Դեժավյուի բացատրությունը

[Adam]

Ինքս իմ մեջ սկսում եմ բացահայտել «դեժավյու» ասվածի գաղտնիքը և բացատրությունը: Ճիշտ է, այն միայն իմ կարծիքով է... սակայն....
Բոլորը գիտեն և կարծում են, որ դեժավյուն դա ռեինկարնացիոն երևույթ է, որը գալիս է նախորդ կյանքից և ոչ մեկ հստակ դրա բացատրությունը չի տվել: Ովքեր չգիտեն՝ ասեմ, որ այն արտացոլվում է այսպես. «առօրյայում լինում են պահեր, որոնք ձեզ ահավոր ծանոթ են թվում և ձեր կարծիքով դրանք մի անգամ էլ են կրկնվել... նույն դիրքը, նույն զրուցակիցը, նույն խոսակցությունը, նույն վայրը և այլն... ինքդ քո մեջ քարանում ես, և մտածում. այսպիսի պահ ինձ մոտ մեկ անգամ էլ է եղել: Ես կասեյի ո՛չ: Ո՛չ մի անգամ էլ ձեզ հետ նման բան չի եղել: Չգիտեմ, ասածս կարողա դատարկաբանություն թվա և ծիծաղի արժանի լինի, սակայն ես կարծում եմ, որ այդ պահերը մենք տեսնում ենք մեր երազում: Այսինքն երազում տեսնում ենք ապագայում կատարվելիք մի պահ, որը արթնանալուց հետո մեր հիշողության մեջ չի մնում որպես երազ....: Մենք դրա մասին նույնիսկ չենք էլ հիշում: Այ իսկ երբ այդ պահը գալիս է իրականում՝ մեզ ծանոթ է թվում այն: Ես սրա բացատրությունը չեմ կարող տալ, քանի որ այն անբացատրելի երևույթ է: Ուղղակի կասեմ մի բան. մենք մեր երազում տեսնում ենք ապագայում կատարվելիքից մի պահ, որը հետագայում կատարվելու ժամանակ մեզ ահավոր ծանոթ է թվում: Եվ մարդկությունը դրանից ելնելով, որոշել է որ դա ռեինկարնացիա է՝ այսինքն հոգու վերամարմնավորում: Ես հերքում եմ այդ փաստը լիովին, որովհետև նախորդ կյանքում դու դժվար թե խոսեիր նույն ընկերոջդ հետ նույն թեմայի շուրջ, հագած լինեի նույն շորը, բռնած լինեիր նույն բաժակը, ընդունած լինեիր նույն դիրքը: Մինչդեռ չի բացառվում, որ նախորդ կյանքում դու կարող է հակառակ սեռի ներկայացուցիչ էլ եղած լինեիր: Այս հանգամանքները հաշվի առնելով, ես հասկանում եմ, որ Դեժավյուն կապել հոգու վերամարմնավորման հետ՝ դա ուղղակի խելքին մոտիկ չէ: Չգիտեմ էլ ինչու եմ բացել այս թեման, չէ՞ որ աշխարհն ինքնին մի մեծ գաղտնիք է և դրա բացահայտումը մարդուն տրված չէ: Բայց ինձ շատ հետաքրքիր է: Գրեք ձեր կարծիքը:

[WArmanW]

... ասածս կարողա դատարկաբանություն թվա և ծիծաղի արժանի լինի, սակայն ես կարծում եմ, որ այդ պահերը մենք տեսնում ենք մեր երազում: Այսինքն երազում տեսնում ենք ապագայում կատարվելիք մի պահ, որը արթնանալուց հետո մեր հիշողության մեջ չի մնում որպես երազ....: Մենք դրա մասին նույնիսկ չենք էլ հիշում: Այ իսկ երբ այդ պահը գալիս է իրականում՝ մեզ ծանոթ է թվում ...

Ըհն… Ես դեռ մանկուց էի դրանում համոզված:

[Ֆրեյա]

Առաջին անգամ եմ լսում ռեինկարնացիայի վարկածը
Ես լսել եմ, որ դեժավյուն ուղեղի և հիշողության խաղերն են:
Ինձ մոտ շատ հաճախ է դա լինում, բայց այդ ժամանակ ինձ թվում է, որ ոչ թե դա արդեն պատահել է, այլ՝ դա տեսել եմ երազումս:

Ով ինչ ասեց, ինչպես շարժվեց…
երբ այդպիսի բան է լինում, զգում եմ, որ եղել է արդեն, բայց ցավոք նախօրոք չեմ կարող ասել, թե ինչ կլինի: Բայց երբ լինում է, կարծես՝ գիտեի արդեն:

[WArmanW]

Դե որ ուղեղի հետա կապված էտ հաստատ, մասնավորապես ուղեղի այն հատվածի, որը պատասխանատու է հիշողության համար… Օրինակ մի վարկած էլ ասեմ: Մեկ մեկ ընդունված ինֆորմացիան նախ հասնում է ուղեղի հիշողության բաժին, հետո նոր արաջնային վերլուծող բաժին: Դե մեր ուղեղն էլ վերլուծելուց ասումա վայ դեժավյու:

[Ֆրեյա]

...ինչու են լռում հոգեբանները

[Yellow Raven]

Ճիշտն ասած ես էլ եմ հենց նույն ձև մտածում:
Մի անգամ նույնիսկ մի քանի տարի առաջ,երազիս ազդեցության տակ հայաթ իջա ու տեսա համարյա նույն պատկերը ինչ երազում էի տեսել:
Էդ պահը չեմ մոռանա, լիքը փուչիկներ....

[helium]

Ես կարդացել եմ ևս մեկ բացատրություն. ինֆորմացիան սխալմամբ երբեմն գրվում է ուղեղի այն բջիջներում, որոնք պատասխանատու են ʼհինʼ ինֆորմացիայի համար, այսինքն՝ սխալ հասցեով։ Դա է պատճառը, որ նոր ինֆորմացիան ընկալվում է որպես հիշողություն։

[devil]

Էդ դեժավյուի բացատրությունը հայտնի հոգեվերլուծաբան Կարլ Յունգը տալիս է անգիտակցականի գաղափարի միջոցով: Ըստ Յունգի այն ամենը, ինչ դուրս է մնում գիտակցականից հավաքվում է անգիտակցականում/դա դեռ Ֆրեյդն էր ձևակերպել/: Սակայն Յունգը մտցրեց նաև մեկ այլ հասկացություն կոլեկտիվ անգիտակցական, այսինքն անգիտակցականի այն մասը, որը կապված չէ անձի Ես-ի, Էգո-յի հետ: Յունգը մտցրեց նաև արքետիպերի գաղափարը, որոնք նա համարում էր մարդկության պատմության սկզբից իսկ ձևավորված հոգեկան բնազդներ: Նա համարում էր, որ մենք առօրյա կյանքում շարժվում ենք ոչ միայն գիտակցականի թելադրանքով, այլ նաև անգիտակցականի: Անգիտակցականն իրենց արտահայտում է սիմվոլների օգնությամբ: Այդ սիմվոլներից ամենատարածվածն ըստ Յունգի երազներն են, որոնք միջոցով անգիտակցականը փորձում է կոմպենսացնել առօրյա կյանքի մեր արատները:
Իսկ ինչ վերաբերում է դեժավյուին, ապա սա նույնպես կոլեկտիվ անգիտակցականի սիմվոլիկայի մի տարատեսակ է: Այսինքն դա մեր փորձից չի բխում: Մենք երբեք կարող է այդ նույն իրավիճակում հայտնված չլինենք, սակայն մեզ այդ իրավիճակը հարազ և ծանոթ կարող է թվալ անգիտակցականի պոռթկումների հետևանքով:

[Sunny Stream]

Ես էլ եմ հակված կարծելու, որ դեժավյուն երազից պոկված ծվենիկներն են, որ էնքան խորն են խրվել մեր հիշողություն մեջ, որ հանկարծ ու հիշում ենք, իսկ մնացած դրվագները, որ հաստատ էլի ապրում ենք հետագայում, չենք էլ հիշում... չէ՞ որ էն, որ քնելիս մարդուց որոշակի լիցք/ոգի/ինչ-որ բան («աստրալ» են անվանում) է առանձնանում, անհերքելի փաստ է... երբ քնած ես, բայց արդեն գիտակցում ես իրականությունն ու չես կարողանում ինքդ քեզ զգալ, շարժել ձեռք-ոտքդ, նշանակում է, որ էդ պահին դու սովորական դու-ն չես, մի բան այն չէ հետդ (նա, ում ծանոթ չէ այս վիճակը, թող ինձ տարօրինակ չնայի, շատերի հետ է էսպես պատահում... թեև սա այլ, շատ հետաքրքիր ու խորհրդավոր թեմա է ինձ համար)... վստահ եմ, որ դա հենց «բացակայող մասնիկի» պաճառով է, որը ինչ-որ ժամանակ անց վերադառնում է ու դու սկսում ես ուշքի գալ... դեռ փոքրուց երազում էի, որ երազները տեսագրող-վավերացնող սարք հնարվեր, հիմա հասկանում եմ, որ դա անհնար է, որովհետև դա կլինի հենց այդքան ծեծված «ժամանակի մեքենան», որը, իմ կարծիքով, երբեք չի կարող հայտնագործվել...

վերջերս ինստ-ի միջանցքում խոսակցություն ընկավ ականջս.

աղջիկ - երազիս մեջ ես ու դու հենց էստեղ կանգնած խոսում էինք
տղա- այ քեզ բա՜ն, դեժավյու, էն էլ երազու՜մ...

իսկ ես մտքումս ծիծաղեցի՝ ախր էդտեղ տարօրինակ ոչինչ չկա

[Ֆրեյա]

Բայց ինձ հետ եղել են դեպքեր, երբ ես իսկապես հիշում եմ, թե երբ և որ երազի մեջ եմ տեսել այդ պատահածը:
Օրինակ, ինձ հետ եղավ մի դեպք, ես պետք է գնայի Էրեբունի զանգված, որտեղ ես երբեք չէի եղել ու տեսած չկայի կյանքում այդ տարածքները:
Նախորդ գիշերը երազում տեսնում եմ ինչ-որ բլուրներ, դեղին-դեղին դաշտեր, լայնատարա, ու հիշում եմ,որ ինչ-որ փոքրիկ կամուրջ կար երազումս ու ինչ-որ մեեեծ խողովակներ: Հողը՝ կարմիր էր, ու ես զարմացել էի, որովհետև երբեք չէի տեսել այդպիսի կարմիր հող, կարծես՝ այրվեր:
Հաջորդ օրը, մայրամուտ էր համարյա, մեքենայով գնում եմ Էրեբունի, ու………
Քիչ էչ մնում լացեի………
Ոնց որ, երազիս միջից ընկած լինեի այդտեղ: Շուրջբոլորը կարմիր հողից բլուրներ, հետո գլուխս թեքեցի աջ՝ դեղինով այրվող դաշտեր, ու ձախ կողմով անցնում էր հաստ խողովակ:
Իսկ կամուրջը ոչ թե կամուրջ էր, այլ դրա նման մի բան, եթե գիտեք, Էրեբունիում, երբ թանկարանի մոտից ես գնում, ինչ-որ ճահիճներկան, և երբ ավարտվում են այդ ամայի տարածքները, սկսում են շենքեր: Այդ հատվածն էի տեսել

[StrangeLittleGirl]

Դեժավյուն միանշանակ երազում տեսածի կրկնությունը չէ: Բացատրեմ ինչու: Սովորաբար մենք լավ տպավորված երազները պատմում ենք զանազան մարդկանց, իսկ երբ դեժավյու է լինում, դու չես կարող գտնել որևէ մեկի, որին պատմել ես երազդ, և նա կհաստատի տեսածդ:

Դեժավյուն մինչև վերջ պարզաբանված չէ: Կան տարբեր վարկածներ: Ինձ ամենաշատը դուր է եկել հետևյալը. մեր զգայարանները ֆիքսում են ամբողջ միջավայրը, սակայն մենք կենտրոնանում ենք կոնկրետ բանի վրա: Երբ ուշադրություն ենք դարձնում մյուսին, թվում է, թե դա էլի ենք տեսել, մինչդեռ ընդամենը մի քանի վայրկյան առաջ էր այն ֆիքսվել մեր հիշողության մեջ: Երևի շատ խուճուճ ստացվեց: Փորձեմ ներկայացնել մեր հոգեբանության ամբիոնի վարիչի բերած օրինակը: Մտնում ես սենյակ, պատին փակցված է ճմրթած պլակատ, բայց դու դրան ուշադրություն չես դարձնում, այլ խոսում ես, ասենք, սենյակի մյուս անկյունում նստած մեկի հետ: Մինչդեռ զգայարաններդ ֆիքսում են ամեն ինչ. և՛ ճմրթած պլակատը, և՛ զրուցակցիդ, և՛ մնացած ամեն ինչը, սակայն դա տեղի է ունենում ենթա- և անգիտակցական մակարդակով: Երբ արդեն ուշադրություն ես դարձնում պլակատին, քեզ թվում է, թե դա նախկինում տեսել ես: Եվ դա ճիշտ է. տեսել ես ընդամենը մի քանի րոպե առաջ, բայց գիտակցաբար չես ընկալել:

[Enipra]

Ես առայժմ ավելի հակված եմ դեժավյուները երազների վարկածով բացատրելուն:

... նախորդ կյանքում դու դժվար թե խոսեիր նույն ընկերոջդ հետ նույն թեմայի շուրջ, հագած լինեի նույն շորը, բռնած լինեիր նույն բաժակը, ընդունած լինեիր նույն դիրքը: Մինչդեռ չի բացառվում, որ նախորդ կյանքում դու կարող է հակառակ սեռի ներկայացուցիչ էլ եղած լինեիր:

Համաձայն եմ, հենց նույն պատճառներով ես էլ չեմ հավատում վերամարմնավորմամբ բացատրելու տեսությանը:

Դեժավյուն միանշանակ երազում տեսածի կրկնությունը չէ: Բացատրեմ ինչու: Սովորաբար մենք լավ տպավորված երազները պատմում ենք զանազան մարդկանց, իսկ երբ դեժավյու է լինում, դու չես կարող գտնել որևէ մեկի, որին պատմել ես երազդ, և նա կհաստատի տեսածդ:

Բա ոչ լավ տպավորված կամ ընդհանրապես չտպավորված երազնե՞րը: Չէ՞ որ մեր տեսած երազների մեծամասնությունը չենք էլ հիշում, բայց դա չի նշանակում, որ դրանք ոչ մի տեղ չեն ֆիքսվում ուղեղում:

... Մտնում ես սենյակ, պատին փակցված է ճմրթած պլակատ, բայց դու դրան ուշադրություն չես դարձնում, այլ խոսում ես, ասենք, սենյակի մյուս անկյունում նստած մեկի հետ: Մինչդեռ զգայարաններդ ֆիքսում են ամեն ինչ. և՛ ճմրթած պլակատը, և՛ զրուցակցիդ, և՛ մնացած ամեն ինչը, սակայն դա տեղի է ունենում ենթա- և անգիտակցական մակարդակով: Երբ արդեն ուշադրություն ես դարձնում պլակատին, քեզ թվում է, թե դա նախկինում տեսել ես: Եվ դա ճիշտ է. տեսել ես ընդամենը մի քանի րոպե առաջ, բայց գիտակցաբար չես ընկալել:

Բյուր, հետաքրքիր տեսություն է, ու գուցե հավատայի, եթե չլինեին կոնկրետ տեսակի դեժավյուներ: Հաճախ դեժավյուները ոչ միայն ինչ-որ պատկերների հետ են կապված, այլև խոսքի, ուրիշ գործոնների, որոնք ստատիկ չեն ու դու չէիր կարող րոպեներ առաջ դրանք նույնությամբ տեսնել/լսել/զգալ ու պարզապես անուշադրության մատնել: Ինչպես Ադամն ասաց, ինձ մոտ էլ է լինում, որ թվում է, թե այսինչ բառերը հենց նույն ձևով արդեն ասել եմ այսինչ մարդուն, ու հեռուստացույցով հենց նույն կադրն է եղել, կամ նույն երաժշտությունն է հնչել կամ, ասենք, ինչ-որ բան է սեղանից ընկել: Իսկ քո նշած վարկածը շատ թույլ է սրա բացատրությունը տալու համար:

[Ուլուանա]

Դեժավյուն միանշանակ երազում տեսածի կրկնությունը չէ: Բացատրեմ ինչու: Սովորաբար մենք լավ տպավորված երազները պատմում ենք զանազան մարդկանց, իսկ երբ դեժավյու է լինում, դու չես կարող գտնել որևէ մեկի, որին պատմել ես երազդ, և նա կհաստատի տեսածդ:

Դեժավյուն մինչև վերջ պարզաբանված չէ: Կան տարբեր վարկածներ: Ինձ ամենաշատը դուր է եկել հետևյալը. մեր զգայարանները ֆիքսում են ամբողջ միջավայրը, սակայն մենք կենտրոնանում ենք կոնկրետ բանի վրա: Երբ ուշադրություն ենք դարձնում մյուսին, թվում է, թե դա էլի ենք տեսել, մինչդեռ ընդամենը մի քանի վայրկյան առաջ էր այն ֆիքսվել մեր հիշողության մեջ: Երևի շատ խուճուճ ստացվեց: Փորձեմ ներկայացնել մեր հոգեբանության ամբիոնի վարիչի բերած օրինակը: Մտնում ես սենյակ, պատին փակցված է ճմրթած պլակատ, բայց դու դրան ուշադրություն չես դարձնում, այլ խոսում ես, ասենք, սենյակի մյուս անկյունում նստած մեկի հետ: Մինչդեռ զգայարաններդ ֆիքսում են ամեն ինչ. և՛ ճմրթած պլակատը, և՛ զրուցակցիդ, և՛ մնացած ամեն ինչը, սակայն դա տեղի է ունենում ենթա- և անգիտակցական մակարդակով: Երբ արդեն ուշադրություն ես դարձնում պլակատին, քեզ թվում է, թե դա նախկինում տեսել ես: Եվ դա ճիշտ է. տեսել ես ընդամենը մի քանի րոպե առաջ, բայց գիտակցաբար չես ընկալել:

Նշածդ բացատրությունն, իմ կարծիքով, թերի է ու սահմանափակ, այն միայն որոշ դեպքերի կարող է վերաբերել, քանի որ, ինչպես վերևում շատերը պատմեցին, շատ հաճախ այնպիսի իրավիճակներ, զգացողություններ ու պատկերներ են լինում, որոնք նախկինում տեսած, լսած կամ զգացած լինելն ուղղակի բացառվում է, անհնար է։

Ինձ շատ ավելի համոզիչ ու խելքին մոտ է թվում devil–ի բերած բացատրությունը՝ ըստ Կառլ Յունգի.

Էդ դեժավյուի բացատրությունը հայտնի հոգեվերլուծաբան Կարլ Յունգը տալիս է անգիտակցականի գաղափարի միջոցով: Ըստ Յունգի այն ամենը, ինչ դուրս է մնում գիտակցականից հավաքվում է անգիտակցականում/դա դեռ Ֆրեյդն էր ձևակերպել/: Սակայն Յունգը մտցրեց նաև մեկ այլ հասկացություն կոլեկտիվ անգիտակցական, այսինքն անգիտակցականի այն մասը, որը կապված չէ անձի Ես-ի, Էգո-յի հետ: Յունգը մտցրեց նաև արքետիպերի գաղափարը, որոնք նա համարում էր մարդկության պատմության սկզբից իսկ ձևավորված հոգեկան բնազդներ: Նա համարում էր, որ մենք առօրյա կյանքում շարժվում ենք ոչ միայն գիտակցականի թելադրանքով, այլ նաև անգիտակցականի: Անգիտակցականն իրենց արտահայտում է սիմվոլների օգնությամբ: Այդ սիմվոլներից ամենատարածվածն ըստ Յունգի երազներն են, որոնք միջոցով անգիտակցականը փորձում է կոմպենսացնել առօրյա կյանքի մեր արատները:
Իսկ ինչ վերաբերում է դեժավյուին, ապա սա նույնպես կոլեկտիվ անգիտակցականի սիմվոլիկայի մի տարատեսակ է: Այսինքն դա մեր փորձից չի բխում: Մենք երբեք կարող է այդ նույն իրավիճակում հայտնված չլինենք, սակայն մեզ այդ իրավիճակը հարազ և ծանոթ կարող է թվալ անգիտակցականի պոռթկումների հետևանքով:

[StrangeLittleGirl]

Չէ՛, թույլ չէ: Ապացուցված է, որ ամեն ինչ մեր զգայարաններին ավելի շուտ է հասնում, քան մենք ընկալում ենք: Այսինքն, մենք խոսքը լսում ենք, բայց ընկալում հաջորդ վայրկյանին, և թվում է, թե արդեն լսել ենք, մինչդեռ ընկալել ենք կես վայրկյան առաջ ասվածը: Մի քիչ խուճուճ է, բայց դե…

Հա՛, երազների մեծ մասը չենք էլ հիշում: Հենց դրա համար շատ հեշտ է դեժավյուն երազներին վերագրելը, բայց ինձ մի դեպք ասեք, երբ որևէ մեկն իր երազը նախօրոք պատմած է եղել, հետո դեժավյու ունեցել: Խոսքս, այսպես կոչված, մարգարեական երազների մասին չէ: Ինչպես գիտեք, դեժավյուն վայրկենական է, իսկ մարգարեական երազներն ամբողջական սյուժեներ են պարունակում:

[Enipra]

Չէ՛, թույլ չէ: Ապացուցված է, որ ամեն ինչ մեր զգայարաններին ավելի շուտ է հասնում, քան մենք ընկալում ենք: Այսինքն, մենք խոսքը լսում ենք, բայց ընկալում հաջորդ վայրկյանին, և թվում է, թե արդեն լսել ենք, մինչդեռ ընկալել ենք կես վայրկյան առաջ ասվածը: Մի քիչ խուճուճ է, բայց դե…

Իսկ եթե այդպես է, ինչո՞ւ ամեն վայրկյան մեզ մոտ դեժավյուի զգացողություն չի լինում, կամ գոնե ամեն օր: Եթե մեր ընկալած ամեն ինչ շուտ է հասնում զգայարաններին, ի՞նչ սկզբունքով է ուղեղը որոշում, որ հենց այս մեկն էր դեժավյու:

Ես ընդունում եմ, որ շատ հնարավոր է, որ ընկալվելիք ինֆորմացիան միլիվայրկյաններ շուտ հասնում է զգայարաններին, բայց միայն դրանով դեժավյուները բացատրելը էլի անհիմն եմ համարում: Ամեն դեպքում պետք է լինի ենթագիտակցական ինֆորմացիայի պաշար` ստացված երազներից կամ չգիտեմ որտեղից, որում այդ միլիվայրկյանների ընթացքում համեմատություն, որոնում, ինչ ուզում եք ասեք, նման բան է անցկացվում ու որոշվում, որ...հո´պ... այ էս մեկը դեժավյու էր

Հա՛, երազների մեծ մասը չենք էլ հիշում: Հենց դրա համար շատ հեշտ է դեժավյուն երազներին վերագրելը, բայց ինձ մի դեպք ասեք, երբ որևէ մեկն իր երազը նախօրոք պատմած է եղել, հետո դեժավյու ունեցել:

Victory_-ն արդեն նշեց, որ իր` բավական լավ տպավորված երազի պատկերները տեսել է իրականում, պարտադի՞ր է ինչ-որ մեկին պատմած լիներ: Մեկը ես իմ երազներից շատ քչերն եմ պատմում ուրիշներին: Եթե ինձ հետ էլ նման բան լինի, 95%-ով, դեռ մի բան էլ ավելի, չեմ կարողանա վկա բերել: