Հայ Հեղափոխական Դաշնակցություն

[Մարկիզ]

Հեռագիր թուրքական կառավարությանը.
«Նորին գերազանցություն Մեծարգո Օսմանյան կառավարության զինվորական մինիստր` Էնվեր փաշային». Կոստանդնուպոլիս
.
Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պատիվ ունի հայտնելու Ձերդ գերազանցությանը, հանուն մեր բարեկամության, իրազեկ դարձնել Ձեզ այն մասին, որ Անդրանիկ փաշան խուսափել է մեր կառավարությունից, իմանալով, որ զինվորական դատի պիտի ենթարկվի մեր զինվորական մինիստրին չենթարկվելու համար: Անդրանիկ փաշան տաճկահպատակ հայերից կազմել է առանձին զորաբանակ, նպատակ ունենալով անցնել Ջուլֆայի կամուրջը եւ Խոյի ու Սալմաստի շրջանում միանալ Վանից նահանջող ժողովրդին: Նա մտադիր է ուժեղ բանակ կազմել, ստեղծել սեպարատ պետություն եւ հարձակվել ձեր վրա: Խնդրում ենք միջոցներ ձեռք առնել նրան վերջնականապես ջախջախելու համար:
.
Հայաստանի Հանրապետության կառավարության նախագահ`
Հ. Քաջազնունի
.
Հայաստանի Հանրապետության զինվորական մինիստր`
Արամ փաշա Մանուկյան
.
Հայաստանի կառավարության խորհրդի նախագահ`
Սահակյան
.
Հուլիսի 17-ին, 1918թ.»:
(Ջ. Կիրակոսյան, «Առաջին համաշխարհային պատերազմը եւ հայերը», Ե.-1965թ.):
.
«Ազատ Հայաստան», 1921, թ. 8. «Ո՞վ կարող էր երեւակայել, որ ռազմի դաշտում պիտի պարտվեինք այնքան շուտ, եւ թուրքերը` հռչակավոր բերդաքաղաք Կարսը գրավելուց, Ալեքսանդրապոլը իրենց ոտքերի տակ առնելուց հետո, պիտի սպառնային անգամ Երեւանին, երբ մենք մեր զորական ուժի քանակով, տեխնիկայի բոլոր առավելություններով, անժխտելիորեն գերազանց էինք մեր թշնամուց: Կարելի՞ էր երբեւիցե մտածել, թե մեր երկրի սահմաններից ներս մտած փոքրաթիվ թրքական զինվորական ուժերն այնքան հեշտությամբ պիտի կարողանային ահաբեկել մեզ եւ մղել ամբողջ ժողովուրդն անձնատվության: Սրանք փաստեր են, մեր պանիկական հոգեբանության փայլուն ապացույցը»:
.
Արեւմտահայաստանի եւ արեւմտահայության ազատագրության կարգախոսով ՀՅԴ-ն իրականում իր դատապարտելի գործելակերպով Արեւմտահայաստանը մատնեց կորստյան եւ արեւմտահայությանը` ցեղասպանության, ինչով եւ նրա 30-ամյա գործունեությունը պետք է համարել հանցավոր: Ձախողանքների պատճառը կազմակերպությանը ի սկզբանե հատուկ արկածախնդրական, աղանդավորական էությունն էր եւ դրա հետեւանքով քաղաքական մտածողությունից զուրկ լինելը:
.
Դավիթ Անանուն. «Մենք պատմության ուղեւորն էինք, որ գիտեինք, թե այսինչ կետում մի դարանակալ գազան կա: Եվ փոխանակ շեղելու մեր ուղին` ասպետորեն եւ տխմարաբար, աղմուկով ու ցուցարարությամբ ուղղակի կիրճն էինք մտնում: Գազանը ծիտ չէր, որ փախչեր մեր աղմուկից: Նա դունչն ու թաթերը մեկնեց իր որջից եւ պատմության ուղեւորն անհայտացավ նրա երախում...» (Նշվածը, էջ 559-560):
.
Վահան Փափազյան. «Երկար, երկա¯ր տարիներ մեր դժբախտ դատը պտտեցուցինք աշխարհի չորս անկյունները:
.
Բախեցինք գոց դուռները աշխարհի զորեղներու: Ծով արյուն հոսեցավ մեր սիրտերեն. դեզերով թուղթեր լեցուցինք բողոքի ու ցասումի արյունով ու արցունքով ցողված:
.
Որո՞ւ չդիմեցինք. դիմեցինք աղերսով ե՜ւ «մայր» Ռուսաստանի, ե՜ւ Անգլիո, ե՜ւ Գերմանիո, ե՜ւ Ամերիկայի ու սատանային. ստացանք միայն առատ, սնամեջ խոստումներ «դժբախտ հայերուն»...
.
Ուզեցինք, «Մեծ Հայաստան» խոստացան, ուրախությամբ ընդունեցինք «վիլսոնյան սահմանները», խոստացան: Բավականացանք «Ալաշկերտի հովիտով», թուրքերն իսկ խոստացած էին: Ապա ամրապես եւ համառորեն կառչեցանք «Հայկական օջախին». ան ալ խոստացան ու... այդ շրջմոլիկ օջախը տեղե տեղ փոխադրվելով, այդ ալ հանգավ հովերեն. ի՞նչ մնաց` երազ միայն:
.
...Գութ ու աղերս հայցեցինք դաժան պայքարներու մեջ, իսկ արյունով ներկեցինք մեր սրբազան երկիրը. սպառեցանք: Ու այժմ, ձեռքերնիս միայն թղթե շերեփ մը կը մոտենանք «հերիսայի կաթսային», որուն պղնձյա խուփը ամրապես եւ վերջնականապես փակվեցավ մեր առջեւ...( Ի.Հ., հ. Գ, էջ 234- 235):
.
Լեւոն Չորմիսյան. «Այս պատճառով է, որ հայ կյանքի մեջ կուսակցությունները կրոնական աղանդի մը նկարագիր ստացած են, որուն կարելի է հավատալ կամ չհավատալ, բայց կարելի չէ անոր անհրաժեշտության բանավոր հիմքեր եւ արդարացում փնտրելու մտավորական ճիգ կատարել (Նույնը, էջ 479):
.
Հովհաննես Քաջազնունի. «Փաստն այն է սակայն, ու սա է էականը, որ թուրքական տիրապետության դեմ տասնյակ տարիներ առաջ սկսված պայքարը հանգեց թուրքահայ ժողովրդի տարագրության եւ բնաջնջման եւ Թուրքահայաստանի ամայացման: Այս է ահռելի իրականությունը» («ՀՅ Դաշնակցությունը անելիք չունի այլեւս», Ե.-1994, էջ 8):
