկրի կենտրոնում: Մենք ստիպել ենք աշխատել նույնիսկ հայերին: Մենք էլ մեր սև գործն ենք արել, ինչպես ցանկացած կառավարություն երկրագնդի վրա` չբացառելով բրիտանացիներին էլ, և համոզելու համար նրան, որ մենք գործնական ենք, պատմեցի օտար աշխատուժի մասին Նոր Անգլիայում, Հարավում, Արևմուտքում, ամենուր: Բայց պատահաբար հիշատակեցի նաև մեր սեփական բնիկներին` ամերիկյան հնդկացիներին:
Հենց դրա վրա էլ նա ուղղակի վեր թռավ: «Ահա այդ է,- բացականչեց նա:- Այդ էր իմ մտքում ամբողջ ժամանակ: Ձեր հնդկացիների հանդեպ ձեր քաղաքականությունն է պետք է հայերի հետ հարաբերություններում»: Ես անակնկալի եկա, շշմեցի: Հարցրի, թե իր կարծիքով ինչ է եղել մեր քաղաքականությունը հնդկացիների հանդեպ, և նա պատասխանեց, թե իր հասկացածով` մենք «ոչնչացրել ենք նրանց բոլորին էլ: Այնպես չէ՞»: Ես նայեցի նրան ոտքից գլուխ, ինչպես ինքն էր ինձ նայել մի քանի անգամ: Ու հաճույքով: «Եվ այսպես,- ասացի ես երկար դադարից հետո,- դուք կարծում եք հենց այդպես պետք է վարվենք հայերի հետ. պետք է ոչնչացնենք նրանց բոլորին էլ, գլխովին»:
«Ո՛չ, ո՛չ, ո՛չ,- ուղղեց նա:- Ինչպե՞ս եք դուք` լրագրողներդ, սխալ հասկանում և սխալ մեջբերում»: Նա բոլորովին էլ դա նկատի չուներ որպես քաղաքականություն: Նա գիտեր, որ մենք դրան ընդունակ չենք: Ի՞նչ պետք է անենք: Նա չասաց: Նա պտտվում էր հարցի շուրջ: Հոգնեցուցիչ էր: Բայց ես վերջապես խայծը կուլ տվեցի: Նա ստիպեց ինձ արտահայտվել և չուղղեց: Որոշակիորեն ու հստակորեն չէր ուզում ասել, թե մենք պետք է գիտակցորեն ու մտածված գնանք բնաջնջելու հայերին: Ոչ մի դեպքում: Նա միայն հավատում է, որ ուրիշ ամեն ինչ փորձելուց հետո մենք կգանք դրան: Եվ կանենք դա շատ լավ` չթողնելով ո՛չ Ադամ, ո՛չ Եվա, որ շարունակեն Կայեն աճեցնել:

[Լեռնցի]

Շարունակություն«Բայց դա սկանդալ չի՞ դառնա»,_ հարցրի ես: Նա կարծում էր, որ ոչ: Հիշեցրեց, որ մենք այնքան գաղափարապաշտ ենք և մարդասեր, որ թվում է` կարող ենք անել ինչ պատահի` չկորցնելով մեր գաղափարը և բարի անունը: «Մի՞թե որևէ սկանդալ եղել է ձեր հնդկացիների հանդեպ,_ հարցրեց նա:_ Եվ դուք երբևէ չե՞ք մտածել` ձեր արածը ճի՞շտ էր: Դուք նվաճել եք Մեքսիկայի մի մասը, գրավել Հավայան կղզիները, զենքի ուժով Իսպանիայից խլել եք Ֆիլիպինները և Պուերտո Ռիկոն, գնել եք Դանիական կղզիները և ձեր ծովային հետևակազորը ափ եք հանել Կենտրոնական Ամերիկայում: Շուտով ստիպված եք լինելու վերականգնել կարգուկանոնը Մեքսիկայի մյուս մասում: Եվ սակայն,- ասաց նա հիացմունքով,- դուք դեռ կողմ եք փոքր ազգերի ինքնորոշմանը: Դուք փոքր կայսրություն եք, իսկ մեզ զգուշացրել եք ձեր Մոնրոյի դոկտրինով, որ պատրաստվում եք մեծ դառնալ: Եվ չնայած դրան, դուք հակաիմպերիալիստներ եք: Դուք պատերազմել եք գերմանական իմպերիալիզմի դեմ»: «Դուք նույնպես»,_ արձակեցի կրակոցս:
«Օ_, դա նույնը չէ,_ հակադարձեց նա իմ կրակոցը:_ Մենք իմպերիալիստներ ենք: Մենք անկեղծորեն մեզ կայսրություն ենք կոչում և պարկեշտորեն կռվեցինք գերմանացու դեմ մեր կայսրության համար: Բայց դուք, դուք կռվեցիք կայսրության դեմ հօգուտ ինքնորոշման»: Դրա մեջ մի բան կար, և նա չարախնդորեն սպասում էր, որ դիմակայեմ նրան: Եվ երբ ես չպատասխանեցի՝ ես չէի կարող այդ պահին, նա շարունակեց. «Ես հավատում եմ, որ դուք` ամերիկացիներդ, կարող եք անել ինչ պատահի, և չեք դատապարտվի ո՛չ աշխարհի, ո՛չ էլ ձեր կողմից: Դրա մեջ ինչ-որ սքանչելի բան կա, աշխարհին օգտակար բան կա: Դա թույլ է տալիս ձեզ իրականացնել Հայաստանում այն, ինչ պետք է. հանգամանորեն, աստիճանաբար, կատարելապես` չթողնել ոչ մի հայի, և այդ բոլորն առանց խայտառակության, առանց նվազագույնս խախտելու ձեր կարծիքը ձեր մասին»:
«Եվ,_ շտապեց ավելացնել նա,_ պետք է որևէ մեկը լուծի այդ հարցը: Ինձ թվում է բանաստեղծական արդարություն կլինի, լավ քաղաքականություն, որ աշխարհում ամենաիդեալիստ ժողովուրդն իր վրա վերցնի աշխարհի ամենագործնական ժողովրդին»: Ի՞նչ էր նա թելադրում ինձ: Անգլիական հումո՞ր էր: Ես խստորեն նայեցի նրան: Նա աչքն էլ չթարթեց: Կրկին փքված տեսք էր ընդունել: Անգլիացու հետ հարցազրույցը հոգնեցուցիչ է և վտանգավոր: Ես հիշեցի, որ ցանկության դեպքում ժխտելու է հարցազրույցը և որոշեցի հենց ուղղակի փորձել նրան. «Ինչպես հասկանում եմ,- ասաց նա,- մենք` ամերիկացիներս, առևտրական մշակույթ ենք, ինչպես հայերն են, ինչպես բոլոր այս հին ազգերն էլ, որոնց պետք է ոչնչացնել»:
Նա գլխով արեց: «Նրանց թվում է, որ զարգացնում են գործարարությունը, երբ իրականում զարգացնում էին մարդկային ցեղի մի որոշ տեսակ` մի ուրույն ցեղ գործարար մարդկանց, որոնք ատում են նրանց, որովհետև նրանք բոլորին կարող են գերազանցել և ապրել առանց աշխատելու. ստախոսներ են, մակաբույծներ` ամենագործնական մարդիկ ամենաքրիստոնեական վարվելակերպով»:
- Դուք` ամերիկացիներդ, լավ եք խոսում,- ասաց նա:- Ոչ մի անգլիացի չէր կարող այդքան հստակորեն բանաձևել որևէ նման բան:
- Եթե հիմա, մեր ներկա դրությամբ, զարգացման նախնական փուլում, կարողանայինք, կառավարելով հայերին, տեսնել մեր մշակույթի վերջնական արդյունքները, եթե կարողանայինք հասկանալ, ինչ քննում ենք ներկա հայի մեջ, ապագա ամերիկացին է...
- Վաղվա,- շտկեց նա:
- Այդ դեպքում,- շարունակեցի ես,- մենք պետք է մոլեգնած ոչնչացնեինք նրանց բոլորին:
- Այդպես, այդպես:
- Գուցե ոչնչացնեինք բոլոր հայերին, բայց դրա համար մենք պետք է գոնե տուն գնայինք:
- Հեռագրեիք,- հուշեց նա,- այդպես արագ է:
- Հեռագրեինք տուն,- համաձայնեցի ես,- հեռագրեինք զգուշանալու մի ահազանգ գործնական բիզնեսի հետ քրիստոնեական իդեալիզմի խաչաձևումից: Չափից շատ իդեալիզմը և չափից շատ բիզնեսը կարող են փչացնել այս, և վնասել մեզ` որպես ժողովրդի:
- Այդպես, այդպես:
- Դա կարող էր մեծ, հարուստ Ամերիկան վերածել մի Հայաստանի, որը Բրիտանիան ու Ռուսաստանը /ապագայում/ պիտի բաժանեին երկու մասի, մեկը` բուն իսկ Միացյալ Նահանգները՝ Անգլիայի համար, մյուսը` ամերիկյան ժողովուրդը` Ռուսաստանի համար: Նա լռեց: Ես սպասեցի` հուսալով, որ նա կընկալի ամերիկյան հումորը: Նա նույնպես սպասեց, բայց հասկանալով, որ ես որևէ բանի եմ սպասում, խոսեց.
- Ձեր գաղափարը,- սկսեց նա:
- Իմ գաղափա՜րը,- պայթեցի ես:
- Այո,- ասաց նա:- Դա մի գաղափար է, տեսականորեն լավ գաղափար է, բայց էությամբ իդեալիստական է: Մի՞թե դուք հավատում եք, որ ամերիկացիները կհամաձայնեն տեսնել իրենց նմանությունը հայերի հետ:
- Դուք` անգլիացիներդ, տեսնում եք,- կտրուկ ասացի ես:
- Ճիշտ եք,_ համաձայնեց նա մտածկոտ:- Մենք տեսնում ենք հայերի նշանակությունը ամերիկացիների համար, մենք` իմպերիալիստ անգլիացիներս: Բայց ես կասկածում եմ, որ հասարակ անգլիացիները կարող են կանխատեսել իրենց ճակատագիրը այն հին ազգերի ճակատագրի մեջ, որոնց կառավարում են:
Ես պարտված էի: Բարեբախտաբար նա դա չտեսավ: Աչքերը խոնարհված էին: Նա բարձրացավ և ուղեկցեց ինձ դեպի դուռը` մնալով խորը մտածմունքի մեջ:
- Ցտեսությու՛ն,- ասաց նա, ես հավանում եմ ձեր տեսությունը: Գայթակղիչ է: Վախենամ` գործնականում դա չաշխատի, բայց գրեք: Գրեք զգույշ, ոչ շատ հստակ, և, ի դեպ, մի մեջբերեք ինձ. ես ոչինչ չեմ ասել, ոչինչ...

[Լեռնցի]

Կցանկանայի, որ կարդաք 59-61 գրառումները, և տայիք Ձեր կարծիքը...
Ըստ իս քաղաքականությունից բան հասկացողներին դա պետք է շատ մտահոգի....ու տա շատ հարցերի պատասխան, սպասում եմ Ձեր կարծիքներին

[Ambrosine]

Կցանկանայի, որ կարդաք 59-61 գրառումները, և տայիք Ձեր կարծիքը...
Ըստ իս քաղաքականությունից բան հասկացողներին դա պետք է շատ մտահոգի....ու տա շատ հարցերի պատասխան, սպասում եմ Ձեր կարծիքներին

Հետաքրքիր էր. իսկ կասես, թե ով է թարգմանել?

[Հակոբ Գեւորգյան]

Հետաքրքիր էր. իսկ կասես, թե ով է թարգմանել?

