Խախանդ վախտ կպատասխանեմ: Երբ մարդու ինքնասիրությանն են կպնում, ինքդ էլ ես հասկանում, դժվար է նստել ու հանգիստ զրուցել Սելևկյանների մարտական փղերի մասին
Խախանդ վախտ կպատասխանեմ: Երբ մարդու ինքնասիրությանն են կպնում, ինքդ էլ ես հասկանում, դժվար է նստել ու հանգիստ զրուցել Սելևկյանների մարտական փղերի մասին
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Իսկ ո՞վ ա կպել քո ինքնասիրությանը: Անունը տուր բողոքենք ադմինիստրացիային:Lion-ի խոսքերից
Խախանդ վախտ կպատասխանեմ: Երբ մարդու ինքնասիրությանն են կպնում, ինքդ էլ ես հասկանում, դժվար է նստել ու հանգիստ զրուցել Սելևկյանների մարտական փղերի մասին
Հանգիստ եղիր, փառք աստծո ես ինքս լիուլի բավարար եմ ինձ պաշտպանելու համար...
Հիմա անցնենք նրան, ինչի համար էլ ըստ էության ես այստեղ եմ, այսինքն հետաքրքիր և փաստարկված զրույցին: Այս անգամ ես կպատասխանեմ մի քիչ այլ կերպ, քանի որ հարցերը ցրված էին հարգարժան Տրիբունի մի քանի պոստերում, երբեմն իրար կրկնում էին և այլն: Ավելին, իմ պատասխանով ես ցույց կտամ, թե ինչպես եմ ես կոնկրետ օրինակի վրա մտածել, օգտվել աղբյուրներից և այլն: Օրինակը մ.թ.ա. 160 թ-ի Բասենի ճ-մ է /նման վերլուծություն ես կարող եմ անել իմ գրքում բերված ցանկացած ճակատամարտի վերաբերյալ/:
Եվ այսպես
Մ.թ.ա. 160 - - որտեղից այս թիվը? Միանգամից ասեմ, հարգելի Տրիբուն, որ չնսեմացնելով հանդերձ Ձեր գիտելիքներ մակարդակը, Հայոց պատմության աղբյուրագիտությանը իրոք վատ եք ծանոթ: Ինչու - որովհետև մի քիչ ծանոթ մարդու մոտ նախևառաջ հարց կառաջանար, թե ես որտեղից եմ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ վերցրել տեղեկատվությունը այս ճակատամարտի մասին: Ընդ որում ասեմ, տեղեկատվությունը բավականին մանրամասն է: Հնարավոր է, որ դուք կարծել եք, թե ես նկատի եմ ունեցել մ.թ.ա. 165 թ-ի Տմորիքի ճ-մ-ը, ուղղակի այն կոչել եմ Բասենի ճ-մ... Ասեմ, որ ոչ... Տմորիքի ճակատամարտը, ինքնին լինելով բավականին քննարկված է սովետահայ պատմագիտության կողմից /բացի ընդհանուր թեմայով աշխատություններից տես հատկապես Էլչիբեկյան Ժ. Գ. "Հայաստանը և Սելևկյանները", Երևան 1979/, այն դեպքում, երբ առանց չափազանցեցնելու կարող եմ ասել - այս ճակատամարտը հայտնագործել եմ ես և նախկինում սրա մասին գրված չի եղել: Այսիպիսով, վերադառնանք սկզբին` որտեղից այս թիվը?
Պատասխանը մի քիչ երկար կարող է թվալ, բայց ասեմ - դա դրան արժե:
Ըստ Մովսես Խորենացու /Գիրք 2, գլուխ 54/ /այսուհետ և հետագայում մեջբերումները կբերվեն ռուսերեն, որի համար հայցում եմ մոդեռների ներողամտությունը - ինչ արած, Խորենացու հայերեն թվային տարբերակ ինտեռնետում չկա/. "На Западе возникают какие-то смуты, и Арташес в расчете на это с презрением отвергает римскую власть и прекращает выплату дани. Император же Домициан в гневе насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа. Здесь их встречает Артавазд со всеми сыновьями царя, во главе восточной и северной рати. Они вступают в сражение и попадают в крайне тяжелое положение. Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение победой. Уже престарелый, он, однако, по-молодому подготовил и провел наступление и, пустившись в преследование, гнал римское войско до самых границ Кесарии."
Ես պատահականորեն չբերեցի այս երկար մեջբերումը, քանի որ այն մեզ անընդհատ պետք է գալու: Բայց նախ ինչ կարելիէ իմանալ այս մեջբերումից ճակատամարտի ժամանակի առումով?: Նախ այստեղ խոսվում է Արտավազդի մասին, այսինքն մեր այս ինքնասեր արքայազնը այս ճակատամարտի ժամանակ եղել է բավականին հասուն, կամ էլ առնվազն, այսպես ասենք, երեխա չի եղել, քանի որ նրան, ինչպես նաև իր եղբայրներին, վստահված է եղել Զորավարության հրամանատարություն - ըստ Խորենացու. /Գիրք 2, գլուխ 53/. "Арташес разделяет на четыре части также начальство над войском: восточную рать оставляет за Артаваздом, западную отдает Тирану, южную вверяет Смбату и северную - Зареху": Ըհը, սա էլ է կարևոր: Այսպիսով Արտավազդը, որը եղբայրներից ամենամեծն էր, ստացել է զորավարություն, ընդ որում այն ժամանակ, երբ իր մյուս 2 եղբայրներն էլ են եղել առնվազն ոչ երեխա, քանի որ երեխային զորավարություն չէին վստահի: Կարող ենք մոտավորապես ենթադրել, որ զորավարության հրամանատար դառնալու ժամանակ Արտավազդը եղել է մոտ 23 տարեկան / +/- 2 տարի/, իսկ փոքր եղբայրները` մոտ 18-20 տարեկան: Անցնենք առաջ - երբ ծնվեց Արտավազդը, սա ամենաէական հարցն է, քանի որ այն օգնում է մեզ քանդել այս խճճված ժամանակագրական հանգույցը: Բայց մինչև առաջ անցնելը արձանագրենք, որ Արտավազդը Արտաշեսի և Սաթենիկի մեծ տղան էր և բնականաբար պետք է ծնված լիներ Սաթենիկի հետ ամուսնանալուց հետո: Այսինքն, երբ է եղել Հայ-Ալանական պատերազմը: Ես իմ գրքում առաջարկել եմ մ.թ.ա. 184 թ-ը` հիմք ընդունելով համաշխարհային սկզբնաղբյուրները...
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից
"Մ.թ.ա 180-ական թվականներին քոչվոր սարմատների մեծաթիվ ու հզոր հորդան անցավ Վոլգան և գլխովին ջախջախեց հիշատակված տարածքներին մինչ այդ տիրող սկյութերին, որոնց փոքր մասը նահանջեց արևմուտք, հետագայում ընդունելով սարմատների գերիշխանությունը, իսկ հիմնական մասը ձուլվեց սարմատների մեջ ու ավելի ուժեղացրեց վերջիններիս: Սրա արդյունքը եղավ մասնավորապես այն, որ Դանուբից Վոլգա ձգվող Մերձսևծովյան և Նախակովկասյան լայնարձակ տափաստաններում ստեղծվեց սարմատների արքայական ցեղ հանդիսացող ալանների (արևմտյան աղբյուրներում` "ռոկսալաններ") գլխավորած Ալանական հզոր թագավորությունը, որը ակտիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականություն էր վարում: Հայ-Ալանական պատերազմը այս քաղաքականության արդյունքներից մեկն էր:"
Մ.թ.ա. 180-ական թվականներ... պատմագիտությունը առայժմ զգուշանում է սրանից ավել ասել: Իսկ ինչու ես հանկարծ վերցրեցի ու ասացի մ.թ.ա. 184?
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից
"Արտաշես I-ի որդի Արտավազդը պետք է ծնված լիներ ամենաուշը մ.թ.ա. 183 թվականին, քանզի նրա կրտսեր եղբայրները պետք է գոնե չափահաս լինեին` Արտաշես I-ի թագավորության վերջում իրենց ստանձնած պատասխանատու պաշտոնները վարել կարողանալու համար: Այսինքն եթե համարենք, որ եղբայրներից ամենափոքրը ստանձնել է իր պաշտոնը 18 տարեկան հասակում, ապա գալիս ենք հետևության, որ Արտավազդը արքա է դարձել 23 տարեկանում: Այս ամենի արդյունքում կարելի է գալ հետևության, որ ամենայն հավանականությամբ Հայ-Ալանական պատերազմի ընթացքում Ալանական թագավորության բանակի արշավանքը ու Արտաշեսի և Սաթենիկի ամուսնությունը տեղի են ունեցել մ.թ.ա. 184 թվականին, իսկ Արտավազդը ծնվել է մ.թ.ա. 183 թ-ին:"
Այսպիսով առաջին քարը դրվեց առ այն, որ ճակատամարտը եղել է մ.թ.ա. 160 թ-ին... Սակայն կասկածամիտ ընթերցողը իրավունք ունի համարել այս ամենը շատ երերուն: Ես ինքս էլ հաստատ չէի պնդի, եթե այլ ապացույցներ չունենայի...
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից
"...այս իրադարձությունների հետ կապված Արտաշես I-ի որդիների և հատկապես Արտավազդի` դեռևս որպես արքայորդու, սակայն արդեն բավականին հասուն երիտասարդի հիշատակումը (վերևում հիմնավորվեց Արտաշեսի որդի Արտավազդի ծննդյան թվականը` մ.թ.ա. մոտ 183) մեզ օգնում է պարզել այս ճակատամարտի բավականին ճշգրիտ թվականը: Նույնն է հաստատում նաև "ծերունազարդ" Սմբատ Քաջ Բագրատունու մասին հողորդումը, որը Արտաշես I-ի պատանեկության ու ամուրիության ժամանակ արդեն հասուն այր էր և ուներ երեխաներ, իսկ իր սանի որդիների հասունության ժամանակ իրոք պետք է որ արդեն "ծերունազարդ" լիներ: Այսպիսով ստացվում է մ.թ.ա II դարի մոտ երկրորդ քառորդը, սակայն այն ժամանակը, երբ Արտաշես I-ը դեռ ողջ էր, իսկ արքայազն Արտավազդը` բավականին հասուն: Այսինքն իրադարձությունը կարող է տեղի ունեցած լինել մ.թ.ա. մոտ 165 թ-ից (երբ Արտավազդ արքայազնը գոնե 18 տարեկան կլիներ) մ.թ.ա. 160 թ-ի (երբ մահացավ Արտաշես I-ը) միջև ընկած ժամանակահատվածում, մի ժամանակահատված, երբ Մեծ Հայքը պատերազմում էր Սելևկյանների թագավորության հետ (Հայ-Սելևկյան III պատերազմ):
Ժամանակագրական սահմաններն ավելի փոքրացնել մեզ օգնում է այն հանգամանքը, որ Սելևկյանների թագավորության արքա, հաջորդելով Անտիոք IV Եպիֆանին (մ.թ.ա. 175-163), մ.թ.ա. 162 թվականից հռչակվեց Դեմետրի I Սոտերը (մ.թ.ա. 162-150): Այս ամենից կարելի է գալ հիմնավորված հետևության, որ անկասկած հենց վերջինս է Խորենացու հիշատակած "մի ոմն Դոմետ"-ը: Ավելին. ըստ հունական աղբյուրների Մեծ Հայքի թագավորությունը օգնել էր Սելևկյան նորահռչակ արքայի դեմ Բաբելոնի սատրապ Տիմարքոսի ապստամբությանը օժանդակ ռազմաջոկատով և բնականաբար վերջինս, հատկապես այս հանգամանքի հետ կապված, անկասկած պետք է անհաշտ թշնամական մտադրություններ ունենար Մեծ Հայքի նկատմամբ` մանավանդ, եթե հաշվի առնենք նաև արդեն իսկ ընթացող պատերազմը երկու թագավորությունների միջև: Այսպիսով ժամանակագրական սահմաններն ավելի են փոքրանում` հանգելով մ.թ.ա. 162-160 թվականներին:
Ըստ Հուստինոսի հենց նոր արքա դարձած Դեմետրի I Սոտերը, անմիջապես (մ.թ.ա. 161 թ-ին) պատերազմ սկսեց Կապադովկիայի դեմ, ապաստան տվեց օրինական արքա Արիարաթ IV Եուսեբեսի (մ.թ.ա. 220-161) դեմ ապստամբած վերջինիս եղբայր Օլոֆերնին, որից հետո ներխուժելով Կապադովկիա և տապալելով այդ երկրի օրինական արքային` նոր արքա հռչակեց վերջինիս արդեն հիշատակված եղբայր Օլոֆերնին` Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորին (մ.թ.ա. 161-130): Սրա համար Սելևկյան գահակալին պետք էր ամենամոտավոր հաշվարկներով ողջ մ.թ.ա. 161 թվականը: Միայն դրանից հետո, կենտրոնացնելով բոլոր ուժերը, ամրապնդվելով Կապադովկիայում և մեծացնելով իր ազդեցությունը ողջ Փոքր Ասիայում, Սելևկյանների թագավորությունը ի վիճակի կլիներ նմանատիպ պատերազմ սկսել Մեծ Հայքի դեմ, մի բան, որը կարող էր տեղի ունենալ արդեն մ.թ.ա. 160 թ-ին:
Հետաքրքիր կերպով այս սխեման հաստատում է նաև այն, որ թշնամին, ըստ Խորենացու, ներխուժումն իրականացրել է ոչ թե հարավից, ինչպես օրինակ մ.թ.ա. 165 թ-ին, այլ արևմուտքից` Կապադովկիայի մայրաքաղաք Կեսարիայից, անկասկած որպես օժանդակություն ունենալով դրածո արքա Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորի և Փոքր Ասիայի այլ հելլենական պետությունների բանակները:"
Այսպիսով մ.թ.ա. 160-ը, հիմք ընդունելով այս ամենը, կարծես հիմնավորվում է...
Մնացածը ավելի հեշտ է
Բասենի ճ-մ - Մովսես Խորենացի /Գիրք 2, գլուխ 54/"На Западе возникают какие-то смуты, и Арташес в расчете на это с презрением отвергает римскую /նկատի է ունեցվում Սելևկյանները: Այս մասին էլ կասեմ, բայց հիմա թեմայից չշեղվեմ - L/ власть и прекращает выплату дани. Император же Домициан в гневе насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа..."
Սելևկյանների թագավորությունը փորձեց օգտվել Մեծ Հայքի թագավորության ներքաղաքական անկայուն վիճակից - Հիմք, խորենացու հաղորդումները Արտավազդ արքայազնի ինքնակամ ու ինքնասեր վարքի մասին, Մուրացյանների բնաջնջումը, Արտաշեսի ընտանեկան խնդիրները Սաթենիկի հետ, Իբերիայի մշտական սպառնալից կեցվածքը հյուսիսում, փոքրասիական հելլենների թշնամանքը - Այս ամենի մասին հիմնականում հայտնում է Խորենացին: Նաև հայտնում են Քարթլիս Ցխովրեբան և հելենական աղբյուրները...
և վերջնական բեկում մտցնել պատերազմում: - Այդ ժամանակ ընթանում էր Հայ-Սելևկյան III պատերազմը /մ.թ.ա. 189-160/:
Մահացու հարված հասցնելու համար Սելևկյանների թագավորությունը Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունների մասնակցությամբ ստեղծեց հզոր մի դաշինք: - հիմք` օտար աղբյուներից հայտնի Կապադովկիայի զավթումը Սելևկյանների կողմից, թեկուզ և ձևականորեն Արիարաթ V-ին գահ բարձրացնելու գնով և խորենացու հաղորդումը, որ ներխուժումը եղել է Կեսարիայից: Այս ֆոնի վրա կարելի է ենթադրել, որ փոքրասիական հունական մյուս պետությունները ևս այս կամ այն չափով մասնակցել էին, քանի որ, մեղմ ասած, չէին սիրում հայերին...
Վերջին խմբագրող՝ Lion: 22.11.2008, 20:06:
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը:
Դրանից հետո Կապադովկիայի թագավորության տարածքում կենտրոնացած միացյալ Սելևկյանների (մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) Կեսարիա-Կոմագենե-Ծոփք երթուղով ներխուժեցին սկզբում Կոմագենեի, ապա Ծոփքի թագավորության տարածք: - Տես վերևում:
Թշնամու գերակշիռ ուժերի առաջ Կոմագենեի (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն: - հիմք: Այս մարտավարությունը չափազանց բնորոշ էր Հայկական բանակին և կարելի է ասել, որ այստեղ ևս կիրառվել է այս կամ այն չափով:
Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն: - Այս մասին արդեն խոսվել է...
Մեծ Հայքի Արևմտյան զորավարության բանակը` արքայազն Տիրանի գլխավորությամբ, խուսափելով կանոնավոր մարտից, սկսեց նահանջել դեպի արևելք: - հիմք, Խորենացի. "...Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа"
Արդեն Բասենում թշնամուն դիմավորեց Մեծ Հայքի կենտրոնացած բանակը (մոտ 70.000)` Արտաշես I-ի և նրա որդիների գլխավորությամբ, իր կազմում ունենալով Հյուսիսային, Արևելյան և Արևմտյան զորավարությունների բանակները: հիմք - Խորենացի. "их встречает Артавазд со всеми сыновьями царя, во главе восточной и северной рати."
Այս ընթացքում հարավից արագացրած երթով մոտենում էր Հարավային զորավարության (մոտ 30.000)` Սմբատ Քաջ Բագրատունու գլխավորությամբ, ինչպես նաև Կոմագենեի ու Ծոփքի միացյալ բանակը: - Հարավային զորավարության պահով հիմք Խորենացի. "Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью" + ռազմական տրամաբանությունը, որ Ծոփքի ու Կոմագենեյի բանակը, խուսափելով հայտնվել առաջխաղացող թշնամական բանակի առջևում, պետք է մի կողմ քաշվեին, իսկ այդ դեպքում նրանք ուղղակի միանում էին Մեծ Հայքի հարավային զորաթևին:
I փուլ – Օգտվելով իր թվական գերակշռությունից` թշնամին վստահորեն սկսեց մարտը և անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որը տևեց մինչև օրվա երկրորդ կեսը: Ի վերջո թշնամու թվական գերակշռության հետևանքով Հայկական բանակը սկսեց աստիճանաբար նահանջել: - հիմք, Խորենացի "Они вступают в сражение и попадают в крайне тяжелое положение." Այս հաղորդումից կարելի է եզրակացնել, որ գործ ունենք համառ ու երկար տևած ճակատամարտի հետ:
II փուլ – Այս բեկումնային պահին վրա հասավ Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության, ինչպես նաև Կոմագենեի և Ծոփքի միացյալ բանակը և, ընթացքից մտնելով մարտի մեջ, կործանիչ հարված հասցրեց թշնամու աջին ու ծանր կորուստներ պատճառեց նրան: - հիմք, Խորենացի. "Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение победой."
Զարգացնելով հաջողությունը` Հայկական բանակը անցավ համընդհանուր հարձակման: - հիմք, Խորենացի. "Уже престарелый, он, однако, по-молодому подготовил и провел наступление"
III փուլ – Թշնամու բանակը ջախջախիչ պարտություն կրեց ու դիմեց խուճապահար փախուստի: Հայկական բանակը հետապնդեց թշնամու մնացորդներին մինչև Կեսարիա` կոտորելով և անխնա ոչնչացնելով: - հիմք, Խորենացի. ", пустившись в преследование, гнал римское войско до самых границ Кесарии."
Հայկական բանակը խոշորագույն հաղթանակ տարավ: Արդյունքում Սելևկյանների և Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունները ստիպված եղան մեկընդմիշտ հրաժարվել Հայկական թագավորությունների նկատմամբ ցանկացած ոտնձգություններից, իսկ հետագա տասնամյակներում սկսեցին աստիճանաբար անկում ապրել: - Դե սա էլ արդեն հանրահայտ փաստ է
Հը, ոնց էր??
Հ.Գ. Մնացին բանակների ու կորուստների թվական տվյալները... Չուկի ականջը կանչի, թող տեսնի ու պնդի, թե անհիմն բաներ եմ գրում
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Բիձա (24.08.2009)
Լիոն, Արտաշեսի մահվան տարեթիվը վերջնական է ընդունվել մթա 160-ը?
Հայերիս էլ խորհուրդ կտամ Ուկրաինայի հարցին նայել Հայաստանի պետականության տեսանկյունից, ոչ թե պրո- կամ հակառուսական տեսանկյունից… (c) Mephistopheles
Այո: Համենայն դեպս այսքան ժամանակ, ինչ ես կարդում եմ պատմական գրականություն, ոչ ես եմ հանդիպել այդ թվականը վիճարկո տեսակետի, ոչ էլ ինքս էմ կասկածել այդ թվականի վրաԼիոն, Արտաշեսի մահվան տարեթիվը վերջնական է ընդունվել մթա 160-ը?
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Դե ես էլ չեմ կասկածել էդ թվականի վրա /կլոր, հեշտ հիշվող թիվ աԱյո: Համենայն դեպս այսքան ժամանակ, ինչ ես կարդում եմ պատմական գրականություն, ոչ ես եմ հանդիպել այդ թվականը վիճարկո տեսակետի, ոչ էլ ինքս էմ կասկածել այդ թվականի վրա/, բայց իմ կարդացած գրքերի մեծ մասում էլ գրած էր - - - մոտ 160 թ.
Հայերիս էլ խորհուրդ կտամ Ուկրաինայի հարցին նայել Հայաստանի պետականության տեսանկյունից, ոչ թե պրո- կամ հակառուսական տեսանկյունից… (c) Mephistopheles
Լիոն ջան, շնորհակալություն մանրամասն պատասխանի համար:
Նախ, և ճակատամրտի անվանման, և տարեթվի հետ կապված հարցն իրոք առաջացել էր: Բայց, քո ինքնասիրությունը չվիրավորելու նպատակով, այդ հարցը բաց էի թողել: Քո գրածի քննարկումը սկսել «Բասենի ճակատամարտ ընդհանրապես տեղի չի ունեցել այդ թվականին» և ասել որ «առաջին անգամ եմ կյանքում լսում Բասենի ճակատամարտ մասին» , իմ կողմից այնքան էլ կոռեկտ չէր լինի: Այդ պատճառով էլ քո ու մնացածի ուշադրությունը կենտրոնացրեցի մի քանի կոնկրետ փաստերի վրա, որոնք որպես անառարկելի ճշմարտություն ներկայացված էին այդ հատվածում - փղերը, բանակներ, շարժման ուղղություն, կորուստներ և այլն:
Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն: Կներես: Ես շարքային պատմություն սիրող քաղաքացի եմ: Ուղղակի կապ քո հիմնավորումների ու դեպքերի ու կոնկրետ ճակատամարտի նկարագրության միջև չեմ տեսնում բացարձակապես: Եթե սրանք համոզիչ չեն իմ համար, ապա կասկածում եմ, որ կարող են համոզիչ լինել լուրջ գիտնականների համար: Լավ է, որ ինքդ ես ասում, որ դու ես հայտնագործել այս ճակատամարտը: Նախ առանձնապես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում ճակատամարտ հայտնագործել: Այն կամ եղել է, կամ չի եղել: Ու մի քիչ զարմանալի է, որ մինչև քո հայտնագործելը, ոչ մեկը չգիտեր այդ ճակատամարտի գոյության մասին:
Չարժե, Տրիբուն ջան... Ես այստեղ եմ հենց դրա, այլ ոչ թե անհամ բազառների համար: Ու որ որոշ մարդիկ այն ոճով վարեին խոսակցությունը, ինչ դու, ով իմ հավերժ օպոնենտ /Լիոն ջան, շնորհակալություն մանրամասն պատասխանի համար:
Չէ, այնքան էլ ճիշտ չես: Նախ ես ՈՐՊԵՍ ԱՆԱՌԱՐԿԵԼԻ ճշմարտություն, այսինքն 100 տոկոսանոց ճշմարտություն, պատմության բնագավառում չեմ ներկայացնում ոչինչ: Ավելորդ էլ է խուրդվել, թե ինչու.. լավ գիտես:որոնք որպես անառարկելի ճշմարտություն ներկայացված էին այդ հատվածում - փղերը, բանակներ, շարժման ուղղություն, կորուստներ և այլն:
Կոնկրետ գո բերած տողերում շատ հավաստի է միայն բանակների շարժման ուղղությունը /մոտ 90 %/: Մնացածը գրել եմ հիմք` ընդունելով, Սելևկյանների բանակի մասին հայտնի տվյալները և այն հանգամանքը, որ Սելևկյանների հետ եղել է Կապադովկիան և մյուս հելեն թագավորությունները: Կորուստները հաշվարկել եմ մի քիչ այլ մեթոդով, որը ևս բավականին հավաստի եմ համարում:
Որևէ խնդիր չեմ տեսնում: Արի քննարկենք, օրինակ, ասացիր "Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն:" - հարց, հիմնավորիր, ինչը համոզիչ չեն, ինչում եմ ես սխալվել կոնկրետ փաստերով, տրամաբանական սխեմաներով կամ մտահանգումներով...Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն: Կներես:
Ոնց...? Օրինակ սրաԵս շարքային պատմություն սիրող քաղաքացի եմ: Ուղղակի կապ քո հիմնավորումների ու դեպքերի ու կոնկրետ ճակատամարտի նկարագրության միջև չեմ տեսնում բացարձակապես:
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը... Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն:
և սրա
Ըստ Մովսես Խորենացու /Գիրք 2, գլուխ 54/ /այսուհետ և հետագայում մեջբերումները կբերվեն ռուսերեն, որի համար հայցում եմ մոդեռների ներողամտությունը - ինչ արած, Խորենացու հայերեն թվային տարբերակ ինտեռնետում չկա/. "... насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа"
մեջ որևէ տրամաբանական կապ չես տեսնում?
Հետաքրքիր հարց էր... ափսոս "հայտնագործել" բառ չակերտների մեջ չառա: Իհարկե, բոլորն էլ կարդացել էին Խորենացու երկի այդ մասը, բայց դա համարել էին վիպական, ոչ իրական: Իսկ ես տեսել եմ նրա մեջ իրական պամական իրադարձություն - այսքան բան...Լավ է, որ ինքդ ես ասում, որ դու ես հայտնագործել այս ճակատամարտը:[/B] Նախ առանձնապես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում ճակատամարտ հայտնագործել: Այն կամ եղել է, կամ չի եղել: Ու մի քիչ զարմանալի է, որ մինչև քո հայտնագործելը, ոչ մեկը չգիտեր այդ ճակատամարտի գոյության մասին:
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Շատ ընդհանուր տրամաբանական կապ, եթե շատ ես ուզում կարելի է տեսնել: Բայց այդ ընդհանուր տրամաբանական կապի հիման վրա գրել պատմություն ու մանրամասն փաստեր ներկայացնել չի կարելի: Այդ տրամաբանական կապը կարելի էր ներկայացնել մոտավորապես այպես: «Ամենայն հավանականությամբ, մ.թ.ա 160-ական թվականներին Բասենում Հայկական ու Սելևկյան բանակների միջև տեղի է ունեցել վճռական ճակատամարտ, որում հայերը հաղթանակ են տարել»: Իսկ դու դրած մանրամասն ճակատամարտ ես նկարագրել: Ինչպես մի հատ լավ ընկեր մի անգամ ասեց, քո գրքերը ավելի շուտ պատմավեպեր են: Որպես պատմավեպ, ինքս հաճույքով կկարդամ դրանք:
Լիոն, էլ չեմ ասում այն մասին, որ Խորենացու մոտ նշված Հռոմեական կայսր Դոմիցիանին Սելևկյան Դեմետրի I Սոտերի հետ ասոցացնելն էլ շաաաատ խոցելի է: Եթե ցանկանում ես, մանրամասն դրան էլ կանդրադառնանք:
Վերջին խմբագրող՝ Տրիբուն: 24.11.2008, 11:09:
Գուցե ծիծաղելի հնչի, բայց ի պատիվ Տրիբունի այս խոսքերը ես ասված օրվանից չեմ մոռացել: Անընդհատ պտտվում էին գլխումս, երևի թե նաև այն պատճառով, որ հենց ադ ժամանակ էին ձեռքումս հայտնվել Հավերժության դատապարտվածի նոթերը: Չգիտեմ, բայց հետաքրքիր կլիներ հիմա իմանալ, թե ինչ է մտածում Տրիբունը հիմա այս ամենի մասին...
Վերջին խմբագրող՝ Lion: 21.08.2011, 21:12:
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Էջանիշներ