Թավշյա հեղափոխություն. փողոցային պայքարից հետո

[Տրիբուն]

Դպրոցական/ուսանողական տարիներս էին: Ուրեմն մի անգամ հայաթում հող եմ փորում, մեր թաղի քեֆչի ջահելներից մի երկուսը հեռվից ինձ մի պահ հետևում էին, մեկը հեգնական ասեց՝ «լապատկի մարդ ա» ու հեռացան, մինչև հիմա հիշում եմ :Ճ
Ուժեղ/դիմացկունի խնդիր չի, չհամակերպվելու, որոնելու, դաստիարակության խնդիր է: Իմ կարծիքով ՀՀ-ում լիքը համակերպվածներ կան, կարող ե՞ս ասել՝ որ խավից:
Շինարար ջան, պետությունը առաջին հերթին պիտի պայմաններ ապահովի, որ աշխատանքը խրախուսվի, խթանվի ու աշխատող մարդկանց իրավունքներն էլ համապատասխանաբար պաշտպանվեն՝ անվտանգ պայմաններ, հանգիստ, առողջություն, արձակուրդ, թոշակ, նպաստ, ապահովագրություն, ստաժ, արդարություն, հավասար իրավունքներ, խտրականության վերացում, հարգանք, պատիվ և այլն :Ճ Ես սաղ մի բառով կարելի է ասել՝ հնարավորություն: Բայց պարադոքսալ կերպով, էդ ամենին հասնելու համար էլ ճռռացող-աշխատողներ են պետք: Հիմա եթե աշխատանքային պայմանները մեծամասամբ վատ են, կամ լավ պայմաններով աշխատանքը քիչ է, դա չի նշանակում, որ պետությունը խնդիրը լուծելու համար պիտի նպաստներ ու թոշակներ տա, մինչև պայմանները դզվեն, որտեղի՞ց պիտի վճարի էդ նպաստներն ու թոշակները, ու՞մ հաշվին: Կամ ո՞վ է աշխատելու, որ պայմանները դզվեն: Սա կոմպլեքս խնդիր է, ու «մարդասիրական» նպաստներ տալով պետությունը կարող է հայտնվել խորը կրիզիսի մեջ, որտեղ թղթերի վրա գրված են հրաշալի թվեր, բայց պետական գանձարանում էլ փող չկա աղքատներին բաժանելու համար: Մի խոսքով, Դանիա դառնալուց առաջ Հայաստանը դեռ երկար պիտի անցնի կապիտալիստական բռի բարքերի ու ազատ շուկայական հարաբերությունների միջով, մինչև ՀՀ բյուջեն կարողանա այնպիսի թոշակներ տալ գոնե աշխատանքային լրիվ ստաժ ունեցող թոշակառուներին, որ էդ փողով մարդիկ բացի ուտելիք առնելուց կարողանան շոր առնել, տրանսպորտ նստել, վարսավիրանոց գնալ, մեկ ու մեջ էլ «քաղաքից դուրս»: Իսկ հիմա 30% աղքատներին նորմալ նպաստով ապահովելու ռեսուրս չունի ՀՀ-ն, ու եթե ունենա էլ, ապա երկարաժամկետ՝ դրանից ոչ աղքատները կշահեն, ոչ ՀՀ-ն:
Մինչև վերջերս Հայաստանը «յոլա գնանք, մինչև...» ստատուսի մեջ էր, լավ կլինի էդ ստատուսից դուրս գա, ու մարդիկ տուտուզները տեղից շարժեն: Ինձ թվում է, սոցիալական հավասարություն ՀՀ-ում առնվազն մոտ ապագայում հազիվ թե հնարավոր լինի իրականացնել, ՀՀ-ն կարծում եմ պիտի շարժվի «American Dream»-ի մոդելով՝ հնարավորություն + ծանր աշխատանք = հաջողություն: Ինձ թվում է զգալի քանակով մարդկանց համար էդ մոդելը աշխատել է հենց Հայաստանի ողբալի պայմաններում, այսինքն 0-ից ցածր հնարավորություններով սկսել են ու հասել են ինչ-որ բանի: Պետք է հնարավորությունները ընլայնել այնպես, որ համակերպվածների կամ դեպրեսվածների մոտ մոտիվացիաներ առաջանան աշխատելու:
Ես էլ եմ համաձայն, որ Նիկոլը մի քիչ պրիմիտիվ ա ներկայացնում, հույս ունեմ ինքը իրականում ավելի խորն ա պատկերացնում, կամ փորձում է, կամ գոնե մոտ ապագայում կփորձի պատկերացնել:

Հոպար, ամենայն հարգանքով քո նկատմամբ .... բլա բլա բլա բլա .....

Էտ սաղս էլ գիտենք, որ պետությունը պիտի հավասար պայմաններ, աշխատանքը խրախուսել, կրթություն .... կարո՞ղ ա մեկը դրան դեմ բան ա ասում, կամ ասում ենք, չէ, պետությունը պիտի խրախուսիտունը պեշկի դեմը նստելը ու կառտոշկի պլեճ ուտելը: Բայց քս քո ասածնը սաղ միջին-երկար-ժամկետ իրականացվող պետական քաղաքականություն են, իսկ ծայրահեղ աղքատի օրվա հացը կամ ձեմռը ցրտից չմեռնելը ամեն ժամի խնդիր ա:

Ու եթե մեկը կարծում ա, որ Հայաստանի տնտեսությունն իրոք տենց լայնծավալ աշխատանքի հնարավորություններ ա ապահովում, բայց մենք մեկա տարեկան մեկ շնչին 4500 դոլար ՀՆԱ-ով աղքատ երկիր ենք, ուրեմն մեր ազգի մասին շատ վատ կարծիքի ա, ու իրոք մտածում ա, որ մենք անաշխատասեր, թամբալ, անասսսսուն ժողովուրդ ենք։

Ու դու ուշադիր չես կարդացել էն գյուղացիական տնտեսության իմ եբրած օրինակը։ Գյուղերում մարդիկ հիմնականում սոված չեն, լավ էլ կով ունեն, քո ուզած են հողը ունեն, որը լապատկով փորում են, պամիդոր, վարունգ, լավաշ, ձու, թարխուն ունեն, որ գնաս իրանց տուն, քեզ էլ պատիվ կտան, սոված չեն թողնի իրանց տնից դուրս գաս, բայց փող, քեշ փող մի կոպկե չունեն, որ երեխեն դպրոց գնա։ Գյուղեր կան, հազար դրամը, ապեր, քաշով ոսկի ա։ Շատ եք բլին սովորել քաղաքացու փափկասուն կյանքին, այ սրիստոկրատներ

Քեզ մի հատ սենց օրինակ բերեմ, դու իրանց վրա տարածի, եթե կարաս, էտ աշխատել սովորացնենք, կրթություն տանք, և այլն ․․․

Գյուղի ընտանիք ա, ընտանիքի հայրը ավտովթարից մահացել ա կամ գնացել ա տաս տարի առաջ Ռուաստան ու հետ չի եկել, 43 տարեկան մայր, բանակից վերջերս վերդարաձած ախատասեր 21 տարեկան տղա, ու երկու դպրոցահասակ աղջիկ, 12 ու 14 տարեկան։ Ունեն երկու կով, տաս հավ, 1000 մետր տնամերձ, որի վրա պամիդոր, թարխուն ու վարունգ են ցանում, երկու հետկար ցանքատարածություն, որի վրա գարի են աճացնում, առավոտից իրկուն լապատկով փորելով, որ կովերին ու հավերին կերակրեն, որ կաթ ու մածուն ու ձու ստանան, որ ուտեն։ Մայրը առավտից բնականաբար անասուններով ու հավերով ա զբաղվում, աղջիկները դպրոց են գնում, որ էն քո ասած կրթությունից ստանա, որ վաղը գործազուրկ չլինեն, դպրոցն էլ կողքի գյուղում ա։ 21 տարեկան տղեն ընդունվել ա գյուղի սեփականատիրոջ մոտ, մալինայի ու թթի գործարանում (վարչապետի խորհրդին հետևելով) ու ստանում էտ գյուղի համար չտեսնված աշխատավարձ․ 100.000 դրամ: Էս միակ քեշ փողն ա, որ մտնում ա տուն, ու պիտի բոլոր էն ծախսերը որոնք քեշ են պահանջում, կատարվեն ․․․․ սկսած հոսանքի վարձից, վարելահողը ու տնամերձը ջրելու վարձից, վերջացրած երկու քույրերի համար ամենաշարքային ծախսերը, որ դպրոց գնան, գումարած պռակլատկեքը, օրինակի պարզության համար։ Ու սա շատ տարածված, ու շատ կոնկրետ օրինակ ա։

Տվայի ձեյստվիյա, բլյա ․․․․