Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Chuk]

Եվ ի՞նչ։ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը զզվել, նեղացել ու մանդատը վա՞յր է դրել։ Թե՞ «ՀԺ»–ի հեքիաթները շարքից է…

Թերթ.ամ-ում խիստ համառոտ ա տրված, չի հասկացվում, իսկ ըստ ՀԺ-ի հոդվածի Րաֆֆիի ակցիան ուղղված էր Մարտիրոսյանի դեմ ու Արիստակեսյանի նկատմամբ անարդարությունը վերացնելու համար: Համամասնական ցուցակի հաջորդ համարը, հիշեցնեմ, Արիստակեսյանն է՝ Մարտիրոյսանից հետո: Չնայած ըստ ՀԺ-ի պիտի սկզբից Արիստակեսյանը լիներ նոր Մարտիրոսյանը ու ցուցակը վերջին պահին ինքնագլուխ փոխել է Խուրշուդյանը:

Անձամբ ինձ համար վարկածն ու հոդվածը համոզիչ չէին:

[Տրիբուն]

Թերթ.ամ-ում խիստ համառոտ ա տրված, չի հասկացվում, իսկ ըստ ՀԺ-ի հոդվածի Րաֆֆիի ակցիան ուղղված էր Մարտիրոսյանի դեմ ու Արիստակեսյանի նկատմամբ անարդարությունը վերացնելու համար: Համամասնական ցուցակի հաջորդ համարը, հիշեցնեմ, Արիստակեսյանն է՝ Մարտիրոյսանից հետո: Չնայած ըստ ՀԺ-ի պիտի սկզբից Արիստակեսյանը լիներ նոր Մարտիրոսյանը ու ցուցակը վերջին պահին ինքնագլուխ փոխել է Խուրշուդյանը:

Անձամբ ինձ համար վարկածն ու հոդվածը համոզիչ չէին:

Ամեն դեպքում, անկախ բոլոր տեսակի վարկածներից, արձանագրենք, որ Ժառանգությունում բառդակ ա, ողջ երկրի օրինակով: Էս էլ մեր գորվերգած ինծիլիգենտ կուսակցույթունը: Ու սկզբունքորեն էս բառդակը երկրի օրինակով կարելի է անվանել "ներկուսակցական խմորումներ":

[Chuk]

Ամդնե դեպքում, անկախ բոլոր տեսակի վարկածներից, արձանագրենք, որ Ժառանգությունում բառդակ ա, ողջ երկրի օրինակով: Էս էլ մեր գորվերգած ինծիլիգենտ կուսակցույթունը: Ու սկզբունքորեն էս բառդակը երկրի օրինակով կարելի է անվանել "ներկուսակցական խմորումներ":

Չգիտեմ թե Ժառանգությունում բառդակ ա, թե ինչ ա, բայց էս ամբողջ պատմությունը տհաճ ու տխրեցնող էր:

Ու տխրելուս հիմնական պատճառն էն ա, որ կարծում էի, որ ժառանգությունում բազմակարծությունը ողջունվում ա: Անկախ նրանից թե երկու կողմերից որ մեկի վարկածն ա ճիշտ, կամ ոչ մեկն էլ ճիշտ չի, մի խոսքով, անկախ էդ ամեն ինչից պարզվեց, որ բազմակարծությունը ժառանգությունում չկարողացավ գոյատևել:

Ու անկախ դրանից Ժառանգությունը իմ համար շարունակում է մնալ ՀՀ դաշտում գովելի ուժերից մեկը:

[ministr]

Հայերի մոտ բազմակարծություն ապահովելը բավականին բարդ բան ա....

[Բիձա]

Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարն անսպասելի Պեկին է հրավիրել Հայաստանի իր գործընկերոջը: Հանդիպմանն ասվել է, որ Չինաստանը որոշել է ընդլայնել Հայաստանի հետ համագործակցությունը եւ խթանել ներդրումները հայկական տնտեսության մեջ, այդ թվում “նոր ոլորտներում”: Չի բացառվում, որ “նոր ոլորտները” դառնան ճանապարհաշինությունը եւ հաղորդակցությունների անցկացումը:Այս պնդումը կարելի է անել՝ ելնելով նրանից, որ այցը տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ հրապարակվեցին հայ-թուրքական արձանագրությունները: Այս իրադարձությունից հետո տեղի ունեցավ տեղեկատվության մեծ արտահոսք եւ արտանետում գլոբալ հաղորդակցությունների՝ խողովակաշարերի ու ճանապարհների երթուղիների սպասվող փոփոխությունների մասին, որ դրանք անցնեն բացվելիք հայ-թուրքական սահմանով եւ Ղարաբաղով, որի հարցը եւս, իբր, մոտ է լուծման:Նախարարներ Նալբանդյանն ու Ձիեչին նշեցին, որ քաղաքական, տնտեսական, մշակութային եւ կրթական ոլորտներում վերջին տարիների արդյունավետ համագործակցությունն ամրապնդել է փոխվստահությունը կողմերի միջեւ, եւ այժմ նկատելի է երկու երկրների ցանկությունը ակտիվ քայլեր ձեռնարկել փոխշահավետ գործընկերության խորացման ուղղությամբ` ընգրկելով փոխգործակցության նորանոր բնագավառներ:

Նախարարներ Նալբանդյանն ու Ձիեչին հանգամանալից քննարկեցին Հայաստանի եւ Չինաստանի ԱԳՆ-ների միջեւ անցկացվող խորհրդակցությունների ակտիվացմանը, միջազգային կառույցներում երկու երկրների համագործակցության սերտացմանը վերաբերող հարցեր, մտքեր փոխանակեցին մի շարք միջազգային եւ տարածաշրջանային հարցերի վերաբերյալ:

Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարը վերահաստատեց մեկ Չինաստանի վերաբերյալ Հայաստանի դիրքորոշումը եւ շնորհակալություն հայտնեց չինացի գործընկերոջը Կովկասում առկա խնդիրների վերաբերյալ Չինաստանի հավասարակշռված դիրքորոշման համար:

Էդվարդ Նալբանդյանն իր չինացի գործընկերոջը ներկայացրեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, ինչպես նաեւ արցախյան հիմնախնդրի հանգուցալուծմանն ուղղված ջանքերը:

Չինաստանի արտգործնախարարն իր երկրի աջակցությունը հայտնեց ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ հանգուցալուծման եւ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման ուղղություններով ձեռնարկվող քայլերին:

Նախարարները շահագրգիռ քննարկում ունեցան միջազգային հարաբերությունների այժմէական խնդիրների` մասնավորապես ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի բարեփոխման, մերձավորարեւելյան կարգավորման, ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի հետւեանքների վերացման եւ կլիմայական փոփոխությունների վերաբերյալ:

Բանակցությունների ընթացքում Հայաստանի եւ Չինաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարները մանրամասն քննարկեցին տնտեսական փոխգործակցության խթանումը եւ այդ ոլորտում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքը: Որոշվեց հայ-չինական միջկառավարական հանձնաժողովի հաջորդ նիստը գումարել ս.թ. դեկտեմբերին Պեկինում:

Նույն օրը Էդվարդ Նալբանդյանին ընդունեց Չինաստանի փոխնախագահ Սի Ձինփին:

Սի Ձինփին եւ Էդվարդ Նալբանդյանը մանրամասն քննարկեցին երկկողմ քաղաքական, տնտեսական եւ մշակութային հարաբերություններինն առնչվող հարցերի լայն շրջանակ:

Չինաստանի փոխնախագահն ու Հայաստանի արտգործնախարարը, անդրադառնալով համատեղ իրականացվող ծրագրերին, առանձնացրեցին ավարտին մոտեցող` Չինաստանում արհեստական կաուչուկի Շանսի-Նաիրիտ գործարանի համատեղ կառուցումը, չինական ընկերությունների մասնակցությունը Հայաստանում էլեկտրակայանների վերակառուցմանը եւ արդիականացմանը, հանքարդյունաբերության` մասնավորապես պղնձամոլիբդենային արտադրությանը: Նախարար Նալբանդյանն ընգծեց հայկական կողմի շահագրգռվածությունը չինական ներդրումների առավել ներգրավմանը Հայաստանում տարբեր տնտեսական ծրագրերում: Չինաստանի փոխնախագահը նշեց, որ չինական կառավարությունը կխրախուսի գործարար շրջանակներին ներդրումներ կատարել Հայաստանում:

Սեպտեմբերի 11-ին Չինաստանի առեւտրի նախարարությունում ստորագրվեց համաձայնագիր Չինաստանի կառավարության կողմից Հայաստանին տեխնիկական-տնտեսական աջակցության տրամադրման վերաբերյալ:

Սեպտեմբերի 10-ին Էդվարդ Նալբանդյանը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ ծավալուն ելույթով հանդես եկավ Չինաստանի ԱԳՆ միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտում (CIIS), որին ներկա էին Պեկինում հավատարմագրված դեսպաններ եւ դիվանագետներ, քաղաքագետներ, գործարար շրջանակների ներկայացուցիչներ եւ լրագրողներ:

Հայաստանի արտգործնախարարը այցելեց նաեւ Պեկինում ՀՀ դեսպանատուն, ուր նախ աշխատանքային խորհրդակցություն անկցացրեց դեսպանության անձնակազմի հետ, ապա հանդիպեց Պեկինում սովորող հայ ուսանողներին: Անմիջական մթնոլորտում անցած զրույցի ընթացքում Էդվարդ Նալբանդյանը ներկայացրեց հայ-չինական հարաբերություններն ու դրանց զարգացման հեռանկարները, պատասխանեց ուսանողների հարցերին:

Հայաստանի ԱԳ նախարարը ընդարձակ հարցազրույցներ տվեց ՙՍինխուա՚ լրատվական գործակալությանը եւ CCTV կենտրոնական պետական հեռուստատեսությանը:
Սեպտեմբերի 12-ին էդվարդ Նալբանդյանը կմեկնի Շանհայ, ուր հանդիպումներ կունենա Շանհայ էքսպո - 2010 համաշխարհային ցուցահանդեսի կազմկոմիտեի հետ: Այս մասին տեղեկացնում է ԱԳ մամուլի ծառայությունը:

http://www.lragir.am/armsrc/politics29014.html

Չինաստանը փորձում է մտնել տարածաշրջան /իմ կարծիքով որպես հակաթուքական խաղացող-սուբյեկտ/.
Լավ խաղ է.
Բայց չինացուց էլ կոլոտ՞

[dvgray]

մի հատ հեռու գնացող հարց:
ով՞ կարող է պատասխանել, թե ինչից՞ ելնելով Րաֆֆին դարձան ՀՀ առաջին արտգործնախարարը: Ով՞ է նա այն ժամանակ, ինչով՞ էր հայտնի ինքը հայկական միջավայրում և աշխարհում:

հույսով եմ որ ինքը մինչև հեղափոխույթունը սագագողությամբ չէր զբաղվում :

[Բիձա]

մի հատ հեռու գնացող հարց:
ով՞ կարող է պատասխանել, թե ինչից՞ ելնելով Րաֆֆին դարձան ՀՀ առաջին արտգործնախարարը: Ով՞ է նա այն ժամանակ, ինչով՞ էր հայտնի ինքը հայկական միջավայրում և աշխարհում:

հույսով եմ որ ինքը մինչև հեղափոխույթունը սագագողությամբ չէր զբաղվում :

Ինչից ելնելը ելցնողը կիմանա:
Բայց ձրի երեսին եղածն էլ քիչ չէ, որ նա մյուսների համեմատ շատ ավելի շահեկան երևա: /Տաֆտի և Ջորջթաունի համալսարաններ, Fletcher School of Law and Diplomacy, և այլն/ Սրան գումարի հոր անունը, իր չափսերը, բեղերը, նիստ ու կացի տեխնիկան:
Ավելի կարևոր է այն հարցը, թե ինչու ժամանակին գործից հանեցին:
Եթե մենք մի հինգ հատ նման իմիջի մինիստր ունենայինք չէր խանգարի: Իմ կարծիքով վարի գնալուց հետո չարժի քչփորել վատը հայտնաբերելու ակընկալիքով: Եթե լուպայով նայենք, կամ բուլդոզերով էլ փորենք, մեկ է, եղածներինից առնվազն 1-2 կարգ քիչ կեղտ է դուրս գալու:
Կարծում եմ, որ նրա քաղաքական ասպարեզից հեռանալը մեծ վնաս է մեզ: Մարդը ինչ որ սկզբունքներ ունի: Օրինակ, անգլերենով խոսել, բացատրել էր իր տեսակետը, ու թքել դուրս էր եկել վեհաժողովից: Իրենից հետո սուջուխ բաստուրմից էն կողմ հերոսություն /տհասություն/ չի նկատվել էդ կողմերում:
Լավ չի,

[Mephistopheles]

մի հատ հեռու գնացող հարց:
ով՞ կարող է պատասխանել, թե ինչից՞ ելնելով Րաֆֆին դարձան ՀՀ առաջին արտգործնախարարը: Ով՞ է նա այն ժամանակ, ինչով՞ էր հայտնի ինքը հայկական միջավայրում և աշխարհում:

հույսով եմ որ ինքը մինչև հեղափոխույթունը սագագողությամբ չէր զբաղվում :

ապեր, էն ժամանակ ինչի՞ հիման վրա կարող էին նշանակել… մենք անհիշելի ժամանակներից որևէ քաղաքական գործիիչ չենք ունեցել… էլ չեմ ասում քաղաքական կյանք… ինչ որ եղել ա դրանիցից էլ ջոկել են… Սեպուհ Թաշչյան, Ժիրայր Լիպարիտյան … Րաֆֆի ու սենց… Րաֆֆին իմ "ամենասիրած" քաղաքական գործիչը չի, բայց առանձնապես դեմ չեմ նրան… Ստամբուլի ելույթը սխալ եմ համարում…

[dvgray]

Ինչից ելնելը ելցնողը կիմանա:
Բայց ձրի երեսին եղածն էլ քիչ չէ, որ նա մյուսների համեմատ շատ ավելի շահեկան երևա: /Տաֆտի և Ջորջթաունի համալսարաններ, Fletcher School of Law and Diplomacy, և այլն/ Սրան գումարի հոր անունը, իր չափսերը, բեղերը, նիստ ու կացի տեխնիկան:
Ավելի կարևոր է այն հարցը, թե ինչու ժամանակին գործից հանեցին:

իրա պես համալսարան ավարտածներ ու իրանցի ավելի խելոք ու կրթված հայերը քիչ չէին: Գոնե սփյուռքում: Օրինակ ասեմ իմ մոտիկից իմացածը: Աշխարահռչակ համալսարաններից մեկի ՝ Տորոնտոյի համալսարանի տնտեսագիտության դեպարտամենտի ղեկավարը հայ է, Այվազյան: Ես մեկը ասի, դու 100-ը կարող ես շարել կողքը: Կարող ես կպցնել նաև հայազգի Կալիֆորնայի նախկին նահանգապետին: և լիքը մարդկանց օրինակ Ֆրանսիայից, որոնք քաղաքականության մեջ են :
հիմա հարցը էն է, թե ինչու՞ Րաֆին: Որտեղից իրեն "հայտնաբերեցին": Ով՞ "հայտնաբերեց": ինչ որ մեկը սրա մասին մի բացատրություն երբևէ լսել է՞: Կարծում եմ որ սա կարևոր հարց է: Մեր պետության առաջին արտաքին գործերի նախարարին ով՞ և ոնց՞ է "հայտնաբերել":

[dvgray]

ապեր, էն ժամանակ ինչի՞ հիման վրա կարող էին նշանակել… մենք անհիշելի ժամանակներից որևէ քաղաքական գործիիչ չենք ունեցել… էլ չեմ ասում քաղաքական կյանք… ինչ որ եղել ա դրանիցից էլ ջոկել են… Սեպուհ Թաշչյան, Ժիրայր Լիպարիտյան … Րաֆֆի ու սենց… Րաֆֆին իմ "ամենասիրած" քաղաքական գործիչը չի, բայց առանձնապես դեմ չեմ նրան… Ստամբուլի ելույթը սխալ եմ համարում…

Հայազգի քաղաքական գործիչներ ունեցել ենք: Օրինակ Դոքմեջյանը: Հայկական չենք ունեցել երևի: բայց դիպլոմատներ ունեցել ենք /ճիշտ է սովետռական, բայց մեկ է, նստել, կանգնել սովորեցրած էին /:
Սեպուհ, մեպուհ… սրանց հետ հարցը պարզ է… ոչ մեկի մոտ էլ կասկածներ չկա, որ սրանք ավանտյուրիստ ալան-թալանչի էին ու են: Բայց Րաֆին՞՞՞: որտեղից՞ իրեն այն գումարները, որով նա այսքան տարի առանց պրոբլեմ տաշեր ա անում՞: եթե ինքն էլ թալանից իրա փայն ունի, ապա հարցեր չկա… իսկ եթե չէ, ապա ինչ՞ միջոցներով ա ապրում սենց ճոխ-ճոխ: Հոր գրքերը ու համալսարանական աշխատավարձը մենակ դեմ չտաս

[Բիձա]

Սեպուհ, մեպուհ… սրանց հետ հարցը պարզ է… ոչ մեկի մոտ էլ կասկածներ չկա, որ սրանք ավանտյուրիստ ալան-թալանչի էին ու են: Բայց Րաֆին՞՞՞: որտեղից՞ իրեն այն գումարները, որով նա այսքան տարի առանց պրոբլեմ տաշեր ա անում՞: եթե ինքն էլ թալանից իրա փայն ունի, ապա հարցեր չկա… իսկ եթե չէ, ապա ինչ՞ միջոցներով ա ապրում սենց ճոխ-ճոխ: Հոր գրքերը ու համալսարանական աշխատավարձը մենակ դեմ չտաս

Այն, որ Լիպարիտյանը ընդամենը արտաքին հարցերով /չգիտեմ միայն արտաքին՞/ օգնական էր, բայց քաղաքականություն ձևավորողն էր, իսկ Ռաֆֆին արտաքին գործերի ֆորմալ առաջին դեմքն էր, ես կարծում եմ, որ շատ մեծ գաղտնի մոտիվ պետք է որ չլիներ. Մի գուցե հենց Ժիայրն էր բերել, որպես գերազանցիկ, չաղլիկ, սիրուն, լսող,հարմար "երեխա".
Իսկ փողը դե գրանտներով էլ քիչ չէր վաստակվի, այնպես որ իսկապես ինքը քիչ քչփորելու տեղ ունի.
Հարցրու ցանկացած մեկին, Թաշչյանի մասին ուզածդ կասեն, Լիպարիտյանի անունը մարդիկ լսել չեն ուզում, բայց Ռաֆին իսկապես բարի անուն է վաստակել.

[Բիձա]

Րաֆֆին իմ "ամենասիրած" քաղաքական գործիչը չի, բայց առանձնապես դեմ չեմ նրան… Ստամբուլի ելույթը սխալ եմ համարում…

Ես դաշնակցությանը դիտում եմ, որպես հայկական քաղաքական ասպարեզի ամենալպրծուն ուժի: Ոչ միայն իրենց ճոռոմ անիրական լոզունգների, իրենց նախկին ու ներկա հանցագործությունների, այլև նրա համար, որ նրանք մոնոպոլիզացրել են Հայ-Թուրքական երկխոսության դաշտը որպես միայն պահանջատիրական:
Այդ ֆոնի վրա զիջողականից շեղված ցանկացած խոսք սկսել է դիտվել որպես պետական դիրքորոշմանը հակասող:
ՀՀՇ-ի -պահանջատիրությունը պետական քաղաքականությունից դուրս -տակտիկան ճիշտ էր, բայց դա չի մշանակում, որ պետական որևէ պաշտոնյա իրավունք չունի բերան բացել եղեռնի մասին:
Ինչքան հիշում եմ, Ռաֆին պահանջատիրականը չէր շեշտել, այլ հարցին մոտեցել էր հոլոքոստյան տեսանկյունից, ինչպես հրեաներն են ամեն օր Գերմանիայում 100 անգամ ավել զզվեցնում:
Իմ կարծիքով դա չանելը հիմա էլ կոպիտ սխալ է: Մենք պետական մակարդակով չպետք է պայման դնենք Թուրքիայի կողմից ընդունելը, բայց և ազատ լինենք իրերն իրենց անունով կոչելու:
Ինչպես հասկանում եմ թե առաջ և թե հիմա հակառակն է կատարավում: Մենք ձեններս կտրել ենք որպես տուժող կողմ, իսկ թուրքերը հենց այս հարցն են դնում միջպետական երկխոսության հիմքում և պահանջում են, որ ձեններս պաշտոնապես կտրենք ու խոստանանք հավերժ լռել:
Աբսուրդը հենց սրանումն է: Եթե Թուրքիան շարունակում է դրանով ու գումարած դրան էլ ղարաբաղով կզացնել, ապա
էշություն է էս պրոցեսը շարունակելը: Արդյունքը կլինի այն որ Երևանը /Հայաստանը/կդառնա աշխարհի ամենամեծ ազգայնորեն բաժանված բորդելը -հայ սպասավորներով- թուրք հաճախորդներով:
Նորից եմ կրկնում, ես դաշնակների տիրու:
Համ ճիշտ է, համ էլ հակա- օֆթոփ:

[Տատ]

Մենք պետական մակարդակով չպետք է պայման դնենք Թուրքիայի կողմից ընդունելը, բայց և ազատ լինենք իրերն իրենց անունով կոչելու:

Լավն էր: Մանավանդ՝ համոզված եմ, որ նույնիսկ Թուրքիայի չընդունելու դեպքում (իսկ դա ամենահավանական բանն է) ոչ ոք ու ոչ մի բան մեզ չի կարող արգելել շարունակել ասել այն ինչ մենք համարում ենք եղյալ: Եվ մնացած ընդունած երկրները կամ սովորական քիչ թե շատ բանիմաց եվրոպացին հանկարծ չի դադարի հավատալ իր տեսած նկարներին և պատմությանը:
Միայն մի բան պարզ կլինի՝ Թուրքիան պատրաստ չէ վերանայել իր պատմությունը և կզցնում է Հայաստանը:

Իսկ ինչպես դա օգտագործել մեր օգտին...չգիտեմ: Մենք շուտ կհոգնենք հրեական անդադար հուպ տալու մեթոդից ու կլռենք...

Հայկական կւսակցություններն ընդունակ չեն համացործակցության, երբեք չեն եղել: Արդյոք կկոտրե՞ն այդ պատմական սխեման, իրենք կվերանայե՞ն սեփական պատմությունը:

[dvgray]

Միայն մի բան պարզ կլինի՝ Թուրքիան պատրաստ չէ վերանայել իր պատմությունը…

իսկ Հայաստանը պատրաստ՞ է վերանայելու իր պատմություն
իհարկե ոչ: դեռ ավելին, Հայաստանում խոշոր պատմական բեսպրեդել է: Պետակամ ակադեմիական պատմություն գոյություն չունի: Ավելի ճիշտ ով ինչ որ գրի, մի $500 ներդրում անելուց հետո այն կդառնա ակադեմիական պատմագիտություն :

Հ.Գ. օրինակ, մի սենց հարց տամ: ի՞նչ գիտես դու Խոջալուի դեպքերի հետ կապված: խոսքը հիմնական դեպքերից սկսասծ մինչև խորը մանրամասներըն են: Ու պատասխանը չի ենթադրում՝ լավ ենք արել կամ վատ ենք արելը: այլ բուն դեպքերի մասին, որպես պատմական փաստեր:

[Տատ]

իսկ Հայաստանը պատրաստ՞ է վերանայելու իր պատմություն
իհարկե ոչ:

Ինքս էլ այդ հարցը տվեցի՝

իրենք կվերանայե՞ն սեփական պատմությունը:

և կպատասխանեմ, ոչ, դժվար թե:
Մանավանդ՝ դավաճանությունների դարավոր շարքը:

Խոջալուի մասին շատ չգիտեմ, ինքս չեմ փնտրել: Հավատում եմ, որ սուտը ճշտի հետ խառն է, ինչպես բոլորի պատմության և քաղաքականության մեջ: Բայց լավ ենք արել