.
«Զայրացած ու սարսափած, որոնեցինք հանցավորներին եւ գտանք իսկույն. ռուս կառավարության նենգ քաղաքականությունը: Քաղաքականապես տհաս ու մտքով անհավասարակշռված մարդկանց հատուկ անհետեւողականությամբ, մի ծայրահեղությունից ընկանք իսկույն մյուս ծայրահեղության մեջ: Կարծես հոգեկան մի առանձին մխիթարանք էինք գտնում այն համոզմունքի մեջ, թե ռուսները սրիկայորեն էին վարվել մեր հանդեպ (հետագայում հերթը պիտի գար ֆրանսիացիներին, ամերիկացիներին, անգլիացիներին, վրացիներին, բոլշեւիկներին, ամբողջ աշխարհին). կարծես մի մեծ առաքինություն էր ու մի մեծ քաջություն, որ ինքներս այնքան միամիտ անհեռատես ենք եղել, որ դրել ենք մեզ (կամ թույլ ենք տվել մեզ դնելու) այնպիսի դրության մեջ, որ ամեն ցանկացող կարողանա խաբել, լքել, դավաճանել, կոտորել կամ կոտորել տալ մեզ» (Նույնը, էջ 10):
.
«Ամենից հիմնական, ամենից մեծարժեք ու պատասխանատու խնդիրներում իսկ` մենք չենք ունեցել մեր հաստատուն կամքը, չենք վարել գործերը ըստ մեր հասկացողության, չենք գնացել մեր սեփական ճամփով, այլ թույլ ենք տվել, որ ուրիշները տանեն մեզ իրենց հետեւից, ուր կամենան» (Նույնը, էջ 40):
.
«Եթե ճիշտ է, որ կառավարել` ասել է նախատեսել, ապա ուրեմն մենք միանգամայն անպետք կառավարիչներ ենք եղել, որովհետեւ հենց այդ նախատեսելու ընդունակությունն է, որ չենք ունեցել բնավ:
.
Մենք շարունակ սխալված ենք եղել մեր հաշիվների մեջ ու շարունակ անակնկալների հանդիպած, անակնկալների` միայն մեզ համար, որովհետեւ չենք գիտեցել նախատեսել:
.
Մեր ամենամեծ թուլությունը այդ է եղել:
.
Ապա չենք ունեցել որոշ ու հստակ գիտակցությունը մեր անելիքի մասին, չենք ունեցել մեր ղեկավարող սկզբունքը ու տեւողական հետեւողական սիստեմ, գործել ենք կարծես հանկարծակի ու պատահական ներշնչումների տակ, տատանվել ենք, պատից պատ ընկել` կեսկուրորեն շոշափելով ոտներիս տակի հողը:
.
Չենք ճանաչել ու հաճախ գերագնահատել ենք մեր կարողության չափը, չենք հասկացել դժվարությունների մեծությունը, արհամարհել ենք հակառակ ուժերը եւ թեթեւամտության աստիճանի անփույթ ենք եղել մեզ սպառնացող վտանգների հանդեպ:
.
Կտրուկ ենք եղել, ուր պետք էր ծայրահեղ զգուշություն, ու անվճռական այնտեղ, ուր պետք է կտրուկ լինեինք:
.
Չենք կարողացել տարբերել պետությունը կուսակցությունից ու կուսակցական մտայնություն ենք մտցրել պետական կյանքի մեջ:
.
Պետական մարդիկ չէինք մենք:
.
Թող ոչ ոք չվիրավորվի այս խոսքերից. անբարյացկամ մարդու չարախնդություն չէ սա, այլ մի պարզ ինքնագնահատում: Չէ՞ որ անկարողների առաջին շարքում` ձեր կողքին ու ձեր հետ միասին` եղել եմ ես. ես ձեր գործակիցն եմ եղել, ձեզ հետ ու ձեզ չափ պատասխանատու մեր պարտության:
.
Պատասխանատու, ասի... քաջություն չունեմ ավելացնելու, որ մենք ոչ միշտ ու ոչ հարկավոր չափով գիտակցել ենք, թե ինչ մեծ պատասխանատվություն ենք վերցրել մեզ վրա. ապա նաեւ, թե ոչ միշտ եւ ոչ հարկավոր չափերով բարեխիղճ ենք եղել մեր պարտականությունների հանդեպ... Քաջություն չունեմ, որովհետեւ վախենում եմ, թե անարդար լինեմ: Բայց, ո՞վ գիտե, գուցե ինձանից ավելի անաչառ մի մարդ այդ էլ ասի եւ անիրավացի չլինի...( Նույնը, էջ 42-43):
.
Լեո. «Ո՞վ էր, ուրեմն, իսկական հեղինակը հայ ժողովրդի կորստյան - գաղութահայությունը, որ իր այս գործով վերջացնում էր այն, ինչ սկսել էր Միքայել Նալբանդյանի ժամանակից... Ռուսաստանի գաղութահայությունն էր այդ գործի իսկական տերը, եւ ամեն ինչ նրան է պարտական` իբրեւ ռուսական ազգության արդյունք, իբրեւ բակունինիզմի ահռելի հաղթանակ: Եթե բոլոր «հեղափոխական» կոչված ձեռնարկումները մաղենք եւ քամենք, կստանանք մի կազմակերպչական եւ տակտիկական միավոր: Դաշնակցությունը շատ ուժեղ կերպով էր ներկայացնում այդ ռուսական կառուցվածքը: Եթե չլիներ նա, հայությունը չէր խեղդվի արյան ծովի մեջ» (Թ.Հ.Գ., էջ 119):
.
«Այս մի չափազանց կարեւոր հանգամանք է, որ մենք պարտավոր ենք քննել ամենայն լրջությամբ եւ անկողմնակալությամբ` պատասխանատուները եւ նրանց պատասխանատվության չափը ճշտելու համար: Մենք պիտի միանգամայն անբավարար համարենք այն վերաբերմունքը, որ պատասխանատու եւ մեղավոր է հռչակում միմիայն թուրքերին: Չպետք է ստվերի մեջ թողնել հակառակ կողմը, որի պատասխանատվությունը պակաս ահռելի չէ» (Նույնը, էջ 140):
http://septemberi21.blogspot.com/200...g-post_06.html

[Մարկիզ]

ՈՒՐԱՑՈՒՄԻ ՇՐՋԱՆ
Ահավոր եղելությունից հետո անգամ, ցեղասպանությանն ու դրա հետեւանքներին ականատես դաշնակցական գործիչները ցանկացած պայմանով իրենց իշխանությունը Հայաստանում պահպանելու համար պատրաստ էին ընդունել Թուրքիայի գերիշխանությունը, նրան «ազատել» ցեղասպանության մեղադրանքից,Հայաստանի եւ հայության փրկված մասն էլ նետել նրա ոտքերի տակ, երբ ցեղասպանությունը... դեռ շարունակվում էր:
.
Լեո. «Եվ այս բոլոր սարսափների մեջ ամենամեծը, մղձավանջայինը, որ ընդունակ էր հարյուրապատկել մեր ժողովրդի ցավերն ու տանջանքները, թշնամու անողորմ սուրը չէր, այլ նրանից էլ հարյուրապատիկ հատու եւ անողորմ այն իրողությունը, որ Դաշնակցությունն իր բերանով խոստովանում էր, թե թուրքահայ հեղափոխությունը երեսուն տարվա ընթացքում ուրիշ բան չի եղել, բայց միայն ոճիր ժողովրդի դեմ, մի չարագործություն` հիմնված հիմարությունների, տգետ անհասկացողությունների վրա: Անարգ սյունին էր բեւեռվում ամբողջ թուրքահայ հեղափոխության գաղափարախոսությունը, եւ բեւեռվում էր ո՞ւմ ձեռքով` Դաշնակցության, որ գլխավոր ոճրագործն էր: Այս մի ինքնասպանություն էր, որ, տարաբախտաբար, ժամանակին չէր կատարվում, որպեսզի բնաջնջված ժողովրդից գոնե մի երկու բուռն ավելի ազատվեր: Սակայն շատ տարօրինակ դրդումներով էր, որ Դաշնակցությունը դիմում էր ինքնասպանության: Այդ գործը նա կատարում էր ոչ թե մեռնելու եւ անհայտանալու համար, այլ ընդհակառակը` նորից ապրելու եւ տիրող մնալու հույսով: Կորցնելով ամեն ինչ` նա ուզում էր կենսական հյութեր գտնել ստեղծված սարսափելի պայմանների մեջ: Թշնամին` գրավելով Ալեքսանդրապոլն ու Իգդիրը, սպառնում էր Երեւանին. ուրիշ ելք չէր մնում. իշխանությունը պահելու համար պետք էր անձնատուր լինել հոգով եւ մարմնով, նախապատրաստել այնպիսի արդարացումներ, որոնք հասկանալի դարձնեին ամենախայտառակ պարտությունն անգամ: Հայ մարտական կառավարության անունով հոխորտացող կազմակերպությունն այդ օրհասական օրերին դառնում էր սաստիկ ծեծված մի երեխա, որ լաց ու կոծով հավատացնում է, թե ինքը մեղավոր չէ, չէ իմացել: Եվ հանձն էր առնում այնպիսի մեղքեր, որոնց համար աշխարհի վրա չի կարող լինել որեւէ արդարացում, եւ որոնց համագումարը կազմում է ոչ այլ ինչ, բայց միայն խայտառակ ինքնասպանություն» (Նույնը, էջ 235-236):
.
«Հառաջ», 1920, թ.255. «Իր փրկության համար Հայաստանն ունի մի ճանապարհ - գտնել անմիջական կերպով մի ընդհանուր լեզու իր հարեւանի` թուրքի հետ: Եթե հայ ժողովուրդը կամենում է ապրել եւ ապահովել իր պետական ու ֆիզիկական գոյությունը հարատեւորեն, նա պետք է ունենա ոչ թե ռուսական, այլ թրքական օրիենտացիա: ...Եվ եթե հայ ժողովուրդը վերջին համաեվրոպական պատերազմի ժամանակ չունենար ռուսական օրիենտացիա, այլ լիներ թուրքերի հետ առանց վերապահության, ամենայն հավանականությամբ նա խուսափած կլիներ կոտորածներից եւ նրա դրությունը վրացիներից էլ լավ կլիներ»:
.
Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր (հատված, որ բացակայում է հայերեն բնագրում) «Ինչպես որ թուրք, ռուս եւ բոլոր աշխարհի վիճակագրությունները եւ հաստատյալ ընկերային կացությունը ցույց կու տան, այս առթիվ ալ կվավերացվի, թե Օսմանյան սահմանի վրա հայ մեծամասնություն ունեցող որեւէ հողամաս չկա» (Տե՜ս Լեո, Թ.Հ.Գ., էջ 243):
.
Ռուբեն Տեր-Մինասյան. «Ռադեկը գիտակցորեն խեղաթյուրում է փաստերը` հայտարարելով, թե թուրքահայերի բնաջնջումը պետական անհրաժեշտություն էր Թուրքիայի համար: Հայկական կոտորածները պետական անհրաժեշտություն էին Ռուսաստանի համար` ի վնաս Թուրքիայի եւ հայերի» (Հ.Թ.Կ., էջ 83):
.
Սիմոն Վրացյան (1921թ.). «Բոլշեւիզմի դեմ կռվելու եւ, ընդհանրապես, մեր երկրում խաղաղ կյանք վերսկսելու համար մենք մեծապես պետք ունինք հարեւան Թուրքիայի բարեկամությանը, նույնիսկ աջակցությանը: Ամեն մի քայլ` թե՜ այստեղ, թե՜ արտասահմանում, որ հակառակ է մեր եւ թուրքերի մեջ բարյացկամ կապեր հաստատելուն, կարող է ճակատագրական լինել մեզ համար: Այսօր մենք երկու իրական ուժ ունենք մեր կողքին. մեկը խորհրդային Ռուսաստանն է, մյուսը` Թուրքիան: Մյուս ուժերը մեզնից շատ հեռու են: ԱՌԱՋԻՆԻ ՀԵՏ, ԻՆՉՊԵՍ ՑՈՒՅՑ ՏՎԵՑ ԴԱՌԸ ՓՈՐՁԸ, ՀԱՇՏՎԵԼ ՉԵՆՔ ԿԱՐՈՂ, ՄՆՈՒՄ Է, ՈՐ ՀԱՇՏՎԵՆՔ ՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄԱՆԱՆՔ ՄՅՈՒՍԻ ՀԵՏ: Այդ անհնարին չէ, որովհետեւ մենք եւ թուրքերն ունինք ընդհանուր շահեր, որ ամենայն համերաշխությամբ կարող ենք պաշտպանել ընդհանուր ուժերով... Մեր իրական դրությունը պահանջում է հաշտ եւ իրական կենակցություն մեր հարեւան Թուրքիայի հետ: Ուրեմն` մեր արտասահմանի բարեկամները, եթե նրանք իրոք բարեկամ են մեզ, չպիտի դնեն Թուրքիան այնպիսի դրության մեջ, ուր նա նկատի մեզ իբրեւ իրա դժբախտության պատճառը ու լցվի ատելության եւ վրիժառության զգացմունքներով հանդեպ մեզ: Կոնֆերանսի որոշումները մեր վերաբերմամբ ընդունելի պիտի լինին Թուրքիայի համար, ահա՜ մեր պահանջը» (Հայաստանի Հանրապետություն, Ե.-1993, էջ 657-658):
.
«Ազատ Հայաստան», 1921, թ. 35. «Իր ազատագրական պայքարի այս տաժանելի օրերին հայ ժողովուրդը քաղաքական իմաստություն պիտի ունենա թոթափելու իրենից անցյալի դառն հուշերը եւ ավանդությունները եւ ոչինչ չխնայելու հայ եւ թուրք ժողովուրդների, Հայաստանի եւ Տաճկաստանի բարեկամությունը հաստատելու համար: Թուրք ժողովրդի, Տաճկաստանի գործոն բարեկամությամբ է միայն, որ հայ ժողովուրդը պիտի դուրս գա իր ներկա ծանր տագնապից եւ թուրք ժողովրդի հետ միասին է, որ հայ ժողովուրդը պիտի կարողանա վերջապես ձեռք բերել տեւական ապահովություն: Ուրիշ ճանապարհ չկա»:
.
Զավեն Մսրլյան. «18 մարտ 1921-ին, Սիմոն Վրացյան Թուրքիո Ազգային մեծ ժողովու կառավարության, որ ճանչցած էր «Հայրենիքի փրկության կոմիտեն» որպես միակ իշխանությունը Հայաստանի մեջ, ուղղեց դիմում մը: Դիմումի մեջ Ս. Վրացյան կխնդրեր, որ իր բանակը համալրելու համար թուրքեր վերադարձնեն իրենց մոտ եղող հայ պատերազմական գերիները, եւ ցույց տան ռազմական օգնություն Հայաստանի Հանրապետության: Սիմոն Վրացյան իր դիմումը կհիմներ Ալեքսանդրապոլի դաշնագիրին վրա: Վրացյան կգրեր. «Սույն դիմումն անելով Հայաստանի կառավարությունը հիմնվում է այն բարեկամական հարաբերությունների վրա, որոնց հիմք են դրված Ալեքսանդրապոլի դաշնագրից սկսած եւ որոնք խանգարված էին բոլշեւիկյան իշխանության ժամանակ» («Երեք դաշնագիր», Բեյրութ-1979, էջ 119-120):
.
Վրացյանի հեռագիրը Լոնդոնի խորհրդաժողովին. «Հայաստանը կուզե ապրիլ խաղաղությամբ ու բարեկամությամբ իր հարեւան Թուրքիո հետ: Ան կուզե ուրեմն, որ Լոնդոնի խորհրդաժողովին տալիք որոշումները փոխադարձ անվստահություն չբերեն Թուրքիո եւ Հայաստանի միջեւ եւ կամ դժգոհություն: Վերջ:» (Հեռագրի առիթով Օսբորնի մակագրությունը` «Այնպես կթվի, թե զենքով թուրք մը կեցած էր պ. Վրացյանի կռնակը, երբ ան այս հեռագիրը ղրկեց» (Նույն տեղում, էջ 120-121):
.
Հայրենիքի փրկության կոմիտեի «Ազատ Հայաստան» պաշտոնաթերթ. «Իրերի պատմական բերումով Անդրկովկասի ժողովուրդների իրական պաշտպանը կարող է դառնալ միայն Տաճկաստանը: Որովհետեւ Տաճկաստանն է միակ իրական, մերձավորագույն քաղաքական ուժը, որն անմիջապես եւ կենսապես շահագրգռված է Անդրկովկասի ժողովուրդների կատարյալ ազատագրությամբ» (Նույն տեղում, էջ 120):
.
Հայաստանում իշխանությունը կորցնելուց հետո, արդեն արտասահմանում, անտեսելով եւ ուրանալով ահավոր ցեղասպանության փաստը, ՀՅԴ-ն շարունակել է ապավինել ու ծառայել թուրքերին. վրաց մենշեւիկների, ադրբեջանական մուսավաթի եւ Թուրքիայի հետ 1921-26թթ. մշակել եւ կնքել է «Պրոմեթեյան ուխտ» դաշինքը` Անդրկովկասը Ռուսաստանից անջատելու եւ Թուրքիայի հովանավորության տակ դնելու նպատակով:
.
Մ. Սերոբյան. «Այս աթոռազուրկ ատրպեճանցի, վրացի, դաղստանցի եւ հայ նախարարները մեկ նպատակ միայն կհետապնդեն. տիրանալ իրենց կորցրած աթոռներին: Եվ հոն, մութին մեջ կկազմեն «Պրոմեթեական» խմբակը: ...1926-ին, երբ Սուլթանով Պոլսի մեջ «Կովկասյան համադաշնակցությունը» վերջապես կազմակերպելե հետո Քեմալի հովանավորության տակ, 1926 նոյեմբերին Փարիզի մեջ կպարզե Վրացյան խմբակի հետ 1921-են ի վեր կազմած համագործակցության փուլերը, եւ կպահանջե, որ «Կովկասյան համադաշնակցության» Պոլսո կենտրոնական կոմիտեի մեջ հայերուն համար բաց թողված երկու աթոռներ գրավեն Ս. Վրացյան եւ Ռուբեն փաշա (Դարբինյան): ...Այլեւս դիմակները ինկած են Վրացյան-Դարբինյան խմբակին երեսեն: Այ այսուհետեւ ճակատաբաց Վրացյան-Դարբինյան կրնան հայտարարել իրենց դավանանքը` «Կովկասի ժողովուրդների պաշտպան կարող է լինել Տաճկաստանը» («Հայաստանի անկախության առիթով», Կահիրե-1950, էջ 49-50):
.
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին ՀՅԴ-ն օժանդակել է ֆաշիստական Գերմանիային եւ նրա դաշնակիցներին, որոնց մեջ էր նաեւ Թուրքիան: ՀՅԴ-ի կողմից «կոտորածների» 20-ամյա ուրացման փաստի հանդիման Հիտլերն իրոք իրավունք ուներ հռետորական հարց տալու. «Ո՞վ է հիշում այսօր հայկական կոտորածները»: Քանզի այն չէր հիշում նաեւ ՀՅԴ-ն:
.
Գրիգոր Մերճանով. «Դաշնակցության Պյուրոյի հետ իմ ունեցած սկզբունքային գլխավոր տարակարծություններես մեկը եղավ կուսակցության գործակցությունը Նացի Գերմանիո հետ, 2-րդ համաշխարհային պատերազմի օրերուն: Չէի կրնա հաշտվիլ այն մտքի հետ, որ կուսակցությունը իր սեփական հատվածական նպատակներեն տարված` կրնա ու պետք է գործակցի ցեղային խտրությունը եւ աշխարհակալությունը նշանաբան դարձուցած այս տերության հետ: ... Նացի Գերմանիո դաշնակից դարձեր էր Թուրքիան, որ իմ աչքին կպատկերացներ Գայզերական Գերմանիո եւ Իթթիհատական Թուրքիո միջեւ կնքված զինակցությունը, որուն ավանդության շարունակությունն էր այս մեկը: Գոնե այսպես կնկատեի ես: Որով, գերմանական հաղթանակի մը պարագային, Հայաստանի բախտով մտահոգվելու պետք չունեին ուրիշները: Թուրքիան կբավեր, որուն բանակները տարիներ առաջ շարված մնացին Արաքսին արեւմտյան եզերքին վրա, անհամբեր սպասելով Ստալինկրաթի անկումին: Բարեբախտաբար դիմադրեց Ստալինկրաթը: Գերմանիան պարտվեցավ: Իմ համոզումս է, որ անով վերապրեցավ նաեւ հայությունը: Այլապես թուրքերը հին բարեկամ գերմաններուն հետ, Մեծ եղեռնեն ճողոպրած հայության վերջին կտորին հաշիվը մաքրած պիտի ըլլային այսօր: ...Փարիզի Կենտրոնական կոմիտեի ժողովներուն մեջ ես գլխովին հակառակեցա այս ծրագրին, որ աղետալի էր պարզապես: Մեծամասնությունը հավանություն տվավ գործակցության թեզին, եւ որոշումը վավերացվեցավ» («Իմ կտակը», Բեյրութ-1972, էջ 90-92):
.
http://septemberi21.blogspot.com/200...og-post_06.htm

[Մարկիզ]

«Սառը պատերազմի» տարիներին Դաշնակցությունը Թուրքիայի հետ գտնվում էր նույն բլոկում` ընդդեմ Խորհրդային Միության, որի մեջ էր Հայաստանը:
.
Ռուբեն Դարբինյան. «Միջազգային ներկա կացության մեջ Թուրքիո` ազատ աշխարհին հետ ըլլալը ոչ թե չարիք մը, այլ բարիք մըն է ազատատենչ հայության համար» («Ազդակ», 21.11.1954):
.
Դաշնակցությունը հօգուտ Թուրքիայի` լրտեսական գործունեությամբ է զբաղվել ընդդեմ Հայաստանի եւ այն երկրների, որոնք ապաստան են տվել եղեռնից մազապուրծ տասնյակ հազարավոր հայերի:
.
Սիրիայի պետական ապահովության բարձրագույն ատյանի դատապարտման որոշումը. Դաշնակ կուսակցության լրտեսություն կատարելը ի շահ Իսրայելի եւ օտար երկրներու դատին (թարգմանություն արաբերենից). «Հետեւյալ էջերուն մեջ մանրամասնորեն պիտի հստակեցնենք յուրաքանչյուր խնդիր առանձին, մատնանշելով յուրաքանչյուր ամբաստանյալի դերը այս դատական գործի մեջ հետեւյալ շարքով:
.
Խնդիր առաջին. Կուսակցության լրտեսությունը Բեյրութի եւ Հալեպի մեջ` ի շահ Թուրքիո եւ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներու:
.
...Ամբաստանյալ Արթին Պազրպաշյան...անդամակցած է դաշնակ կուսակցության 1933թ. եւ աստիճանաբար բարձրացած է պատասխանատու պաշտոններու, ըլլալով երբեմն Հալեպի հանձնախումբի եւ երբեմն ալ` Կոմիտեի անդամ: 1952թ. ան նշանակվեցավ որպես պետ Սուրիո «հետախուզական հանձնախմբի»: Իր հետ խոսած է Սուրիո կուսակցապետ Հրաչ Փափազյանը, որ միեւնույն ժամանակ կուսակցության բարձրագույն կոմիտեի անդամ էր: Ան պատմած է այն համաձայնության մասին, որ ինքը կայացուցած է Թուրքիո հետ` Թուրքիո մեջ, թուրք պատասխանատուներու հետ միասին, ըստ որի կուսակցությունը եւ Թուրքական պետությունը պիտի գործակցեին համայնավարներուն դեմ, այն պայմանավ, որ կուսակցությունը ի շահ Թուրքիո տեղեկություններ հավաքե Սուրիո զինվորական, քաղաքական, երկրագործական կացության մասին, փոխան Թուրքիո օգնության համար, որպեսզի հայերը Սովետական Հայաստանը ազատագրեին համայնավարներեն ընդհանուր պատերազմի մը ընթացքին» («Արմատ», թ. 64):
.
ՈՐՊԵՍ ՎԵՐՋԱԲԱՆ
1923թ.-ին, աչքի առաջ ՀՅԴ 30-ամյա գործունեությունը, Առաջին հանրապետության առաջին վարչապետ Հ. Քաջազնունին, արդեն անվիճելի «դաժան իրականության» հանդիման, սթափված աղաղակեց. «Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը հում նյութ չեն ՀՅ Դաշնակցությունն ապրեցնելու համար: Անորակելի ոճիր կլիներ, եթե մենք մի վայրկյան անգամ թույլ տայինք մեզ վարվել այնպես, ինչպես կվարվեր (գիտակցորեն, թե անգիտակցորեն) կուսակցական ֆանատիզմով բռնկված հիվանդը: ՀՅ Դաշնակցությունն անելիք չունի այլեւս, ո՜չ ներկայումս, ո՜չ ապագայում. նա վերջ պիտի դնի իր գոյության» (նույն տեղում, էջ 58, 61): ՀՅԴ-ն իր հերթին Քաջազնունուն հայտարարեց «հոգեկան հիվանդ» եւ, կուսակցական նույն ֆանատիզմով բռնկված, շարունակեց «անորակելի ոճիրը» իրեն որպես «հում նյութ» պահող հայ ժողովրդի նկատմամբ:
.
50 տարի ՀՅԴ-ն ուրացավ հայոց ցեղասպանությունը: Միայն 1965թ.-ից, երբ Հայաստանում աննախադեպ ցույցեր եղան ցեղասպանության ճանաչման եւ «հողերի» պահանջով, հանկարծ «հասկացավ», որ ցեղասպանություն է տեղի ունեցել, որ այն իրականացրել է ոչ թե Ռուսաստանը, այլ Թուրքիան, եւ արժե այն շահարկել իր գոյությունը Սփյուռքում արդարացնելու նպատակով: Ուստի սկսեց թուրքական դեսպաններ որսալ եւ կորցրած հողերը Ռուսաստանի ձեռքերով հետ բերելու ծրագրեր կազմել:
.
Ինչի՞ համար էր 50-ամյա լռության, ավելի ճիշտ` ուրացումի, պարտակումի շրջանը: Դրա համար ՀՅԴ-ն ուներ կենսական ու հավասարազոր առնվազն երկու պատճառ.
.
ա) Դաշնակցությունը պետք է որոշեր, թե ո՞վ է ավելի շատ չարիք բերել` Թուրքիան, թե՞ Ռուսաստանը: Հարցին պատասխանելու համար պետք է ելակետ ընտրվեր. չարիքը պատճառվել է Հայաստանին ու հայ ժողովրդի՞ն, թե՞ Դաշնակցությանը: Առաջին ելակետի դեպքում, իհարկե՜ Թուրքիան էր չարագործը` իր գործած ցեղասպանությամբ, ողջ Արեւմտահայաստանի եւ Արեւելահայաստանի մի մասի զավթմամբ: Երկրորդ ելակետի դեպքում, իհարկե՜ Ռուսաստանը, որի շնորհիվ հայ ժողովրդի փրկված այս հատվածը գեթ ազատվեց ֆիզիկական բնաջնջման վտանգից, սակայն նա իշխանությունից զրկեց եւ դուրս քշեց Դաշնակցությանը: Մինչդեռ Թուրքիան թույլ էր տալիս մնալ եւ իշխել: «Կուսակցական ֆանատիզմը», բնականաբար, ընտրեց երկրորդ ելակետը:
.
բ) Եթե ՀՅԴ-ն սկզբից եւեթ սկսեր ցեղասպանության համար մեղադրել Թուրքիային (ինչը նա արեց 1965-ից հետո), ապա ցեղասպանությունից փրկված հարյուր հազարավոր մարդիկ հարյուրավոր բնական հարցեր եւ մեղադրանքներ կուղղեին նրան: Գուցե եւ հենց նրանք վերջ տային ՀՅԴ-ի գոյությանը, որին այդպես անմնացորդ վստահել էին իրենց ճակատագիրը, իսկ նա լքել էր, խաբել, մատնել ու փախել: Ուրեմն` պետք էր ժամանակ շահել, մինչեւ սերունդը փոխվեր, մինչեւ կենդանի հիշողությունը մարեր եւ մեջտեղ գային նորահյուս հեքիաթներն ու առասպելները: 50 տարին դրան բավարար էր:
.
1965-ից հետո, երբ ուրիշներն արդեն դրեցին ցեղասպանության եւ Թուրքիայի մեղավորության հարցը, ՀՅԴ-ն կտրուկ շրջադարձով «սեփականաշնորհեց» այն, հակառակ դեպքում անխուսափելիորեն դրվելու էր նաեւ իր մեղավորության եւ պատասխանատվության հարցը: Իսկ եթե ինքն է հարցի միակ «տերը», բնականաբար դա թույլ չի տա: Ինչպես որ երբեւէ թույլ չի տա, որ հարցը դրվի բանական, լուծելի, հեռանկարային ճանապարհի վրա: Եվ ինչպես հինգ տասնամյակ առաջ, այնպես էլ այժմ` այն պետք է ծառայեցվեր «գերագույն արժեքին»` Դաշնակցությանը, ոչ թե «հում նյութին»` հայ ժողովրդին: Այսինքն` պետք է հետապնդվեր ճիշտ այնպես, ինչպես ժամանակին «61-րդ հոդվածը»:
.
Ցեղասպանությունը մարդկության դեմ գործված հանցագործություն է եւ վաղեմության ժամկետ չի ճանաչում:
.
Հայոց ցեղասպանությունն ունի երեք պատասխանատու` յուրաքանչյուրը հանցանքի եւ պատասխանատվության իր չափով:
.
Առաջինը Թուրքիան է, որն իրականացրել է այն, եւ որեւէ պատճառ չի կարող որպես արդարացում ծառայել:
.
Երկրորդը Ռուսաստանը եւ եվրոպական երկրներն են, որ չեն կանխել, իսկ հաճախ օժանդակել են նրան:
.
Երրորդը Հայ հեղափոխական դաշնակցությունն է, որի քաղաքական արկածախնդրության հետեւանքով է հայությունը մատնվել ցեղասպանության:
.
Հայոց ցեղասպանությունը պետք է ճանաչվի ու դատապարտվի, մեղավորները պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն: Դա պետք է առաջին հերթին Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացուն: Ճանաչումը, դատապարտումը եւ պատասխանատվությունը պետք է իրականանան վերը բերված ցուցակի հակառակ հերթականությամբ: Որովհետեւ դա է բանական, արդյունավետ եւ մինչեւ վերջ հասնելու միակ հնարավոր ճանապարհը:
.
Որպեսզի այս «Հայկական հարցն» էլ չունենա նախորդի ճակատագիրը ու` կրկին խաղալիք չդառնա ուրիշների ձեռքին, ինչպես որ է այսօր, եւ նոր արհավիրք` Հայաստանի ժողովրդի գլխին:
.
Որպեսզի Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին ազատվի բոլոր երեք` «հում նյութ» լինելու, օտարին ապավինելու եւ զոհի կործանարար եւ ազգասպան բարդույթներից, շրջի վերջապես իր պատմության տխուր եւ ամոթալի էջը, փայփայի իր պետականությունը եւ կարողանա շարունակել վստահ ապրել իր երկրում:ԱՇՈՏ ՍԱՐՍՅԱՆ
«Հայկական Ժամանակ», 24 ապրիլ 2002թ.
--------------------------------------
http://septemberi21.blogspot.com/200...g-post_06.html

[ChildOfTheSky]

Ինչ-որ մեկը կարդացել ա՞ սաղ :

[Moon]

Ես միշտ էլ դրական կարծիք եմ ունեցել ՀՅԴ-ի մասին։ Մի բան կասեմ, որի համար շատ եմ հարգում ՀՅԴ-ին։ ՀՅԴ-ն միշտ մնացել ա հաստատակամ իր կարծիքին։ ՌԱԿ ու ՍԴՀԿ-ն միշտ չեն կարողացել կարգին կողմնորոշվել, թե ու՞մ կողմնակից են, ի՞նչ են ուզում։ Բացի դրանից պետք ա հիշել, որ ՀՅԴ-ն կասեի միակ կուցակցությունն ա, որ կարողանում ա երիտասարդներին համախմբել։ Դրա վառ ապացույցը ՀՅԴ Նիկոլ Աղբալյան ուսանողական միություննա, ջահերով երթը։ Սփյուռքահայ մամուլ կարդացեք, կհասկանաք իմ ասածի էությունը։ Իսկ մեր ներկա իշխանությունն ու «հարգարժան» ԼՏՊ-ն ընդամենը ամեն մեկն իր կաշվի ու պրեստիժի մասին է մտածում, ելնելով միայն սեփական շահերից։

Ավելացվել է 1 րոպե անց
Հա, մոռացա ասեմ, մեծ հարգանք ունեմ Ա. Բախշյանի նկատմամբ, բայց շատ հիասթափվեցի ժառանգությունից ու հատկապես Րաֆֆի Հովհաննիսյանից, երբ սատարեցին ԼՏՊ-ին։

[Norton]

Մի բան կասեմ, որի համար շատ եմ հարգում ՀՅԴ-ին։ ՀՅԴ-ն միշտ մնացել ա հաստատակամ իր կարծիքին։

Հա ճիշտ էս Լուսին ջան ինքը միշտ հաստատակամ հակահայ քաղաքականուտյուն ա վարել: Ժամանակին համագործակցել երիտթուրքերի հետ ու իր ֆանատիզմով մեղքի բաժինն ունի 15-ի կոտորածների մեջ, հետո համագործակացեց ֆաշիստների հետ, որոնք պայքարում էին ԽՍՀՄի դեմ, որի մաս էր կազմում Հայաստանը(.էլ չեմ ասում սովետի բանակում ծառայող 500.000 հայեր մասին ) ու ասեմ եթե Ստալինգրադում ԽՍՀՄ-ը պարտվեր հիմա ոչ դու կլինեիր , ոչ ես: Հետո 90 թվականին դեմ քվեարկեց Հայաստանի անկախացմանը , իշխանության հասնելու համար չխնայեց ոչինչ առաջին հերթին հայ ժողովրդին, շատ արագ ցույց տվեց որ այս 100-ից ավել տարվա մեջ մնացելա նույն ապազգային "կուսակցությունը":

[Moon]

Հա ճիշտ էս Լուսին ջան ինքը միշտ հաստատակամ հակահայ քաղաքականուտյուն ա վարել: Ժամանակին համագործակցել երիտթուրքերի հետ ու իր ֆանատիզմով մեղքի բաժինն ունի 15-ի կոտորածների մեջ, հետո համագործակացեց ֆաշիստների հետ, որոնք պայքարում էին ԽՍՀՄի դեմ, որի մաս էր կազմում Հայաստանը(.էլ չեմ ասում սովետի բանակում ծառայող 500.000 հայեր մասին ) ու ասեմ եթե Ստալինգրադում ԽՍՀՄ-ը պարտվեր հիմա ոչ դու կլինեիր , ոչ ես: Հետո 90 թվականին դեմ քվեարկեց Հայաստանի անկախացմանը , իշխանության հասնելու համար չխնայեց ոչինչ առաջին հերթին հայ ժողովրդին, շատ արագ ցույց տվեց որ այս 100-ից ավել տարվա մեջ մնացելա նույն ապազգային "կուսակցությունը":

ես քեզ հետ համաձայն չեմ, բոլոր դեպքերում։ Ինձ ներկա պահն ավելի ա հետաքրքրում։
Եթե ՀՅԴ-ն չլիներ, սփյուռքը հիմա մեռած կլիներ։ Հետո մի մոռացի, որ ՀՅԴ-ի ծրագիրն էր "անհայրենիք հայրենիքը"։ Հուսամ հասկացար կամ ծանոթ ես այդ ծրագրին։

[Norton]

ես քեզ հետ համաձայն չեմ, բոլոր դեպքերում։ Ինձ ներկա պահն ավելի ա հետաքրքրում։
Եթե ՀՅԴ-ն չլիներ, սփյուռքը հիմա մեռած կլիներ։ Հետո մի մոռացի, որ ՀՅԴ-ի ծրագիրն էր "անհայրենիք հայրենիքը"։ Հուսամ հասկացար կամ ծանոթ ես այդ ծրագրին։

Գժուջան, որ ինքը չլիներ Սփյուռքը լավ էլ կգոյատևեր ու ավելի լավ գործերով կզբաղվեր քան ֆանատիկ հայատարույուններ անելը, Սփյուռքում բազմաթիվ հզոր անկուսակցակն կազմակերպություններ կային, որոնց հետ ՀՅԴն միշտ լեզու չէր գտնում իր շահերից ելնելով, իսկ անհայրենիք հայրենքի կոնցեպցիան ոչ այլ ինչ էր քան իր դիրքերը ավելի ամրապնդելու ուղղված քայլ, այդ ժամանակ կար Սովետական Հայստան ու պխաստորեն դա հայրենիք էր ու երբ մնացած հայտարարում էին, որ Սփյուռքը պետք է հիմվի մայր հայրենքի վրա, ան դուրս հանեց այդ միտք, որպեսզի հիմքը լինի դրսում ու նա պահպանւի իր դիրքեր, կամ իսկապես նա ցանակնում էր , որ հայրենքի չլինի էե չէ 91 անկախության օգտին կքվեարկեր, ոչ թե դեմ:

[Moon]

Գժուջան, որ ինքը չլիներ Սփյուռքը լավ էլ կգոյատևեր ու ավելի լավ գործերով կզբաղվեր քան ֆանատիկ հայատարույուններ անելը, Սփյուռքում բազմաթիվ հզոր անկուսակցակն կազմակերպություններ կային, որոնց հետ ՀՅԴն միշտ լեզու չէր գտնում իր շահերից ելնելով, իսկ անհայրենիք հայրենքի կոնցեպցիան ոչ այլ ինչ էր քան իր դիրքերը ավելի ամրապնդելու ուղղված քայլ, այդ ժամանակ կար Սովետական Հայստան ու պխաստորեն դա հայրենիք էր ու երբ մնացած հայտարարում էին, որ Սփյուռքը պետք է հիմվի մայր հայրենքի վրա, ան դուրս հանեց այդ միտք, որպեսզի հիմքը լինի դրսում ու նա պահպանւի իր դիրքեր, կամ իսկապես նա ցանակնում էր , որ հայրենքի չլինի էե չէ 91 անկախության օգտին կքվեարկեր, ոչ թե դեմ:

Անդո ջան, ՀՅԴ-ն գտնում էր, որ մենք չենք կարող ունենալ կայուն հայրենիք, քանի որ չունենք անկախ տնտեսական համակարգ։

[Norton]

Անդո ջան, ՀՅԴ-ն գտնում էր, որ մենք չենք կարող ունենալ կայուն հայրենիք, քանի որ չունենք անկախ տնտեսական համակարգ։

Լավ էլի Գժուկ ջան , հիմա չեմ ուզում անակապ բանվիճեմ դու ամեն ինչ կհասկանաս էն վերևի նյութը կարդալուց հետո, մի բան ասեմ հիմա ունեն անկախ պետականություն, ինքը իշխանության մեջ ա, ինչ ա արել բացի իր վեռխուշկի կուսակցակաների համար օբյեկտներ դնելու, քեզ թվումա հիմա ազատ տնտեսական համակարգա՞՞: Իրականում ՀՅԴ--ն կարա ասեր ինչ ուզեր եթե նունիսկ ազատ տնտեսական համակարգ լիներ, ինքը էլի մի 100 պատճառ կբռներ, հասկանում էս հայրենքի մասին մտածող կուսակցությունը ամեն քայլի այնպիսի գործողություններ չէր ձեռնարկի, որ ուղղված է երկրի վերացմանը….

[Moon]

Լավ էլի Գժուկ ջան , հիմա չեմ ուզում անակապ բանվիճեմ դու ամեն ինչ կհասկանաս էն վերևի նյութը կարդալուց հետո, մի բան ասեմ հիմա ունեն անկախ պետականություն, ինքը իշխանության մեջ ա, ինչ ա արել բացի իր վեռխուշկի կուսակցակաների համար օբյեկտներ դնելու, քեզ թվումա հիմա ազատ տնտեսական համակարգա՞՞: Իրականում ՀՅԴ--ն կարա ասեր ինչ ուզեր եթե նունիսկ ազատ տնտեսական համակարգ լիներ, ինքը էլի մի 100 պատճառ կբռներ, հասկանում էս հայրենքի մասին մտածող կուսակցությունը ամեն քայլի այնպիսի գործողություններ չէր ձեռնարկի, որ ուղղված է երկրի վերացմանը….

էդ քո կարծիքն ա, իսկ ես այդպես չեմ մտածում։ Բայց ես չեմ էլ ասում, որ հիմա անկախ տնտեսական համակարգ կա։ Է, Հայաստանի իշխանությունը շատ հաց ու պանիր պտի ուտի, որ քաղաքակիրթ դառնա։

[Norton]

էդ քո կարծիքն ա, իսկ ես այդպես չեմ մտածում։ Բայց ես չեմ էլ ասում, որ հիմա անկախ տնտեսական համակարգ կա։ Է, Հայաստանի իշխանությունը շատ հաց ու պանիր պտի ուտի, որ քաղաքակիրթ դառնա։

քո գործնա, դու ուղղակի աշխարհը վարդագույն ակնոցներ դրած էս նայում, ճշմարտությունը ավելի դաժանա:

[Marduk]

Դաշնակցությանը վերաբերվում եմ բացսական:
Շատ անկախատեսելի կառույց է, հենց կառույց է, իերարխիկ բուրգ, որի միջոցով ցանկացած արտաքին ուժ կարողանում է ինչ որ խաղեր տալ:
Դաշնակցությունը իր միջից հանում է ստեղծագործ ու ինքնատիպ մարդկանց և պահում է կատարածու մենթալիտետով մարդկանց:

Ինչ վերաբերվում է «Հայ Դատ», և այլ ազգային հարցերին որոնց իբր սատար է կանգնում Դաշնակցությունը, ապա դա բլեֆ է, միֆ, ժողովրդի աչքին թոզ փչոց որպեսզի մարդկանց գլխի տակ փափուկ բարձ դնեն, որ հանգիստ եղեք դաշնակները ամեն ինչ անում են ազգային հարցերի լուծման համար, դուք կարող եք հանգիստ քնել:

Իրականում Դաշնակցությունը իմիտացիա է անում ազգային հարցերի լուծման, որպեսզի շարունակի փող ստանալ:
Ի դեպ իմիտացիաին ռեալ տեսք է տալիս ՀՀՇ-ն որը անընդատ Դաշնակներին անվանում է ազգային, ազգայնական ու նման բաներ, երբ իրականում այնտեղ ոչ մի ազգային բան էլ չկա:

Այդ առումով ՀՀՇ-ն ու ՀՅԴ-ն զույգ կրկնօրինակներ են: Երկուսն էլ ծնվել են ազգային ազատագրական ալիքի վրա: Երկուսն էլ ուրացել են ազգային արժեքները, հետո սկսել են դարձի գալ իբր թե, բայց մնացել են բութ գործիք այլոց ձեռքին:

Հա երկուսն էլ իրար անընդհատ հայհոյում են որպեսզի իրար ռեկլամ անեն ու որպեսզի մի գեղեցիկ օր արթնանանք ու տեսնենք որ Հայը կամ պետք է լինի դաշնակ կամ հհշական այլապես ինքը հայ չի:

[ChildOfTheSky]

Գժուկ!!-խոսքերից
Բացի դրանից պետք ա հիշել, որ ՀՅԴ-ն կասեի միակ կուցակցությունն ա, որ կարողանում ա երիտասարդներին համախմբել։ Դրա վառ ապացույցը ՀՅԴ Նիկոլ Աղբալյան ուսանողական միություննա, ջահերով երթը։ Սփյուռքահայ մամուլ կարդացեք, կհասկանաք իմ ասածի էությունը։

Երիտասարդներին համախմբում են հարևաններին ատելու գաղափարի շուրջ. մեծացող սերունդն է՞լ պիտի թշնամանքով ու ատելությամբ լցված լինի Թուրքիայի նկատմամբ:
Իսկ սփյուռքահայության շրջանակներում կատարած հայապահպան գործունեությունը գնահատում եմ, սակայն չեմ ընդունում վերը նշածս գաղափարներով նրանց "կերակրելը": ՀՅԴ-ն այսօր չպետք է կուսակցություն լինի, այլ հայկական միջազգային կազմակերպություն, որը չի խառնվի ՀՀ ներքին գործերին, քանի որ ՀՅԴ-ում կան արտաքին լծակներ:

[Մտահոգ]

Ես միշտ էլ դրական կարծիք եմ ունեցել ՀՅԴ-ի մասին։ Մի բան կասեմ, որի համար շատ եմ հարգում ՀՅԴ-ին։ ՀՅԴ-ն միշտ մնացել ա հաստատակամ իր կարծիքին։ ՌԱԿ ու ՍԴՀԿ-ն միշտ չեն կարողացել կարգին կողմնորոշվել, թե ու՞մ կողմնակից են, ի՞նչ են ուզում։ Բացի դրանից պետք ա հիշել, որ ՀՅԴ-ն կասեի միակ կուցակցությունն ա, որ կարողանում ա երիտասարդներին համախմբել։ Դրա վառ ապացույցը ՀՅԴ Նիկոլ Աղբալյան ուսանողական միություննա, ջահերով երթը։ Սփյուռքահայ մամուլ կարդացեք, կհասկանաք իմ ասածի էությունը։ Իսկ մեր ներկա իշխանությունն ու «հարգարժան» ԼՏՊ-ն ընդամենը ամեն մեկն իր կաշվի ու պրեստիժի մասին է մտածում, ելնելով միայն սեփական շահերից։

Ավելացվել է 1 րոպե անց
Հա, մոռացա ասեմ, մեծ հարգանք ունեմ Ա. Բախշյանի նկատմամբ, բայց շատ հիասթափվեցի ժառանգությունից ու հատկապես Րաֆֆի Հովհաննիսյանից, երբ սատարեցին ԼՏՊ-ին։

Գժուկ, մի քիչ ավելի մանրամասն ուսումնասիրիր ՀՅԴ-ի պատմությությունը, ինչ է նշանակում կուսակցության կարծիք՞՞՞՞ երևի գաղափարախոսություն նկատի ունես, նախ նրա գաղափարախոսությունը ֆաշիզմի ու կոմունիզմի մի սինթեզ է, isk սփյուռքի հայապահպանության մեջ նրանց դերը ավելի մեծ չէ քան մյուսներինը՝ տված վնասը ամենամեծն է սփյուռքի պառակտման գործում, 70 տարի լափ ու կեղտ են թափել Հայաստանի վրա, պառակտել են Եկեղեցին, անկախությանը հեղինականվոր ՈՉ են ասել, այսօր իշխանական կերակրատաշտին ամենամոտ գտնվողներից են, հազար փորձանք են բերել հայ ժողովրդի գլխին, բանկ Օտոման, երիտթուրքական ախպերություն, Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր, համագործակցություն Հիտլերի հետ, լրտեսություն ընդեմ հայաստանի CIA ու արևմտյան գաղտնի գործակալությունների օգտին..... էս շարքը կարող է երկարել մի քանի էջ, հիմա դրանք մոռանալ ու ասել էս ինչ լավն են, էս ինչ պուպուշ են, "Նիկոլ Աղբալյան"-ի մեջ համախմբում են ջահերով երիտասարդների ու տարին մեկ թուրքական դրոշը վառելով գնում Ծիծեռնակաբերդ, վայ ապրեն իրանք...