Ասղիկ ջան, ահա այն ինչ փնտրում էիր. (փնտրիր ու կգտնես)

ՀՏԴ 941(479.25)
ԳՄԴ 63.3(2Հ)
Լ – 829
Լ 0503020913
0128(01)-2004 ISBN 99930-847-3-5
ԼՈՈՒՐԵՆՍ Թ.Է.:
Լ 829 «Այդ անտանելի հայերը»:
Առաջին հրատարակություն` 2001թ., տպաքանակ` 1000: 16 էջ:
Երկրորդ հրատարակություն` 2004թ., տպաքանակ` 1000: 28 էջ:
¡Պահպանողական կուսակցության «Շեմ» հրատարակչություն: Երեւան:
Թարգմանիչ՝
ԿԱՐՊԻՍ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆ
Խմբագիր՝
ՄԻՔԱՅԷԼ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ
Տեխնիկական խմբագիր՝
Մարինա ՄԿՐՏՉՅԱՆ
Վերստուգող սրբագրիչ՝
Արթուր ԱԶԱՐՅԱՆ

[Ambrosine]

Կցանկանայի, որ կարդաք 59-61 գրառումները, և տայիք Ձեր կարծիքը...
Ըստ իս քաղաքականությունից բան հասկացողներին դա պետք է շատ մտահոգի....ու տա շատ հարցերի պատասխան, սպասում եմ Ձեր կարծիքներին

Իսկ կասես, թե կոնկրետ ինչի վերաբերյալ էիր ցանկանում կարծիքներ լսել? Փարիզի կոնֆերանսում մանդատների հարցի ձախողման, թե հայերի մասին բրիտանացու կարծիքի մասին?

[Լեռնցի]

Իսկ կասես, թե կոնկրետ ինչի վերաբերյալ էիր ցանկանում կարծիքներ լսել? Փարիզի կոնֆերանսում մանդատների հարցի ձախողման, թե հայերի մասին բրիտանացու կարծիքի մասին?

Հայերի մասին բրիտանացու կարծիքի մասին, իսկ բրիտանացին սովորական մարդ չէր, նա եղել է բրիտանական լրտես, որը կազմակերպել է արաբական պետությունների անկախացումը օսմանյան կայսրությունից…

[Լեռնցի]

Կարծես այսօրվա համար է գրած:
Երբեք այսքան մեծ չի եղել անկեղծության կարիքն ու կարոտը, ինչպես այսօր, և երբեք այսքան ահռելի չափերով չի հայտնվել կեղծիքը, ինչպես այսօր:

Դարավոր կարգերի ու հասկացողությունների հեղաշրջումի օրը, պատմության ահավոր դատաստանի օրը:

Մեծ ալեկոծություններն ու ակնկալությունները ամենքին տեղահան են արել, դուրս են բերել իրենց անկյուններից, և ահա –ժողովուրդներն իրենց ունեցած ուժերով հրապարակի վրա են:

Ամեն մարդ շարժվում է, ամեն մարդ խոսում է:

Անշուշտ նա պիտի շարժվեր այնպես, ինչպես ինքն է կամենում, և խոսեր այն, ինչ որ ինքն է մտածում:

Այդպես պիտի լիներ մարդը, առավել ևս այս տեսակ մի ժամանակի առաջ, երբ շարժումը կամ խոսքը կարող է ունենալ այնպիսի հետևանք, որ ուրիշ ժամանակ աներևակայելի է:

Նրա այս խոսքից կամ այն շարժումից կախված է շատ բան:

Եվ հանկարծ․․․ դուք տեսնում եք․․․ Նա խաղ է անում, դերասանություն է անում:

Դերասանությունը գեղեցիկ է բեմի վրա, ուր խաղում են, բայց նա գարշելի է կյանքի մեջ, ուր ապրում են:

Դրա համար էլ բեմի վրա խաղացողները շնորքով մարդիկ են, իսկ կյանքում խաղացողները՝ ցածերն ու կեղծավորները:

Նրանք խաղ են անում ամեն տեղ, ամեն բանի հետ, և ահա, մեր կյանքը ավելի նման է թատրոնական բեմի, ու այդ բեմը թեև փոքր, բայց, տեսեք, ո՜րքան դերասաններ ունի․․․

Իրենց վրա առած զանազան դերեր՝ նրանք մտել են ու խաղում են այս կամ այն ասպարեզում:

Ահա սա՝ ներկայանում է ամեն տեղ որպես չհասկացված ու հալածված գաղափարական գործիչ, մյուսը նշանավոր հերոս է խաղում, երրորդը հրապարակախոսություն է սարքել, չորրորդը բարեգործ է ձևանում, հինգերորդը գրող է կեղծում, վեցերորդը հանդիսանում է արդեն որպես նահատակ, յոթերորդը գալիս է որպես դատավոր, ամենքին մեղադրելու և ամենքից հաշիվ ուզելու․․․

Ու բնականաբար, չնայելով այսքան շատ գործիչների ներկայությանը, դուք զզվում եք, որ ցուրտ է, որովհետև չկա անկեղծության ջերմությունը, զգացմունքի հուրը, որովհետև նրանք խոսում են լեզվով, իսկ սիրտները շատ է հեռու, և զզվում եք վերջապես:

Սրանք ոչինչ չեն սիրում, այլ ցույց են տալիս, թե սիրում են:

ԵՎ ինչպես դերասանն ունի իր դերը, որ տանում է, իսկական գործիչն ունի իր խաչը, որ կրում է, սրանք էլ, այս կամ այն գործին կպչելով, փոխանակ գործի ծանրության տակ մտնելու և տանելու, իրենք են բարձրանում, հեծում նրա վրա ու շինում են իրենց էշը:

Եվ այս դերասաններից ամեն մեկն ունի իր էշը, ու միշտ էլ իր էշն է քշում, թեկուզ աշխարքը քանդվի:

Հաճախ սրանց շահատակությունը տևում է շատ երկար, նայած թե ինչ տեղ են մեյդան բաց արել և ով են թամաշավորները կամ երբ են գլխի ընկնելու:

