Անարխիզմ

[Ուլուանա]

Անարխիզմի մասին կան շատ տարբեր կարծիքներ, վերջին ժամանակներս էլ նկատել եմ, որ ով ասես իրեն անարխիստ է «հռչակում»։ Գումարած սրան, անարխիզմը շատ դեպքերում բացասական երևույթ են համարում, հիմնականում՝ անարխիզմի մասին հեռու բարեկամից լսած լինողները։

Ի՞նչու են անարխիզմը համարում բացասական երևույթ։ Անարխիզմն ինչպե՞ս կարող է ազդել հասարակության վրա։

Էդ Ձեր ասած «հեռու բարեկամից լսածները» ամենայն հավանականությամբ անարխիզմը նույնացնում են անարխիայի հետ, որը հիմնականում գործածվում է ամենաթողության, անտերության ու անօրենության վիճակի հետ։ Օրինակ, հաճախ ենք ասում, որ մեր երկրում անարխիա է տիրում՝ նկատի ունենալով, որ ամենաթողություն է, ով ինչ ուզում անում է, մեկը մյուսի հաշվին է գործում ու ապրում, ոչ պատիժ կա, ոչ պատասխանատվություն։ Բայց որ խորանանք, շատ չեն սխալվում էդպես ընկալողները, քանի որ անարխիզմն էլ հասարակական կարգ է, որ ենթադրում է պարտադրված օրենքի, իշխանության, այսպես կոչված «վերին ատյանների» բացակայություն, ինչն էլ ակամա ասոցիացվում է նույն էդ ամենաթողության, անկարգության ու քաոսային վիճակի հետ։ Բնականաբար, ոչ ոք չի պատկերացնում, թե անարխիզմի դեպքում բոլոր մարդիկ պուպուշ են ու իրար հետ պուպուշավարի համագործակցելով՝ համընդհանուր արդարության, բարեկեցության ու խաղաղության մթնոլորտ են ապահովում առանց վերևից կառավարվելու ու որոշակի պահվածքի պարտադրանքի, ինչպես որ ակնկալվում է։ Ու իզուր չի, որ անարխիզմով առաջնորդվող հասարակություններ գործնականում գոյություն չունեն ու որպես այդպիսին՝ կարծեմ գոյություն չեն էլ ունեցել երբևէ, քանի որ անարխիզմն, ըստ էության, չի համապատասխանում մարդ արարածի բնույթին. մարդիկ հիմնականում հակված են կա՛մ ղեկավարելու, կա՛մ ղեկավարվելու. հավասար կարգավիճակով համագործակցությունն, իհարկե, շատ սիրուն է հնչում, բայց կյանքը ցույց է տալիս, որ իրականում այն պարզապես չի գործում. նման փորձերը վաղ թե ուշ դատապարտված են ձախողման։ Ես չեմ պատկերացնում, որ որևէ հասարակության մեջ կամ համայնքում անարխիզմը կարող է երկար գոյատևել։ Մարդիկ, իրենց բնույթից ելնելով, ուղղակի թույլ չեն տա էդպիսի բան։

Հ.Գ. Հուսով եմ՝ թեման քաղաքական քննարկման չի վերածվի, քանի որ հոգեբանության բաժնում է բացվել։