Հայաստանի և Թուրքիայի միջև երկկողմ հարաբերությունների զարգացման մասին արձանագրություն

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան, ապոկալիպսիս չարժի պատկերացնել. Սահմանը թղթով չի բացվում-շահերը պետք է ստիպեն որ սահման բացվի ու բաց մնա.
Գենոցիդը թշնամական լիցք ունի երկու կողմերի համար էլ. Մեր համար այն կորստի, տառապանքի, ստորացման մի ահռելի վերք է, թուրքերի համար մարդասպանի պիտակ, որից ուզում են ոչ թե իրենց, այլ հենց մեր հաշվին ազատվել, մեզ մեղավոր հանելով ու մեկ անգամ ևս ստորացնելով.
Նույնը ադրւբեջանցիների հետ եղածն է. Էդ մեզ է թվում, թե ադրբեջանի հետ մենք հաղթանակած ենք տարածքների առումով. Իրենք էնտեղից տեղահանեցին ու առանց մի հատուցման վռնդեցին 450000 հայի, Հայաստանից էլ իրենց կամքով, և մասնակի հատուցմամաբ տեղափոխվեց 140000 ադրբեջանցի. Եթե այդ տարբերությունը գնահատվի հողային , ունեցվածքային և աշխատատեղերի առումով, ապա մեր կորցրած համարժեք է, կամ նույնիսկ փոքր է Ղարաբաղում տարածքային նվաճումներից.
Վաղը երբ էդ տարածքներն էլ հետ կտանք, ոչ միայն բալանսը կորուստներով ու տանջանքով խայտառակ մինուսային կլինի մեր համար, այլ աշխարհով մեկ մեզ պախարակելու են քանդած գյուղերի ու ծախած երկաթգծերի ու ենթակառուցվածքների համար.
Այնպես որ առկա է խորը թշնամություն երկու ուղղությամբ էլ, ու մի կարծիր, թե դա թղթերով է լուծվելու. Միայն մեզ սխալ հանելով, խայտառակելով է դա արվելու.
Սա է իրականությունը. Ֆանտազիաների մեջ չարժի ընկնել.
Էս կեղտից դուրս գալու միակ ճանապարհը ներքին վերափոխումն էր, հասարակական ու տեխնոլոգիկան առաջընթացը, Շվեցարական մոդելով ժամացուցատիպ IT հագեցած փոքրածավալ աշխատատար ապրանքների արտադրությունն ու արտահանումը ու կամաց-կամաց ժամանակի մեջ, հարաբերությունների կարգավորումը. Դա չարվեց ու չի արվի. հետևաբար մենք պետք է ընտրենք վատի ու շատ վատի միջև.
Իմ կարծիքով ավելի լավ է տարածքները առանց զոհերի, բայց ղալմաղալ– պատերազմով զիջելը, քան հենց այնպես վնգստալով հետ տալն ու կզելը. մի կտոր ստորացուցիչ տեսական հացի փոխարեն.
Թուրքերի ու ադրբեջանցիների հետ բարիշելը թասիբի խնդիր է, –ոչ թե տեսական զարգացման հնարավորության. Իմ կարծիքով, մեր այս մտածելակերպով , Հայաստանը եթե ովկիանոսի ափին էլ տեղադրես, մենք նույն վայրենին կմնանք. Մեր վայրենությունն ու կոռռուպցիան փակ սահմաններից չի, ներքին ստրուկից է.
և այդ ստրուկին սատրկացնելը շատ ավելի հեշտ է ներկայիս էքստրեմալ պայմաններում, քան ախպերական իդիլիայի վիճակում.

Ճիշտն ասած Բիձ, ես կարծում եմ որ ամեն ինչ էս վայրկյանին պետք ա hold-ի վրա դնել ու զբաղվել էդ տականքներին ընդեղից հանելով… առաջին ու մենակարևորն եմ համարում դա… մենք հիմա մանեվրելու տեղ չունեն… սահմանը բաց կամ փակ էական չի էս պահին… ու էս վերջին տողի հետ համաձայն եմ… երբ մենք էդ հարցը կլուծենք էն ժամանակ բաց կամ փակ սահմանն իրեն զգացնել կտա…

իսկ ցեղասպանությունը ընդհանրապես բանակցությունների նյութ դարձնելը դավաճանություն էր… դա կապ պիտի չունենար… չնայած Ռեալիստն ասում ա ընդեղ նախապայմանի խոսք չկա, բայց էփած հավի ծիծաղն է գալիս դրա վրա

[dvgray]

Առաջնային սուբյեկտները մենք ենք ու թուրքերը. Հայ թուրքական հարաբերություններում թե ռուսները և թե մնացած մյուսները միայն շանտաժով կարող են ազդել մեզ վրա. Մեր նկատմամբ շանտաժը դա արդեն ֆիզիկական բնաջնջումն է, որովհետև սրանից դեն ֆիզիկականը իջեցնել անհնար է.

Բիձա ջան: Ուր էր թե մենք սուբեկտ լինեինք: Ցավոք: մենք առարկա ենք այժմ, որը ունի իր գինը, իր օգտագործման ոլորտը ու իր օգտագործման պայմանները-ձևը-տեխնիկան:
Օրինակ, պիլասոսը աշխատացնելու համար միացնում են հոսանքին կամ ակումուլյատոր են դնում: իսկ մեզ աշխատացնելու համար օրինա ընտրությունների ժամանակ /սփյուռքում/, ասում են որ հեսա ամերիկան կընդունի ցեղասպանությունը:
Իրականում ստրկամտությունը /հավաքական/ հասել է աներևակայելի սահմանների:
Էսօր Տորոնտոի հայ համայքի "ակտիվիստ" ներկայացուցիչները քննարկում էին թե ոնց են Սերոժի Նյու-Յորքյան մոտակա այցելության ժամանակ միահամուռ այցելելու Նյու-Յորք որ տեսնեն անձամբ Սերոժին ու ասեն որ լավ բան չի անում:
ինչպես կասեր մեր թաղի Հովիկը, "Խնդալու ա, հորս արև"
…

[REAL_ist]

1-Այո, դրանց ձեռնտու են բաց սահմանները , , որովհետև իրենք ավելի բարձր քաղաքական–տնտեսական պոտենցիալներ ունեն համեմատ կրիմինալ հայկական գաճաճ բիզնես և ախպերա–գեղցիական քաղաքական իշխանության. Բայց մենք էնքան հիմար ենք, որ իրանց ուզածը պատկերացնում ենք որպես մեր ցանկություն, նպատակ ու նվաճում.

Իսկ ինչ նույն այդ հիմնավորմամբ իրենց ավելի ձեռնտու չեն փակ սահմանները? Մանավանդ Ադրբեջանին դժվար թե ձեռնտու չլինի Հայաստանի շրջափակումը և տնտեսական զարգացման ամենաէական միջոցներից մեկից զրկումը Բաց սահմանները մոտ 20 տարի մեր նպատակնա եղել, իսկ հիմա հենց թուրքերը փորձում են բացելուն ուղղված նպատակներ ցույց տալ, միանգամից դա դառավ նրացն ուզածն, սա ոչ այլ ինչ է քան թույլի մտածելակերպ...

2- Այո, Թուրքիային անչափ ձեռնտու է հենց հիմա Հայաստանի վրա լրացուցիչ լծակներ ունենալը, որովհետև սահմանի բացելուց հետո որոշակի ապրանքների ներկրումը կտեղափոխվի թուրքական ուղու վրա և կդառնա շանտաժի առարկա.

Այս մտքին շատ եմ հանդիպել: Ինչ խոսք, ճշմարտություն կա դրա մեջ: Սակայն եթե այդպես դիտենք, պետք աշխարհում բոլոր բաց սահմանները որպես շանտաժ դիտարկենք: Եթե սահմանները նորից փակեն դա կլինի սույն արջանագրությունների կոպտագույն խախտում: Եվ վերջին հաշվով դրանով ներկայիս վիճակը կվերականգնվի որոշ ժամանակի ընտացքում: Այսինք համադրելով այն օգուտները որոնք կստանանք բաց սահմանի դեպքում, նշածդ կետի արժեքը չնչին է դառնում:

3- Փակն է ձեռնտու, որովհետև Հայաստանի պոտենցիալ, հնարավոր զարգացումը հնարավոր է միայն տեխնոլոգիական այլ ոչ թե առևտրային զարգացման հաշվին.
4- Ոչ, սահմանը մեզ ձեռնտու է փակ պահել ինչ որ ստից պատճառներով, բայց աշխարհին մուննաթ գալ, թե տեսեք Թուրքիան է փակել ու խեղդում է մեզ.

Բիձա ջան, կներես, բայց նման մոտեցում մեկ էլ ազգայնամոլների մոտ եմ նկատել: Նրանք ճիշտա հիմնավորում են որ թուրքը վատ բանա, չի կարելի սահմանը բացել, կարողա գան սաղիս սպանեն... Քո հիմնավորումը մեղմ ասած այդքան էլ համոզիչ չի, ցանկացած տնտեսության հիմքը առևտրային հարաբերություններն են, ցանկցած քիչ թե շատ տնտեսությունից հասկացող մարդ կհաստատի բաց սահմանի ճակատագրական նշանակությունը:

5- Այո սահմանի բացելը Թուրքիայի համար թե քաղաքական, և թե տնտեսական առումով շատ ավելի ձեռնտու է քան հայաստանին, որովհետև ինքը էստեղ ավտոմատ գերիշխող քաղաքական ու տնտեսական դիրքեր է գրավելու.

Թուրքիան սենց թե նենց տարածաշրջանի ամենահզոր երկիրնա, ու դրան Հայաստանը հաստատ չի կարա խոչնդոտի: Բնականաբար Թուրքիան գնալով այս քայլին իր ակնկալիքներն ու շահերը ունի, տկարություն կլինի մտածելը, թե թուրքերը մեր խաթր են սահմանը բացում: Բայց ամեն դեպքում այս հարցում ես տեսնում եմ ԱՄՆ-ի մեծ ճնշումների հետևանքը, Թուրքիան հանգիստ կարար մի 10 տարի էլ Հայաստանին թողեր շրջափակման մեջ ու իր փոքր ախպորը` ադրբեջանին տված խոստումը պահպաներ: Մի մոռացի որ Թուրքիան միշտ հաշվիա առնոմում ադրբեջանի շահը:

6- Անդառնալին հենց ստորագրելու փաստն է. Ամեն ինչ կանցնի կգնա, շլագբաումն էլ փակ կմնա, բայց ստորագրելու ստորացուցիչ փաստը կմնա.

Ինչա նշանակում ստորացուցիչ փաստը? Ինչ կա դրա մեջ ստորացուցիչ? Նման արձանագրությունների առաջարկության մերժումը ավելի վատ կանդրդառանար Հայաստանի վրա, քան ստորագրելու փաստը:

7- Արձանագրության իմաստը չի բացահայտված. Հայաստանը անկախացել էր 20 տարի առաջ, ինչու հարաբերություններ չկային– մեկ էլ առանց մի խոսքի դրանք սկսվում են՞. Իսկ փաստն այն է, որ կա խայտառակ նախապատմություն, գենոցիդ, շրջափակում. Արձանագրությունը պետք է ունանա կետ համար # 1, որտեղ գրված լինի, որ 20 տարվա թշնամական դրսևորումներից հետո, ենթարկվելով միջազգային պայմանագրերի պահանջներին, Թուրքիան խոստանում է, այսուհետ չխոչընդոտել միջազգային պայմանագրերով ապահովված անկլավ երկիր Հայաստանին հասցեագրված բեռների փոխադրումը. ՎԵՐՋ, վերջակետ, aնգլերեն ասած- period,–

Արձանագրության իմաստը դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումն է: Դիվանագիտական հարաբերություններ սկսել չսկսելը պետությունների որոշելու հարցնա ու այստեղ անկախանալը փաստը որևէ նշանակություն չունի: Պետությունները հիմա են գտել որ ժամանակնա դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել ու արձանագրություն են ստորագրում դրա վերաբերյալ: Հստակ և որոշակի իմաստ կա: Ստանդարտ ձևաչափա որը արդեն տասնյակ դարեր գործումա միջազգային իրավունքում:
Գենոցիդ նախապայման գոյություն չունի: Ոչմի հիմ հիմնավորված ապացույց դրա վերաբերյալ չես կարող ներկայացնել: Պատմական հարցեր քննարկող ենթահանձնաժողովի ստեղծումը, որը ոչ մի եզրակացություն տալու իրավասություն չունի ցեղասպանության ուրացումը որ մի դեպքում չի կարող հանդիսանալ: Վերջ ի վերջո հենց Թուրքիայի հետ պետքա քննարկել ցեղասպանության հարցը, քանի որ մեր վերջին նպատակը հենց Թուրքիայի կողմից դրա ընդունումնա:
Իսկ քո վերջին կետը ավելի շատ նմանա կապիտուլիացիայի ենթարկված երկների հետ կնքով պայմանագրի կետի, միջազգային իրավունքում նման նվաստացուցիչ կետ չի հանդուրժի ոչ մի ինքնիշխան պետություն Ու եթե մտածում ես որ Հայսատանը երբևէ կկարողանա նման կետ պարտադրել Թուրքիային, ապա ասեմ որ մտքերդ ծայրահեղ ուտոպիստական են:

[REAL_ist]

Ռեալիստ ջան, ամեն ապրանք իր գինն ունի… Մերսեդեսը իրենը, տունը իրենը, սահմանների բացելն էլ իրենը… մենք այսօր համարժեք գին չենք վճարում… Իհարկե ստանդարդ պայմանագիր է կողմերի դիքորոշումներն են ոչ ստանդարտ… ու եթե պայմանագրի մեջ "արտասովոր" բան չկա դա չի նշանակում որ էդ ֆակտորները չեն ազելու… ազդելու են անուղղակի չևով… եթե թուրքիան ստորագրում է ուրեմն ակընկալիքներ ունի… կարաս 1 վայրկյան չկասկածես… մեզ համար փակ սահմանն ավելի վատ ազրեցություն ունի քան նրանց … էտ բաց սահմանը իրանց դեսերտն ա մեր ճաշը…

Անձամբ ես բաց սահմանի դեմ ոչինչ չունեմ… ես ավելին կասեմ, հողերը հետ տալու հետ էլ խնդիր չունեմ (որոշ վերապահումներով), բայց նայած ինչ գնով…

էն ինչ որ Սերժն ա հիմա անում, շատ հնարավոր ա որ մեր վրա անդառնալի նետևանք ունենա և շարունակական… բաց սահմանը չլուծված Ղարաբաղով և առանց Հայաստանով անցնող էական կամունիկացիոն հանգույցնեի միայն լծակ է նրանց ձեռքում…

… դրա համար, եթե մենք 98-ին լուծած լինեինք Ղարաբաղի և սահմանների հարցը, մինչև Բաքու-Ջեյհանը, և Բաքու-Ջեյհանն էլ Հայաստանով անցներ, մենք էսօր էս վալակուշների մեջ չեինք լինի…

… Հողն ինքնին ոչինչ չարժե… մեր նպատակը չպետք է լինի հող ամեն գնով…

Mephistopheles ջան, Թուրքիայի հետ ցանկացած դիվանագիտական հարաբերությունների միջ մտնելը մեծ ռիսկա, թուրքերը ամբողջ աշխարհին են հայնտնի իրենց խորամանկ դիվանագիտությամբ: Սակայն տվյալ դեպքում ես գտնում եմ, որ ռիսկը արդարացվածա ու արձանագրությունների ներկա տեսքը Հայաստանի համար լռիվ ընդունելիա և ներկա պահին ավելի լավ պայմաններով սահմանի բացում ուղղակի հնարավոր չի:

[Հակոբ Գեւորգյան]

Ուղեցույցի անգլերեն տարբերակում ասվում է՝

Protocol on the Establishment of Diplomatic Relations
Between Republic of Armenia and Republic of Turkey
The Republic of Armenia and the Republic of Turkey,
Desiring to establish good neighborly relations and to develop bilateral cooperation in the political, economic, cultural and other fields for the benefit of their peoples, as envisaged in the Protocol on the development of relations signed on the same day,

"their people" --- իրենց ժողովրդի մասին է խոսքը։

Ակնհայտ է, որ ըստ ՀՀ սահմանադրության՝

Article 2. In the Republic of Armenia power lies with the people. The people exercise their power through free elections and referenda, as well as through state and local self-governing bodies and public officials as provided by the Constitution. The usurpation of power by any organization or individual constitutes a crime.


Հոդված 2. Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին:
Ժողովուրդն իր իշխանությունն իրականացնում է ազատ ընտրությունների, հանրաքվեների, ինչպես նաև Սահմանադրությամբ նախատեսված պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու պաշտոնատար անձանց միջոցով:
Իշխանության յուրացումը որևէ կազմակերպության կամ անհատի կողմից հանցագործություն է:

ՀՀ իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին։ Իշխանությունն է ներկայացնում ՀՀ ժողովրդի շահերը։

Հիմա նայենք Թուրքիայի Հանրապետության սահմանադրությունը

ARTICLE 2 . The Republic of Turkey is a democratic, secular and social state governed by the rule of law; bearing in mind the concepts of public peace, national solidarity and justice; respecting human rights; loyal to the nationalism of Ataturk, and based on the fundamental tenets set forth in the Preamble.

ARTICLE 3. The Turkish state, with its territory and nation, is an indivisible entity. Its language is Turkish.

ARTICLE 5. The fundamental aims and duties of the state are; to safeguard the independence and integrity of the Turkish Nation, the indivisibility of the country, the Republic and democracy; to ensure the welfare, peace, and happiness of the individual and society; to strive for the removal of political, social and economic obstacles which restrict the fundamental rights and freedoms of the individual in a manner incompatible with the principles of justice and of the social state governed by the rule of law; and to provide the conditions required for the development of the individuals material and spiritual existence.

ARTICLE 7. Legislative power is vested in the Turkish Grand National Assembly on behalf of the Turkish Nation. This power cannot be delegated.

ըստ որի, ակնհայտ է այն, որ Թուրքիայի Հանրապետությունը պատկանում է Թուրք ազգին, որը հիմքն է պետության, եւ որ ԹՀն կպաշտպանի անհատներին եւ հասարակություններին. յանի թե։

Մի խոսքով, ես իրավաբան չեմ, սակայն կարողանում եմ տարբերել ժողովուրդը ազգից։ Այսինքն, Հայաստանում ծնված եզդին նույնպես Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդի մասն է։ Իսկ Թուրքիայում իրերը մի փոքր տարբեր են։ Քուրդը Թուրք չէ. իսկ պետությունը Թուրքերինն է։

Ես բազմիցս ասել եմ, որ ՀՀ սահմանադրության «ժողովրդավարության» հիմքը շատ վտանգավոր է Հայաստան պետության համար։ Սակայն այս վերջին բարեփոխումներից հետո էլ, ոչ մի հայանպաստ փոփխություն էլ չեղավ ՀՀ սահմանադրության մեջ։

Երանի թե Հայ իրավաբանները օգտվեյին Թուրքական սահմանադրությունից. շատ հզոր է պետականակերտման համար։

Հուսանք որ հայկական կողմն էլ ունի լուրջ իրավաբաններ, որոնք կարող են հուշել ՀՀ չորակող նախագահին, որ հնարավոր է դուրս գալ այս ծուղակից։ Պարզապես, պետք է Թուրքիային պարտադրել սահմանադրական բարեփոխումներ։ Թող որ նրանց պետությունն էլ պատկանի ժողովրդին, այլ ոչ թե Թուրք ԱԶԳԻՆ, ոչ բարով։

[Արիացի]

Արեւմտեան Ամերիկայի Հայ Համայնքի Ներկայացուցիչները Կը Յայտարարեն
Օգոստոս 31ին, հայաշխարհը անակնկալօրէն դրուեցաւ անհաճոյ իրականութեան մը առջեւ՝ այդ օր հրապարակուած հայ-թրքական նախաստորագրուած արձանագրութիւններուն տեսքով: Ներքոստորագրեալ կազմակերպութիւններս խորապէս մտահոգուած ենք այս արձանագրութեանց մէջ տեղ գտած մեր ազգի ու պետութեան համար սպառնալի դրոյթներով:
Մեր հաստատ համոզումն է, որ այս արձանագրութիւնները կը վիրաւորեն մեր ժողովուրդի արժանապատուութիւնը՝ խնդրոյ առարկայ դարձնելով Հայկական Ցեղասպանութեան իրողութիւնը. կը փոշիացնեն պատմական հայրենիքի գաղափարը եւ կը վտանգեն Արցախի ազատագրական պայքարի բիւր զոհողութիւններով ձեռք բերուած Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան ապագան:
Մենք նաեւ մտահոգ ենք, որ այսպիսի համահայկական նշանակութեամբ հարցեր կը տնօրինուին Հայաստանի իշխանութեանց կողմէ, առանց այդ հարցերը համազգային քննարկման արժանացնելու ու հայկական իրականութեան մէջ գործող կազմակերպութեանց կարծիքը իմանալու:
Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ Հայ Դատի հետապնդման իրաւատէրը համայն հայ ժողովուրդն է՝ ըլլայ Հայաստանի թէ սփիւռքի մէջ: Համայն հայութեան ապագային համար հեռահար հետեւանքներ ունեցող հարցերուն բարւոք արդիւնքի կարելի էր հասնիլ միայն ներքին համերաշխութեան եւ Հայաստան-Սփիւռք ներդաշնակուած համագործակցութեան ճամբով։
Մեր արդար ակնկալութիւնն է, որ Հայաստանի ներկայ իշխանութիւնները ականջալուր ըլլան համընդհանուր ընդվզումի ձայներուն ու անմիջապէս կասեցնեն արձանագրութիւններու ստորագրման գործընթացը՝ ի շահ Հայաստանի ու հայ ժողովուրդի:

Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ Արեւմտեան Ամերիկայի Կիլիկիոյ Թեմ
Հայ Կաթողիկէ համայնք
Հայ Աւետարանական համայնք
ՍԴՀԿ Արեւմտեան Ամերիկայի Վարիչ Մարմին
ՌԱԿ Արեւմտեան Ամերիկայի Շրջանային Վարչութիւն
ՀՅԴ Արեւմտեան Ամերիկայի Կեդրոնական Կոմիտէ

http://stoptheprotocols.com/2009/09/...6%D5%A5%D6%80/
Վիճակը այնքան լուրջ է, որ սփյուռքահայությունը միասնական բողոք է արտահայտում այս ամենի դեմ: Ինձ թվում է, սա ՀՀ նորագույն պատմության մեջ միակ դեպքն է: Այս ամենի մեջ միակ դրական բանը սա է:

[REAL_ist]

Պարզապես, պետք է Թուրքիային պարտադրել սահմանադրական բարեփոխումներ։ Թող որ նրանց պետությունն էլ պատկանի ժողովրդին, այլ ոչ թե Թուրք ԱԶԳԻՆ, ոչ բարով։

Թուրքիան ինքնիշխան պետություն է և աշխարհում ոչ ոք չի կարող ինչ որ բան պարտադրել իրենց, մանավանդ ներքին սահմանադրական կարգի առումով...
Բացի դրանից, գիտես ինչպես է իրականցվում այդ իշխանությունը? Ճիշտա, ընտրությունների միջոցով: Չեմ կարծում թե թուրքական քաղաքացիությամբ քրդերը կամ հայերը իրավունք չունեն մասնակցելու ընտրություններին, ուստի իրենց Թուրքական նացիա հասկացությունը ուղղիղ համեմատական է մեր Սահմանադրության ժողովուրդ հասկացության հետ: Ազգ հասկացությունը ընդհանրապես իրավական կատեգորիա չի ուստի և բոլոր դիտարկումներդ զուրկ են որևէ իմաստից և աննպատակ են

[Բիձա]

Իսկ ինչ նույն այդ հիմնավորմամբ իրենց ավելի ձեռնտու չեն փակ սահմանները? Մանավանդ Ադրբեջանին դժվար թե ձեռնտու չլինի Հայաստանի շրջափակումը և տնտեսական զարգացման ամենաէական միջոցներից մեկից զրկումը;) Բաց սահմանները մոտ 20 տարի մեր նպատակնա եղել, իսկ հիմա հենց թուրքերը փորձում են բացելուն ուղղված նպատակներ ցույց տալ, միանգամից դա դառավ նրացն ուզածն, սա ոչ այլ ինչ է քան թույլի մտածելակերպ...
Այս մտքին շատ եմ հանդիպել: Ինչ խոսք, ճշմարտություն կա դրա մեջ: Սակայն եթե այդպես դիտենք, պետք աշխարհում բոլոր բաց սահմանները որպես շանտաժ դիտարկենք: Եթե սահմանները նորից փակեն դա կլինի սույն արջանագրությունների կոպտագույն խախտում: Եվ վերջին հաշվով դրանով ներկայիս վիճակը կվերականգնվի որոշ ժամանակի ընտացքում: Այսինք համադրելով այն օգուտները որոնք կստանանք բաց սահմանի դեպքում, նշածդ կետի արժեքը չնչին է դառնում:

Բիձա ջան, կներես, բայց նման մոտեցում մեկ էլ ազգայնամոլների մոտ եմ նկատել: Նրանք ճիշտա հիմնավորում են որ թուրքը վատ բանա, չի կարելի սահմանը բացել, կարողա գան սաղիս սպանեն... Քո հիմնավորումը մեղմ ասած այդքան էլ համոզիչ չի, ցանկացած տնտեսության հիմքը առևտրային հարաբերություններն են, ցանկցած քիչ թե շատ տնտեսությունից հասկացող մարդ կհաստատի բաց սահմանի ճակատագրական նշանակությունը:

Թուրքիան սենց թե նենց տարածաշրջանի ամենահզոր երկիրնա, ու դրան Հայաստանը հաստատ չի կարա խոչնդոտի: Բնականաբար Թուրքիան գնալով այս քայլին իր ակնկալիքներն ու շահերը ունի, տկարություն կլինի մտածելը, թե թուրքերը մեր խաթր են սահմանը բացում: Բայց ամեն դեպքում այս հարցում ես տեսնում եմ ԱՄՆ-ի մեծ ճնշումների հետևանքը, Թուրքիան հանգիստ կարար մի 10 տարի էլ Հայաստանին թողեր շրջափակման մեջ ու իր փոքր ախպորը` ադրբեջանին տված խոստումը պահպաներ: Մի մոռացի որ Թուրքիան միշտ հաշվիա առնոմում ադրբեջանի շահը:
Ինչա նշանակում ստորացուցիչ փաստը? Ինչ կա դրա մեջ ստորացուցիչ? Նման արձանագրությունների առաջարկության մերժումը ավելի վատ կանդրդառանար Հայաստանի վրա, քան ստորագրելու փաստը:

Արձանագրության իմաստը դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումն է: Դիվանագիտական հարաբերություններ սկսել չսկսելը պետությունների որոշելու հարցնա ու այստեղ անկախանալը փաստը որևէ նշանակություն չունի: Պետությունները հիմա են գտել որ ժամանակնա դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել ու արձանագրություն են ստորագրում դրա վերաբերյալ: Հստակ և որոշակի իմաստ կա: Ստանդարտ ձևաչափա որը արդեն տասնյակ դարեր գործումա միջազգային իրավունքում:
Գենոցիդ նախապայման գոյություն չունի: Ոչ մի հիմ հիմնավորված ապացույց դրա վերաբերյալ չես կարող ներկայացնել:

Պատմական հարցեր քննարկող ենթահանձնաժողովի ստեղծումը, որը ոչ մի եզրակացություն տալու իրավասություն չունի ցեղասպանության ուրացումը որ մի դեպքում չի կարող հանդիսանալ: Վերջ ի վերջո հենց Թուրքիայի հետ պետքա քննարկել ցեղասպանության հարցը, քանի որ մեր վերջին նպատակը հենց Թուրքիայի կողմից դրա ընդունումնա:
Իսկ քո վերջին կետը ավելի շատ նմանա կապիտուլիացիայի ենթարկված երկների հետ կնքով պայմանագրի կետի, միջազգային իրավունքում նման նվաստացուցիչ կետ չի հանդուրժի ոչ մի ինքնիշխան պետություն Ու եթե մտածում ես որ Հայսատանը երբևէ կկարողանա նման կետ պարտադրել Թուրքիային, ապա ասեմ որ մտքերդ ծայրահեղ ուտոպիստական են:

Ամբողջ տեքստն է ինձ համար անընդունելի, կպատասխանեմ ընդգծվածներին.
1-Նախ չեմ կարծում որ մեր բանավեճը արժեր իջեցենել այս մակարդակի.
Տնտեսության հիմքը ոչ թե, այլ նաև առևտրային հարաբերություններն են.
Պայմանով, որ դու էլ վաճառելու բան ունես, այլ ոչ թե միայն գնելու. Ես քննարկել էի հենց այդ ասպեկտը. Կխնդրեի քեզ հիմիկվա մեր ու նրանց տնտեսական– արտադրական հնարավորությունների թվային համեմատություններով ցույց տայիր սպասվելիք հետագա առևտրային բալանսն ու այդ առումով մեր սպասվելիք շահումները.
2-Թշնամական երկրի և առհասարակ պատերազմի վիճակում գտնվող ոչ մի երկրի հետ մյուսի սահմանը աշխարհում բաց չի. Հենց հիմա սահմանի փակ լինելը բազմաթիվ միջազգային նորմերի խախտում է. Հետո ինչ՞ –մեկն եկել ասել է Թուրքիա այ–այ–այ,՞
5-Արգումնտը լուրջ չի. Հենց դա էլ անում է. 10 չէ, 100 տարի էլ կարող է փակ պահել, բայց էդ աստիճանի տհաս չի – եկել է ժամանակը ոչ ֆորմալ ռեգիոնալ լիդեր դառնալու, դրա համար էլ էս հարմար պահին մեզ կզացնելով ասում է արեք քամակս լիզեք– բացեմ.
6-Ստորացուցիչ նշանակում է ստորացուցիչ. Հայաստանը այս պահին անելիք չունի, սահմանի բացելը միջազգային նորմի կատարում է. Այն դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու կետ չէր կարող դառնալ. Այս պահը ոչ միայն ես, այլ մի քանի հոգի այս կայքում անընդհատ շեշտում են, դու չես նկատել՞
7-Միթե ես ինչ որ տեղ գենոցիդը ներկայացրել եմ որպես նախապայման՞. Ես նշել եմ, որ կա ծանր նախապատմություն, ընթացող պատերազմ իրենց կողմից հովանավորվող երկրի դեմ, և ոչ մեկն իրավունք չունի ջայլամ խաղալու. Հրեաների և Իսրայելի որպես պետության ողջ քաղաքականության հիմքը հենց հոլոքոստն է. Մեզանում նույնիսկ շշուկով, ենթատեքստում, մտքում այն ունենալն է արդեն արդեն սկսվում դիտվել որպես չհասկացողություն. Իմ կարծիքով հենց հակառակն է ծայրահեղությունը–փալաս լինելը, անթասիբ լինելը. Դաշնակցական ուռա հայրենասիրությունն ու գիտակցված, զուսպ թասիբը տարբեր բաներ են. Մենք նման ենք սպանվածի տիրոջ, որին բերում դեմ են անում մարդասպանին ու ասում են տեսնում էս, ինքը ուժեղ ա, կարա քեզ էլ սպանի, դրա համար արի մոռացի, մտի մոտը քոծ աշխատի, ինքն էլ հաստատ քեզ կների.
Չեմ հասկանում, որ հիմա նաև թուրքերի քոծը դառանք ու մի կտոր հացն ու քյաբաբը դարձան ավելի կայուն, մենք դրանով որպես ազգ, հասարակություն, որպես մարդ ,մեզ ավելի լավ կզգանք՞ Սա ինչ դաժանություն է. Ուրեմն մենք կարող ենք մեկ ու կես միլիոն զոհ իրենց տարածքներով թուրքերին տված լինենք ու մոռանանք, տասը հազար զոհ, կես միլիոն տեղահանված ու տարածքներ ադրբեջանին թողնել, ու էսօր մի կտոր հացով այդ ամենը կուլ տալ՞ .
Եթե դու սա դաշնակցական ուռա պատրիոտիզմ ես համարում, այլ ոչ թե տարրական ինքնասիրություն, և ապրելու իրավունք, ապա ես քո ասած ու իմ ատած դաշնակն եմ. Բայց այդ դեպքում նաև բարի եղիր տեսնելու, թե դու ինչ պիտակ կստանաս իմ կերպ մտածողների կողմից.
Մեր միջից ի սպառ վերացել է զինվոր լինելու, պետք եղած պահին կյանքի վրա թքած ունենալու, զոհվելու պատրաստ լինելու հասարակական գաղափարը. Եթե մենք արդեն այդպիսին ենք, ապա ինչ իրավունքով ենք պետության տեր դարձել՞- մեր տեղը գերեզմանն է.
Վերջում, ընդհանուր կոնտեքստով նայելով քո բերած փաստարկներին տեսնում եմ, թե ինչպես պարզագույն հարցերը փոխարեն կոնցոպտուալ դիտարկվելու, պատասխանվելու ջրվեցին, պիտակավորվեցին, նորից վեր ածվեցին սուբյեկտիվ հանդիպակած հարցերի ու դրվեցին հենց իմ դիմաց.
Ֆոնոմենալ է.

[Հակոբ Գեւորգյան]

Թուրքիան ինքնիշխան պետություն է և աշխարհում ոչ ոք չի կարող ինչ որ բան պարտադրել իրենց, մանավանդ ներքին սահմանադրական կարգի առումով...
Բացի դրանից, գիտես ինչպես է իրականցվում այդ իշխանությունը? Ճիշտա, ընտրությունների միջոցով: Չեմ կարծում թե թուրքական քաղաքացիությամբ քրդերը կամ հայերը իրավունք չունեն մասնակցելու ընտրություններին, ուստի իրենց Թուրքական նացիա հասկացությունը ուղղիղ համեմատական է մեր Սահմանադրության ժողովուրդ հասկացության հետ: Ազգ հասկացությունը ընդհանրապես իրավական կատեգորիա չի ուստի և բոլոր դիտարկումներդ զուրկ են որևէ իմաստից և աննպատակ են

Իմ ասածները հիմնված են Արմեն Այվազյանի ազգ եւ ժողովուրդ տարբերությունների, ինչպես նաեւ հայտնի իրավաբանական բառարանի, որը կոչվում է Բլաքի օրենքի բառարան, աշխատությունների վրա։

ԿԱՐԾՈՒՄ ԵՄ, Հայերը դեռ կարող են հայտարարել, որ «հարգելի եվրոպացիներ, եթե ցանկանում եք բացել մեր սահմանը Թուրքիայի հետ, որպեսզի նա կարողանա մտնել եվրոմիություն, ապա նախ եւ առաջ պահպանեք թուրքիայում ապրող, թուրք ազգից բացի այլ ազգերի իրավունքները. չէ՞ որ քրդերին դատապարտում են, օջալանին դնգստում…եւ այլ»

[Mephistopheles]

Mephistopheles ջան, Թուրքիայի հետ ցանկացած դիվանագիտական հարաբերությունների միջ մտնելը մեծ ռիսկա, թուրքերը ամբողջ աշխարհին են հայնտնի իրենց խորամանկ դիվանագիտությամբ: Սակայն տվյալ դեպքում ես գտնում եմ, որ ռիսկը արդարացվածա ու արձանագրությունների ներկա տեսքը Հայաստանի համար լռիվ ընդունելիա և ներկա պահին ավելի լավ պայմաններով սահմանի բացում ուղղակի հնարավոր չի:

Ռեալիստ ջան, մենք սենց էլ նենց էլ մի օր պիտի հարաբերություններ սկսենք, սահմանը բացենք ու սենց բաներ… էս կետում ես քո հետ համաձայն են, բայց…բայց… ինչից դրդված ենք մենք էս քայլին գնում… եթե մենք էսօր ունենայինք լեգիտիմ նախագահ, Մարտի մեկ եղած չլիներ, քաղբանտարլյալներ չունենայինք, ես քո հետ լրիվ համաձայն կլինեի… բայց էսօր մենք ամենաանշահավետ դիրքերում ենք ու ես կասկած չունեմ որ այս քայլն արվում է Սերժի կողմից զուտ իր անձնական նկատառումներով… ես նույնիսկ չեմ ուզում քննարկել հարաբերությունները, որովհետև Սերժն իրավասու չէ պետության անունից որևէ բան ստորագրելու … նա նախագահ չի, նա լուրջ պրոբլեմներ ունի իր երկրի ներսում ու դրա մասին գիտեն բոլորը դրսում ու առիթից էլ օգտվում են 100%… չկասկածես… ու ապուշ կլինեն եթե չօգտվեն…

Հիմա քեզ ինչն է հիմք տալիս մտածելու որ "ներկա պահին ավելի լավ պայմաններով սահմանի բացում ուղղակի հնարավոր չի:"…… Ինձ չի թվում որ երբ մեր գլխին ԵԱՀԿ-ի հիսուն հատ բանաձև կա կախած ու մեզ քթներիցս բռնած ֆռռցնում են, հանկարծ մի հատ նենց լավ գործարք են առաջարկում որ աչքներիս չենք հավատում ու ոչ ավել ոչ պակաս Սերժին են առաջարկում… դու տենց բան պատմության մեջ երբևէ տեսել ե՞ս…

Ապեր, միանշանակ ոչ պայմանագրի տակ Սերժի ստորագրությանը… երբ մենք կունենանք լեգիտիմ իշխանություն էն ժամանակ էլ էս հարցը կքննարկվի… իսկ մինչ այդ Սերժիկ Հեռացիր…

[dvgray]

Տնտեսության հիմքը ոչ թե, այլ նաև առևտրային հարաբերություններն են.
Պայմանով, որ դու էլ վաճառելու բան ունես, այլ ոչ թե միայն գնելու.

Բիձա,
հաշվի առնելով քո ասածը, հետևում է որ պետք է անմիջապես փակել նաև Վրաստանի սահմանը, քանի որ իրանք մեր մոտ չեն հանգստանում, իսկ մենք իրանց մոտ ենք հանգատսնում:
Իսկ Իրանի սահմանը պետք է բետոնապատել մի 50 մետրանոց պարսպով, հաշվի առնելով որ ինչքան ենք մենք ներմուծում ու ինչքան արտահանում այդ սահմանով
…
ու սենց "ինչ լավ ա չէ՞" ասելով կուկուին պես մենակներս ապրենք

[Mephistopheles]

…………
Գենոցիդ նախապայման գոյություն չունի: Ոչմի հիմ հիմնավորված ապացույց դրա վերաբերյալ չես կարող ներկայացնել: Պատմական հարցեր քննարկող ենթահանձնաժողովի ստեղծումը, որը ոչ մի եզրակացություն տալու իրավասություն չունի ցեղասպանության ուրացումը որ մի դեպքում չի կարող հանդիսանալ: Վերջ ի վերջո հենց Թուրքիայի հետ պետքա քննարկել ցեղասպանության հարցը, քանի որ մեր վերջին նպատակը հենց Թուրքիայի կողմից դրա ընդունումնա:
Իսկ քո վերջին կետը ավելի շատ նմանա կապիտուլիացիայի ենթարկված երկների հետ կնքով պայմանագրի կետի, միջազգային իրավունքում նման նվաստացուցիչ կետ չի հանդուրժի ոչ մի ինքնիշխան պետություն Ու եթե մտածում ես որ Հայսատանը երբևէ կկարողանա նման կետ պարտադրել Թուրքիային, ապա ասեմ որ մտքերդ ծայրահեղ ուտոպիստական են:

Ի՞նչը քննարկենք Ռեալիստ ջան, եղել ա թե չէ՞… ու ինչի հենց հիմա…մի տոննա գրականություն կա, փաստեր ուսումնասիրություններ թող գնան Սերժի ու Ռոբի հետ կարդան… ձեռի հետ Սերժն էլ Ռոբն էլ մի բան կիմանան… ու դու ջոգի բռատ, հենց Սերժի բերնից ա էդ դուրս գալիս…

Պայման ա…պայման ու էն էլ ստորացուցիչ

[Արիացի]

Հայութիւնը մինչեւ կատարածն աշխարհի չպէտք է ներէ թրքութեան: Եթէ այդ արնապարտ ցեղէն, որ կողոպտիչն ու սպանիչը հանդիսացաւ անզէն հայութեան կէսին, եթէ օր մը անկէ բուռ մը անսուրբ մոխիր մնայ, այդ մերժելի մոխիրն իսկ դատի պիտի կանչել, անոր հետ նոյնիսկ դատաստանի պիտի նստիլ
©

[Հակոբ Գեւորգյան]

Ի՞նչը քննարկենք Ռեալիստ ջան, եղել ա թե չէ՞… ու ինչի հենց հիմա…մի տոննա գրականություն կա, փաստեր ուսումնասիրություններ թող գնան Սերժի ու Ռոբի հետ կարդան… ձեռի հետ Սերժն էլ Ռոբն էլ մի բան կիմանան… ու դու ջոգի բռատ, հենց Սերժի բերնից ա էդ դուրս գալիս…

Պայման ա…պայման ու էն էլ ստորացուցիչ

համաձայն եմ քո հետ. ստորացնում ա հայերին…

Այսօր Գլենդելում Հայերը պիտի հավաքվեն Գրանդվյու եւ Սան Ֆերնանդո փողոցների հատման մասում գտնվող այգում, եւ բողոքեն այս ստորացնող պայմաններին։ Հայաստանում էլ է պետք բողոքել ազգովի։ Իսկ Հայաստանում մի բան արվու՞մ է սրա համար։

[Բիձա]

Բիձա,
հաշվի առնելով քո ասածը, հետևում է որ պետք է անմիջապես փակել նաև Վրաստանի սահմանը, քանի որ իրանք մեր մոտ չեն հանգստանում, իսկ մենք իրանց մոտ ենք հանգատսնում:
Իսկ Իրանի սահմանը պետք է բետոնապատել մի 50 մետրանոց պարսպով, հաշվի առնելով որ ինչքան ենք մենք ներմուծում ու ինչքան արտահանում այդ սահմանով
…
ու սենց "ինչ լավ ա չէ՞" ասելով կուկուին պես մենակներս ապրենք

ԴՎ,կոնտեքստ գոյություն չունի՞.
Ես քննարկել եմ հայ թուրքական քաղաքական հարաբերությունների հարցը.
Թղթի կողմնակիցները այն սարքել են զուտ դիվանագիտական ֆորմալիզմի հարց ու դրան էլ ձեռի հետ գումարում են տնտեսական վագրային թռիչքների տեսլականներ,
Ես էլ ասում եմ ստոպ, կատարվողը տնտեսական, դիվանագիտական ու ֆորմալ չէ, զուտ քաղաքական է, մեջը լիքը կեղտ կա ու բացարձակապես այլ իրականության.
Էս պարզ հարցերում էլ չենք կարող ընդհանուր հայտարարի գալ՞. Սահման բացելը դա չուկչային մատուցվող օղին է. Արդեն այդ օրն ենք ընկել՞
Հարցրել էի, սահմանի բացելով էդ ինչ մեծագործություններ պետք է անենք, որ փակ վիճակում չենք արել՞. Մեր արածը հարյուր ցմփոր միլիցով մի քանի կին ու երեխա հրել, ծեծել, անպատվելը չի՞. սահմանը բացելուց հետո դա վերանալու է՞ Թուրքը գալու կանգնելու է ասի, չծեծեք, թե չե կփակեմ սահմանը՞.
Քո ասած -էլ չգիտեմ ինչ ասեմ.
Ավել մանրանալու հավես էլ չունեմ.
Մեկ է բացելու են, իմ թփրտալը որն է. Մարդկանց ութսուն տոկոսը թքած ունի էս հարցի վրա, մնացած քսանից էլ տասնհինգը փող են սարքելու, հինգն էլ ոռնալով վերանալու են որպես անհատ.
Եթե հայ թուրքական հարաբերություններում արժանապատվության հարցը միայն ինձ պետք է հուզի, ապա կոնկրետ ես հարց չունեմ. Հորս ու մորս գերեզմաններն են էս երկրում, մի մի բուռ հող կվերցնեմ ու առանց ետ նայելու ռադս վերջնականապես կքաշեմ այդ անիծյալ տարածքից.