Ու որպեսզի այդ թամաշավոր-ժողովրդի սիրտը շահած լինեն ու բարեկամ պահած, միշտ գոռում են «ժողովրդի» անունը:

Խոսքն ընչի մասին ուզում է լինի, միշտ վերջացնում են «ժողովուրդով»: Ժողվուրդն այդպես է կամենում․․․

«Ժողովուրդը մեզ հետ է․․․ Ժողովուրդը ձեզ կդատի․․․ Ո՞ւր ես, ժողովուրդ, անարգում են քեզ․․․»

Այդ հերիք չէ դեռ: Ժողովուրդն էլ են կործանում․․․

Իրենց մարդկանցից ոմանց հանդես են բերում կեղծ ստորագրություններով, անգրագետներին իրենց շինած հոդվածներով ու ներկայացնում որպես ժողովուրդ:

― Տեսե՜ք, ժողովուրդը մեզ հետ է:

Դե եկեք ու ջոկեցեք իսկականը կեղծիքից: ԵՎ ո՞վ պիտի ջոկի, ե՞րբ, ո՞ր մի տեղը․․․

Կեղծի՜ք ու խաչագողություն՝ ամեն օր, ամեն տեղ, ամեն տեսակի:

Եվ մի ժողովուրդ, որ այսքան կեղծիքներ ու կեղծավորներ ունի, այսքան խարդախներ ու խաչագողներ ունի, չի սիրվիլ, որքան կուզե խելոք լինի, որքան կուզե գոռա, թե կուլտուրական եմ ես․․․

Նրա գործերը միշտ գետնին կմնան, որքան ուզում է գործիչներ ունենա:

Նրա մեջ կատարված հասարակական, թե ազգային գործերը խախուտ են միշտ:

Նրա ամեն ընկերակցությունը հենց սկզբից իր մեջ ունի քայքայման բոլոր սաղմերը:


1907
Հովհաննես Թումանյան
Տպագրվել է «Փայլակ», Թիֆլիս, 1907, ապրիլի 14, N 6։
http://hy.wikisource.org/wiki/Անկեղծ_չենք

[Լեռնցի]

Այս հոդվածը տեղադրված է նաև
http://www.akumb.am/showthread.php?p...67#post1732567 254 գրառում:
որը շատ է համապատասխանում նաև այս թեմային:

[Բիձա]

Հիմա քաղաքական իրվաիճակն ամբողջությամբ խառն է... աշխարհն ինչ որ նոր բանի է պատրաստվում... հույս ունենանք, որ մեծ պայթյուններ չեն լինի... քանզի միշտ այդպիսի դեպքերում, մեր թշնամիներն օգտագործում են իրավիճակը մեր դեմ...
Մեզ այժմ պետք է ամուր, ազգայնամետ իշխանություն... ու պետք չէ մեզ հեղափոխություն, քանզի հեղափոխության ժամանակ արյուն է թափվում, իսկ մենք արյուն չունենք էլ թափելու...իսկ առանց արյուն հեղափոխությունը դա բարեփոխություն է...

Այ սա է մեր պրոբլեմը-"մեծ պայթյուներ չլինեն որ թշնամիները մեր դեմ չօգտագործեն… լավ ա՜՜՜՜՜՜, Է դու էլ փորձիր մի անգամ էդ պայթունները քո թշնամիների դեմ օգտագործել…
"Մեզ պետք է ազգայնամետ իշխանություն, բայց պետք չէ հեղափոխություն, քանզի որ այնտեղ արյուն է թափվում"… Սա առհասարակ լավ ա և շատ լուրջ…
99 տոկոսը հենց այսպես է մտածում, ու դրա համար էլ մեր նախագահ- թագավորը Սերժն է, դուք - այս երկրի առաջադեմ երիտասարդներից մեկը, իսկ ԼՏՊ-ն էլ ազգի քաղաքակիրթ պապան է, ամենախորիմաստ մարդը, որ Սահամանադրական ճանապարհ կոչված ուրույն աստվածությունն է հնարել ու կռապաշտորեն մարդկանց մտցրել անվերջ մազոխիզմի փոսը:
Իրականում մեկը մյուսի շարունակությունն է ու էստեղ Turojan-ին քննադատողների մեծ մասը հենց նույն հիմքային մտածելակերպն ունի: Ձեր պատկերացրածով իրենց իրավունքների համար զենքով պայքարող այլ ազգերը հիմար են եղել: Ձեր պատկերացրածով, Սերժի զենքին սահմանադրական պայքար հակադրելով դուք իրեն կզացնելու եք: Շարունակեք, ու կհամոզվեք թե ինչպես է դա ավարտվելու:
Հայաստանը արդեն 2000 տարի քաղաքագիտության հենց էս դասի վրա է լռվել ու բուքսավատ է անում: Սահմնանադրական պայքար կոչվածը ընդամենը միայն մի փոքր միջոց է քաղաքացիական պայքարի ահռելի զինանոցից: Այն կարող է կիրառվել խիստ սահմանափակ դեպքերում, որպես պայքարի նախնական մեթոդ: Եթե դրան իշխանությունը պատասխանում է իր վայրագությամբ, ապա այդ միջոցով շարունակելը մի կողմից սակավամտության արդունք է, մյուս կողմից քո համամիտների և պայքարի ելած ազգի հանդեպ դավաճանություն: ԼՏՊ-ն պարտավոր էր ընդունել, որ իր կարողությունների առաստաղը դա սահմանադրական պայքարն է և հարգեր այլ ձևերի գոյութոյւնը: Բայց ոչ, նա հայտարարում է, թէ այլ ձևի մասին մտածողն անգամ խառնակիչ է: Ավելացնելով դեմագոգիայի մի մեծ պորցիա էլ, թե եթե գնացող կա այդ ձևերին, թող գնա: Այ հենց սա է զարհուրելին: Ով գնա, ում հետ գնա, մարդ է մնացել՞ : 20 տարի սահմանադրական պայքար կոչված թմրադեղի տակ եղողը որևէ քայլի է ընդունակ՞: Սերժը մի կողմից է ասում, թե նստեք տեղներդ, թե չէ կգյուլլեմ, ԼՏՊ-ն էլ մյուս կողմից է հաստատում, թե նստեք տեղներդ ես հարցերը լուծելու եմ: Ողբամ զքեզ, հայ ժողովուրդ, որ քո թագավորը Սերժն է, դեմ կանգնածն էլ ԼՏՊ-ն:
ԼՏՊ-ի մեծությունը նրանում էր, որ նա հայերի հետ խոսեց դանդաղ, 4-րդ դասարանի մակարդակով և հայերի մեծ մասը կարողացավ ինչ որ բան ընկալել: Ընկալեց ու ընկավ էս վիճակի մեջ:
Իսկապես Դու ճիշտ ես, Turojan, միայն ազգի կրթվելով է հնարավոր մի բան փոխել, բայց ես տեսած չկամ մի աշակերտ, որը 2000 անգամ քննությունը կտրվելուց հետո այն վերահանձնի:
Մի գուցե կոշտ եմ գրել, վիճակն առավել կոշտ է…

