Գարեգին Նժդեհ. ազգային հերոսը ժամանակակից հայ կինոյում

[Tig]

Էս ֆիլմը դեռ իր նկարահանվելու սկզբից սկսեց ջուր քաշել, քանի որ ոչ ճիշտ մարդկանց էր հանձնարարված գործը: Ինչ վերաբերվումա էս հումորային հոլովակներին, ապա համաձայն եմ այն մարդկանց հետ ովքեր ասում են, որ նախ դա ֆիլմին է վերաբերվում ոչ թե Նժդեհին, երկրորդ դա չի կարող նսեմացնել Նժդեհին:

Մենակ մի ավելացում եմ ուզում անել ԵՊՀ դասախոսներից մեկի գրառումով էս թեմայի շուրջ՝
<<...Ցավն այն է, որ երբ շատերին հանդիմանում են նման մոնտաժներ սարքելու կամ տեղադրելու հարցում, պատասխանը հնչում է ոչ որպես՝ դրանք ուղղված են ֆիլմի քննադատմանը, այլ այսպիսի պատասխան են տալիս. <<Նժդեհը մեր հերոսն ա, բայց հո աստված չի՞ որ իրա վրով բոցեր չանենք>>, ու այսօրվա այդ բոց վառող շատ երիտասարդներ շատ մակերեսային են ընկալում լուրջ մարդկանց կողմից խորը իմաստ վերագրվող այդ երևույթը... նրանք բոցերի կարիք ունեն, ու Նժդեհի անունն է շոշափվում այդ բոցերում, դա է ինձ անհանգստացնում...>>

Ու սա երիտասարդության մոտ կարա դառնա սովորույթ, այսինքն մեծություններ ծաղրելը սովորական բան: Իմ տեսանկյունից էս ա խնդիրը, թէ չէ իրոք էս հոլովակների մեջ ոչ մի վատ բան չեմ տեսնում:

[Rhayader]

Լավ, մի նորմալ ռեժիսոր չկա՞ր տային նորմալ նիկո նկարահաներ: Արդեն մի քանի առիթ եղել է համոզվելու, որ Հրաչ Քեշիշյանը լավ ֆիլմ նկարելու վարպետություն չունի: Թե կինոյի աշխարհում էլ է բոլոր տեղերի պես, այսինքն ծանոթով:

Ֆիլմը ֆինանսավորել են Սաշիկի «Վալեքսն» ու Մաքսիմի «Քաջարանի պղնձամոլիբդենայինը», հետևություններ ինքդ արա:

[Lion]

Մոտեցումներս չեմ փոխել, բայց դե կրկնել էլ ամեն ինչ երևի իմաստ չունի: Ամեն մարդ թող ինքը որոշի, ոնց կվերաբերվի իր ազգի արժեքներին: Tig-ը վերջին պոստում շատ տեղին արտահայտվեց ու, ի հեճուկս ամեն ինչ "բարձր գաղափարական/տրամաբանական" տեսակետից կարծես թե ճիշտ ասող մարդկանց, ցույց տվեց իրական վտանգները:

Մի բան էլ ավելացնեմ - մեր ազգի մեծերին ծաղրելը մի տեսակ սովորություն է դարձել: Էդ երևի նրանից է, որ մենք հիմա հեշտ վիճակում չենք ու այս տեսակետից կարծես տրամաբանական դիրքորոշում է` եթե դուք այս ազգի մեծն եք ու ազգն այս վիճակում է... դուք էլ ինչ մեծ? Չգիտեմ ուրիշ ազգերի մոտ ոնց է: Կասկածում եմ, որ իրենց մոտ էլ է սենց, բայց թող ամեն ազգ իր խնդիրները լուծի, ես ուղղակի կուզենայի, որ մեր ազգի մեծերին ոտնատակ չտան, լինի դա Տիգրան Մեծը "էդի ինչ կայսրություն ուներ որ", Անդրանիկը` "ինքը Սարդարապատի օրերին Դսեղում էր", Վարդան Մամիկոնյանը` "ինքը պարզամիտ զինվոր էր" և նման տիպի այլ թեմաներով...

Մեծերին ծաղրելը, ոչ քննադատելը, մի տեսակ "առաջադիմական", իբր "լայնախոհ երևալու" իմիջի պես մի բան է դարձել - յանըմ տեսեք-տեսեք, էլի, մենք վեր ենք կանգնած այդ ամենից, մենք ընենց պարզամիտը չենք, որ էդ կտերը դրա մեծ լինելու կամ հերոսության մասին կուլ տանք, ինքը էն չի, ինչ ասում են... համ էլ ինքը զուգարան էր գնում

Թող ամեն մարդ իր արժեքը ստեղծի, ինքի անի-դնի այս ազգի համար, ոչ թե ուրիշներին նսեմացնելու միջոցով փորձի վեր բարձրանալ: Դժբախտաբար առաջինը դժվար է ու ոչ գայթակղիչ, իսկ երկրորդը` շատ գայթակղիչ է ու հեշտ...

[Տրիբուն]

...<<Նժդեհը մեր հերոսն ա, բայց հո աստված չի՞ որ իրա վրով բոցեր չանենք>>, ու այսօրվա այդ բոց վառող շատ երիտասարդներ շատ մակերեսային են ընկալում լուրջ մարդկանց կողմից խորը իմաստ վերագրվող այդ երևույթը... նրանք բոցերի կարիք ունեն, ու Նժդեհի անունն է շոշափվում այդ բոցերում, դա է ինձ անհանգստացնում...>>

Ու սա երիտասարդության մոտ կարա դառնա սովորույթ, այսինքն մեծություններ ծաղրելը սովորական բան: Իմ տեսանկյունից էս ա խնդիրը, թէ չէ իրոք էս հոլովակների մեջ ոչ մի վատ բան չեմ տեսնում:

Տիգ ջան, վաբշե տո ճիշտ են ասում, ու մեր մեջ ասած եթե նույնիսկ հենց իրեն՝ Նժդեհին են ծաղրում, շատ էլ լավ են անում, քանի որ Հայաստանում Նժդեհը ծաղրվում ա ամենաբարձր պետական մակարդակով: Եթե ամեն առիթով Հայաստանի ամենագռեհիկ ու թուրքից վերան թալանչիները Նժդեհի անունն են տաալիս, ջահելությանը ուրիշ բան չի մնում անել, բացի էտ անունը ծաղրելուց: Ամեն անգամ TV-ով Նժդեհի անունը լսելուց մազերս բիզ-բիզ են կանգնում, որորհետև հենց տենում եմ թե ում բերանից ա էտ անունը դուրս գալիս, անկախ ինձանից Նժդեհից եմ զզվում:

Մի հատ դու նայի մեր նժդեհական իշխող կուսակցության ցուցակին ու ասա, սրանից ավելի մեծ բոց պատկերացնու՞մ ես: Նժդեհը, որ սաղ լիներ ջահելների բոցերից հաստատ չէր նեղանա, բայց իրա անունը ամեն օր հոլովողների դեմքերն ու արածները որ տեսներ, ինքնասպանություն կգործեր:

[Lion]

Տրիբուն ջան, եթե էդ նույնիսկ տենցա, ոնց դու ես ասում... մենք իրավունք ունենք Նժդեհին ծաղրել?

[Տրիբուն]

Տրիբուն ջան, եթե էդ նույնիսկ տենցա, ոնց դու ես ասում... մենք իրավունք ունենք Նժդեհին ծաղրել?

Սկզբունքորեն մենք իրավունք ունենք ծաղրել ծանկացած բան, ու ինքներս էլ դառնալ ծաղրի առարկա:

Կոնկրետ իմ համար մեր էսօրվա պետությունը, իր ողջ արժեքային համակարգով, ներկայացման ձևով, էությամբ ու բովանդակությամբ, ինստիտուտներով, Նժդեհով, Տիգրանով, եկեղեցով, դպրոցով, կինոյով ու մնացած ամեն ինչով մի հատ մեծ ծաղրի առարկայա: Որ ուզում ես իմանաս, Նժդեհի մասին կինո նկարահանելու գաղփարը, էսօրվա «նժդեհականների» ժողովրդի գլխին սարքած խրախճանքի ֆոնի վրա արդեն նենց մի հատ ծաղր ա, որ դրա ֆոնի վրա ջահելների արած ինտերնետային կայֆերը աստվածային մանանայա:

[Տրիբուն]

Հեսա Նժդեհի սերունդը, որտեղ երկու որկրամոլ էտ սերունդին ոչխարի տեղ դրած աջ ու ձախ են քշում, ու կոչ են անում բարձր բառաչել՝ Նժդեհի փառահեղ ժառանգորդի ներս մտնելու պահին:

[Lion]

Սկզբունքորեն մենք իրավունք ունենք ծաղրել ծանկացած բան, ու ինքներս էլ դառնալ ծաղրի առարկա:

Կոնկրետ իմ համար մեր էսօրվա պետությունը, իր ողջ արժեքային համակարգով, ներկայացման ձևով, էությամբ ու բովանդակությամբ, ինստիտուտներով, Նժդեհով, Տիգրանով, եկեղեցով, դպրոցով, կինոյով ու մնացած ամեն ինչով մի հատ մեծ ծաղրի առարկայա: Որ ուզում ես իմանաս, Նժդեհի մասին կինո նկարահանելու գաղփարը, էսօրվա «նժդեհականների» ժողովրդի գլխին սարքած խրախճանքի ֆոնի վրա արդեն նենց մի հատ ծաղր ա, որ դրա ֆոնի վրա ջահելների արած ինտերնետային կայֆերը աստվածային մանանայա:

Պարզա, Տրիբուն ջան: Դե ինչ, թող ամեն մարդ ինքն իր ընտրությունն անի: Դու իրավունք ունես, դա քո իրավունքն է այդպես արտահայտվել կամ մտածել, թեև ես բնականաբար չեմ կիսում քո այդ տեսակետը:

[Malxas]

Ստյոպա Սաֆարյանի ֆեյսբուքյան էջից

Դժվար եմ պատկերացնում, թե մատին նման նակոլկա ունեցողը ինչպես կարող է լավ Նժդեհ խաղալ... Ինձ նաև հայտնի չեն տեղեկություններ, որ Նժդեհը մատին նակոլկա է ունեցել.... Դերասանի հարցազրույցի ու մատի նակոլկայի մակարդակը իրար բռնում են, բայց Նժդեհի կերպարը այդ ամենի հետ՝ ոչ...

[Tig]

Տիգ ջան, վաբշե տո ճիշտ են ասում, ու մեր մեջ ասած եթե նույնիսկ հենց իրեն՝ Նժդեհին են ծաղրում, շատ էլ լավ են անում, քանի որ Հայաստանում Նժդեհը ծաղրվում ա ամենաբարձր պետական մակարդակով: Եթե ամեն առիթով Հայաստանի ամենագռեհիկ ու թուրքից վերան թալանչիները Նժդեհի անունն են տաալիս, ջահելությանը ուրիշ բան չի մնում անել, բացի էտ անունը ծաղրելուց: Ամեն անգամ TV-ով Նժդեհի անունը լսելուց մազերս բիզ-բիզ են կանգնում, որորհետև հենց տենում եմ թե ում բերանից ա էտ անունը դուրս գալիս, անկախ ինձանից Նժդեհից եմ զզվում:

Մի հատ դու նայի մեր նժդեհական իշխող կուսակցության ցուցակին ու ասա, սրանից ավելի մեծ բոց պատկերացնու՞մ ես: Նժդեհը, որ սաղ լիներ ջահելների բոցերից հաստատ չէր նեղանա, բայց իրա անունը ամեն օր հոլովողների դեմքերն ու արածները որ տեսներ, ինքնասպանություն կգործեր:

Գնել ջան առաջին հայացքից լրիվ տրամաբանական ես ասում: Բայց երկրորդ հայացքից...
Հիմա փաստորեն եթե իշխանությունները վատն են նշանակում ա մենք էլ իրանց նման պիտի վատը դառնա՞նք կամ ջահելությանը խրախուսենք, որ վատը դառնա՞ն: Եթե պետական մակարդակով իշխանավորները ծաղր են մեր մեծերին ու ընդհանրապես պետությանն ու ազգին, ապա ի՞նչ, պիտի մենք էլ մեզ իրավունք վերապահենք ծաղրել էդ ամեն ի՞նչը:

Ճիշտ ա մի բան, որ էդ հոլովակներ սարքողների դեմքին թռնողներին պիտի ասվի՝ դե տղա ես գնա ՀՀԿ-ի դեմքին թռի, որ իրա գոյությամբ իսկ արդեն ծաղրա Նժդեհին ու մեզ: Ոչ թե ասել, որ իրանց արածը անմեղ գառի պահվածք ա նրանց համեմատ: Մեկով մյուսը արդարացնելը էդքան էլ ճիշտ չի:

[Տրիբուն]

Հիմա փաստորեն եթե իշխանությունները վատն են նշանակում ա մենք էլ իրանց նման պիտի վատը դառնա՞նք կամ ջահելությանը խրախուսենք, որ վատը դառնա՞ն: Եթե պետական մակարդակով իշխանավորները ծաղր են մեր մեծերին ու ընդհանրապես պետությանն ու ազգին, ապա ի՞նչ, պիտի մենք էլ մեզ իրավունք վերապահենք ծաղրել էդ ամեն ի՞նչը:

Եթե քո իշխանությունը, այսինքն «էլիտան» քո վզին փաթաթում ա արժեքային համակարգ, ու էտ արժեքային համակարգի մեջ փաթեթավովրած նաև ինքն ա քո վզին փաթաթվում, ապա քեզ այլ բան չի մնում անել, քան ծաղրել էտ արժեքային համակարգը: Ասեմ քեզ, սրանք դեռ ծաղիկներն են: Վաղը մյուս օրը մարդիկ, հիմնականում երիտասադրությունը (եթե Հայաստանում մարդ մնացած լինի) լուրջ իրան հարց ա տալու, թե ո՞վ էր վաբշե Նժդեհը ու էտ ինչի մասին էր ինքը տենց խոսում, երբ իրա արժեքներով սարքած երկրում մենք ապրում ենք խորը քաքի մեջ:

Երբեք մի մեղադրի սովորական ժողովրդին, հատկապես երիտասարդությանը: Եթե իրանք մի բան անում են, դրա համար հաստատ խորքային պատճառներ կան: Թեկուզ էտ պատճառներ քո կամ իմ համար կարող ա տենց ակնառու չլինեն:

Ճիշտ ա մի բան, որ էդ հոլովակներ սարքողների դեմքին թռնողներին պիտի ասվի՝ դե տղա ես գնա ՀՀԿ-ի դեմքին թռի, որ իրա գոյությամբ իսկ արդեն ծաղրա Նժդեհին ու մեզ: Ոչ թե ասել, որ իրանց արածը անմեղ գառի պահվածք ա նրանց համեմատ: Մեկով մյուսը արդարացնելը էդքան էլ ճիշտ չի:

Չեն թռնում ՀՀԿ-ի դեմքին, քանի որ էլի նժդեհական էլիտան, իրա պահվածքով, երիտասարդության մեջ սերմանել ա պադխալիմություն, փարիսեցիություն, ինչ-որ տեղ վախ, անվստահություն: Հա, ուղղակի ՀՀԿ դեմքին թռնողները քիչ են, բայց Նժդեհի դեմքին թռնելը անուղղակի ՀՀԿ դեմքին թռնել ա: Ու տենց էլ պիտի լիներ, Տիգ ջան, մի նեղվի:

Այնպես, որ, ապեր, պետք ա ոչ թե արդարացնել կամ դատապարտել ինչ-որ մեկի արածը, այլ պետք ա էտ արարքի պատճառները հասկանալ: Իսկ պատճառները հասկանալու դեպքում, գոնե իմ համար ես մի եզրակացության եմ գալիս - լավ են անում, դու դեռ մի բան էլ քիչ են անում:

[Շինարար]

Երբեք մի մեղադրի սովորական ժողովրդին:

Ապրես:

[Դավիթ]

Էհ, լավ ա էլի, եկեք Նժդեհի վրայով անցնենք, քանի որ մի քանի անկապ, ՀՀԿ-ից, իրա անունն են օգտագործում: Դա համարյա նույնը կլինի, որ կաթողիկոսին չսիրելով, Քրիստոսին ցեխը գցես: Ազգի հերոսներին չարժի կպնել, քանի որ իրանք գործով ու արյունով են ազգի շահերը պաշտպանել: ՈՒ եթե ժամանակի ընթասքում երիտասարդությունը չիմանա` Նժդեհն ով էր, ինչ եր արել, ուրեմն սխալ դաստիարակություն են ստացել, կամ էլ լակոտ մեծացել:

[Rhayader]

Էն երկիրը, որտեղ մարդն իրավունք չունի որևէ բան ծաղրել, անկախ նրանից, թե դա ինչ արժեք ունի, չունի խոսքի, խղճի, դավանանքի ազատություն: Եթե ինչ-որ գաղափար ընդունում ես առանց այն քննարկելու, ծաղրելու կամ ժխտելու իրավունքի, դու ֆանատիկ ես: Ֆանատիկի կարծիքը որևէ հարցի շուրջ հավաստի չի կարող համարվել, ոչ էլ հարգանքի է արժանի:

[Դավիթ]

Դե ես որպես ոչ ֆանատիկ եմ ասում, որ չարժի: Չեմ ասում կատեգորիկ ձևով պետք ա արգելվի: ՈՒղղակի խղճի հասկացողությունն էլ լավ բանա, Նժդեհը հաստատ արժանի չի ծագրանքի: