Զանազան լեզվական հարցեր

[Ուլուանա]

"Չվերթ" բառը ինչպե՞ս կարելի է վերծանել
Կարե՞լի է ասել, որ դա "Չ - վեր-թ" միացությունն է: Այսինքն հակասում վերի և մի հատ էլ վերջում անկապ "թ"

Կներեք, ես գրաբար չգիտեմ, բայց ես էսպես պատկերացրի.
չու + երթ

Հա, հենց էդպես է. չու + երթ, որտեղ պարզապես ու–ն հնչյունափոխվել, դարձել է վ։

[dvgray]

Կներեք, ես գրաբար չգիտեմ, բայց ես էսպես պատկերացրի.
չու + երթ

Իսկ էտ դեպքում "չու"-ն ի՞նչ է:
Իմ ասածը էն է, որ "չ"-ն հիմնականում ժխտող մասնիկ է: ի՞նչ է "Ու"-ն ու "չ"-ն էլ ժխտում է:

[StrangeLittleGirl]

«չ-ն» ժխտում չէ, «չու-ն» առանձին արմատ է:

[dvgray]

«չ-ն» ժխտում չէ, «չու-ն» առանձին արմատ է:

Չու-նեմ
Չու-նես
չու-նի
…
կարո՞ղ է այս արմատն է

Ավելացվել է 47 վայրկյան անց
կա նաև
ու-նեմ
ու-նես
ու-նի

[Ուլուանա]

Չու-նեմ
Չու-նես
չու-նի
…
կարո՞ղ է այս արմատն է

Ավելացվել է 47 վայրկյան անց
կա նաև
ու-նեմ
ու-նես
ու-նի

Չէ, «ունենալ» բայի հետ կարծեմ կապ չունի։ Ի՞նչ է, հայերենում ինչքան չ–ով սկսվող բառ կա, պիտի բոլորը համարենք ժխտակա՞ն։ Չէ՞ որ հայերենում չ–ով սկսվող բազմաթիվ բառեր կան, որոնք պիտի որ ոչ մի կապ չունենան ժխտականության հետ, օրինակ՝ չափ, չոր, չալ, չորս, չինար և այլն։ Ինչու՞ «չու» բառն էլ չի կարող դրանցից մեկը լինել։

Իսկ ցնդաբանական բնույթի գրառումները շուտով կջնջվեն։

[Rammstein]

"Չվերթ" բառը ինչպե՞ս կարելի է վերծանել
Կարե՞լի է ասել, որ դա "Չ - վեր-թ" միացությունն է: Այսինքն հակասում վերի և մի հատ էլ վերջում անկապ "թ"

Եթե գրենք դասականով, կունենանք «չուերթ»։ «Չու»-ն բոլորիս ծանոթ է` օդաչու.... «երթ»-ն էլ ավելի ծանոթ բառ է` երթուղի, երթեւեկ...
«Չու»-ի ստուգաբանությունը չգիտեմ, բայց կարելի է վստահ ասել, որ թռիչքի հետ է կապված։

[Ուլուանա]

Մոդերատորական։ Հարաբերությունների պարզաբանման համար ընտրեք այլ միջոց՝ Ակումբի նամակագրական համակարգը կամ Զրուցարանը։ Թեմայից դուրս, ինչպես նաև անիմաստ ու ցնդաբանական գրառումները ջնջված են ու շարունակվելու են ջնջվել՝ արդեն համապատասխան նկատողություններով։ Հուսով եմ՝ այս թեմայում պարզաբանումները վերջացան։

[dvgray]

Կրկին մի հարց, պատասխանի ակընկալիքով:

Որտեղից է ծագել "Չուգուն գլուխ" արտահայտությունը:
Ի՞նչ է /ենթադրաբար / ինկատի ունեցել արտահայտության հեղինակը ըստ ձեզ:

[Հայկօ]

Հավանաբար արտահայտության հեղինակն ի նկատի է ունեցել «չուգուն» կամ, այլ կերպ ասած, թուջ մետաղի նվաստ բնույթը՝ պայմանավորված պարբերական աղյուսակի տվյալ տարրի ինտելեկտուալ ցածր մակարդակով և վեհ գաղափարների նկատամամբ կատարյալ անընկալողունակությամբ: Կամ, թերևս, օրինակ է վերցրել Լենին պապիկի՝ նախկին ԽՍՀՄ-ում լայն տարածում ունեցող խրոխտ, չուգունե գլխաքանդակներից:

[Ուլուանա]

Հավանաբար արտահայտության հեղինակն ի նկատի է ունեցել «չուգուն» կամ, այլ կերպ ասած, թուջ մետաղի նվաստ բնույթը՝ պայմանավորված պարբերական աղյուսակի տվյալ տարրի ինտելեկտուալ ցածր մակարդակով և վեհ գաղափարների նկատամամբ կատարյալ անընկալողունակությամբ: Կամ, թերևս, օրինակ է վերցրել Լենին պապիկի՝ նախկին ԽՍՀՄ-ում լայն տարածում ունեցող խրոխտ, չուգունե գլխաքանդակներից:

Ավելացնեմ, որ որպես «չուգուն(ե) գլուխ» արտահայտության հոմանիշ՝ կարելի է օգտագործել «հաստագլուխ» բառը, քանի որ երկուսն էլ նշանակում են գաղափարների, գիտելիքների՝ տվյալ գլխի միջով ներթափանցման դժվարություն կամ անհնարինություն։

[Հայկօ]

«Գլուխ» բառն, առհասարակ, հայերենում ունակ է կայուն բառակապակցություններ կազմելու մի շարք որոշիչների ու հատկացուցիչների հետ, որոնցից յուրաքանչյուրն, առանձին-առանձին վերցված, միանգամայն ազնիվ ու պատկառելի նշանակություն ունի, սակայն միանալով «գլուխ»՝ առաջին հայացքից անվնաս գոյականի հետ՝ սկսում է ի ցույց դնել «չուգունին» և այլ տարատեսակ բութ առարկաներին բնորոշ հատկություններ: Օրինակ՝ եզի գլուխ, ուռո գլուխ, դդումի գլուխ, էշի գլուխ և այլ՝ անաստաբուծական ու բանջարանաբոստանային (առանձին՝ հատկապես ծանր դեպքերում՝ անատոմիական) տերմիններով համեմված արտահայտություններ:

Հ.Գ. Առաջարկում եմ Ակումբի ուժերով ստեղծել մի հիմնարար աշխատություն՝ «Գլուխը որպես պարսավանքի միջոց. դրա դերակատարությունը հայոց հայհոյապաշարն հարստացնելու ազնիվ գործում և պատճառած անհարմարությունները ցածր մարռշուտկեքում» վերնագրով:

[dvgray]

ՀՀ Նախագահ Սերժը նոր նախադասության մեջ ասած "Կարող կլինեն":
Ի՞նչ է սա: Սխալ թե՞ ոչ

[impression]

ՀՀ Նախագահ Սերժը նոր նախադասության մեջ ասած "Կարող կլինեն":
Ի՞նչ է սա: Սխալ թե՞ ոչ

Նայած ինչ կոնտեքստ է եղել: Եթե ենթադրվում էր՝ ունակ լինել-ը, այսինքն՝ օրինակ. ապագայում մեր վարորդները ունակ կլինեն չկոպտել երթևեկողներին, ապա ճիշտ է, բայց բարբառային արտահայտություն է: Հնարավոր է, թեկուզ հենց ղարաբաղյան բարբառում /հաստատ չգիտեմ, չեմ պնդում/ լինի հենց էդպիսի արտահայտություն, որը փոխարինում է մեր իմացած ունակ կլինեն, կկարողանան-ին: Առավել ծանր դեպք չքննարկենք:

[Հայկօ]

impression-ը ճիշտ բացատրեց. միայն մեկ փոքրիկ ուղղում՝ դա բնավ էլ բարբառային արտահայտություն չէ, այլ սովորական գրական հայերեն խոսք: Ոչ մի սխալ չկա: Դրան նման օրինակ կարելի է համարել նաև, այսպես կոչված, երկրորդական բաղադրյալ ժամանակաձևերը՝ գնալիս կլինեմ, գնացած կլինեմ, գնալու կլինեմ, գնալու կլինեի և այլն: Սրանք թեև այնքան էլ գործածական չեն, սակայն անհրաժեշտության դեպքում թույլ են տալիս խիստ ճշգրիտ նշել գործողության կատարման պահը ժամանակի մեջ:

[Javakhk]

impression-ը ճիշտ բացատրեց. միայն մեկ փոքրիկ ուղղում՝ դա բնավ էլ բարբառային արտահայտություն չէ, այլ սովորական գրական հայերեն խոսք: Ոչ մի սխալ չկա: Դրան նման օրինակ կարելի է համարել նաև, այսպես կոչված, երկրորդական բաղադրյալ ժամանակաձևերը՝ գնալիս կլինեմ, գնացած կլինեմ, գնալու կլինեմ, գնալու կլինեի և այլն: Սրանք թեև այնքան էլ գործածական չեն, սակայն անհրաժեշտության դեպքում թույլ են տալիս խիստ ճշգրիտ նշել գործողության կատարման պահը ժամանակի մեջ:

Այո, առավել եւս, որ, ասենք, անգլերենում նման ձեւերը հաճախ են օգտագործվում:

Իսկ այ ռուսերենում, նման ձեւերը գրեթե չեն օգտագործվում (չնայած կան հնաոճ տեքստերում):

Միգուցե ռուսերենի ազդեցության տակ են այդ ձերերը քիչ օգտագործվում արդի հայերենում…