[Mephistopheles]

Այ սա է մեր պրոբլեմը-"մեծ պայթյուներ չլինեն որ թշնամիները մեր դեմ չօգտագործեն… լավ ա՜՜՜՜՜՜, Է դու էլ փորձիր մի անգամ էդ պայթունները քո թշնամիների դեմ օգտագործել…
"Մեզ պետք է ազգայնամետ իշխանություն, բայց պետք չէ հեղափոխություն, քանզի որ այնտեղ արյուն է թափվում"… Սա առհասարակ լավ ա և շատ լուրջ…
99 տոկոսը հենց այսպես է մտածում, ու դրա համար էլ մեր նախագահ- թագավորը Սերժն է, դուք - այս երկրի առաջադեմ երիտասարդներից մեկը, իսկ ԼՏՊ-ն էլ ազգի քաղաքակիրթ պապան է, ամենախորիմաստ մարդը, որ Սահամանադրական ճանապարհ կոչված ուրույն աստվածությունն է հնարել ու կռապաշտորեն մարդկանց մտցրել անվերջ մազոխիզմի փոսը:
Իրականում մեկը մյուսի շարունակությունն է ու էստեղ Turojan-ին քննադատողների մեծ մասը հենց նույն հիմքային մտածելակերպն ունի: Ձեր պատկերացրածով իրենց իրավունքների համար զենքով պայքարող այլ ազգերը հիմար են եղել: Ձեր պատկերացրածով, Սերժի զենքին սահմանադրական պայքար հակադրելով դուք իրեն կզացնելու եք: Շարունակեք, ու կհամոզվեք թե ինչպես է դա ավարտվելու:
Հայաստանը արդեն 2000 տարի քաղաքագիտության հենց էս դասի վրա է լռվել ու բուքսավատ է անում: Սահմնանադրական պայքար կոչվածը ընդամենը միայն մի փոքր միջոց է քաղաքացիական պայքարի ահռելի զինանոցից: Այն կարող է կիրառվել խիստ սահմանափակ դեպքերում, որպես պայքարի նախնական մեթոդ: Եթե դրան իշխանությունը պատասխանում է իր վայրագությամբ, ապա այդ միջոցով շարունակելը մի կողմից սակավամտության արդունք է, մյուս կողմից քո համամիտների և պայքարի ելած ազգի հանդեպ դավաճանություն: ԼՏՊ-ն պարտավոր էր ընդունել, որ իր կարողությունների առաստաղը դա սահմանադրական պայքարն է և հարգեր այլ ձևերի գոյութոյւնը: Բայց ոչ, նա հայտարարում է, թէ այլ ձևի մասին մտածողն անգամ խառնակիչ է: Ավելացնելով դեմագոգիայի մի մեծ պորցիա էլ, թե եթե գնացող կա այդ ձևերին, թող գնա: Այ հենց սա է զարհուրելին: Ով գնա, ում հետ գնա, մարդ է մնացել՞ : 20 տարի սահմանադրական պայքար կոչված թմրադեղի տակ եղողը որևէ քայլի է ընդունակ՞: Սերժը մի կողմից է ասում, թե նստեք տեղներդ, թե չէ կգյուլլեմ, ԼՏՊ-ն էլ մյուս կողմից է հաստատում, թե նստեք տեղներդ ես հարցերը լուծելու եմ: Ողբամ զքեզ, հայ ժողովուրդ, որ քո թագավորը Սերժն է, դեմ կանգնածն էլ ԼՏՊ-ն:
ԼՏՊ-ի մեծությունը նրանում էր, որ նա հայերի հետ խոսեց դանդաղ, 4-րդ դասարանի մակարդակով և հայերի մեծ մասը կարողացավ ինչ որ բան ընկալել: Ընկալեց ու ընկավ էս վիճակի մեջ:
Իսկապես Դու ճիշտ ես, Turojan, միայն ազգի կրթվելով է հնարավոր մի բան փոխել, բայց ես տեսած չկամ մի աշակերտ, որը 2000 անգամ քննությունը կտրվելուց հետո այն վերահանձնի:
Մի գուցե կոշտ եմ գրել, վիճակն առավել կոշտ է…

Բիձա ջան, ենթադրենք ԼՏՊ-ն ասեց "Ժողովուրդ հարձակվեք… գրավում ենք Պառլամենտի շենքը ու մնացածը" … ի՞նչ է լինելու… Սերժը կանի զորքն ու կսկսի ծեծուջարդը… մի 100-200 զոհ կտանք ու ժողովուրդը կհաղթի… ինչքան չինովնիկ ու հաստավիզ առնետ կա, տեղն ու տեղը անցնում են ԼՏՊ-ի կողմը ու սկսում են "հավատարիմ" ծառայել նրան… արտահերթ ընտրությունների ընթացքում նախկինում ՍՍ-ի գվարդիան նույն "ջանասիրությամբ" աշխատում է ի օգուտ ԼՏՊ-ի… ժողովուրդը մնում է աղքատ ու դժգոհ (օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով) … ու ստեղ դու դուրս ես գալիս ու ասում "ԼՏՊ-ն իր իշխանության ծարավը ժողովրդի արյամբ հագեցրեց … էս ժողովուրդը էլի չսովորեց նույն բանը նորից արեց … էնքան էլ չէր անցել որ մոռանայինք գոնե, նույն սխալը նույն մարդու հետ"… ու ստեղ արդեն ԼՏՊ-ի տեղը ՍՍ-ն չի գա…

ոնց եկար երկրի գլուխ տենց էլ պահելու ես իշխանությունն ւե ղեկավարելու երկիրը… ԼՏՊ-ի նախագահական ժամկետը սկսել է 2007-ի Սեպտեմբերի 21-ից

[Rammer]

Ժամանակ առ ժամանակ նույն լրիվ հարցերը բարձրանում են ու նույն հարցերի շուրջ բանավեճը ցիկլիկ կրկնվում է ...

[Բիձա]

Բիձա ջան, ենթադրենք ԼՏՊ-ն ասեց "Ժողովուրդ հարձակվեք… գրավում ենք Պառլամենտի շենքը ու մնացածը" … ի՞նչ է լինելու… Սերժը կանի զորքն ու կսկսի ծեծուջարդը… մի 100-200 զոհ կտանք ու ժողովուրդը կհաղթի… ինչքան չինովնիկ ու հաստավիզ առնետ կա, տեղն ու տեղը անցնում են ԼՏՊ-ի կողմը ու սկսում են "հավատարիմ" ծառայել նրան… արտահերթ ընտրությունների ընթացքում նախկինում ՍՍ-ի գվարդիան նույն "ջանասիրությամբ" աշխատում է ի օգուտ ԼՏՊ-ի… ժողովուրդը մնում է աղքատ ու դժգոհ (օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով) … ու ստեղ դու դուրս ես գալիս ու ասում "ԼՏՊ-ն իր իշխանության ծարավը ժողովրդի արյամբ հագեցրեց … էս ժողովուրդը էլի չսովորեց նույն բանը նորից արեց … էնքան էլ չէր անցել որ մոռանայինք գոնե, նույն սխալը նույն մարդու հետ"… ու ստեղ արդեն ԼՏՊ-ի տեղը ՍՍ-ն չի գա…

ոնց եկար երկրի գլուխ տենց էլ պահելու ես իշխանությունն ւե ղեկավարելու երկիրը… ԼՏՊ-ի նախագահական ժամկետը սկսել է 2007-ի Սեպտեմբերի 21-ից

Մեֆիստոֆել ջան,
Եթե հանկարծ հրաշք կատարվի, ու ԼՏՊ-ն այդ բանն ասի, ու ժողովուրդն էլ վճռականություն ու պոտենցիալ ունենա իշխանություն վերցնելու, ապա 200 զոհ չի լինելու: Քո ասածով, շատ հանգիստ, այսօրվա տականքներն առնետավազքով անցնելու են ԼՏՊ-ի տակ, ոնց որ եղավ 1994-95--ին: Սափրագլուխները գալու են իրենց առաջարկելու, դրանց կեսը շարունակելու է ոնց եղել է: Հետո, մի տարի անց, ԼՏՊ-ն համը հանելու է, մի նոր դեմք է հայտնվելու, քո ասածով, ԼՏՊ-ին է ձեռնոց նետելու: Եթե մարդիկ այնքան հեռատես եղան որ հիմա էլ էդ նորին պաշտպանեն, ապա ԼՏՊ-ն գնալու է, քո ասած տրամաբանությամբ, նորն է հաղթելու, սափրագլուխների քառորդն է մնալու, և այսպես մի 3-4 ցիկլից հետո կհասնենք նորմալ մակարդակի – մի 5 տոկոս սափրագլուխ, մի 5 տոկոս անվերջ տականք, մի 5 տոկոս ճիվաղ, ոնց որ բոլոր երկրներում է: Այ այս քայլերի հաջորդականությունն է, որ առաջին ցիկլից իսկ մերժվում է:
Ոչ թե ամբողջ ազգը պետէ է կրթվի, այլ այն պետք է պահանջատեր դառնա: 4-րդ դասարանցու մակարդակն էլ բավարար է քաղաքացի դառնալու համար: Քաղաքացին դա այն մարդն է, ով իր իրավունքները այլոց իրավունքներից վեր է դասում: Դրա համար դպրոց ավարտել պետք չէ, այլ ստրկամտությունից է պետք ազատվել: Երբ 3-4 դարերում ստրկատիրությունը վերացավ, կրթվածությունը չէր, որ դրան բերեց, այլ նոր արտադրահարաբերությունները, նոր մտածելակերպը: Ամբողջ աշխարհում ստրկատիրությունը վերացավ, բայց հայաստանում այն մնաց որպես մենտալիտետ: Ստրկամտությունը հայաստանյան աշխարհընկալման մեջ ընտանեկան մակարդակ է իջեցված: Ընտանիքն է ձևավորում մարդկանց մեջի ստրուկին: Մենք անելիք ունենք ոչ թե միտինգին, այլ հենց մեր տներում: փորձենք թասիբի մասին ոչ թե բաժակաճառ ասել, այլ այն ընկալել որպես այդպիսին: Եթե հայաստանում թասիբ ասածը միֆ չլիներ, ապա ԱԽՔ գոյություն չէր ունենա սկզբունքորեն: Հարցը նրանում է, որ կրկնակի ստանդարտը հանվի մեր ազգային մտածողությունից, որ եթե այսինչ ճիճուն իմ բարեկամն է, դա ոչինչ, իսկ այ էն ճիճուն, որ իմ բարկամը չէ, այ նա իսկապես ճիճու է ու պետք է սատկացվի: Ոչ, բոլոր ճիճուներն էլ նույն են, եթե պայքարը ճիճուների դեմ է, ապա կապ չունի թե ում ճիճուն է, պետք է ոչնչացվի: Այ այս մոտեցումն է, որ մեզանում իսպառ է բացակայում:
Եթե պատճառահետևանքային ամբողջ շղթան բացենք, ապա խելոքները ինձ կկանգնեցնեն և կասեն էս ուր, էս աղքատ երկրում ինչ երազներով ես տարված՞: ԵՎ Ճիշտ կանեն: Իմ միակ փաստարկը դրա դեմ այն է, որ ներկայումս ԼՏՊ-ն, հետագայում էլ մյուս գործիչները միայն մեկ անելիք ունեն, բացատրելու մարդկանց, որ աշխարհը շատ-շատ լայն է, որ աշխարհի ոչ մի երկրում հայաստանյան աբսուրդներն այլևս գոյություն չունեն, որ մեր ամենքիս ցանկացած բարեկամ, որը սափրագլուխ է, դատախազ, ոստիկան, կամ նման մի բան, շարքային տականք է և նրան պետք է պարսավանքի ենթարկել ամեն քայլափոխի: Քաղաքացիական կեցվածքը պետք է ուղղված լինի ոչ թե Սերժի դեմ, այլ հենց մեր ամենքիս բարեկամ տանկանքի դեմ: Սա է հիմիկվա անելիքը, այլ ոչ թե միտինգում Սերժին ստից քրֆելը: Այլապես ով կհավատա, որ Ստյոպիկ Դեմիրճյանը, կամ Արամ Սարգսյանը, /որը եղբոր մահից հետո պաշտոնով գայթակղվեց/, կամ 1996- ի հիմնական կեղծարարներից Գ: Ջահանգիրյանը ազգային հերոսներ են, կամ այսօրվա հայաստանի ժողովրդավար փրկարար՞:
Այս գլոբալ աշխարհում նույնիսկ գերտերություններն են ստիպված հաշվի նստել ճշմարտության հետ: Հայաստանում ինչ որ չափով, իշխանական դաշտը Ճշմարտության լույսի ներքո է, բայց ընդիմադիր դաշտում անվերջ խավար է: Եկել է ժամանակը բոլորի մեղքերի թողության, /կամ տկլորանալու/: Սերժին ու Ռոբին գիտենք, բայց ընդիմության տականքներն էլ պետք է դուրս մղվեն: Պետք է դաշտը մաքրվի: Ամայի կմնա, ավելի լավ է, քան եղած մոլախոտերը շարունակեն իրենց ինչ որ անփոխարինելի դեղաբույս ներկայացնել:
Հայաստանի քաղաքական էլիտան նույն տականքն է արդեն 20 տարի, մարդիկ պետք է հասկանան սա, մերժեն իշխանությանն էլ, ընդիմության հին դեմքերին էլ, ու ապրեն իրենց կյանքով: Կհայտնվի նոր, երիտասարդ, իսկապես արժանավոր ընդիմություն- պետք է ընդունել նրան: Չի հայտնվի, աստված մեզ հետ, մի գուցե մի լուս կբացվի: Նիկոլը կարող է լիդերի դեր կատարել, բայց նրան էլ հեշտությամբ ընդիմությունը ներկայացրել է որպես մատաղացու:
Ճամարտակելու ժամանակները վաղուց անցած են, հիմա կրթվել և գործել է պետք ըստ եղած համաշխարհային փորձի և ձերբազատվելով ներհայակական նաֆթալինոտ կաղապարներից:

[Rammer]

Ոչ թե ամբողջ ազգը պետէ է կրթվի, այլ այն պետք է պահանջատեր դառնա: 4-րդ դասարանցու մակարդակն էլ բավարար է քաղաքացի դառնալու համար: Քաղաքացին դա այն մարդն է, ով իր իրավունքները այլոց իրավունքներից վեր է դասում:

Նման հակասական միտք դեռ չէի լսել: Ճիշտ հակառակը: Քաղաքացին նա է ով հետևում է, ապրում է օրենքով և ընդունում է որ բոլորը հավասար են օրենքի, սահմանադրության առջև....

Բիձա Մեֆը ուզում էր ասել որ մերժում է հակասահմանադրական ճանապարհը հենց այն պատճառով որ բռնապետության վերարտադրման հավանականություւնը առավալեագույնն է: Իսկ սահմանադրական ճանապարհը, որը ամենաբարդ բայց ամենահուսալի ճանապարհն է` հասցնում է նվազագույնի:
Լևոնը հանճարող ստռատեգ է : Խորհուրդ կտամ ավելի լուրջ կարդալ նրա ելույթնները:
Բիձա ջան այն հարցերը որ դու ես բարձրացնում բազմիցս քննարկվել են այստեղ: Քաղաքական բաժնի թեմանները եթե թերթես կգտնես դրանց պատասխանները....

[Բիձա]

Նման հակասական միտք դեռ չէի լսել: Ճիշտ հակառակը: Քաղաքացին նա է ով հետևում է, ապրում է օրենքով և ընդունում է որ բոլորը հավասար են օրենքի, սահմանադրության առջև....


Լևոնը հանճարող ստռատեգ է : Խորհուրդ կտամ ավելի լուրջ կարդալ նրա ելույթնները:
Բիձա ջան այն հարցերը որ դու ես բարձրացնում բազմիցս քննարկվել են այստեղ: Քաղաքական բաժնի թեմանները եթե թերթես կգտնես դրանց պատասխանները....

Եթե քննարկումից հանգել եք քո նշած եզրակացությանը, ապա անիմաստ է հին էջերը թերթելը-սխալ եզրակացության եք եկել: Եթե երկրում եղած օրենքների վրա բոլորը թքած ունեն, ապա մի քիչ ավելի խորն է պետք փնտրել պատճառը: Քաղաքացին այստեղ 10-րդ ֆակտորն է: Բեր 2 միլիոն օրինավոր գերմանացի լցրու Հայաստան որպես քաղաքացի: Հանդիպելով հայ ոստիկանին կամ որևէ հարց լուծելու համար կաշառք պահանջողին, 2 ժամից նրանք կհասկանան թե ինչ է կատարվում էս երկրում և կկանգնեն երկընտրանքի առջև-կամ ոչնչացնել եղած իշխանությունը ու դնել իրենցը-գերմանականը, , կամ հեռանալ երկրից: Նրանցից որևէ մեկի մտքովն իսկ չի անցնի, որ եղած օրենքը հարգեն, դրանով խելք սովորեցնեն իշխանություններին ու աստիճանաբար փոխեն երկիրը: Քաղաքացի սարքելու Ձեր խնդիրն առհասարակ աբսուրդային է: Մի կողմից դուք ուզում եք Հայաստանում եղած հայերից 2 միլոն գերմանացի բուծեք, մյուս կողմից էլ ենթադրենք թե բուծեցիք, ինչ է դրանք չեն դեմ առնելեու էս իշխանություններին՞: Թե կարծում եք, որ բուծման ժամանակ իշխանությունները հանգիստ հետևելու են մինչև բոլորը դառնան քաղաքացի, իրենք էլ գլխիկոր հեռանան. Սա է Ձեր քննարկածը՞:
Օրենքը օդից չի գոյանում, կամ պառլամենտի բարի կամքով չի ստեղծվում: Օրենքը գրվում, պահպանվում և գործում է տվյալ հասարակության մեջ եղած քաղաքական և հասարակական ուժերի շահերի հավասարակշռության շնորհիվ: Օրենքը դոգմա չէ: Աշխարհում անտեր օրենք չկա, օրենքին ամեն րոպե տեր կանգնող է պետք: Միայն քո նշած մեծ ստռատեգը կարող էր հուսալ, որ մի անգամ գրած օրենքով, դեմոկրատական որևէ արժեք չհարգող երկրում իշխանությունը հետևելու է օրենքին:
Անգլիական պառլամենտի 13-րդ դարից գրած օրենքների մեծամասնությունը մինչև հիմա հարգվում է, որովհետեև անգլիական պառլամենտի 650 անդամներից ամեն մեկը օր ու գիշեր իր ընտրողներին ցույց է տալիս որ կռիվ է տալիս իշխանությունների հետ հենց իր ընտրողներին հուզող ցանկացած հարցով: ԵՎ նույն վիճակն է աշխարհի բոլոր նորմալ երկրների պառլամենտներում:
Էդ մեծ ստռատեգի օրոք չէր, որ հայկական պառլամենտը հռչակվեց ու դարձավ «պոլի փետի կոթ՞»: Ես հասկանում եմ, որ դուք 15 տարի առաջ մանուկ էիք, և անտեղյակ եք նրա քամահրանքին հանդեպ օրենքը: Հիմա 15 տարի անց սերունդ է փոխվել: Եթե շուրջդ նայես, կտեսնես որ քո կողքին հավաքված են կամ քո պես անտեղյակ երիտասարդներ, կամ էլ էն ժամանակվա ստռատեգին սատարողները: Ընտրություններին, կողք կանգնած մի ահռելի մասսա /տեղյակ հնին ու նորին/ ընտրեց ԼՏՊ-ին, եղած բեթարից ազատվելու հույսով, բայց ոչ ավելին:
Մի պարզ օրինակ կա, որը ցույց է տալիս օրենքի, ժողովրդավարության, հասարակության մեջ գործող սկզբունքների կիրառման պայմանները: Եթե շուկայական կշեռքի կշռաթաթերից մեկին դնես մեկ կիլո, մյուսին 10 կիլո, ապա կշեռքը ցույց կտա, որ 10-ը ծանր է, բայց չի նշի թե ծանր է 9 կիլոյով: Եթե դնես 9 հանդեպ 10 կիլոյի, էլի բան չի փոխվի: Դնես 9,9 հանդեպ 10-ի, արդեն կշեռքը տեղից կշարժվի, և կհասկացվի որ արդեն մոտ է հավասարակշռության կետը: Ամենազգայունը դա 10 հանդեպ 10 հավասարակշռական վիճակն է, ուր նույնիսկ մեկ գրամը կշեղի հավասարակշռությունը: Նույնիսկ ամենաժողովրդավար երկրներում, երբ իշխանությունը մեծ առավելություն է ստանում, դառնում է ինքնվստահ, անկառավարելի, անվերահսկելի ու անհաշվելի, ինչպես հավասարակշռությունից դուրս կշեռքը:: Նույն ձևով Բուշ կրտսերը ստանալով բոլոր իշխանական լծակների առավելությունը հանգիստ մտավ Իրաք ու իր երկիրը մտցրեց աննախադեպ ճգնաժամի մեջ: Երբ ստռատեգը դարձավ Գերագույն խորհրդի նախագահ, հենց հաջորդ օրը ատրճանակը կողքին կպցրած սկսեց շրջել իր իսկ թիմի ճնշող մեժամասնության գերագույն խորհրդում: Այդ պահին ամբողջ երկիրն իրեն համարում էր «Մեր Լևոնը»:
Փորձեք մի քիչ ավելի խորը թախանցել թե համաշխարհային և թե հայկական քաղաքական իրականության մակերեսից դեպի ներս և կհայտնաբերեք մի մեծ ու հետաքրքիր աշխարհ: Կտեսնեք, որ ձեր իմացածի 90 տոկոսը -ը դա հասարակ մահկանացուների համար հնարած հեքիաթներ են: Կարդացեք կոնֆլիկտների հաղթահարման մասին, սոցիալական խմբերի շահերի ու մոտիվացիների մասին:
Մի խոսքով եթե հարցերին նայեք ոչ հայկական ստանդարտ պրիզմայից, կիմանաք որ ձեր ստռատեգը, դա գավառական մասշտաբի երևույթ է, սահմանադրական պայքարն էլ խղճուկ մարդկանց և ժողովուրդների անպոչ և դժգույն դրոշակ: