Ձե՛զ տեսնենք, պարոնայք
Իմպիչմենթ պաստառՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի` սեպտեմբերի 18-ի ելույթի հիմնական շեշտադրումն այն էր, որ առանց իշխանափոխության` երկրում ստեղծված իրավիճակի շտկում հնարավոր չէ։ Ճիշտ է, հիմնադիր նախագահը Սերժ Սարգսյանի հեռացումը հրատապ համարեց, հատկապես` Ղարաբաղի հարցի կապակցությամբ, բայց ելույթի տրամաբանությունից բխում է, որ առանց իշխանափոխության հնարավոր չէ շտկել ոչ տնտեսական վիճակը, ոչ օրինականություն հաստատել, ոչ էլ բարելավել բարոյահոգեբանական դրությունը։ Այսպիսով, իշխանափոխությունը շարունակում է մնալ Հայ ազգային կոնգրեսի թիվ 1 քաղաքական խնդիրը։ Իշխանափոխության հարցն ըստ էության այն ճամփաբաժանն է, որով պետք է ընդդիմադիր ուժերին տարբերակել ոչ ընդդիմադիրներից։ Ոմանք իշխանափոխությանն ուղղված քաղաքականությունը ծայրահեղ մոտեցում են համարում, բայց մյուս կողմից` ցույց չեն տալիս այն բանաձեւը, որի կիրառմամբ Հայաստանը կարող է հաղթահարել համակողմանի ճգնաժամը։ Այսօր գրեթե բոլորն ընդունում են, որ, ասենք, ընտրությունների արդյունքները կեղծված են, բայց եւ չեն ասում` երբ եւ ինչպես է այս խնդիրը լուծվելու, երբ եւ ինչպես են Հայաստանում անցկացվելու իրոք ազատ եւ օրինական ընտրություններ։ Բոլորը ընդունում են, որ դատաիրավական համակարգը կոռումպացված է եւ չի ծառայում օրինականությանը, բայց ոչ ոք չի ասում, թե երբ եւ ինչպես է Հայաստանը արդար դատաիրավական համակարգ ունենալու։ Բոլորը խոսում են տնտեսական մոնոպոլիաներից ու հարկային անարդարություններից, բայց ոչ ոք չի ասում, թե երբ եւ ինչպես է կարգավորվելու այս խնդիրը։ Զույգ Սարգսյանների` մեկամյա վաղեմության խոստումները` արդարություն հաստատելու, օլիգարխներին հարկային դաշտ բերելու մասին, չհաղթահարեցին «Հայլուրի» ռեպորտաժի կարգավիճակը` այդպես էլ իրագործման որեւէ ձգտում չցուցաբերելով։ Հեռուստատեսային շոուի ֆորմատից դուրս չի գալիս նաեւ այսպես կոչված կառուցողական ընդդիմության գործունեությունը։ Այս ասպարեզի մեծագույն ռեկորդը պատկանում է դաշնակցական գործիչ Գեղամ Մանուկյանին, ով վերջերս «Ազատություն» ռ/կ-ին տված հարցազրույցում պարզաբանեց, թե իրենք ԱԳ նախարար Է. Նալբանդյանի եւ ոչ թե Սերժ Սարգսյանի հրաժարականն են պահանջում, որովհետեւ հնարավոր է` Էդվարդ Նալբանդյանը հայ-թուրքական արձանագրությունների բովանդակությունը Սերժ Սարգսյանի համար ճիշտ չի թարգմանել, իսկ Սերժ Սարգսյանը անգլերեն լավ չգիտի, եւ ուրեմն` հնարավորություն չի ունեցել ըմբռնել արձանագրությունների հրեշավոր էությունը։ Այս պայմաններում հույս ունենալ, որ ՀՅԴ վերնախավը Սերժ Սարգսյանի համար տհաճ որեւէ բան կանի, ուղղակի հնարավոր չէ։ Ինչ վերաբերում է «Ժառանգությանը», ապա այս պահին նշված կուսակցությունը հստակ տեղավորված է 2007 թ. նմուշի «Օրինաց երկրի» տրամաբանության մեջ։ Այսինքն` գործում է իշխանության հետ համաձայնեցված եւ իշխանության նպատակների շրջանակներում, ու եթե այս կուսակցությունում շրջադարձային փոփոխություններ տեղի չունենան` նրա ախքացումը շատ արագ կդառնա անշրջելի իրողություն։ Եւ պետք է խոստովանել` այս պահին տեսանելի չեն այն գործոններն ու գործիչները, որ «Ժառանգությանը» պետք է ետ դնեն արթուրիկագեղամյանական ճանապարհից։
Այս ֆոնին, ահա, հատուկ մեկնաբանության կարիք է զգում ՀՀ առաջին նախագահի անհասցե ուղերձը, որով նա արձանագրեց, որ սպասում է մյուս քաղաքական ուժերի ակտիվացմանը եւ անգամ ժամանակավորապես ասպարեզը տրամադրում է նրանց։ Որքան էլ տարօրինակ հնչի, սա ճիշտ ժամանակին արված առաջարկ է։ Ընդամենը օրեր առաջ ՀՅԴ լիդերները «ապացույց» էին ձեռք բերել, որ իրական ընդդիմությունը իրենք են. «քաղաքապետարանը ՀՅԴ-ի ակցիաներ չի արտոնել, իսկ ՀԱԿ-ին միանգամից 6 հանրահավաք անցկացնելու թույլտվություն է տվել»,- բողոքում էին դաշնակցականները` ակնարկելով, որ հենց ՀԱԿ-ն է կեղծ ընդդիմություն։ Տեր-Պետրոսյանը, ահա, հայտարարեց, որ չի օգտվում Երեւանի քաղաքապետարանի արած լավությունից եւ այդ հնարավորությունը թողնում է ՀՅԴ-ին։ Վերջինս, ի դեպ, ինքը կարող էր անցկացնել ՀԱԿ-ի հանրահավաքները, բայց չշտապեց օգտվել այդ հնարավորությունից։ Ու եթե առաջիկայում ակտիվանա, հանդես գա Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի պահանջով եւ այլ քաղաքական ուժերի Ի՛ր այս պահանջին միանալու կոչ անի, կարծում եմ` ՀԱԿ-ը կարձագանքի անմիջապես, եւ ՀՅԴ-ն կենտրոնական գրասենյակում չի թաքնվի պլատֆորմ գրելու դարակազմիկ պատճառաբանությամբ։ Նույնը վերաբերում է «Ժառանգությանը», որն ընդամենը երկու-երեք ամիս առաջ ՀԱԿ-ին համարում էր չկայացած քաղաքական ուժ։ Երեւի կայացած քաղաքական ուժն այն է, որի ղեկավար կազմի անդամները իրենց լիդերի գտնվելու վայրի մասին խոսելիս ասում են. «Մեր տեղեկություններով, նա գտնվում է Հայաստանում»։ Ինչեւէ, «Ժառանգությունը» նույնպես կարող է «անձնական» եւ «ազգային» շարժառիթներով իր ձեռքը վերցնել նախաձեռնությունը. կարծում եմ` ՀԱԿ-ը կմիանա Սերժ Սարգսյանի պահանջով պայքար սկսելու` «Ժառանգության» առաջարկին։ Հենց սրանում է Տեր-Պետրոսյանի առաջարկության քաղաքական իմաստը. առաջին նախագահը հստակ ցուցադրեց, որ Հայ ազգային կոնգրեսը պատրաստ է զիջել ընդդիմության լիդերի դերը, եւ հիմա, որպեսզի Կոնգրեսի այդ պատրաստակամությունը արդյունք ունենա, հարկավոր է, որ Հայաստանում գտնվի մի քաղաքական ուժ, ով պատրաստ է եւ ի զորու է նման դերակատարման։ Ասպարեզը, ըստ այդմ, ազատ է. հարցը հիմա հետեւյալն է` ո՞վ կզբաղեցնի այն։ Դաշնակցությո՞ւնը. շատ լավ, մենք էլ մեր համեստ ուժերով կաջակցենք աշխարհասփյուռ հայությանը` օրինական իշխանություն հաստատելու համար։ «Ժառանգությո՞ւնը». ուղղակի հոյակապ է, եւ աննախադեպ շանս` այդ խոսակցության համար` ապացուցելու, որ այն Քոչարյանի ու Սերժի դաբրոյով չի հայտնվել ԱԺ-ում։ «Նոր Ժամանակնե՞րը», որ ՀԱԿ-ին մեղադրում էր վճռական գործողությունների չդիմելու մեջ. դիմենք, ուրեմն, վճռական գործողությունների` ՆԺԿ առաջնորդությամբ եւ փակենք, ի վերջո, Փարաքարը։ Կարճ ասած, հայաստանյան ցանկացած քաղաքական ուժ կարող է գլխավորել ապօրինի իշխանության հեռացմանը, Ղարաբաղը փրկելուն, Ցեղասպանության ուրացումը կանխելուն ուղղված պայքարը։ Այս դեպքում ՀԱԿ-ը կաջակցի այս ուժերին, սեւագործ բանվոր կդառնա նրանց համար։ Իսկ եթե չեն վերցնում նախաձեռնությունը եւ իրենց ընդդիմադիր են համարում, թող ուրեմն իրե՛նք աջակցեն ՀԱԿ-ի պայքարին։ Ու եթե ոչ մեկն են անում, ոչ` մյուսը, թող ուրեմն խոստովանեն, որ ընդդիմություն են ոչ թե սկզբունքների եւ համոզմունքների, այլ Սերժ Սարգսյանի կողմից ընդդիմադիր նշանակված լինելու բերումով։
ՀԳ. Մեծ է հավանականությունը, որ ՀԱԿ-ի` ժամանակավորապես ազատած ասպարեզը այդպես էլ ոչ մի քաղաքական ուժ չի փորձի զբաղեցնել։ Սա, իհարկե, այնքան էլ լավ չէ։ Մյուս կողմից` քաղաքական իրավիճակն ավելի կհստականա ոչ միայն հանրության, այլեւ իրենց ընդդիմադիր հռչակած կուսակցությունների շարքերի համար։ Նման պայմաններում, ահա, ՀԱԿ-ը պետք է կարողանա ուղիղ հանրությանը եւ ընդդիմադիր համարվող կուսակցությունների շարքերին դիմել։ Այս իմաստով հատուկ կարեւորություն են ստանում ոչ զանգվածային ակցիաները, ինչպես նաեւ` քաղաքական ակտիվացման ցանկացած առիթ օգտագործելու ունակությունը։ Կարեւոր է նաեւ, որ հանրության համար պարզ լինի, որ իշխանափոխությունն ինքնին դրական փոփոխություններ չի երաշխավորում, բայց որ առանց իշխանափոխության դրական փոփոխություններ չեն լինի` կարելի է երաշխավորել։
ՆԻԿՈԼ ՓԱՇԻՆՅԱՆ, «Երեւան-Կենտրոն» ՔԿՀ-ից
Kuk-ի խոսքերից
Մեջբերել
: Տատոջ, ելույթը կարդացի՞ր: Մանավանդ՝ մադրիդյան սկզբունքներին վերաբերող հատվածը: Հաշվի, որ նույն բանը մի նոր գրանցված անդամ ա գրել, ու տենց կարդա: Խնդրում եմ ինձ պատասխանելուց առաջ ուշադիր կարդալ դա, կամ էլ ընդհանրապես չպատասխանել, քոռ աչքերից ու մազութներից արդեն կուշտ եմ:
Սառը եթե դատենք, նախ բոլոր պրեզիդենտներն էլ սկզբունքորեն պիտի լինեն ամբիցիոզ էն վատ վատ մարդկանցից, հասկանում ես չէ՞
Ու գուցե հենց այդպիսին են, որ կան: Բայց մյուս կողմից էլ արի հիշենք, որ Հիսուս Քրիստոսին էլ չէին սիրում, նույնսիկ այնքան էին ատում, որ խաչեցին: Մարդս իր էմոցիաներով խայտառակ սուբյեկտիվ ու անկանխատեսելի է: Քաղաքականությունը ճիշտ է մաթեմատիկայի պես ճշգրիտ չի, բայց այնտեղ հաշվարկներ կան, որոնք տրամաբանության վրա են հիմնված: Հիմա այս մարդը ինձ թվում է հաշվարկների մեջ սխալվել է, չնայած որ շատերը այստեղ պնդում են թե ամեն ինչ ճիշտ է ու իր հունով գնում է այդ… ինչ էր անունը՝ պայքարը: Սակայն ինչ կուզեմ ասել, այս մարդը ամեն դեպքում թեկուզ և խոսքերով, թեկուզ և տեսականորեն ուզում էր անել մի բան, որը իմ կարծիքով մեզ խիստ անհրաժեշտ բան էր՝ իշխանափոխություն, մի ավազակներից մյուս ավազակներին… էհ ինչ եմ ասում, էս երկրում ավազակներից մի փոքր ազատում: Դա անկասկած կլիներ իմ կարծիքով, եթե իշխանությունը փոխվում է ժողովրդի օժանդակությամբ, ապա դա արդեն իսկ դրական քայլ է դեպի ժողովրդավարություն, եթե իհարկե հույներս լրիվ կտրում ենք մարդկանց անձնվեր ու պատրիոտ լինելուց… Ամենաքիչը: Համենայն դեպս ամենածայրահեղ ու հիմար դեպքում ես երկրում ոչինչ չէր փոխվի, բայց մեկ է, իշխանափոխություն պետք էր անել, թեկուզ մեր ժողովդրի ինքնահաստատման համար: Իսկ հիմա տես ինչ կզած ենք ֆռֆռում, Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ ընգերը առնելիք-տալիք է քննարկում, ձեններս դուրս չի գալիս, ասենք այ ընգեր, մեր կարծիքի վրա թքած ունես, հասկացանք, բայց գոնե մի կես բերան մեզ տեղյակ պահի ինչ ես անում, որ իմանանք՝ ժամանակին թռնում ենք էս երկրից, թե՝ շարունակում ենք համբալություն անել ու քեզ նալոգ տալ, որ կազինոներում խաղաս, ուրախանաս… Հասկանու՞մ ես Տատ, հիմա Լևոնն էր, որ հավատացրեց, որ կարող է իշխանափոխություն կազմակերպել, ուրիշ մարդ չկար, մնացյալը թափթփուկներ էին, ու Լևոնին էլ որ դնենք ու հավասարեցնենք, տակը մարդ չի մնում, ազգովի գնում ենք անապատ, ավազների վրա փռվում չորանում ենք, ցեղասպանվում, վերջանում ենք, որովհետև մենք ժողովրդով ակազիվաետսյա պետական խնդիրներ չենք կարողանում լուծել, մի հինգ տաս տոկոս ավազակ ու մլիցա ձև են տալիս թե իրենք սահմանադրությունն ու օրենքն են որ կան, բայց ձև են տալիս, ու լճանում ենք…
Պատ. Համապետական հանրահավաք սեպտեմբերի 18-ին
Էջանիշներ