Առանձին թեմաներից դուրս գրական քննարկումներ

[Հայկօ]

Երբեմն ավելի լավ է չգրել, քան գրել:

Ո՞վ ա որոշում «երբեմն»-ի սահմանները, դու՞: Ինչ-որ մեկը կա՞, որ ստեղծագործողի անկյունում իր վրա կվերցնեի գրվելուն արժանին անարժանից տարբերակելու պատասխանատվությունը:

[Varzor]

Ժողովուրդ ջան, անկեղծորեն, զուտ այս, իմ կարծիքով, անօգուտ վեճը դադրեցնելու նպատակով ուզում եմ ասել, որ, դարձյալ իմ կարծիքով, արվեստի գործը չի կարող կեղծ չլինել. արվեստը կոչված է արտացոլելու իրականը և այդ արտացոլումը պետք է «չիրական» լինի, այլապես արտացոլում չի լինի: Մաթեմատիկայում կա «կեղծ թիվ» հասկացություն: Նորմալ էլ թվեր են, նրանց հետ կարելի է կատարել մեր պատկերացրած բոլոր գործողությունները, բայց…նրանցով հաշված մակերեսը բացասական է ստացվում…
Չգիտեմ էլ ինչ-որ բան ասացի՞ թե չէ

Լավ էլ ասեցիր, ուղակի ավելի ես կաեի ոչ թե կեղծ այլ անիրական կամ սուբյեկտիվ, կամ էլ ... շատ բաներ կարելի է ասել,
Բայց կարծում եմ, որ արվեստը միշտ չի որ "կեղծիք" է պարունակում: Օրինակ` դիմանկարչությունը լավ էլ արվեստ է, բայց իրականության մաքսիմալ արտացոլմանը ձգտող արվեստ է: Արվեստի ռեալիստական ուղղվածությունը առկա է ոչ միայն պատկերման արվեստներում (հայերեն գուցե սխալ եմ ասում изобразительное исквуство) այլև գրական արվեստում:
Իհարկէ գրական արվեստի չափազանց ռեալիստական լինելը, ավելի շատ նման է տարեգրության կամ վավերագրության, բայց նույնիսկ բանաստեղծական գրվածքներում բավականին գեղեցիկ ու իրականությունը հստակ պատկերող գործեր կան: Ուղղակի ամեն ոք, առավել ևս արվեստագետը, այդ իրականությունը ընկալում է յուրովի և յուրովի էլ ներկայացնում է: Ուստի արվեստը միշտ էլ սուբյեկտիվիզմի ու յուրօրինակության կամ տարօրինակության տարրեր է պարունակում: Որքանով, որ այդ տարրերը շատերին են ընկալելի, այնքան ավելի ռեալիստական է համարվում արվեստի գործը:
բայց արվեստի ամբողջ մեծությունը նրանումն է, որ ոչ իրականը, երևակայականը կարողանում է ներկայացնել այնպես, կարծես դա առավել իրական է, քան իրականությունը, ավելի նյութական է քան մատերիան:
Ասենք Թումանյանը գրել է իրական դեպքերը և իր սեփական մտորումները միախառնելով ու յուրովի ներկայացնելով, բայց ոչ մի գրածի մեջ կեղծ բան չի նկատվում:
Կամ ասենք Սունդուկյանի Պեպոն: Ժամանակների մեջ անմահ գործ է: Նույնիսկ հավատում ես, որ Պեպոն լիովին իրական դեպքերի հիման վրա է գրված ու վավերագրական գրվածք է

[Շինարար]

Ո՞վ ա որոշում «երբեմն»-ի սահմանները, դու՞: Ինչ-որ մեկը կա՞, որ ստեղծագործողի անկյունում իր վրա կվերցնեի գրվելուն արժանին անարժանից տարբերակելու պատասխանատվությունը:

Բայց կարծիք հայտնել կարելի ա չէ՞, ու էդ կարծիքն էլ երբեմնի ամենքիս պատկերացրած սահմանները չի՞:

[Ապե Ջան]

Սա պետք ա վայելել: Ինչ խոսքե՜ր ա…

[ivy]

impression-ի խորհրդով կարդացի էս փոքրիկ հոդվածը, որտեղ ներկայացված էր մի գրքի՝ "Steal Like an Artist: 10 Things Nobody Told You About Being Creative" («Գողացիր նկարչի նման. 10 ճշմարտություն կրեատիվության մասին») համառոտ բնութագիրը:
Շատ հավեսն էր, դուք էլ կարդացեք: Դու մի ասա, ստեղծագործական աշխատանքում «գողանալն» ու կրկնօրինակելը հեչ էլ վատ բաներ չեն, ինչպես նաև անգործության մատնվելն ու ձանձրալի լինելը

[StrangeLittleGirl]

impression-ի խորհրդով կարդացի էս փոքրիկ հոդվածը, որտեղ ներկայացված էր մի գրքի՝ "Steal Like an Artist: 10 Things Nobody Told You About Being Creative" («Գողացիր նկարչի նման. 10 ճշմարտություն կրեատիվության մասին») համառոտ բնութագիրը:
Շատ հավեսն էր, դուք էլ կարդացեք: Դու մի ասա, ստեղծագործական աշխատանքում «գողանալն» ու կրկնօրինակելը հեչ էլ վատ բաներ չեն, ինչպես նաև անգործության մատնվելն ու ձանձրալի լինելը

Կա տենց բան

[Շինարար]

impression-ի խորհրդով կարդացի էս փոքրիկ հոդվածը, որտեղ ներկայացված էր մի գրքի՝ "Steal Like an Artist: 10 Things Nobody Told You About Being Creative" («Գողացիր նկարչի նման. 10 ճշմարտություն կրեատիվության մասին») համառոտ բնութագիրը:
Շատ հավեսն էր, դուք էլ կարդացեք: Դու մի ասա, ստեղծագործական աշխատանքում «գողանալն» ու կրկնօրինակելը հեչ էլ վատ բաներ չեն, ինչպես նաև անգործության մատնվելն ու ձանձրալի լինելը

Դուրս չեկավ. էնպես չի, որ օգտակար խորհուրդներ չկային` հատկապես շատ աշխատելու պահը, բայց էնպես չի, որ առաջին անգամ ա հնչում էդ խորհուրդը, իսկ լիքը բաներ դուրս չեկան. շատ հաշվենկատ խորհուրդներ են ու չէի ուզենա ոչ ոքի նեղացնել, բայց հենց էդ սկզբունքներով շարժվող մարդն ինձ համար ամենահաճելի մարդկանցից չէր լինի ամեն դեպքում: Ինչ գրելու մասը բացարձակ համաձայն չեմ, էլ չեմ ասում` շրջապատի ընտրության մասին:

[StrangeLittleGirl]

Դուրս չեկավ. էնպես չի, որ օգտակար խորհուրդներ չկային` հատկապես շատ աշխատելու պահը, բայց էնպես չի, որ առաջին անգամ ա հնչում էդ խորհուրդը, իսկ լիքը բաներ դուրս չեկան. շատ հաշվենկատ խորհուրդներ են ու չէի ուզենա ոչ ոքի նեղացնել, բայց հենց էդ սկզբունքներով շարժվող մարդն ինձ համար ամենահաճելի մարդկանցից չէր լինի ամեն դեպքում: Ինչ գրելու մասը բացարձակ համաձայն չեմ, էլ չեմ ասում` շրջապատի ընտրության մասին:

Շին, չեմ կարդացել, բայց համարյա վստահ եմ, որ գիտեմ՝ ինչ ա գրած: Ախր էնքան շատ են էս տեսակի անկապ տեքստերը: Մեկ հոդվածի ձևով, մեկ՝ ամբողջական գրքերի: Ու սաղ նույն բանն են անում. մարդուն ռամկաների մեջ են դնում: բայց որ մի քիչ էլ խոսաք, կարող ա գայթակղվեմ, կարդամ

[Շինարար]

Շին, չեմ կարդացել, բայց համարյա վստահ եմ, որ գիտեմ՝ ինչ ա գրած: Ախր էնքան շատ են էս տեսակի անկապ տեքստերը: Մեկ հոդվածի ձևով, մեկ՝ ամբողջական գրքերի: Ու սաղ նույն բանն են անում. մարդուն ռամկաների մեջ են դնում: բայց որ մի քիչ էլ խոսաք, կարող ա գայթակղվեմ, կարդամ

Ռայադերը ժամանակին մի թեմա էր բացել, որը հավեսով կարդում էի` «Հրեշագործի արհեստանոց. խորհուրդներ, թարգմանություններ, հոդվածներ գրողների համար»: Ինձ թվում ա՝ շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կարելի ա գտնել էդտեղ:

[ivy]

Վերջերս Չակ Պալանիկի հոդվածներից մեկն էր ընկել աչքովս: Բոլոր նրանց, ովքեր սիրում են ստեղծագործել, խորհուրդ եմ տալիս կարդալ:

Նրա մասին է, ինչի մասին մեզ Մեֆը դեռ շա՜տ վաղուց էր ասում. գրելիս ոչ թե բացատրել, թե ով ինչ զգաց, ինչ մտածեց, այլ ցույց տալ զուտ նկարագրությամբ, որ կարդացողը ինքը հասկանա:
Ասվում է, որ շարադրելիս արժի հրաժարվել հետևյալից՝ «մտածում է, գիտի, հասկանում է, գիտակցում է, հավատում է, ուզում է, հիշում է, պատկերացնում է, ցանկանում է և այլն», պլյուս դրան՝ «սիրում է, ատում», ինչպես նաև՝ «է, ունի»:
Օրինակ՝ «Ադամը գիտեր, որ Գվենը հավանում է իրեն»: Սա լրիվ անպիտան նախադասություն է: Պիտի պատկերներով ու կատարվածով ներկայացնել էն, ինչ բացատրված է էս նախադասության մեջ, որ ընթերցողն ինքը գա դրան:

Նույնը վերաբերվում է նաև արտաքին նկարագրություններին: Ասենք՝ ասելու փոխարեն. «Նա ուներ կապույտ արքեր», արժի էնպիսի նախադասություն գրել, որտեղ երևում է նրա աչքերի գույնը՝ առանց ուղիղ նշելու, թե նա էս ու էս ուներ:

Մի խոսքով, կարդացեք, հետաքրքիր բաներ են գրված:

[StrangeLittleGirl]

Վերջերս Չակ Պալանիկի հոդվածներից մեկն էր ընկել աչքովս: Բոլոր նրանց, ովքեր սիրում են ստեղծագործել, խորհուրդ եմ տալիս կարդալ:

Նրա մասին է, ինչի մասին մեզ Մեֆը դեռ շա՜տ վաղուց էր ասում. գրելիս ոչ թե բացատրել, թե ով ինչ զգաց, ինչ մտածեց, այլ ցույց տալ զուտ նկարագրությամբ, որ կարդացողը ինքը հասկանա:
Ասվում է, որ շարադրելիս արժի հրաժարվել հետևյալից՝ «մտածում է, գիտի, հասկանում է, գիտակցում է, հավատում է, ուզում է, հիշում է, պատկերացնում է, ցանկանում է և այլն», պլյուս դրան՝ «սիրում է, ատում», ինչպես նաև՝ «է, ունի»:
Օրինակ՝ «Ադամը գիտեր, որ Գվենը հավանում է իրեն»: Սա լրիվ անպիտան նախադասություն է: Պիտի պատկերներով ու կատարվածով ներկայացնել էն, ինչ բացատրված է էս նախադասության մեջ, որ ընթերցողն ինքը գա դրան:

Նույնը վերաբերվում է նաև արտաքին նկարագրություններին: Ասենք՝ ասելու փոխարեն. «Նա ուներ կապույտ արքեր», արժի էնպիսի նախադասություն գրել, որտեղ երևում է նրա աչքերի գույնը՝ առանց ուղիղ նշելու, թե նա էս ու էս ուներ:

Մի խոսքով, կարդացեք, հետաքրքիր բաներ են գրված:

Ի՞նչ Մեֆ էդ ես էի ամեն մրցույթին էդ հարցը թմբկահարում, ինձ ասում էիք սուս մնա

[Արէա]

Վերջերս Չակ Պալանիկի հոդվածներից մեկն էր ընկել աչքովս: Բոլոր նրանց, ովքեր սիրում են ստեղծագործել, խորհուրդ եմ տալիս կարդալ:

Նրա մասին է, ինչի մասին մեզ Մեֆը դեռ շա՜տ վաղուց էր ասում. գրելիս ոչ թե բացատրել, թե ով ինչ զգաց, ինչ մտածեց, այլ ցույց տալ զուտ նկարագրությամբ, որ կարդացողը ինքը հասկանա:
Ասվում է, որ շարադրելիս արժի հրաժարվել հետևյալից՝ «մտածում է, գիտի, հասկանում է, գիտակցում է, հավատում է, ուզում է, հիշում է, պատկերացնում է, ցանկանում է և այլն», պլյուս դրան՝ «սիրում է, ատում», ինչպես նաև՝ «է, ունի»:
Օրինակ՝ «Ադամը գիտեր, որ Գվենը հավանում է իրեն»: Սա լրիվ անպիտան նախադասություն է: Պիտի պատկերներով ու կատարվածով ներկայացնել էն, ինչ բացատրված է էս նախադասության մեջ, որ ընթերցողն ինքը գա դրան:

Նույնը վերաբերվում է նաև արտաքին նկարագրություններին: Ասենք՝ ասելու փոխարեն. «Նա ուներ կապույտ արքեր», արժի էնպիսի նախադասություն գրել, որտեղ երևում է նրա աչքերի գույնը՝ առանց ուղիղ նշելու, թե նա էս ու էս ուներ:

Մի խոսքով, կարդացեք, հետաքրքիր բաներ են գրված:

Ես ինչ-որ չեմ հիշում, որ Մեֆը երբևիցէ սենց խելացի բան ասած լինի, կամ էլ էնքան խառն ա ասում, մարդ բան չի հասկանում:
Շատ ճիշտ ա ասում Չակը, հիմնականում հենց էս հատկանիշով են պրիմիտիվ գործերը տարբերվում լուրջ ստեղծագործություններից:
Հայերենում կարելի ա ավելացնել նաև «հանկարծ» բառը: Որտեղ էդ բառը տեսնում եմ շարունակելու ցանկությունս կիսով չափ նվազում ա:

[Արէա]

Ի՞նչ Մեֆ էդ ես էի ամեն մրցույթին էդ հարցը թմբկահարում, ինձ ասում էիք սուս մնա

Ես քո ասելով էլ սենց բան չեմ հիշում: Դու ասում ես, որ պետք չի ամեն ինչ ծամել դնել ընթերցողի բերանը, պիտի մտածելու տեղ թողնես: Չակը լրիվ ուրիշ բան ա ասում: Ասում ա կակռազ պիտի ծամես, դնես: Ասում ա, եթե կարևոր ա, որ ընթերցողն իմանա, որ Պողոսն անհամբեր սպասում էր Պետրոսի զանգին, պետք չի գրել թե. «Պողոսն անհամբեր սպասում էր Պետրոսի զանգին», պիտի ցույց տաս, որ անհամբեր սպասում էր, որ երբ ընթերցողին հարցնես, թե ի՞նչ գիտի որ Պողոսը սպասում էր, չասի. հենա գրած ա էլի, ասի. չե՞ս տեսնում որ սպասում ա: Այսինքն պիտի էնքան ծամես դնես բերանը, որ ընթերցողին թվա թե ինքն ա Պողոսը, կամ առնվազն մտածի թե երեկ ինքը տեսել ա, ոնց էր Պողոսը սպասում:

[StrangeLittleGirl]

Ես քո ասելով էլ սենց բան չեմ հիշում: Դու ասում ես, որ պետք չի ամեն ինչ ծամել դնել ընթերցողի բերանը, պիտի մտածելու տեղ թողնես: Չակը լրիվ ուրիշ բան ա ասում: Ասում ա կակռազ պիտի ծամես, դնես: Ասում ա, եթե կարևոր ա, որ ընթերցողն իմանա, որ Պողոսն անհամբեր սպասում էր Պետրոսի զանգին, պետք չի գրել թե. «Պողոսն անհամբեր սպասում էր Պետրոսի զանգին», պիտի ցույց տաս, որ անհամբեր սպասում էր, որ երբ ընթերցողին հարցնես, թե ի՞նչ գիտի որ Պողոսը սպասում էր, չասի. հենա գրած ա էլի, ասի. չե՞ս տեսնում որ սպասում ա: Այսինքն պիտի էնքան ծամես դնես բերանը, որ ընթերցողին թվա թե ինքն ա Պողոսը, կամ առնվազն մտածի թե երեկ ինքը տեսել ա, ոնց էր Պողոսը սպասում:

Ծամել, ընթերցողի բերանը դնելը հենց էդ ա նշանակում: Այսինքն, ամեն ինչ բառացի ասելը, չթողնելը, որ ընթերցողն ինքը գլխի ընկնի: Ամեն դեպքում, բացի էդ արտահայտությունից, նաև ասել եմ, որ պետք ա ցույց տալ, ոչ թե ասել: Ուղղակի իմ ասածներն ասնավանի չեն էլի: Կամ ասածներս ուրիշներին են վերագրվում, կամ էլ սկսում եք համոզել, որ ես ուրիշ բան եմ ասում:

Կներեք իմ գործի վրա օրինակ բերելու համար, կարող ա շատ վատ գործ ա, բայց ամեն դեպքում ես էնտեղ հենց էդ եմ արել: «Հյուսիսի կինը» պատմվածքում ես ոչ մի տեղ չեմ գրել, որ էդ կինը միայնությունից տառապում ա, բայց լիքը տարբեր տեղերում ցույց եմ տվել: Կարող ա լավ չի ստացվել, բայց ոչ մի տեղ չկա «Նա մահու չափ մենակ էր» կամ «Նա հոգնել էր իր մշակույթի պարտադրած մենությունից» տիպի արտահայտություն:

[Արէա]

Ծամել, ընթերցողի բերանը դնելը հենց էդ ա նշանակում: Այսինքն, ամեն ինչ բառացի ասելը, չթողնելը, որ ընթերցողն ինքը գլխի ընկնի: Ամեն դեպքում, բացի էդ արտահայտությունից, նաև ասել եմ, որ պետք ա ցույց տալ, ոչ թե ասել: Ուղղակի իմ ասածներն ասնավանի չեն էլի: Կամ ասածներս ուրիշներին են վերագրվում, կամ էլ սկսում եք համոզել, որ ես ուրիշ բան եմ ասում:

Հնարավոր ա ասել ես, չեմ հիշում: Մի նեղացի, էդ ասածդ էր տպավորվել մոտս

Կներեք իմ գործի վրա օրինակ բերելու համար, կարող ա շատ վատ գործ ա, բայց ամեն դեպքում ես էնտեղ հենց էդ եմ արել: «Հյուսիսի կինը» պատմվածքում ես ոչ մի տեղ չեմ գրել, որ էդ կինը միայնությունից տառապում ա, բայց լիքը տարբեր տեղերում ցույց եմ տվել: Կարող ա լավ չի ստացվել, բայց ոչ մի տեղ չկա «Նա մահու չափ մենակ էր» կամ «Նա հոգնել էր իր մշակույթի պարտադրած մենությունից» տիպի արտահայտություն:

Կներես, բայց ես չեմ հիշում, որ Հյուսիսի կինը տանջվում էր միայնությունից: Էս դեպքում Պալանիկը կասեր. ավելի լավ էր գրեիր, որ տանջվում էր, թե չէ թողել ես իմ մտածելուն, ես եմ ու չեմ մտածում էդ ուղղությամբ: Նշանակում ա չե՞մ հասկացել գործդ: Չէ, նշանակում ա որ չես ուղղորդել ինձ, ինձ համար հասկանալի չես դարձրել որ կինը միայնությունից տանջվում էր, ես չեմ հիշում էդ կնոջը: Հայկօն մի երկու օր առաջ մի տող էր գրել մի կնոջ մասին, լուրջ եմ ասում ես գիտեմ թե էդ կինը ինչ շոր էր հագած, գիտեմ մազերի գույնը, անգամ դիմագծերն եմ մտաբերում, բայց ոչ մի բառ դրանց մասին ասած չէր: Բայանդուրն էլ էր մի պատմվածք գրել. Սոխակը, եթե չեմ սխալվում, մինչև հիմա ինձ թվում ա թե ես իրականում տեսել եմ էդ հերոսին, չնայած առանձնապես ոչ մի նկարագրություն չկար, ոչ արտաքինի, ոչ հոգեվիճակի, բայց գիտեմ ինչ էր մտածում, գիտեմ ինչ քայլվածք ուներ: Մի խոսքով: Դու վատ ենթատեքստով ես հասկանում էդ ծամել դնելը, իհարկե եթե դա դպրոցական շարադրության մակարդակով ա արվում, տհաճ ա: Բայց երբ վարպետորեն ա դա արվում, տարիներով մեխվում ա հիշողությանդ մեջ, դու գիտես քո մասին ա գրած՝ էնքան ես զգում հերոսների հոգեվիճակն ու պատկերները: