Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Վիշապ]

Օրինակ ես քեզ առաջարկում եմ աջակցել այն Ժիրոյին, որին երկու օր առաջ «պաշտպանում» էիր:
Կամ փորձել կապ հաստատել «Ազատ դեմոկրատների» հետ ու տեսնել, թե ինչ են նպատակադրված անել:
Ծայրահեղ դեպքում Թևոն ու ժառանգները կան ու կան:
Կարապետիչն էլ՝ վրադիր:

Ապեր, դե Ժիրոն էդքան հաճախ չի «show up» լինում, «Ազատ դեմոկրատներին» չեմ ճանաչում, իմ սիրած Թևոն էլ շաբաթը մի անգամ ընդհամենը հերթական հոդվածն է գրում Լևոնի մասին… Կարապետիչին ե՞րբ ես վերջին անգամ տեսել… Մնում են ժառանգները Բայց մեկ ա Սերժի չափ ոչ մեկ «show up» չի լինում, այնպես որ Հառա՜չ, Հայաստան:
Փաստորեն «ակտիվ լինել» նշանակում է մտնել ինչ–որ կուսակցություն ու քաղաքական «դվիժենիներ» անել։ Ապեր, ես արդեն վաղուց ընտրել եմ իմ մասնագիտությունը ու հասել եմ ոչ քիչ հաջողությունների, այնպես որ դու ավելի լավ է ինքդ տես ինչ ես անում։ Show must go on!

[Chuk]

Ապեր, դե Ժիրոն էդքան հաճախ չի «show up» լինում, «Ազատ դեմոկրատներին» չեմ ճանաչում, իմ սիրած Թևոն էլ շաբաթը մի անգամ ընդհամենը հերթական հոդվածն է գրում Լևոնի մասին… Կարապետիչին ե՞րբ ես վերջին անգամ տեսել… Մնում են ժառանգները Բայց մեկ ա Սերժի չափ ոչ մեկ «show up» չի լինում, այնպես որ Հառա՜չ, Հայաստան:
Փաստորեն «ակտիվ լինել» նշանակում է մտնել ինչ–որ կուսակցություն ու քաղաքական «դվիժենիներ» անել։ Ապեր, ես արդեն վաղուց ընտրել եմ իմ մասնագիտությունը ու հասել եմ ոչ քիչ հաջողությունների, այնպես որ դու ավելի լավ է ինքդ տես ինչ ես անում։ Show must go on!

Հա, ապեր, դու քո մասնագիտությունն ընտրել ես ու դրա մեջ պարփակվել ես: Դու պատկերացնում ես, որ քաղաքացիական ակտիվությունը նշանակում ա անձնական շահ: Ու հենց էդտեղ էլ քո ու իմ աշխարհայացքների բախումն ա, գլոբալ հակասությունները:

Որտև ես ու իմ նման հազարավոր մարդիկ էլ են ընտրել իրենց մասնագիտությունն ու ոչ քիչ հաջողությունների հասել, բայց էլի պայքարում ենք, ոչ թե մեր անձնական բարեկեցությունն ավելացնելու համար, այլ օրինական պետության հասնելու համար: Իհարկե օրինական պետություն կնշանակի, որ մեր անձնական բարեկեցությունն էլ ա ավելանում, որովհետև երբ քո իրավունքները պաշտպանված են, ապա դա քո համար ձեռնտու ա, օգտակար ա: Բայց սա էն անձնական բարեկեցությունը չի, ինչն, ըստ երևույթին դու ես պատկերացնում:

Ու քաղաքացիական գիտակցություն ասածը էդ գլոբալ օրինական դաշտի ձևավորմանը նպաստելն ա, ոչ թե սեփական խնդիրները լուծելը: Սեփական խնդիրները մեզնից ամեն մեկն էլ ունակ ա լուծել ու համենայն դեպս առայժմ վատ չի լուծում:

Ակտիվ լինել չի նշանակում մտնել ինչ-որ կուսակցության մեջ, այլ նշանակում ա ինչ-որ քայլեր անել, որը կարող ա, հնարավորություն ունի ինչ-որ չափով նպաստել օրինական դաշտի, գլոբալ օրինական դաշտի ձևավորմանը: Դա մենք, մեկը ես, տեսնում եմ ՀԱԿ-ի հրապարակային միջոցառումներին մասնակցելու մեջ, էն մյուսը տեսնում ա կրպակատերերի կողքին կանգնելու մեջ, երրորդը տեսնում ա Թեղուտի համար պայքարելու մեջ, չորրորդը տեսնում ա օտարալեզու դպրոցների մեջ պայքարելու մեջ, հինգերորդը դեմ ա կանգնում կինո Մոսկվայի ամառային դահլիճը քանդելուն ու էսպես շարունակ:

Էն մարդիկ, ովքեր ուզում են ինչ-որ բան անել, գտնում են ինքնադրսևորման ձևը:
Ովքեր որ պատրաստ չեն, հազար ու մի պատճառ են բերում՝ էլ Լևոնը քխ ա, էլ ԱԺ, էլ կուտ, էլ չգիտեմ ինչ... էդ բոլոր բացատրությունները ծիծաղելի են իմ համար:
Ես կհարգեմ բոլոր էն մարդկանց, ովքեր պարզ ճակատով կհայտարարեն, որ երկրի առկա վիճակն իրանց ձեռ ա տալիս, հետևաբար իրանք պայքարելու պատճառ չեն տեսնում:

[Վիշապ]

Հա, ապեր, դու քո մասնագիտությունն ընտրել ես ու դրա մեջ պարփակվել ես: Դու պատկերացնում ես, որ քաղաքացիական ակտիվությունը նշանակում ա անձնական շահ: Ու հենց էդտեղ էլ քո ու իմ աշխարհայացքների բախումն ա, գլոբալ հակասությունները:

Որտև ես ու իմ նման հազարավոր մարդիկ էլ են ընտրել իրենց մասնագիտությունն ու ոչ քիչ հաջողությունների հասել, բայց էլի պայքարում ենք, ոչ թե մեր անձնական բարեկեցությունն ավելացնելու համար, այլ օրինական պետության հասնելու համար: Իհարկե օրինական պետություն կնշանակի, որ մեր անձնական բարեկեցությունն էլ ա ավելանում, որովհետև երբ քո իրավունքները պաշտպանված են, ապա դա քո համար ձեռնտու ա, օգտակար ա: Բայց սա էն անձնական բարեկեցությունը չի, ինչն, ըստ երևույթին դու ես պատկերացնում:

Հակասական մտքեր ես արտահայտում. Ասում ես՝ քաղաքացիական ակտիվությունը չի նշանակում անձնական շահ, բայց այն ի վերջո բերում է անձնական բարեկեցության։ Ես համաձայն եմ, որ օրինական պետությունը և պաշտպանված իրավունքները համընդհանուր շահեր են և յուրաքանչյուրը կարող է սեփական շահը տեսնել այդ ընդհանուրի մեջ, եթե իր աշխարհայացքը դա թույլ է տալիս։ Համաձայն չեմ քո ենթադրությունների հետ իմ պատկերացումների վերաբերյալ։

Ու քաղաքացիական գիտակցություն ասածը էդ գլոբալ օրինական դաշտի ձևավորմանը նպաստելն ա, ոչ թե սեփական խնդիրները լուծելը: Սեփական խնդիրները մեզնից ամեն մեկն էլ ունակ ա լուծել ու համենայն դեպս առայժմ վատ չի լուծում:

Այստեղ լիքը նրբություններ կան, և ես կդժվարանամ դրանք ձևակերպել համապատասխան ակադեմիական գիտելիքներ չունենալու պատճառով, բայց փորձեմ թերևս մի երկու բառով. Սեփական խնդիրները կարող են ընդհանուր եզրեր ունենալ գլոբալ խնդիրների հետ, կարող են և չունենալ։ Օրինակ 50000 դրամանոց խախտման դիմաց վարորդը համաձայնության է գալիս ՃՈ տեսուչի հետ 10000 դրամանոց խախտում արձանագրելու համար և 5000 լրացուցիչ վճարում է տեսուչին։ Արդյունքում վարորդն ու տեսուչը լուծում են սեփական խնդիրները, իսկ գլոբալ խնդիրը՝ խախտումների հաճախականությունը դրանից չի պակասում։ Հարց՝ ի՞նչն է ստիպելու վարորդին ու տեսուչին ակտիվացնել իրենց քաղաքացիական գիտակցությունը և գործել օրինական դաշտում։ Մի՞թե քաղաքացիական գիտակցությունը կստիպի ճանապարհային ոստիկանին բավարարվել 150000 դրամ աշխատավարձով հանուն գլոբալ խնդիրները լուծելու իսկ վարորդին կստիպի հրաժարվել գայթակղությունից և իր բյուջեյից տալ օրինական պահանջվող գումարը՝ դրա կեսի կամ կեսիկեսի փոխարեն, հանուն գլոբալ խնդիրները լուծելու։ Այսինքն գլոբալ խնդիրը լուծելու համար քաղաքացիական ակտիվությունը որպես նախապայման համարելը պարզունակ մոտեցում է, նման խնդիրները լուծվում են լրացուցիչ վերահսկողական մեխանիզմներ ու հանգույցներ ավելացնելով, տեսուչների աշխատավարձերը վերանայելով, համապատասխան արտոնություններ ու պատժաչափեր սահմաներով և այլն, և լուծում են պրոֆեսիոնալները և ոչ թե ակտիվ զանգվածը։ Իսկ զանգվածներին ակտիվացնելը հանուն գլոբալ խնդիրների լուծման դա ուտոպիաների շարքից է, եթե դու զանգվածների սեփական շահերը ցույց չես տալիս։ Այնպես որ վերացական բաներ ես ասում, զուտ ինձ համոզելու, որ Լևոնի շուրջը հավաքվածները իրենց անձնական շահերը թողած գլոբալ խնդիրներ են ուզում լուծել ու իրենց էնտուզիազմի ձեռը կրակն են ընկել։ Եթե դու օբյեկտիվ լինես, ապա կնկատես, որ այդ հավաքվածների մեծ մասը անձնական խնդիրներ ունեն (որոնք իհարկե ընդհանուր խնդիրներ են) ու իրենց խնդիրների լուծումը տեսնում են «Լևոն Նախագահ» պրիզմայով։ Ես դեռևս չեմ խոսում ֆանատների մասին, որովհետև սա այլ կատեգորիա է։

Ակտիվ լինել չի նշանակում մտնել ինչ-որ կուսակցության մեջ, այլ նշանակում ա ինչ-որ քայլեր անել, որը կարող ա, հնարավորություն ունի ինչ-որ չափով նպաստել օրինական դաշտի, գլոբալ օրինական դաշտի ձևավորմանը: Դա մենք, մեկը ես, տեսնում եմ ՀԱԿ-ի հրապարակային միջոցառումներին մասնակցելու մեջ, էն մյուսը տեսնում ա կրպակատերերի կողքին կանգնելու մեջ, երրորդը տեսնում ա Թեղուտի համար պայքարելու մեջ, չորրորդը տեսնում ա օտարալեզու դպրոցների մեջ պայքարելու մեջ, հինգերորդը դեմ ա կանգնում կինո Մոսկվայի ամառային դահլիճը քանդելուն ու էսպես շարունակ:

Ես չեմ թերագնահատում հասարակական շարժումների դերը, բայց ոչ էլ ուզում եմ գերագնահատել։ Հասարակական շարժումը, եթե բացի հայտարարություններից ու հավաքներից այլ ազդեցիկ լծակներ (ֆինանսական, ուժային) չունի, ապա ընդհամենը հասարակական հնչողություն է տալիս խնդիրներին, որից որևէ դրական գործընթաց կարող է և չսկսվել էլ, եթե դրանց լուծումը հակասության մեջ է մտնում ֆինանսական և ուժային լծակներ ունեցողների շահերի հետ։ Թեղուտի օրինակը կամ կրպակատերերի օրինակները վառ օրինակներ են։ Այսինքն փողոցում մարդաքանակ ապահովելը որպես խնդիրներ լուծելու միջոց, կարծում եմ ևս պարզ մոտեցում է։ Մյուս կողմից էլ եթե նայենք հասարակական շարժումներին մասնակցողների սպեկտրը, ապա էնտեղ կտեսնենք մի սոցիալական շերտ (ասենք շփվելու ցանկություն ունեցող երիտասարդներ, հաստատվել ցանկացող իրավաբաններ և այլն), բողոքող կրպակատերերը մեկ այլ սոցիալական շերտեր են, կինո Մասկվայի ամառային դահլիճը քանդելուն դեմ արտահայտվողները այլ շերտ են, և բնավ պարտադիր չի որ մի վատ բանի դեմ պայքարողը մեկ այլ վատ բանի դեմ էլ է պայքարում։ Այսինքն ասել, թե քաղաքացիական ակտիվությունը գլոբալ խնդիրեր է լուծում, պարզ մոտեցում է, հասարակությունը շերտավորված է, և ամեն շերտ ունի իր լոկալ խնդիրները։ Իսկ լոկալ խնդիրները ընդհանրացնելու մեխանիզմները այդքան պարզ չեն, և չեն արտահայտվում զուտ փողոց դուրս գալու և մարդաքանակ ապահովվելու միջոցով։

Էն մարդիկ, ովքեր ուզում են ինչ-որ բան անել, գտնում են ինքնադրսևորման ձևը:
Ովքեր որ պատրաստ չեն, հազար ու մի պատճառ են բերում՝ էլ Լևոնը քխ ա, էլ ԱԺ, էլ կուտ, էլ չգիտեմ ինչ... էդ բոլոր բացատրությունները ծիծաղելի են իմ համար:
Ես կհարգեմ բոլոր էն մարդկանց, ովքեր պարզ ճակատով կհայտարարեն, որ երկրի առկա վիճակն իրանց ձեռ ա տալիս, հետևաբար իրանք պայքարելու պատճառ չեն տեսնում:

Կներես, բայց քո ասածները ինձ՝ միջին մտավոր ունակությունների տեր մարդուս մակերեսային են թվում։ Դու, ինչպես և ՀԱԿ–ը «պայքար» հասկացությունը շատ պրիմիտիվ եք ներկայացնում և միևնույն ժամանակ շատ վերացական։

[Chuk]

Հակասական մտքեր ես արտահայտում. Ասում ես՝ քաղաքացիական ակտիվությունը չի նշանակում անձնական շահ, բայց այն ի վերջո բերում է անձնական բարեկեցության։

Հիմա խառն եմ, մնացածը հետո կկարդամ: Էսքանի մասին: Ուշադիր կարդա եղբայր: Ես վստահ եմ, որ քո մտավոր ունակությունները բավական բարձր են ու կթույլատրեն ուշադիր կարդալու դեպքում հասկանալ իմ գրածը ու տեսնել, որ հակասություն չկա:

[dvgray]

Հիմա մլիցա չկա, միլիցիոներները սովետական տարիներին էին, հիմա ոստիակն էն կոչվում.

Սովորած ոստիկան ասելով նկատի ունեմ Ոստիկանության ակադեմիան ավարտած և իրավաբանական կրթությամբ ոստիկաննա.
Ոչ միայն ոստիկանները այլ ընդհանրապես ցանկացած մարդ, սովորելուց չի "փչանում"

Հ.Գ. Ես մի բան չեմ հասկանում, ինչիա ժողովրդի մոտ ոստիկանի անունը արժեզրկվել?

Հայաստանում - մլիցա ա, կամ մենթ-
կարաս անունները բարոննր դնես, կամ դուքսեր: դրանից իրանք չեն ազնվանա, միայն էտ ազնվական բառերը կարժեզրկվեն: ինչ էլ լինում է Հայաստանում: ամեն ինչ արժեզրկվում է: ինչին կպնում են, դառնում է կեղտ:

Հ.Գ. իսկ ժողովուրդն էլ ԸՆԳԵՐ ա, ոչ թե "պարոն" , կամ "աղա՛, կան "ձերտ մեծություն" և այլն : մի 90 տարի առաջվանից էտ ազնիվ "ընկեր" բառը կեղտոտվեց արդեն, հերիք ա, մյուս բառերին պետք ա հանգիստ թողնել:

[Chuk]

Վիշապ ջան, մի փոքր ազատ ժամանակ գտա, որն ինձ կթույլատրի կարդալ քո գրառումն ու արձագանքել:

Հակասական մտքեր ես արտահայտում. Ասում ես՝ քաղաքացիական ակտիվությունը չի նշանակում անձնական շահ, բայց այն ի վերջո բերում է անձնական բարեկեցության։ Ես համաձայն եմ, որ օրինական պետությունը և պաշտպանված իրավունքները համընդհանուր շահեր են և յուրաքանչյուրը կարող է սեփական շահը տեսնել այդ ընդհանուրի մեջ, եթե իր աշխարհայացքը դա թույլ է տալիս։ Համաձայն չեմ քո ենթադրությունների հետ իմ պատկերացումների վերաբերյալ։

Ինչպես նախորդ գրառմանս մեջ գրել էի, վստահ եմ, որ դու խելացի մարդ ես ու գրառումս ուշադիր կարդալու դեպքում կտեսնեիր, որ որևէ հակասություն իմ գրածում չկա: Ինչևէ: Չսպասելով քո ուշադիր կարդալուն գրեմ առավել առարկայական, առանց ակնարկների, որովհետև ես պարզ մարդ ու իմ մտածածն ասելուց չեմ խորշում, եթե իմ մտածածը ակնհայտ ու կոպիտ վերաբերմունք չի, ինչն այս դեպքում ուղղակի այդպես չէ: Ես գրել էի. «բայց էլի պայքարում ենք, ոչ թե մեր անձնական բարեկեցությունն ավելացնելու համար, այլ օրինական պետության հասնելու համար: Իհարկե օրինական պետություն կնշանակի, որ մեր անձնական բարեկեցությունն էլ ա ավելանում, որովհետև երբ քո իրավունքները պաշտպանված են, ապա դա քո համար ձեռնտու ա, օգտակար ա»: Ի՞նչ ա սա նշանակում: Սա նշանակում ա բառացիորեն հետևյալը. իմ ու իմ նման հազարավոր ուրիշների պայքարի նպատակը ամսական հավելյալ 1000 (կամ այլ թիվ) դոլար ստանալը չի, իմ ու իմ նման հազարավոր ուրիշների պայքարի նպատակը նոր մեքենա ձեռք բերելը չի, իմ ու իմ նման հազարավորների պայքարը որևէ վարչական պաշտոնի հասնելը չի, իմ ու իմ նման հազարավոր ուրիշների պայքարի նպատակը մեր նյութական միջոցները որևէ կերպ բարելավելը չի:

Այլ հարց է, որ կա հնարավորություն, որ օրինական պետության դեպքում հնարավոր է, որ մեր նույն աշխատանքը, որը կատարում ենք այսօր ու նպատակ չունենք փոխելու, կարող է ավելի լավ, ավելի շատ վարձատրվել: Բայց կրկնում եմ. մեր նպատակը դա չի, դա կարող է լինել միայն ու միայն հետևանք: Ավելին, քանի որ մեր մեծամասնությունը բավական իրատես մարդիկ են, բոլորն էլ հասկանում են, որ իշխանափոխությունից հետո կյանքը մեղմ ասած դրախտ չի դառնալու, յուրաքանչյուր քաղաքացու ամսական եկամուտը, ապրելակերպը երկար ժամանակ մնալու է նույնպիսին, ավելին, կա հնարավորություն վատանալու, կախված թե փոփոխությունը ինչ կերպ կլինի: Խնդիրը շատ պարզ է: Մենք ընդամենը ուզում ենք լինել օրենքով պաշտպանված: Մենք ուզում ենք, որ եթե գոնե ոչ մենք, ապա գոնե մեր զավակները (կամ ապագա զավակները) լինեն օրենքով պաշտպանված: Մենք ուզում ենք ապրել մի երկրում, որտեղ որևէ պետական մարմնում աշխատանքի են ընդունում ոչ թա նախարարի հորողբոր տղու հարևանի հարսին, այլ այն մասնագետին, ով ունի համապատասխան կրթություն, գիտելիք, հմտություն ու մրցույթով հաղթում է, մենք ուզում ենք, որ ոչ թե ճանապարհային ոստիկանի՝ քաղաքացուն անտեղի կանգնեցնելու դեպքում այդ քաղաքացին կարողանա իր անմեղությունը ապացուցել կամ փող մուծել, այլ որ ճանապարհային ոստիկանը քաղաքացուն անտեղի չկանգնեցնի ու էսպես շարունակ:

Սրանք բոլորը վերջին հաշվով անձնական ու հասարակական շահ են: Այո՛, բոլորս շահելու ենք դրանից, այդ թվում՝ ես: Բայց իմ պայքարը, իմ նման հազարավորների պայքարը նրա համար չի, որ իմ համար լավ լինի, կողքինի համար ոնց լինի՝ էնպես մնա: Մեր պայքարը առանձնահատուկ բարեկեցության, տարբերվող անձնական շահի համար չի, մեր սեփական եսի համար չի:

Դու ասում ես, որ համաձայն չես իմ՝ քո մասին պատկերացումների հետ: Քավ լիցի. ես ոչ դատավոր եմ, ոչ սուրբ եմ, ոչ Աստված եմ, ոչ էլ էնպիսի մարդ եմ, որ կարող եմ որոշել քո պատկերացումները, դատավճիռ իրականացնել, եզրափակել, վճռել: Ես ընդամենը հայտնում եմ իմ տպավորությունը: Եթե սխալվում եմ, ապա ներողություն: Բայց ես նաև անհատ եմ, ով ունի իր շուրջն եղածը վերլուծելու իրավունք: Ու ես վերլուծում եմ: Ես չեմ մոռանում քո որոշ գրառումներ, քո որոշ մեղադրանքներ: Ես հիշում եմ որ դու ինձ ու իմ որոշ պայքարող ընկերների մեղադրում էիր, որ իբր մենք «պաշտոնի» համար կամ նման այլ պատճառով ենք պայքարի մեջ, դրանով խորագույնս վիրավորելով մեզ, որովհետև մեր պայքարի միակ մոտիվացիան վերևումս շարադրածն է: Ահա, ուրեմն, ես հիշում եմ դա ու համադրում եմ քո այլ գրառումների հետ, ու հետևցնում եմ, որ քո կարծիքով նման պայքարի մեջ մտնել կարելի է անձնական բարեկեցության համար, կոնկրետ, միայնակ ինչ-որ շահ ստանալու համար, դա կլինի լավ աշխատանք, պաշտոն, հավելյալ գումար, թե ինչ, էական չէ:

Էն, որ ամեն մեկս էլ շահի համար ենք պայքարում, ակնհայտ է: Բա ուրի՞շ ինչի համար պետք է պայքարենք, եթե ոչ շահի: Հո չեմ գնալու իմ վնասի համար պայքարեմ: Հո չեմ գնալու ինչ-որ մի բան կորցնելու համար պայքարել: Բայց ստեղ ներանձնական շահի խնդիր չի, այլ համընդհանուր շահի, երկրում օրինականության հաստատման, օրենքի իշխանություն մտնելու: Ավելին, ես շահած դուրս կգամ անգամ այն պարագայում, եթե այդ օրինականության հաստատումից հետո կորցնեմ աշխատանքս ու իմ տեղը գա ինձնից ավելի արժանավորը, ով իմ արած գործն ավելի լավ է անում: Որտև իսկական շահը դա է. երբ ամեն ինչ արդարության ու օրինականության շրջանակում է:

Կարծում եմ, որ այսքանով պետք է որ հասկանալի լինի, որ իմ գրածում որևէ հակասություն չկար: Կարծում եմ, պետք է հասկանալի լիներ, թե ինչու էի գրել ու ինչ նկատի ունեի ասելով. «ոչ թե մեր անձնական բարեկեցությունն ավելացնելու համար, այլ օրինական պետության հասնելու համար: Իհարկե օրինական պետություն կնշանակի, որ մեր անձնական բարեկեցությունն էլ ա ավելանում, որովհետև երբ քո իրավունքները պաշտպանված են, ապա դա քո համար ձեռնտու ա, օգտակար ա»:

Այս հատվածին արձագանքելս համարում եմ բավարար, հուսով, որ նորից անդրադառնալու կարիք չի ծագի:

Այստեղ լիքը նրբություններ կան, և ես կդժվարանամ դրանք ձևակերպել համապատասխան ակադեմիական գիտելիքներ չունենալու պատճառով, բայց փորձեմ թերևս մի երկու բառով. Սեփական խնդիրները կարող են ընդհանուր եզրեր ունենալ գլոբալ խնդիրների հետ, կարող են և չունենալ։ Օրինակ 50000 դրամանոց խախտման դիմաց վարորդը համաձայնության է գալիս ՃՈ տեսուչի հետ 10000 դրամանոց խախտում արձանագրելու համար և 5000 լրացուցիչ վճարում է տեսուչին։ Արդյունքում վարորդն ու տեսուչը լուծում են սեփական խնդիրները, իսկ գլոբալ խնդիրը՝ խախտումների հաճախականությունը դրանից չի պակասում։ Հարց՝ ի՞նչն է ստիպելու վարորդին ու տեսուչին ակտիվացնել իրենց քաղաքացիական գիտակցությունը և գործել օրինական դաշտում։ Մի՞թե քաղաքացիական գիտակցությունը կստիպի ճանապարհային ոստիկանին բավարարվել 150000 դրամ աշխատավարձով հանուն գլոբալ խնդիրները լուծելու իսկ վարորդին կստիպի հրաժարվել գայթակղությունից և իր բյուջեյից տալ օրինական պահանջվող գումարը՝ դրա կեսի կամ կեսիկեսի փոխարեն, հանուն գլոբալ խնդիրները լուծելու։ Այսինքն գլոբալ խնդիրը լուծելու համար քաղաքացիական ակտիվությունը որպես նախապայման համարելը պարզունակ մոտեցում է, նման խնդիրները լուծվում են լրացուցիչ վերահսկողական մեխանիզմներ ու հանգույցներ ավելացնելով, տեսուչների աշխատավարձերը վերանայելով, համապատասխան արտոնություններ ու պատժաչափեր սահմաներով և այլն, և լուծում են պրոֆեսիոնալները և ոչ թե ակտիվ զանգվածը։ Իսկ զանգվածներին ակտիվացնելը հանուն գլոբալ խնդիրների լուծման դա ուտոպիաների շարքից է, եթե դու զանգվածների սեփական շահերը ցույց չես տալիս։ Այնպես որ վերացական բաներ ես ասում, զուտ ինձ համոզելու, որ Լևոնի շուրջը հավաքվածները իրենց անձնական շահերը թողած գլոբալ խնդիրներ են ուզում լուծել ու իրենց էնտուզիազմի ձեռը կրակն են ընկել։ Եթե դու օբյեկտիվ լինես, ապա կնկատես, որ այդ հավաքվածների մեծ մասը անձնական խնդիրներ ունեն (որոնք իհարկե ընդհանուր խնդիրներ են) ու իրենց խնդիրների լուծումը տեսնում են «Լևոն Նախագահ» պրիզմայով։ Ես դեռևս չեմ խոսում ֆանատների մասին, որովհետև սա այլ կատեգորիա է։

Պարզ է, կասեի ակնհայտ ճշմարտություն, որ այդ ակտիվ զանգվածը չի, որ հարկադրելու է վարորդին կաշառք չտալ, իսկ ոստիկանին՝ չվերցնել:

Նաև ակնհայտ ճշմարտություն է, որ ոստիկանների կաշառք վերցնելը իշխանությունների վերնախավին հայտնի է, բայց առայժմ միջոցներ ձեռք չեն առնվել: Ինչու՞ ձեռք չեն առնվել: Որովհետև ևս մեկ ակնհայտ ճշմարտություն է, որ ոստիկանները կաշառք վերցնելով բաժին են հանում իրենց վերադասներին, սրանք իրենց վերադասներին, սրանք իրենց... ու ակնհայտ է, որ «իշխողներին» սա ձեռք է տալիս, որովհետև առավել շահագրգռված են սեփական շահով՝ այլ կերպ ասած իրենց տուն լրացուցիչ փող տանելով, հարստություն դիզելով, քան երկրի շահով, պետական բյուջեն լցնելով, երկրի վիճակը լավացնելով:

Ուրեմն ո՞րն ա ելքը: Սպասելը, թե ե՞րբ ա աչքները կշտանալու:
Կարծում եմ, որ ևս մեկ ակնհայտ ճշմարտություն ա, որ երբեք էլ չի կշտանալու:

Ուրեմն պետք է ազդել դրա վրա:
Կարծում եմ, որ ևս մեկ ակնհայտ ճշմարտությւոն ա, որ իհարկե պետք ա:

Ո՞վ պետք ա ազդի:
Կարծում եմ, որ ևս մեկ ակնհայտ ճշմարտություն ա, որ չկա այլ մեկը, քան ժողովուրդն է, որ պետք է ազդի:

Իսկ ո՞ր պարագայում կազդի:
Կարծում եմ, որ կարևորագույն ու առանցքային ակնհայտ ճշմարտություն ա, որ ժողովուրդը կարող ա ազդի միայն կազմակերպված լինելու, իրապես քաղաքացիական գիտակցություն ունենալու դեպքում:

Ու ակամա ստացվում ա, որ ՄԻԱՅՆ քաղաքացիական հասարակությունն ա, որ կարող ա փոխի իրավիճակն ու հարկադրի վարորդին կաշառք չտալ, ոստիկանին՝ չվերցնել: Որովհետև ակնհայտ ճշմարտություն ա, որ հասել ենք մի վիճակի, որ միայն քաղաքացիական հասարակության ճնշման ներքո ա հնարավոր, որ պրոֆեսիոնալները մշակեն էդ ամեն ինչի դեմն առնելու քաղաքականություն: Քաղաքականություն, որի մեջ կարող են մտնել ճանապարհային ոստիկանների աշխատավարձերի վերահաշվարկն ու ավելացումը, տուգանքների վերանայումն ու պակասեցումը, կաշառակերներին ու կաշառատուներին հայտնաբերելու լուրջ քայլերն ու պատժուները և այլն, և այլն, և այլն:


Ու ստացվում է, որ հակառակը, պարզունակություն է կարծելը, թե քաղաքացիական գիտակցություն բացի որևէ բան կա, որը կարող է փոխել իրավիճակը: Որովհետև միայն քաղաքացիական գիտակցությունն ա, որ կարող ա ստեղծել քաղաքացիական հասարակություն, միայն քաղաքացիական հասարակությունն ա, որ իրապես կայացած լինելու ու մեծ քանակ լինելու դեպքում կարող ա ազդել պրոցեսների վրա: Ու մեծ քաղաքացիական հասարակություն կարող ա առաջանալ միայն ու միայն փոքրների ծնունդի ու զարգացման դեպքում: Ու սա նշանակում ա, որ յուրաքանչյուր քաղացիական գիտակցություն ունեցող պետք է փորձի մեծացնել քաղաքացիական հասարակությունը, հակառակ դեպքում ուզած արդյունքի չենք հասնի: Ու եթե կան մարդիկ, ովքեր սա դեռ չեն գիտակցում, ուրեմն իրանք դեռևս քաղաքացիական գիտակցության համապատասխան շեմին չեն հասել:



շարունակելի

[Chuk]

շարունակություն

Ես չեմ թերագնահատում հասարակական շարժումների դերը, բայց ոչ էլ ուզում եմ գերագնահատել։ Հասարակական շարժումը, եթե բացի հայտարարություններից ու հավաքներից այլ ազդեցիկ լծակներ (ֆինանսական, ուժային) չունի, ապա ընդհամենը հասարակական հնչողություն է տալիս խնդիրներին, որից որևէ դրական գործընթաց կարող է և չսկսվել էլ, եթե դրանց լուծումը հակասության մեջ է մտնում ֆինանսական և ուժային լծակներ ունեցողների շահերի հետ։ Թեղուտի օրինակը կամ կրպակատերերի օրինակները վառ օրինակներ են։ Այսինքն փողոցում մարդաքանակ ապահովելը որպես խնդիրներ լուծելու միջոց, կարծում եմ ևս պարզ մոտեցում է։ Մյուս կողմից էլ եթե նայենք հասարակական շարժումներին մասնակցողների սպեկտրը, ապա էնտեղ կտեսնենք մի սոցիալական շերտ (ասենք շփվելու ցանկություն ունեցող երիտասարդներ, հաստատվել ցանկացող իրավաբաններ և այլն), բողոքող կրպակատերերը մեկ այլ սոցիալական շերտեր են, կինո Մասկվայի ամառային դահլիճը քանդելուն դեմ արտահայտվողները այլ շերտ են, և բնավ պարտադիր չի որ մի վատ բանի դեմ պայքարողը մեկ այլ վատ բանի դեմ էլ է պայքարում։ Այսինքն ասել, թե քաղաքացիական ակտիվությունը գլոբալ խնդիրեր է լուծում, պարզ մոտեցում է, հասարակությունը շերտավորված է, և ամեն շերտ ունի իր լոկալ խնդիրները։ Իսկ լոկալ խնդիրները ընդհանրացնելու մեխանիզմները այդքան պարզ չեն, և չեն արտահայտվում զուտ փողոց դուրս գալու և մարդաքանակ ապահովվելու միջոցով։

Այս պարբերությունը սկսեցիր նրանով, որ իբր չես թերագնահատում հասարակական շարժուների դերը, սակայն պարբերության ողջ հաջորդ հատվածով ապացուցեցիր, որ խիստ ես թերագնահատում:

Այո, այդ բոլոր լոկալ պայքարները չեն միավորվում (այստեղ նշենք, որ ԱՌԱՅԺՄ չեն միավորվում, իսկ ապագայում գուցե այլ զարգացումներ կլինեն): Սակայն իրականում կա միավորում: Օրինակ ես հանդիպել եմ մարդկանց, ովքեր օտարալեզու դպրոցների բացման դեմ պայքարելու ժամանակ «հասունացել» են ու հասկացել են պայքարելու անհրաժեշտությունը, հետո մտել են այլ նախաձեռնություններ, մասնակցել այլ պայքարների, այլ լոկալ խնդիրների, այդ թվում միացել են ՀԱԿ-ի շարժմանը: Ի դեպ, սրանք ամենամեծ ձեռքբերումներն են: Նույն լոկալ պայքարներում կան մարդիկ, ոչ մեկին չեմ վիրավորում, կամ թեկուզ նույն ՀԱԿ-ի պայքարում, ովքեր երեք օրվա պայքարող են. եկան, փորձեցին, չստացվեց, գնացին: Սրանք փոփոխություն բերող մարդիկ չեն: Սրանք արագ փոփոխություն ուզող, բայց դեռ պայքարի ողջ տրամաբանությունը չգիտակցող, համապատասխան վճռականությունն ու համբերությունը չունեցող մարդիկ են: Էդպիսի մարդկանցով իրական հեղափոխություն չես անի, իրական փոփոխությունների չես հասնի: Այո, նրանք կարող են որոշ դեպքերում մտնել մարտի մեջ ու օգուտ տալ, տվյալ մարտի համատեքստում, բայց ընդհանուր, գլոբալ, փոփոխությունների բերող պայքարում՝ չէ: Ու էն մարդիկ, ովքեր լոկալ խմբերից անջատվում են, դառնում են իրական պայքարի գաղափարի կրողներ, ովքեր տրամադրվում են վճռական, ովքեր ոչնչից չեն երկնչում, ովքեր համբերատար են, պատրաստ են երկար, շատ երկար ժամանակում գնալ մինչև վերջ, այդ մարդիկ են, որ կարող են իրական փոփոխությունների բերել: Որովհետև էդ էն մարդիկ, ովքեր փոփոխության հասնելու դեպքում նույն վճռականությամբ ու համբերատարությամբ կարող են շարունակել պայքարը՝ իրենց նվաճածը պահելու համար: Որովհետև արագ փոփոխություն ուզող մարդիկ արագ հաղթանակից արագ էլ ոգևորվում ու արագ էլ տուն են գնում ու արագ էլ տապալում են հաղթանակը, որտև իրենց արագության պատճառով հաղթանակին տեր չեն կանգնում:

Ու իմ կարծիքով դու սխալ ես նայում այդ շարժուներին մասնակցողների սպեկտրը: Այո՛, շարժման մեջ կան և՛ արկածախնդիրներ, և՛ կարիերիստներ, և՛ ինքնահաստատման ձգտողներ: Բայց դու սխալ ես պատկերացնում ընդհանուր սպեկտրը, որովհետև այդպիսիք խիստ փոքրամասնությունն են, իսկ մեծամասնությունը վերևումս շարադրած սկզբունքներով, հանուն արդարության, հանուն օրինականության հաստատման, ըմբոստ, վճռական, համբերատար, գիտակից պայքարողներն են, մարդիկ, որոնցից ամեն մեկի մասին կարելի է խոսել ակնածանքով ու գլուխ խոնարհելով, հարգելով նրա քաղաքացիական դիրքորոշումը, վճռականությունը, համբերությունը, գիտակցությունը:

Կներես, բայց քո ասածները ինձ՝ միջին մտավոր ունակությունների տեր մարդուս մակերեսային են թվում։ Դու, ինչպես և ՀԱԿ–ը «պայքար» հասկացությունը շատ պրիմիտիվ եք ներկայացնում և միևնույն ժամանակ շատ վերացական։

Ես քեզ հետ համաձայն չեմ՝ միջին մտավոր ունակություններիդ մասով: Ես քեզ շատ ավելի խելացի եմ համարում ու պատկերացնում: Այլ հարց, որ այդ հատկանիշները ըստ արժանվույն օգտագործելու համար պետք է համադրել նաև այլ հատկանիշները, ինչպիսիք են սառնասրտությունը, դիմացինին լսելու կարողությունը, կանխատրամադրությունը հաղթահարելու ունակությունը, դետալների ուշադիր ուսումնասիրումը, համբերատարությունը, վճռականությունը և այլն: Ես կարծում եմ, որ ՀԱԿ-ը պաձյքար հասկացությունը լավ է ներկայացնում, պետք է պարզապես ականջալուր լինել: Պետք է պարզապես ոչ թե սպասել, թե քեզ ոնց կներկայացնեն այդ պայքարը, այլ ինքդ քո մեջ կրել դա ու փորձել անել քեզնից հասանելին: Պետք է ոչ թե փորձել ամեն վատի մեջ դիմացինին մեղադրելով արդարացնել սեփական ոչինչ չանելը, այլ սեփական ինչ-որ բան անելով ավելացնել ինչ-որ բան անողների բանակը, միայն որի դեպքում կարելի է հասնել փոփոխության:

Գրառմանս երկարությունը դիտավորյալ երկար, հասկացնելու համար, որ երկար գրառում անելու համար ընդամենը ժամանակ է պետք, ուրիշ ոչինչ: Ու նաև հուշեմ, որ գրառման երկարությունը չի, որ որակի պատասխանատուն է: Ու եթե հնարավոր է նույն բանն ասել ավելի կարճ, ապա լավ է կարճ ասել: Խոսքն անշուշտ չի վերաբերու այն դեպքերին, երբ կարճի մեջ ասելիքը, միտքը, չի տեղավորվում ու անհրաժեշտ է երկար խոսել, գրել:

[Mephistopheles]

Հաաա, իսկ է՞լ ում աջակցելը նկատի ունես։



Փաստորեն այնուամենայնիվ ՀԱԿ–ին համակրել–աջակցելը նկատի ունես: Թե՞ ում մոտ որ «show up» է, նրան է պետք համակրել–աջակցել… Ապեր, օրինակ Սերժը ի՞նչ պակաս է «show up» լինում, համ բանակցում է Ղարաբաղի հարցը շուտափույթ լուծելու շուրջ, համ Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ բարելավելու շուրջ է նախաձեռնություններ արել, ընդդիմության հետ երկխոսում–մերկխոսում է, ընդեղ վարչապետն էլ իր հերթին է տնտեսությունը ծաղկացնելու շուրջ «show up»–ավատ լինում… հիմա մենք ու՞մ «back up» անենք։

ինձ ե՞ս հարցնում… ում ուզում ես, բացի ձեր տան կահույքից… իմիջայլոց ես որ ասում եմ աջակցել ինկատի չունեմ ամբողջ օրն ընկնես փողոցները, թռուցիկ բաժանես կամ անդամ լինես… ոչ ոք տենց ակտիվությամբ չի կարա 24/7 ուղղակի, երբ օգնության կարիք ա լինում ներկայանում ես…

կարաս չանես, բայց հետո պետք չի զարմանալ թե ոնց եղավ սենց եղավ…

[Վիշապ]

Ըմ, ըմ, ուրեմն այսպես... Նախ շնորհակալություն ուղեղս բան մտցնելու համար նախատեսված երկար-բարակ բացատրություններիդ համար: Չնայած որ գրում ես՝

... վստահ եմ, որ դու խելացի մարդ ես ...

և

ուշադիր կարդալու դեպքում կտեսնեիր, որ

Լավ, եթե ենթադրենք թե ես խելացի եմ ու հասկանալու պրոբլեմ չունեմ, և պրոբլեմը միայն իմ ցրվածության մեջ է, որովհետև ուշադիր չեմ կարդում, ապա երևի թե ես կգերադասեի մի երկու միանշանակ ընկալվող նախադասություններ կարդալ, իսկ հիմա անուշադրությանս պատճառով էլի լիքը բաներ բաց եմ թողնելու երկարաշունչ բացատրություններիդ մեջ: Բայց մեր մեջ ասած, ես ինձ հիմա ավելի բութ եմ զգում Լավ, կպատասխանեմ մասնակի այն նախադասություններին, որոնց հետ ինչքան հիշում եմ, էդքան էլ համաձայն չեմ: Ընդհանուր առմամբ գրածդ բարոյախոսություն է ինձ թվում:

Մենք ուզում ենք ապրել մի երկրում, որտեղ որևէ պետական մարմնում աշխատանքի են ընդունում ոչ թա նախարարի հորողբոր տղու հարևանի հարսին, այլ այն մասնագետին, ով ունի համապատասխան կրթություն, գիտելիք, հմտություն ու մրցույթով հաղթում է, մենք ուզում ենք, որ ոչ թե ճանապարհային ոստիկանի՝ քաղաքացուն անտեղի կանգնեցնելու դեպքում այդ քաղաքացին կարողանա իր անմեղությունը ապացուցել կամ փող մուծել, այլ որ ճանապարհային ոստիկանը քաղաքացուն անտեղի չկանգնեցնի ու էսպես շարունակ:

Եթե ես ինձ դնեմ անտեղյակ քաղաքացու տեղ ու մի պահ մոռանամ թե պետական մարմիններում աշխատող ինձ հարազատ-ծանոթ մարդկանց աշխատանքային կենսագրությունները, մոռանամ ոստիկանների հետ իմ ունեցած տարբեր առնչություններն ու պատմությունները, ապա ասածդ ինձ բացարձակ բան կթվա: Բայց դա մի կողմ: Դիցուք այդպես է: Ո՞րն է լուծումը, պայքա՞րը: Պայքար կոչվածը պիտի առարկայական լինի ու թիրախ ունենա, բացասական երևույթները ինքնին չեն կարող թիրախ լինել: Դու չես կարող պայքարել ասենք անարդարությունների դեմ, և դեռ ինձ էլ կոչ անես մասնակցել այդ պայքարին, ես ինձ Սանչո Պանսա կզգամ, որը մարտի է դուրս եկել դոնքիշոտյան հողմաղացների դեմ: Նախ պետք է ձևակերպել խնդիրների կամ բացասական երևույթների արմատական պատճառները որպեզի հասկանալի լինի թե ինչի դեմ ենք պայքարում և ինչպես: Սերժն է պրոբլեմը, համակա՞րգն է պրոբլեմը, ի՞նչն է, որո՞նք են ի վերջո այն թիրախները, որոնց դեմ իբր պայքարում է ընդդիմությունը կամ պայքարում ես դու: Ինձ համար անհասկանալի է:Ես չեմ կարծում որ թվարկածդ խնդիրները կլուծվեն, եթե Օպերայի հայաթում հավաքվեն ոչ թե հինգ հազար այլ 150 հազար մարդ, կամ դիցուք մի հրաշքով արտահերթ ընտրություններ լինեն և Լևոնը ընտրվի նախագահ: Դրա համար առարկայական բացատրիր:

Ու ակամա ստացվում ա, որ ՄԻԱՅՆ քաղաքացիական հասարակությունն ա, որ կարող ա փոխի իրավիճակն ու հարկադրի վարորդին կաշառք չտալ, ոստիկանին՝ չվերցնել: Որովհետև ակնհայտ ճշմարտություն ա, որ հասել ենք մի վիճակի, որ միայն քաղաքացիական հասարակության ճնշման ներքո ա հնարավոր, որ պրոֆեսիոնալները մշակեն էդ ամեն ինչի դեմն առնելու քաղաքականություն: Քաղաքականություն, որի մեջ կարող են մտնել ճանապարհային ոստիկանների աշխատավարձերի վերահաշվարկն ու ավելացումը, տուգանքների վերանայումն ու պակասեցումը, կաշառակերներին ու կաշառատուներին հայտնաբերելու լուրջ քայլերն ու պատժուները և այլն, և այլն, և այլն:

Ես չգիտեմ, թե ոնց ես հաջողացնում վարորդին, ոստիկանին, պրոֆեսիոնալներին դիտարկել հասարակությունից դուրս, հետո «քաղաքացիական հասարակությունը» «պայքարացնում» ես վարորդի ու ոստիկանի դեմ: Ինչ-որ մատրիցա է ստացվում, դոնքիշոտյան հողմաղացներ:

Ու ստացվում է, որ հակառակը, պարզունակություն է կարծելը, թե քաղաքացիական գիտակցություն բացի որևէ բան կա, որը կարող է փոխել իրավիճակը: Որովհետև միայն քաղաքացիական գիտակցությունն ա, որ կարող ա ստեղծել քաղաքացիական հասարակություն, միայն քաղաքացիական հասարակությունն ա, որ իրապես կայացած լինելու ու մեծ քանակ լինելու դեպքում կարող ա ազդել պրոցեսների վրա: Ու մեծ քաղաքացիական հասարակություն կարող ա առաջանալ միայն ու միայն փոքրների ծնունդի ու զարգացման դեպքում: Ու սա նշանակում ա, որ յուրաքանչյուր քաղացիական գիտակցություն ունեցող պետք է փորձի մեծացնել քաղաքացիական հասարակությունը, հակառակ դեպքում ուզած արդյունքի չենք հասնի: Ու եթե կան մարդիկ, ովքեր սա դեռ չեն գիտակցում, ուրեմն իրանք դեռևս քաղաքացիական գիտակցության համապատասխան շեմին չեն հասել:

Կներես, փորձում եմ այս նկարագրածդ իմիտացնել երևակայությանս մեջ, բայց պրոցեսորս կախվում է, այնուամենայնիվ բութ եմ:

Այո, այդ բոլոր լոկալ պայքարները չեն միավորվում (այստեղ նշենք, որ ԱՌԱՅԺՄ չեն միավորվում, իսկ ապագայում գուցե այլ զարգացումներ կլինեն): Սակայն իրականում կա միավորում: Օրինակ ես հանդիպել եմ մարդկանց, ովքեր օտարալեզու դպրոցների բացման դեմ պայքարելու ժամանակ «հասունացել» են ու հասկացել են պայքարելու անհրաժեշտությունը, հետո մտել են այլ նախաձեռնություններ, մասնակցել այլ պայքարների, այլ լոկալ խնդիրների, այդ թվում միացել են ՀԱԿ-ի շարժմանը:

Գրեթե նույնն է, թե ես պնդեմ, որ ես հանդիպել եմ բարեխիղճ պետծառայողների, որոնք պետական մարմնում ոչ մեկին բարեկամ չեն, հանդիպել եմ ոստիկանների, որոնք իմ իրավունքները չեն ոտնահարել, հետևաբար կա արդարություն:

Ի դեպ, սրանք ամենամեծ ձեռքբերումներն են:

Կներես, բայց մարդկանց ՀԱԿ-ի շարժմանը միանալը ամենամեծ ձեռքբերումներ համարելը մատնիչ խոստովանություն է: Թվում է թե ամենամեծ ձեռքբերումները այլ պիտի լինեին՝ համամարդկային, համաշխարհային...

Սրանք փոփոխություն բերող մարդիկ չեն:

Այո՜, սրանք կարող են հասարակության համար վտանգավոր էլ լինել: Չուկ գրածներիցդ 36 թվի հոտ է գալիս: Դու հիշիր որ ձեր պայքարը սահմանդարական է, իսկ ներկայիս սահմանադրությունը արգելում է դիսկրիմինացիան: Ես հատուկ եմ կոնտեքստից դուրս հանում քո արտահայտությունները, որ դու դրանց ուշադրություն դարձնես: Թե չէ դու խելացի ես, բայց անուշադիր: Ուշադրություն չես դարձնում թե ինչ ես ասում ու ինչով են հղի քո ասելիքները:

Ես քեզ հետ համաձայն չեմ՝ միջին մտավոր ունակություններիդ մասով: Ես քեզ շատ ավելի խելացի եմ համարում ու պատկերացնում: Այլ հարց, որ այդ հատկանիշները ըստ արժանվույն օգտագործելու համար պետք է համադրել նաև այլ հատկանիշները, ինչպիսիք են սառնասրտությունը, դիմացինին լսելու կարողությունը, կանխատրամադրությունը հաղթահարելու ունակությունը, դետալների ուշադիր ուսումնասիրումը, համբերատարությունը, վճռականությունը և այլն:

Շնորհակալ եմ: Այսինքն ես խելացի եմ, բայց էն մնացած թվարկածներդ չեմ կարողանում իրար հետ համադրել: Ավելի լավ է ասեիր, որ ես անուղեղ ու անշնորքի մեկն եմ

Գրառմանս երկարությունը դիտավորյալ երկար, հասկացնելու համար, որ երկար գրառում անելու համար ընդամենը ժամանակ է պետք, ուրիշ ոչինչ: Ու նաև հուշեմ, որ գրառման երկարությունը չի, որ որակի պատասխանատուն է: Ու եթե հնարավոր է նույն բանն ասել ավելի կարճ, ապա լավ է կարճ ասել: Խոսքն անշուշտ չի վերաբերու այն դեպքերին, երբ կարճի մեջ ասելիքը, միտքը, չի տեղավորվում ու անհրաժեշտ է երկար խոսել, գրել:

Եվս մեկ ակնարկ իմ անուղեղ ու անհասկացող լինելու մասին: Դեռ «արագ փոփոխություն ուզող, բայց դեռ պայքարի ողջ տրամաբանությունը չգիտակցող, համապատասխան վճռականությունն ու համբերությունը չունեցող» մի կերպ կարելի էր տանել... Չուկ ջան, կներես, եթե երկար գրառումդ նպատակ ուներ հաստակողիս գլուխը բան մտցնելու, ապա ցավում եմ, բայց արդյունքը բացասական է՝ ինձ մոտ մեծացավ դիվանի վրա նստելու ու պոռոտախոսելու ցանկությունը:

[Վիշապ]

... ուղղակի, երբ օգնության կարիք ա լինում ներկայանում ես…

Մեֆ, ինձ թվում է, դու ինձ շփոթում ես 911 ծառայության հետ:

կարաս չանես, բայց հետո պետք չի զարմանալ թե ոնց եղավ սենց եղավ…

Լավ: Կաշխատեմ չզարմանալ, չնայած երբեմն շատ եմ ուզում զարմանալ:

[Chuk]

և

Վիշապ ջան, շարունակում եմ պնդել որ խելացի մարդ ես ու կամ անուշադրության պատճառով գրածս չես հասկանում, կամ էլ հասկանում ես՝ իմիտացնելով, որ չես հասկանում: Ամեն դեպքում քո բոլոր «արձագանքները» արդեն իսկ պատասխանված են իմ նախորդ գրառման մեջ ու եթե կարուսել ես ուզում, ապա ես կառաջարկեմ կարուսելի դասական օրինակը. այն է, նորից կարդա իմ նախորդ գրառումը՝ դրանք ընկալելով իբրև «նոր գրածներիդ» արձագանք, նորից մեջբերումներ արա ու պատասխանիր, այս անգամ ուրիշ կերպ, որից հետո այդ «նոր պատասխանիդ» համար իբրև արձագանք նորից կարդա այն գրառումս

Իմ նպատակը չէ քեզ որևէ բան ապացուցելը: Եթե անգամ ուզեի էլ, չէի կարողանա. ներկա փուլում դա անհույս է: Իմ նպատակն էր հանրամատչելի շարադրել որոշակի համոզմունքներ և մեկ անգամ ևս վստահանալ, որ քո նպատակը չէ դիմացինի ասածը հասկանալը: Այնպես որ՝ բարի՛ քննարկումներ

[Վիշապ]

Չուկ ջան, իսկ ինձ թվում է, մենք իրար արդեն շատ լավ ընկալում ենք:
Ինձ թվում է դու աստիճանաբար սկսում ես փայլուն կերպով դրսևորել քաղաքական գործչի բոլոր դասական ունակությունները:
Անհամբեր սպասում եմ հետագա ընթացքին՝ պայծառ ապագայի կանխազգացմամբ:

[Chuk]

Չուկ ջան, իսկ ինձ թվում է, մենք իրար արդեն շատ լավ ընկալում ենք:
Ինձ թվում է դու աստիճանաբար սկսում ես փայլուն կերպով դրսևորել քաղաքական գործչի բոլոր դասական ունակությունները:
Անհամբեր սպասում եմ հետագա ընթացքին՝ պայծառ ապագայի կանխազգացմամբ:

Վիշապ ջան, շնորհակալ եմ, որ դու նորից ապացուցեցիր, իմ համար, գրառմանս այս հատվածը.

Դու ասում ես, որ համաձայն չես իմ՝ քո մասին պատկերացումների հետ: Քավ լիցի. ես ոչ դատավոր եմ, ոչ սուրբ եմ, ոչ Աստված եմ, ոչ էլ էնպիսի մարդ եմ, որ կարող եմ որոշել քո պատկերացումները, դատավճիռ իրականացնել, եզրափակել, վճռել: Ես ընդամենը հայտնում եմ իմ տպավորությունը: Եթե սխալվում եմ, ապա ներողություն: Բայց ես նաև անհատ եմ, ով ունի իր շուրջն եղածը վերլուծելու իրավունք: Ու ես վերլուծում եմ: Ես չեմ մոռանում քո որոշ գրառումներ, քո որոշ մեղադրանքներ: Ես հիշում եմ որ դու ինձ ու իմ որոշ պայքարող ընկերների մեղադրում էիր, որ իբր մենք «պաշտոնի» համար կամ նման այլ պատճառով ենք պայքարի մեջ, դրանով խորագույնս վիրավորելով մեզ, որովհետև մեր պայքարի միակ մոտիվացիան վերևումս շարադրածն է: Ահա, ուրեմն, ես հիշում եմ դա ու համադրում եմ քո այլ գրառումների հետ, ու հետևցնում եմ, որ քո կարծիքով նման պայքարի մեջ մտնել կարելի է անձնական բարեկեցության համար, կոնկրետ, միայնակ ինչ-որ շահ ստանալու համար, դա կլինի լավ աշխատանք, պաշտոն, հավելյալ գումար, թե ինչ, էական չէ:

Այո, ես վստահ եմ, որ դու դիմացինիդ «դատում ես» քո բարոյականության չափով:

Հիասթափեցնեմ: Քաղաքականության հետ ես երբևէ առնչություն չեմ ունենալու ավելին, քան Է քաղաքացիական ակտիվությունը:
Մնացածը ընդամենը քո աշխարհընկալման ու դիմացինին քո արշինով չափելու խնդիր է:
Հավելեմ, քո վերջին գրառումները, որոնցում չկար իմ գրածների որևէ իրական հակափաստարկ կամ առարկություն, ընդամենը ասելիքիդ բացակայության, բայց անպայման մի բան ասած լինելու նպատակով էին:

Նորից բարի՛ քննարկումներ:

[Elmo]

Ժողովուրդ ժողովուրդ: Ժողովուրդը պետք ա տեր կանգնի, ժողովուրդը պետք ա պայքարի: Հա բայց երկխոսելուց երկխոսում են հենց էդ նույն ղեկավարները: Նույն ղեկավարներն են չէ՞ կտում ճամփում տուն, կամ հրահանգ տալիս նստացույց սկսել: Ժողովուրդը էս դեպքում դուրս ա գալիս ու սպասում ղեկավարի ցուցումներին: Իսկ ղեկավարի ապաշնորհությունը ամենինչ փչացնում ա: Նենց որ Չուկ ջան տենց չի որ ժողովուրդը մեղավոր ա: Ժողովուրդը առանցլիդեր ամբոխ ա, իսկ ամբողը չի կարա ոչ մի կառուցողական բան անի:

[Վիշապ]

Վիշապ ջան, շնորհակալ եմ, որ դու նորից ապացուցեցիր, իմ համար, գրառմանս այս հատվածը.

Այո, ես վստահ եմ, որ դու դիմացինիդ «դատում ես» քո բարոյականության չափով:

Հիասթափեցնեմ: Քաղաքականության հետ ես երբևէ առնչություն չեմ ունենալու ավելին, քան Է քաղաքացիական ակտիվությունը:
Մնացածը ընդամենը քո աշխարհընկալման ու դիմացինին քո արշինով չափելու խնդիր է:
Հավելեմ, քո վերջին գրառումները, որոնցում չկար իմ գրածների որևէ իրական հակափաստարկ կամ առարկություն, ընդամենը ասելիքիդ բացակայության, բայց անպայման մի բան ասած լինելու նպատակով էին:

Նորից բարի՛ քննարկումներ:

Չէ, կներես, սխալվեցի: Քաղաքական գործչի ոչ բոլոր ունակություններն ես փաստորեն կարողանում դրսևորել: Ես նկատի ունեի դիմացինին դիվանագիտորեն «կպցնելն» այնպես, որ ֆորմալ առումով հաճոյախոսություն թվա: Բայց ես բնավ չեմ նեղվում ու դու էլ մի նեղվիր ախպերս: Քաղաքական գործչի ունակություններ ունենալը ոչ միայն բավարար չէ քաղաքական գործիչ դառնալու համար, այլ ընդհանրապես պարտադիր էլ չէ:
Լևոն Զուրաբյանին տես, քեզ խղճա:
Իսկ, եթե լուրջ, ես իսկապես չեմ կարողանում պատկերացնել, որ դու կարծում ես թե հասարակության ակտիվ շերտը, որը դու համարում ես, թե իբր լցված է քաղաքացիական գիտակցությամբ, շղթայական ռեակցիայով կակտիվացնի մնացած շերտերին, ու այդ գիտակցությունը կտարածվի մեր մեջ, ոնց ասենք սնկի սպորներն են տարածվում, ու սենց գժական երկիր կսարքենք մենք բոլորով: Տվյալ պահին դու իմ կարծիքով ֆանատ ես, լցված ուտոպիստական գաղափարախոսությամբ, որի իրական տարածողները իրենք էլ չեն ջոկում ինչքան մասն է իրական, ինչքան մասը՝ կեղծ: Լավ մտածված չի այս ամենը, որպեսզի այդպես հեշտությամբ մարսվի:
Ամեն դեպքում քեզ էլ բարի քննարկումներ, դեռ մի բան էլ ավել: