Հեռուստաեթերի մաքրման պահանջն ու առաջին արդյունքները
ՀՀ նախագահը պատասխանեց հայկական հեռուստաեթերի որոշ հակասոցիալական երևույթները փոխելու ուղղությամբ մոտ հարյուր մտավորականների ու հասարակական կազմակերպությունների կողմից ուղղած նամակին: Պատասխանում ասվում էր, որ ՀՀ նախագահին կից Հանրային խորհրդի ղեկավար Վազգեն Մանուկյանին հանձնարարվել է քննարկումների միջոցով հասկանալ, թե ինչպե՞ս կարելի է հասնել խնդրի լուծմանը:
Նախագահի պատասխանի վերաբերյալ առաջին արձագանքը խնդրի լուծման վերաբերյալ նրա վճռականության վերաբերյալ թերահավատությունն էր, որովհետև Հանրային խորհուրդը Հայաստանում դեռևս կայացած ինստիտուտ չէ, և շատ հավանական է, որ այլ թեմաների նման, այս թեման էլ քննարկումների արդյունքում ուղղակի «կթաղվի»:
Սակայն եթե նայենք այլ տեսանկյունից, ապա հարց է առաջանում. ուրիշ ի՞նչ ֆորմատով կարելի է լուծել հանրային լայն շերտերին անհանգստացնող այդ նուրբ խնդիրը, եթե ոչ Հանրային խորհրդի միջոցով: Չէ՞ որ Հանրային խորհրդում է հավաքված հասարակության մշակույթի, գիտության, հասարակական ոլորտի ակտիվի ծանրակշիռ մասը, ում կարծիքն արտացոլում է հասարակության մեծ մասի վերաբերմունքը հեռուստատեսությանը: Այսպիսով՝ նախագահի պատասխանի վերաբերյալ երկրորդ ռեակցիան ավելի դրական էր: Լավ է, որ կա առաջին քայլը, այսինքն՝ կա խնդրի կարևորության մասին գիտակցություն, իսկ մնացածը կախված է հասարակական ակտիվի ու նախագահի հետևողականությունից:
Բացի վերոնշյալից, հայկական հեռուստատեսության հակասոցիալական, հակապետական գործունեության կասեցմանն ուղղված քայլերի արդյունքում հանդիպեցինք մի շարք երևույթների, որոնց մասին եւս արժե խոսել:
Առաջին աչքի ընկնող երևույթն այն է, որ հայկական հեռուսատեսության քաղաքականությունից դժգոհ է հասարակության ինտելեկտուալ զանգվածի գերազանց մեծամասնությունը: Երբ հեռուստաեթերի վերաբերյալ նախագահին ուղղված նամակը ցուցադրում էինք հասարակությունում սոցիալական ստատուս ունեցող տարբեր մարդկանց ու կազմակերպությունների, չեղավ մեկը, ով կասեր, թե դժգոհ չէ հեռուստաընկերությունների բովանդակային քաղաքականությունից: Կային մարդիկ, ովքեր չցանկացան միանալ նամակին գործի բերումով կամ անձնավորված խնդիրների պատճառով, սակայն հայկական հեռուստատեսությունից դժգոհ էին բոլորը:
Արդյունքում կարող ենք ենթադրել, որ հեռուստատեսության հակասոցիալական ծրագրերը բարձր վարկանիշ ունեն հասարակության չկրթված, ոչ ինտելեկտուալ զանգվածի հաշվին, որոնց թիվն ավելի մեծ է, քան ինտելեկտուալ զանգվածինը: Այստեղից հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ պետք է հեռուստատեսության մշակութային ու սոցիալական քաղաքականությունը ենթարկվի չկրթված մեծամասնության պահանջներին միայն այն պատճառով, որ դա ձեռնատու է գովազդատուներին ու խոշոր բիզնեսին. իսկ բիզնեսին հետաքրքրում է միայն լսարանի քանակն ու իր ապրանքի վաճառքը:
Հեռուստատեսային գովազդների միջոցով խոշոր բիզնեսների դիկտատուրայի հարցը հասարակության սոցիալ-մշակութային կյանքի վրա խնդիր է ողջ աշխարհում, սակայն աշխարհի զարգացած հատվածում, ի տարբերություն մեզ, լուծումներ գտել են:
Երկրորդ երևույթը, որի վրա կցանկանայի ուշադրություն դարձնել, ի հայտ եկավ հեռուստաարտադրանքի վերաբերյալ նախագահին ուղղված բաց նամակի հրապարակումից հետո: Երբ նամակը տարածվեց գրեթե բոլոր լրատվամիջոցներով, հանրության արձագանքը, որը հիմնականում արտահայտվում էր սոցիալական ցանցերում նամակի տակ արվող մեկնաբանությունների տեսքով, բաժանվեց երկու մասի: Մեծ մասը խրախուսում էր հեռուստաեթերի մաքրմանն ուղղված կոչը, իսկ ավելի փոքր հատվածն ընդհանուր առմամբ համաձայն լինելով բարձրացված խնդիրների հետ, դեմ էին որոշակի դրույթներին: Այս երկրորդ խմբի մարդկանց պայմանականորեն կանվանեմ «հոռետեսներ», որովհետև նրանց մեծ մասը զբաղված էին միայն բարձրացված խնդիրը վարկաբեկող փաստերի փնտրտուքով:
Հայկական հեռուստաեթերի մաքրմանն ուղղված խնդրի բարձրացմանն ուղղված «հոռետեսների» հիմնական մեղադրանքն այն էր, որ երկրում կան շատ այլ խնդիրներ՝ ինչո՞ւ չեք խոսում այլ խնդիրներից և բարձրացնում եք հատկապես հեռուստաեթերի թեման: Մեզ առաջարկում էին զբաղվել, ասենք, օլիգարխներից մեկի կողմից սպաներին ծեծելու, սոցիալական խնդիրների, արտագաղթի և այլ թեմաներով: Հետաքրքական է, որ «հոռետեսները» նման կերպով են արձագանքում ցանկացած խնդրի բարձրացման դեպքում: Արդեն «բարի» ավանդույթ է դարձել. ինչ խնդրի մասին ուզում ես խոսի, կգտնվեն մարդիկ, ովքեր կմեղադրեն, թե ինչո՞ւ այլ խնդիրները թողած հենց դրանով ես զբաղվում, իսկ «այլ խնդիրն» ընտրվում էր ըստ իրենց սուբկեկտիվ վերաբերմունքի: Միևնույն ժամանակ այդ «հոռետեսները» որևէ հարցի լուծման ուղղությամբ որևէ քայլի չեն դիմում, բացի սոցիալական ցանցերում ու բլոգերում տարբեր մարդկանց ու երևույթների թեմայով մուննաթ գալուց: Մի խնդրի «թաղումը» այլ խնդիրների բարձրացման միջոցով մանիպուլացիայի վերաբերյալ դասագրքերի տարրական օրինակներից է, որը կոչվում է «թրոլինգ»:
Կա «հոռետեսների» մեկ այլ խումբ, որոնք հասարակությունում ունեն շատ ավելի բարձր ստատուս, քան ազատ ժամանակ սոցիալական ցանցերում մուննաթ եկողները: Այս երկրորդ տեսակի «հոռետեսեների» մեջ կան թերթերի խմբագիրներ, հրապարակախոսներ, բանաստեղծներ, լրագրողներ և այլն, որոնք ընդհանուր առմամբ հիմնվելով անտրամաբանական, զգացմունքային փաստարկների վրա, ամեն ինչ անում են, որպեսզի վարկաբեկեն հասարակության կողմից բարձրացված ցանկացած խնդիր, բացի այն թեմաներից, որոնց նկատմամբ հետաքրքրություն ունեն անձամբ իրենք կամ իրենց տերերը: Այս երկրորդ խմբի «հոռետեսները» հաղորդումներ են պատրաստում, հանդես են գալիս խմբագրականներով ու հոդվածներով, որտեղ ամեն ինչ անում են, հասարակության կողմից բարձրացված խնդիրն ու խնդիրը բարձրացողներին վարկաբեկելու համար: Միևնույն ժամանակ նրանք հանդես են գալիս հանրության խնդիրներով անհանգստացած մարդկանց դիմակներով:
Հեռուստաընկերությունների հակասոցիալական քաղաքականությանն ուղղված քննադատությունների մեկ այլ խմբի մեղադրանքն այն էր, թե ինչո՞ւ եք դիմել հատկապես նախագահին: Չեմ կարծում, որ այս թեման բարձրացողների մեծ մասը նույնպես այս հարցում անշահախնդիր էին, որովհետև նամակում օրենսդրական փոփոխությունների առաջարկ կար, իսկ ո՞ւմ կարելի էր դիմել օրենսդրական փոփոխությունների թեմայով, եթե ոչ Ազգային ժողովում ամենամեծ թվով պատգամավորներ ունեցող կուսակցության ղեկավարին: Բացի այդ, հանրապետության ղեկավարը հեռուստատեսության որակական փոփոխությունների հորդորով մի քանի անգամ հանդես է եկել, ինչը նշանակում է, որ նա «թեմայի մեջ է»:
Ամփոփելով հայկական հեռուստատընկերությունների որոշ մասի հակապետական քաղաքականության դեմ պայքարի առաջին փուլը, կարող ենք եզրակացնել, որ երկրում առկա է անառողջ ու իռացիոնալ դիսկուրս ոլորտ, որը տեղեկատվական դաշտում արգելում է խնդիրների լուծմանն ուղղված գրեթե ցանկացած գործընթաց: Հոսով ենք, որ հեռուստաեթերի «մաքրումը», որի առաջին հաջող քայլը նախագահի արձագանքն էր, կօգնի նաև առողջացնել հասարակական դիսկուրսի ոլորտը:
Վահրամ ՄԻՐԱՔՅԱՆ
Մեջբերել
Tig-ի խոսքերից
Հայկականներից մենակ մեկ-մեկ էդ ալիքն էի նայում, աչքիցս ընկավ:
Լոխ մունք ենք, մնացածը` լոխ են...
Էջանիշներ