Ի՞նչ է աղանդը. սկզբունքները և հետևանքները

[Karina]

Բայց քրիստոնեությունը աղանդ չի: Աղանդը որևէ կրոնի մեջ առաջացող և կրոնից որոշակի շեղվող տեսությունն է: Իսկ քրիստոնեությունը էականորեն տարբերվում է ժամանակին գոյություն ունեցած կրոններից: Ուստի կարելի է քրիստոնեությունը համարել ուրիշ, այն ժամանակների համար նոր կրոն: Եթե նոր չլիներ, աղանդ լիներ /այսինքն` ինչ-որ կրոնի բաղկացուցիչ մաս լիներ/, ապա այդպես չէր հալածվի...

Կցանկանայի մեջբերում անել Աստվածաշչից, որտեղ Քրիստոսին ու նրա հետևորդներին աղանդ էին համարում և հենց դրա համար էլ հալածում էին նրանց ու Հիսուս Քրիստոսին հենց դրա համար էլ խաչեցին (իհարկե դա Աստծո ծրագիրն էր, որ նա խաչվեր ու երրորդ օրը հարություն առներ՝ դրանով իսկ ազատելով մարդուն մեղքից): Ես կարծում եմ, որ հավատքը ստիպողական չի կարող լինել, մարդը ինքը պետք է փնտրի Աստծուն, իսկ ով փնտրում է, նա անպայման գտնում է

[ChildOfTheSky]

Մտքի , խղճի է դավանության ազատությունը ընկած է մեր երկրի սահմանադրության և մեր մեծամասնության կրոնի` Քրիստոնության հիմքում : Համոզված եմ , որ աղանդավորները ավելի կրոնական մարդիկ են քան մեզնից շատերը : Աղանդավորները արժանի չեն հետապնդման կամ հալածման , իսկ թե ում կդարձնեն նրանք իրենց ուղու վրա , արդեն գալիս է տվյալ մարդու աշխարհայացքից և թուլություններից : Հավատացյալ մարդուն անհնար է որևէ աղանդի մեջ ներքաշել :

[Karina]

Լիովին համաձայն եմ ձեզ հետ:

Ավելացվել է 6 րոպե անց


Առաջին հերթին ես քեզ հետ համաձայն եմ աղանդների հարցում եթե իհարկե նրանք աղանդ են, երկրորդ՝ արդյոք դու լավ ես ճանաչում որն է աղանդ որը ճշմարիտ Քրիստոնյա? դա է հարցը:
Մենքա հայերս սկսած Առաքելական Եկեղեցին ուզում ենք բոլոր նրանց ովքեր որ չեն հաճախում Առաքելական Եկեղեցի համարել աղանդավորներ բայց դա շատ կոպիտ սխալ է քանի որ ես լավ խիտեմ ովքեր են աղանդավոր ովքեր ճշմարիտ Քրիստոնյաներ և դրա համար ես չեմ իմ խելքի մտածածով դատում, քանզի Աստվածաշունչը ասում է ինչպես վոր դատես այնպես կդատվես: Այնպես վոր սիրելի հայրենակից խնդրում եմ սկզբից կարդա Աստվածաշունչը հետո ասա ովեր են աղանդ ովքեր Ճշամարիտ: Թող Աստված ողորմություն անի քեզ և քո նաման բոլորին որպիսզի հասկանան որ ճշմարիտը ոչ թե աղանդներն են, ոչ թե առաքելական եկեղեցին և ոչ թե այլ կրոններ, աել միակ ճշմարիտը Ասվածաշունչն է և եթե դու հնազանդվում ես այդ գրքի բոլոր խոսքերին և պահու այն քո սրտում ուրեմն դու ԱՂԱՆԴ ՉԵՍ:
Սիրով Հայ Քրիստոնյա և Քրիստոսին հետևող, ԱՄԵՆ

Կոչ եմ անում բոլորին կարդալ Աստվածաշունչը, քանի որ միայն այնտեղ կարելի է գտնել ճշմարտությունը , քանի որ դա է Աստծո Խոսքը: Իսկ ինչ վերաբերվում է եկեղեցուն, դա քարե շինություն չէ, այլ բոլոր Քրիստոնյաներն են կազմում եկեղեցին, որոնք էլ կազմում են Քրիստոսի մարմինը:
Կարծում եմ, որ Հայ Առաքելական Եկեղեցին պետք է ավելի ակտիվ գտնվի Աստվածաշունչը քարոզելու գործում: Մեկ ամիս առաջ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Եկեղեցում հարցրեցի, բայց պարզվեց, որ նրանք չունեն նման ծառայունթյուն, ցավալի է, բայց փաստ է: Չնայած, պետք է նշեմ, որ վերջերս տարբեր ռադիոհաճախականություններում հեռարձակվում են քրիստոնեական հաղորդումներ, դա ինձ շատ է ուրախացնում և ես մեծ հաճույքով հետևում եմ...

[Ambrosine]

Մտքի , խղճի է դավանության ազատությունը ընկած է մեր երկրի սահմանադրության և մեր մեծամասնության կրոնի` Քրիստոնության հիմքում : Համոզված եմ , որ աղանդավորները ավելի կրոնական մարդիկ են քան մեզնից շատերը : Աղանդավորները արժանի չեն հետապնդման կամ հալածման , իսկ թե ում կդարձնեն նրանք իրենց ուղու վրա , արդեն գալիս է տվյալ մարդու աշխարհայացքից և թուլություններից : Հավատացյալ մարդուն անհնար է որևէ աղանդի մեջ ներքաշել :

Իմ ասածը էն ա, որ մեր երկիրը, լինելով ժողովրդավարական երկիր, սահմանադրությամբ հաստատել է խղճի, մտքի ազատություն, բայց արդյոք մեր երկիրը այս <<ազատություններից>> չի քանդվում? Մենք շրջապատված ենք թշնամիներով, Աստված չանի կռիվ լինի, ով պետք ա մեր սահմանները պաշտպանի, եթե որոշ հայրիկներ ազատում են իրենց որդիներին ծառայությունից, իսկ մյուսներին <<Աստված ասել ա զենքը մեղք ա /կամ նման մի բան/? Այսպիսով, անհրաժեշտ է աղանդավորներին պատին դեմ տալ, սահմանափակել նրանց իրավունքները...Ոչինչ, թող մեր երկրի ժողովրդավարական վարկանիշը ընկնի, բայց ունենանք միասնական, կուռ երկիր, որը կարող է դիմագրավել ցանկացած փորձության:

[REAL_ist]

ախր ոնց եք ասում դավանանքի ազատություն պետք չի, ես եմ կարողա ուզումեմ աֆրիկական միատ աստվածի դավանեմ, ետ հիմքա իմ իրավունքները սահմանափակելու համար?
ուրիշ բան որ համապետական շահերի ու դավանանքի միջև ընտրություն կատարելով պետքա առաջնայնությունը տալ համապետականին, ետ բանակի պահը նկատի ունեմ, որպես օրինակ։
Դավանանքը չի կարա հիմք հանդիսանա քաղաքացու համար որևե պարտականությունից ազատվելու համար, որտև ետ արդեն խտրականությունա դառնում , իսկ բանակում ծառայելը ինչպես գիտենք պարտականությունա
իսկ դավանանքի ազատությունը բացառելը ետ արդեն աբսուրդա դառնում

[ChildOfTheSky]

Միթե քրիստոնեությունն է մեզ հազարամյակների խորքից հասցրել մեր օրերը , ոչ : Երբ եք վերջին անգամ եկեղեցում եղել , ինչ հաճաշականությամբ եք գնում եկեղեցի , երբևիցե աղոթել եք /նկատի չունեմ մեր առօրյա խնդրանքներն ու պահանջները Աստծուն/ . մեզանից շատ քչերն են իսկական հավատացյալ , և ավելի քիչ են իսկական քրիստոնյաները :

[REAL_ist]

Միթե քրիստոնեությունն է մեզ հազարամյակների խորքից հասցրել մեր օրերը , ոչ :

Քրիստոնությունը ու մեր եկեղեցին որ չլիներ հիմա Հայաստանի Հանրապետություն չէր լինի ու հայ ազգ էլ չէր լինի, որովհետև պետականության բացակայության պայմաններում հենց եկեղեցին էր պահպանում մեր ազգայինը ու չէր թողում որպեսզի մեր ազգի ներկայացուցիչները ձուլվեն պարսիկների, արաբների ու թուրքերի հետ, ուրիշ բան որ հիմա սովետական հակաեկեղեցական քաղաքականությունից հետո մեր եկեղեցին ուշքի չի եկել

[Undina]

Հայաստանը վխտում է աղանդավորներով: Ինչ ենք անելու? Որոնք պետք է լինեն առաջին հերթին ոչ թե քրիստոնյա, այլ հայրենասեր հայի հետագա քայլերը?Հաշվի առնենք նաև այն, որ մեր կրոնը մեր ազգը համախմբող գործոններից մեկն է... Մի խոսքով ձեր բոլոր կարծիքները այստեղ...

Չգիտեմ կլինի արդյոք իմ հետ համամիտ ինչ-որ մեկը բայց ես կարծում եմ, որ մեր կրոնը արդեն վաղուուուուուուուց մեր ազգը համախմբող գործոն չէ

[Ambrosine]

ախր ոնց եք ասում դավանանքի ազատություն պետք չի, ես եմ կարողա ուզումեմ աֆրիկական միատ աստվածի դավանեմ, ետ հիմքա իմ իրավունքները սահմանափակելու համար?
ուրիշ բան որ համապետական շահերի ու դավանանքի միջև ընտրություն կատարելով պետքա առաջնայնությունը տալ համապետականին, ետ բանակի պահը նկատի ունեմ, որպես օրինակ։
Դավանանքը չի կարա հիմք հանդիսանա քաղաքացու համար որևե պարտականությունից ազատվելու համար, որտև ետ արդեն խտրականությունա դառնում , իսկ բանակում ծառայելը ինչպես գիտենք պարտականությունա
իսկ դավանանքի ազատությունը բացառելը ետ արդեն աբսուրդա դառնում

Ես էլ էդ եմ ասում էլի....դավանի քո աֆրիկյան աստծուն, բայց կատարի քո բոլոր քաղաքացիական պարտականությունները: Եթե մեր բանակը դառնա պրոֆեսիոնալ բանակ, թող փողը մուծեն, որը գնալու է պետ. բյուջե, ու չծառայեն, իսկ զինվորը ոչ միայն կծառայի հայրենիքի համար, այլև գումար կվաստակի ընտանիքի համար: Չգիտեմ, թե ինչքանով են ճիշտ պրոֆեսիոնալ բանակի մասին իմ պատկերացումները

[Monk]

Աղանդ և ազատություն հասկացությունները մի քիչ անհամատեղելի են: Հատկապես ժամանակակից աղանդների պարագային տրվում է մի հստակ բնորոշում` տոտալիտար: Տոտալիտարիզմը (ամբողջատիրությունը) քաղաքական տերմին է և բնութագրում է այն փակ հասարակությունը, ուր ամեն ինչ ենթակա է խստագույն վերահսկողության և կառավարվում է միասնական կենտրոնի կողմից: Տոտալիտարիզմին բնորոշ է խարիզմատիկ առաջնորդի (գուրու) կողմից կառավարվող բուրգատիպ հիերարխիկ կուռ համակարգը և կազմակերպության անդամներին պարտադրվող անքննարկելի գաղափարախոսությունը: Տոտալիտար աղանդներում վերահսկվում են աղանդի անդամների գիտակցությունը, լեզվամտածողությունը, անձնական, ընտանեկան ու հասարակական կյանքը, ժամանակը և այլնը: Էլ ինչ ազատության մասին խոսք կարելի է լինել?
Ինչ վերաբերում է թեմայի վերնագրի երկրոդ մասին` երկիրը պառակտելու վերաբերյալ, ապա ասենք ավելին. աղանդների կործանարար թիրախում են գտնվում Եկեղեցին, Պետությունը, Ընտանիքը և Անհատը: Աղանդների հասցրած չարիքների մասին հատուկ գաղափար կազմելու համար պետք է դիտարկել նրանց գործունեությունն իր ամբողջության մեջ: Նախ զրկում են անհատին սեփական կամքից ու մտածողությունից, ամբողջական կախվածության մեջ գցում, քայքայում նրան բարոյապես ու ֆիզիկապես, ապա ընտանեկան հարկերում սերմանում են փոխադարձ անվստահություն ու անհանդուրժողականություն, ինչը հասցնում է ընտանիքի փլուզմանը, որով նաև հասարակության տարբեր օղակների քայքայմանը: Ոտանհարվում են քաղաքակրթության նվաճումները, խարխլվում պետության հիմքերը՝ սպառնալիքի տակ դնելով նրա գոյությունը: Եվ ամենասարսափելին՝ հեռացնելով մարդուն ճշմարիտ հավատքից՝ մոլորեցնում են և տանում կործանման:

[Hay-Qristonya]

Դատարկ ու անտեր կարասի մեջ,ով առաջինը ԱԿՌՈՇԿԱ լցրեց,նա էլ էդ կարասի տերն է: Մենք ազգովի (Հայ Առաքելականն ու Հայ Մտավորականությունն էլ մեզանից մի քիչ հեռու) կանգնել կողքից նայում ենք, թե ուրիշները ոնց են մեր կարասի մեջ միզում…
ափսոսում ենք, լացներս գալիս ա( ախր հին՝անտիկվառնի կարաս ա), բայց կարծես թե ասելու բան չունենք,կամ ասելու ձև չունենք… թե՞ ունենք: Հը ժող՞

Ախ շատ լավ ասեցիր է, սիրտս հովացավ Մեր ազգը մի տեսակ թմբիրի մեջ ա, ինչը ինձ կատաղության ա հասցնում:
Գիտեն, որ չպետք է աղանդավորին տուն թողնեն, այլ հակառակը` ազգի դավաճան համարելով նրա երեսին դուռ շխկացնեն, թողնում են ներս, նետն էլ քաղցր զրույցի են բռնվում, գիտեն, որ փողոցում մոտեցողն ու Քրիստոսից կամ ընդհանրապես կրոնական թեմայով խոսողն անպայման աղանդավոր է, միևնույն է շարունակում են խոսակցությունը և դա բերում է նրան, որ աղանդներն էլ առիթավորվում են ու մարդկանց ուղեղնորը լվնալով շատանում են:

Ինձ մի հարց ա հետաքրքրիր, միթե ավելի հեշտ ա լսել աղանդավորի և գնալ նրա ետևից, այն էլ` չիմանալով, թե ու, քան գնալ իմացած տեղը` եկեղեցի, և լսել քահանյի խոսքը: Կամ մի?թե մեր ազգն այնքան է անզգամացել և որակազրկվել, որ ազգային արժեք, էլ չեմ ասում սրբություն, ուրանալով չի կարողանում պահել:

ԺՈՂՈՎՈՒՐԴ, ՄԻ ՊԱՀ ՈՒՇՔԻ ԵԿԵՔ ԵՎ ՄՏԱԲԵՐԵՔ, ԹԵ ԴՈՒՔ ՈՎ ԵՔ...

Ավելացվել է 10 րոպե անց

Չգիտեմ կլինի արդյոք իմ հետ համամիտ ինչ-որ մեկը բայց ես կարծում եմ, որ մեր կրոնը արդեն վաղուուուուուուուց մեր ազգը համախմբող գործոն չէ

Ամբողջ ցավը կայանում է նրանում, որ, կներես իհարկե, մեր ժողովրդի մեծ մասը, որ այպես ասած քաղաքակիրթ է իրեն համարում, մնում է քեզ նման «կայնքին սիրահարված»` առհամարելով ազգը, պետւթյունը, եկեղեցին: Դրա համար էլ մենք էս օրին ենք: Դադարել ենք միմյանց մասին մտածելուց: Այ երբ սկսենք գոնե մի քիչ իրար սիրել, ինչն ուսուցանում է հենց էն նույն կրոնը, որը դու իրեն սպառած ես համարում, մեր կյանքը շաաաաաաաաաաաաաաատ կփոխվի ու մենք շաաաաաաաաաաաաատ ու շաաաաաաաաաաաաաատ ավելի հանգիստ ու թեթև կապրենք: Մեր կրոնը մեր եկեղեցով երբեք չի դադարել ու չի դադարի հայերին համախմբող լինել: Միգուցե ժամանակ առ ժամանակ մենք` մարդիկս, եկեղեցուց երես ենք թեքել, կամ հիմա ենք թեքում, բայց, ցավով եմ ասում, օրհասական պահերին միշտ մեր համախմբան առիթն է լինում ինը??? իհարկե կրոնը:
Խորհուրդ կտամ հարցեր տալուց առաջ փորձել ինքնոևրույն քննել և գոնե մի փոքր վերլուծությամբ շարադրել միտքը:
Կներես, եթե կոպիտ եղա: Ամենևին չէի ցանկանում:

[Hay-Qristonya]

Մի հարց եմ ուզում ուղղել էս թեմայի մասնակիցներին
Ասում ենք, խոսում ենք, դժգոհում ենք: Չեք զգում, որ նորից նույն հայավարի ընթացքի մեջ ենք: Լավ, ի վերջո կարելի է անվերջ խոսել, անվերջ էլ մեղավորներ ու արդարներ գտնել ու դրա շուրջ ծավալվել: Իսկ ինչ եք կարծում, ո?վ պիտի սկսի գործնական քայլերն այդ ամենի դեմ? Ի?նչ է, պիտի Եվրոխորհուրդը հատուկ բանաձև սահմանի?
Յուրաքանչյուր քննադատող թող ինքն իր մեջ իրեն հարց տա, թե տարվա ընթացքում քանի անգամ է եկեղեցի մտնում, քանի? անգամ է մասնակցում Ս. Պատարագներին, Ժամերգությունների կամ այլ արարողությունների, քանի անգամ է քահանայի հետ առնչություն ունենում և ի վերջո որքանո?վ է պահում հայկական ավանդությունը, կլինի դա թե' ուրախություններին վերաբերվող և թե' տխրություներին/Աստված մի արասցէ տխուր բաներ լինեն/:
Մինչդեռ անհրաժեշտ է ամեն կիրակի և տոն օրերին մասնակցել Ս. Պատարագներին, ընթերցել Ավետարան, մոտելան հեգևորականին և ուղղել հուզող հարցերը, հրավիրել տուն տնօրհնեքի և այլն, և այլն, և այլն:
Յուրաքանչյուր մարդ թող սկսի իրենից` դիմացինին քննադատելու փոխարեն: Բավական է մեր արյան մեջ «ներարկենք» այդ թույնը` թունավորելով նաև մեր հետևից եկող սերունդներին: Եկեք լավ բաներ կերտենք, լավ բաներ սովորեցնենք ինքներս մեզ, այնուհետև` մյուսներին:
ԴԱՌՆԱՆՔ ԱՍՏԾՈՒՆ, ՔԱՆԻ ԴԵՌ ԱՍՏՎԱԾ ՉԻ ԴԱՐՁԵԼ ՄԵԶՆԻՑ...
Երջանիկ կլինեմ ազգիս միասնական տեսնել:
Առաջարկում եմ, որ սրա համար դուք ևս ձեր առանձնական աղոթքն անեք:

[Ambrosine]

Ի?նչ է, պիտի Եվրոխորհուրդը հատուկ բանաձև սահմանի?

Եկեք մի կողմ դնենք այն, որ հաճախակի չենք լինում եկեղեցում: Ամեն դեպքում դա կարող է ժամանակի սղության պատճառով է: Իսկ ես ձեզ կխնդրեի մի տարբերակ առաջարկել, որով արմատախիլ կանեինք այդ աղանդները: Կոնկրետ ես գիտակցում եմ, որ դրանք քանդում են մեր երկիրը, բայց ես չգիտեմ, թե ինչպես նրանց դեմն առնեմ: Նախ ես միայնակ չեմ կարող: Անհրաժեշտ է ստեղծել մի կազմակերպություն, որը կզբաղվի աղանդը վերացնելով: Իսկ միգուցե դուք ստեղծեք? Համոզված եմ,որ շատերը կօգնեն: Ես էլ: Միթե կեղեցական ժողովների ժամանակ այսպիսի հարց չի բարձրացվել?

[Hay-Qristonya]

Անկեղծ ասած ինձ շատ դուր եկավ Ձեր անկեղծ ու առողջ պատասխանը: Կարծում եմ` շատերը չեն կողմնորոշվում, թե ինչպես պայքարել աղանդի դեմ:
Դուք առաջարկում եք ստեղծել կազմակերպություն: Տրամաբանակ է, քանի որ այդ դեպքում կարելի է շատ մարդկանց հավաքել և միավորել: Սակայն տրամաբանական չէ հետևյալը. ինչու ստեղծել կազմակերպություն, երբ այդ «կազմակերպությունն» արդեն կա, որն է Հայ Առաքելական Եկեղեցին: Դուք կասեք, թե ես նորից իմն եմ առաջ քշում?; Պարզապես կարծում եմ, որ հազար տեսակ կազմակերպություն ստեղծելու փոխարեն անհրաժեշտ է հավաքվել եկեղեցու շուրջ, որպեսզի եկեղեցական ժողովների ժամանակ երիտասարդների ջանքերով վստահորեն նախագծվեն տարբերակներ աղանդների դեմ պայքարի:
Հայ Առաքելական բոլոր եկեղեցիներում գործում են երիտասարդական միություններ: Կարծում եմ սա Ձեզ համար նորություն չի: Երբևէ Ձեզ չի հետաքրքրել, թե ինչ են այդ միությունները, ինչու են կոչվում երիտասարդական, ինչ են անում երիտասարդներն այնտեղ, կամ ինչով կարող եմ ես աջակից լինել իմ եկեղեցում???: Նմանատիպ շատ հարցեր կան:
Իսկ անհատական պայքարի համար կարծում եմ մի միջոց կա` վռնդել աղանդավորին տնից` նրան ամենավերջին ամոթանքը տալով, քանի որ, օրինակ ես, նրանց ազգի դավաճան եմ համարում և հենց իրենց էլ ասում եմ, Ձեր միջավայրում գտնվողներին նույն բանը սովորեցնել, բերել եկեղեցի, այսինքն այդ առումով հակաաղանդավորական ալիք բարձրացնել:

Ե.Գ. Ես, ինչպես հավանաբար նկատեցիք, մի փոքր շատ խոսելու հակում ունեմ, թեպետ ավելի շատ գործն եմ սիում: Էն եմ ասում, որ ինչքան գրեմ հա կգրեմ
Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցու երիտասարադց միությունը գարնան ընթացքի համար ազգային արժեքների և դրանց պահպանմանը նվիրված սեմինար-քննարկումներ է օատրաստվում կազմակերպել: Այդ մասին կտեղեկացվեն բոլո ԲՈՒՀերը և երիտասարդական ՀԿ-ները: Հույս ունեմ, որ շատերը կմիանան մեզ և միասնաբար մի ծրագիր գլուխ կբերենք:
Բացի այդ, անցած տարի Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կարգադրությամբ ստեղծվել է Համազգային Հայ Եկեղեցու Երիտասարդական Կազմակերպություն, որի աշխատանքներին Դուք առիթ կունենաք ծանոթանալու այս տարի ամռանը, որի ընթացքում կկազմակերպվի համաերիտասարդական շատ մեծ ուխտագնացություն:

[Հեղինակ]

Սիրելի Ֆորում, թույլ տվեք միանալ այս կարևոր քննարկմանը: Մի հեղինակային խումբ վերջին երկու տասնամյակում ուսումնասիրում է ազգ-համայնքի առողջության պահպանման հարցերը: Աղանդներ... պայքար նրանց դեմ... Թվում է` մեր գրագետ քահանան ավետարանական վեճի կկհաղթի աղանդի ղեկավարին, և մենք կհաղթենք...
Չսխալվե~ք, սիրելիներ, կրոնական վեճերը ամենամեծ հիմարությունն են, որ կարող է իրեն թույլ տալ որևէ համայնք... Աղանդներին հաղթողը եկեղեցին չի լինելու...

Աղանդների ներթափանցումը ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԾԱԳՈՒՄ ՈՒՆԻ, ԿԱՊՎԱԾ Է ԱԶԳԻ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ... ԱՂԱՆԴՆԵՐԻՆ ԿԱՐՈՂ Է ՀԱՂԹԵԼ ՄԻԱՅՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ: Տեղադրում եմ 2002թ գրված իմ մի հոդվածը...

ԻՆՉՊԵ՛Ս ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԱԶԱՏԵԼ ԱՅՍ ՆՈՐ ՎԱՐԱԿԻՑ
ընդդեմ աղանդների եւ կրոնախևության

Խորհրդային աթեիզմի յոթ տասնամյակների ընթացքում այնքան էինք կարոտել Հավատի մասին ճշմարիտ խոսքի՝ երբ ազատություն ստացանք՝ մեր դռները լայն բացեցինք կենսատու ճշմարտության առջև։ Եվ այն գիտելիքը, թե կյանքը նյութական ուժերի բախման արդյունք և քաոս չէ միայն, այլ կա մարդու ու ազգի կյանքը կարգավորող վերին ուժ՝ հիրավի կենսատու եղավ շատերի համար։

Սակայն հայի միամտությամբ մեր դռները շատ լայն էինք բացել, կարծում էինք, թե հավատի շիթը ինչքա՜ն հորդանա՝ մեր կյանքն էլ այնքան կծաղկի ու երջանիկ կլինի։ Երկրի ծանր սոցիալական վիճակն էլ բարեբեր հող էր, գործում էր քրիստոնեության հնադարյան պոստուլատը, թե այս ծանր օրից փրկությունը միայն Հիսուսի և նրա Ավետարանի մեջ է։ Աշխարհը քանդող խավարի ուժերն էլ հո քնած չէին֊. տեսան հայի մոլեռանդությունը, նրա բացած դռներով ներս խուժեցին, "քարոզչության" հիմարությամբ¦ ընտանիքներ ու համայքներ գրավեցին։

Մի օր էլ քնից արթանացանք և ի՜նչ տեսանք. "հավատքի" եկած հազարավոր ընտանիքներ՝ ծնող ու երեխա ամեն օր աղոթքի են կանգնում, փրկություն աղերսում, աղի արցունք թափում և հույս ունեն, որ ինչ-որ ժամանակ փրկվելու ու երջանիկ են լինելու։ Տեսանք տասնյակ ու տասնյակ համայնքներ, հազարավոր մարդկանց՝ հավաքված դպրոցներում և այլ շենքերում՝ լսում են ավետարանական պերճախոս քարոզիչների, Ս. Գրքի նրբանուրբ մեկնություններով իրենց գլուխը լցնում, իբրև խելոքանում ու բարիանում, բայց ամենօրյա կյանքից, ուրախությունից ու աշխատանքից զրկվում, ապագա փրկության հնարավորությամբ միայն գոհանում։ Լսեցինք Հիսուսին նվիրված խեղճ ու անարվեստ երգեր, որ երգում են այդ խեղճ ամբոխները՝ մի անհպարտ, ողորմելի ուրախությամբ։

Եվ ինչքա՜ն շատ այս «հավատքը» տարածվեց մեր մեջ, այնքան Հիսուսի անունով աղանդներ մտան Հայաստան, այնքա՜ն մեր ազգային կյանքը կազմալուծվեց, մեր երգն ու պարը, մեր ուրախությունը պակասեց։ Եվ չենք ասում, թե միայն աղանդավոր հայն է այս օրին ընկել. ամեն ոք, որ քրիստոնյա լինելը այդպես է հասկանում, իր գլուխն ու իր ընթացքը «հավատքի» մեջ մտցնում՝ այս ողբալի վիճակին է արժանանում։ Երբ գալիս է մատաղահաս աղջիկը, որն իրեն Հիսուսի հարսնացու է համարում, սենյակում փակվում, ինքն իրեն ժպտում ու տխրում, միայն իր «փեսացուի» անունը մրմնջում՝ հասկանում ես, որ հիվանդություն է զարկել այս մատաղ մարմնին ու հոգուն։ Երբ գալիս է հայ գրագետը՝ հոգևոր տառապանքի ու աղոթքի ահռելի փորձով, Ս. Գրքի իմացությամբ, մնացյալ «անհավատ» ու «տգետ¦» աշխարհին ուղղված գոռոզ ու մութ աչքերով՝ հասկանում ես, որ մի անպտուղ ծառ է քո առջև կանգնած։ Եվ երբ նայում ես հայոց աշխարհին ու տեսնում ես հազարավոր «հավատացյալների» շուրթերին Հիսուսի և Տիրամոր անունները, իրենց աղոթքին ու տառապանքին տրված, ամենօրյա ստեղծագործ աշխատանքը և պարտականությունները լքած՝ հասկանում ես, որ այդ բարձր Անունների քողի տակ Չարը զարկել է Հայաստանը և ամեն ժամ ու ամեն օր ամլացնում է մեր ազգը, նրա ստեղծագործ զավակներին։

Այո՜, մի ծանր ախտ զարկել է Հայաստանը, և ինչքա՜ն շատ են հնչում «Հիսուս», «Տիրամայր» և «Ավետարան» անունները, որոնք այլևս բառեր են դարձել, կրկնվում են ու կրկնվում, արդեն հեռուստառադիոեթերից հորդում, նորանոր ընտանիքներ ու համայնքներ գրավում, նորանոր «հավատացյալներ» ծնում - այնքան խորանում է ախտը, այնքան չորանում է հայոց կյանքը։

Եվ ով չի կուրացել՝ կտեսնի, թե ի՜նչ դիվային նրբությամբ, դրսից, համաշխարհային կենտրոններից է ուղղորդվում այս վայ-հավատքի ալիքը` հայ ազգին ծնկի բերելու և հավատազրկելու համար։

Ամբոխի կրոնախևությունը գալիս է լրացնելու մեր մտավորական դասից շատերի յուրահատուկ ու թաքնված աղանդավորությունը: Հայտնութենական (ապոկալիպտիկ) ժամանակներում, երբ նյութի տակ ճնշվում են ոգին ու ոգեղենը՝ մշակույթի ու գիտության մարդիկ փրկության ելք են փնտրում այլևայլ ուսմունքների մեջ, ձգտում են ինքնամաքրվել և կատարելագործել իրենց կյանքը։ Սա դարերով հայտնի երևույթ է, անհարիր չէ նաև մտավորականությանը - Հ. Թումանյանը, Ավ. Իսահակյանը, Գ. Նժդեհը քաջածանոթ էին Արևելքի ուսմունքներին։ Սակայն այստեղ էլ մի նոր վտանգ է սպառնում մեզ. եթե մեկը ոտքով-գլխով մտնում է մի ուսմունքի մեջ (թող դա լինի ամենաճիշտ ու հզոր ուսմունքը/, ապա նա, հր համար նույնիսկ աննկատելի, հեռանում է Հայրենիքից, լեզվից ու մշակույթից և ղառնում է այդ ուսմունքի զինվորը: Անցնել և ուսումնասիրել բոլոր ուսմունքները, ապա հիմնավորապես մոռանալ դրանք և վերադառնալ դեպի Հայ Մշակույթը - ահա մի արժանի ճանապարհ հայ մտավորականի համար, քանզի չկա աշխարհում մի գանձ, Տիեզերակառույցի մի ներբերանգ, որ արտահայտված չլինի մեր մշակույթի՝ էպոսի և բանահյուսության, լեզվի ու բարբառների, երգի ու պարի մեջ։ Միայն ազգային մշակույթը, լիարժեք և առողջ հայ կյանքը կարող են սնել ներկա մտավորականությանը։ Որևէ ուսմունքի մեջ մտած մարդը և հետևորդը, որպես օրենք, կորած է լինում հայ կյանքի համար։


Եվ եթե դեռ հայ ես ու մարդ` քո աչքի առջև կելնեն հայոց իրական հավատը կրող հայորդիք - հպարտ, ազատ, աշխատասեր,ստեղծարար, հայրենակերտ ոգով, լցված իրենց քաղցր բառ ու բանով, երգով ու պարով, առակով ու ասացվածքով, նաև հավատով առ այն, որ հայն Աստված ունի, անտեր չէ այս աշխարհի վրա։ Այս հայի աղոթքը իր առավոտյան "բարի լույսն" է, աղոթարան-արևածագին ուղղված խնդալի հայացքը, իր ընտանիքին ու աշխարհին ուղղված զուսպ, գորովալից ուրախությունը և այդ օրվա անձնվեր, հերոսական աշխատանքը։ Այս անձնուրաց, ընտանիք ու Հայրենիք պաշտող, մայրենի լեզվով ճոխացած, Մարդ-Բնություն տաճարում աշխատող ու ոգորող Հային են տրվում բարձրագույն շնորհները, նա է ստեղծում մեր չքնաղ երգերը, կերտում մեր էպոսը, կենդանի պահում մեր կյանքը։

Այս դժվարին ժամին, այս նոր ու թվացյալ «աստվածահաճո» վարակից ազատվելու համար, հայ մարդը իր ձեռքը պետք է մեկնի իր մշակույթին, իր բնիկ հատկանիշներին՝ հայկականությանը։ Եթե գլուխը «հավատքը» ու Ս.Գրքի մեջ թաղած մեկը որպես օրենք անպտուղ մեկն է դառնում, ապա հայ մշակույթի ու բնիկ հոգեկերտվածքի տարածքներում ապրող հայ մարդիկ տալիս են քաղցր ու կենսալից մշակութային պտուղներ։ Հայ կյանքի մեջ հավատը, ավելի ճշգրիտ՝ նրա կրոնական ատրիբուտները, չեն կարող կեցության առաջին հիմնաքարը լինել, դրանք հայ մշակույթի մի մասն են միայն։

Եվ դրա ապացույցը բերենք ոչ թե աշխարհիկ մեր կյանքից, այլ 18-րդ դարի հոգևոր մի գործչի` աստվածաբան, բանաստեղծ, Ամենայն հայոց Կաթողիկոս Ղազար Ջահկեցու «Դրախտ ցանկալի» գրքից (ըստ Ա. Այվազյանի աշխատասիրության)։ Նա հայերին ու հայ ազգը բնորոշում է հետևյալ վեց հատկանիշներով (ըստ իր բերած հերթականության), օրհնյալ ազգ ու տոհմով, բարեբանյալ երկրով, լեզվով կանխազարդված, գրով բարգավաճ, հավատով ազնվացած և ամբողջությամբ ճոխացած։ Սրանից հետևում է, որ`ով իր ծագումով՝ ազգուտոհմով հպարտ է ու ինքնիշխան, իր բնիկ հայկական տարածքը՝ Հայրենիքը սիրող, մայրենի լեզվի չքնաղ տարերքի մեջ, իր ճոխ գրի ու մշակյույթի կրող՝ զուսպ հավատը գալիս է նրան ազնվացնելու և անունը բարձարցնելու։ Հանե՜ք հայոց չորս առաջին հատկանիշները, և առանց նրանց կունենաք կրոնախև հավատացյալների ներկա ամբոխը, որի մեջ մտնող ամեն հայ մարդ այլևս կորած է Հայրենիքի ու ընտանիքի համար, իսկ նրա անունը՝ անպտուղ ու սնանկացած։ Եվ այսօր հանցավոր է այն ծնողը, համայնքն ու ազգը, որ իր զավակներին, իր մատաղ սերունդը, վերը բերված հատկանիշներով հարստացնելուց ու ամրապնդելուց առաջ՝ նրանց կրոնի դուռն է տանում և «հավատացյալ» դարձնում։


Ամփոփենք. ամեն ընտանիք ու Հայաստանը գիտակից ջանքով ձեռքը պետք է գցեն իրենց բնիկ արժեքներին, մշակույթին և ապաքինվեն մեր աշխարհը տիրած այս նոր վարակից:

ԼԵՎՈՆ ԴՌՆՈՅԱՆ

2002թ