Կոելիո և Բորխես

[My World My Space]

Էստեղ կարող եք գտնել Բորխեսի բոլոր ստեղծագործությունները ռուսերեն լեզվով

http://vse-knigi.su/auth/526

[Շինարար]

Բորխեսի «Բաբելոնյան գրադարանից» վերջին պարբերությունը

Գրեցի անվերջանալի: Այդ ածականը առ հռետորություն սիրատածում չէ, պնդում եմ, որ անտրամաբանական չէ մտածել, թե աշխարհն անվերջանալի է: Այն վերջավոր համարողներն ասում են, որ հեռավոր վայրերում միջանցքները, աստիճաններն ու վեցանկյունիները անհայտ պատճառներով կարող են չլինել. դա անհեթեթ է: Այն անսահման պատկերացնողները մոռանում են, որ սահմանափակ է հնարավոր գրքերի քանակը: Ես համարձակվում եմ առաջարկել հին խնդրի հետևյալ լուծումը՝ Գրադարանն անսահման է և պարբերական: Եթե հավերժական թափառականը անցնի գրադարանով և գնա որևէ ուղղությամբ, դարերի ընթացքում կփաստի, որ միևնույն հատորները կրկնվում են նույն անկարգությամբ (որն իհարկե կրկնություն լինելով, ի վերջո կարգ կդառնա` Կա՛րգ): Այդ նուրբ հույսը զարդարում է իմ մենությունը1:


1 Լետիսիա Ալվարես Տոլեդոն նկատել է, որ այդ մեծ Գրադարանն ավելորդ է, թե բավարար կլիներ սովորական չափսի անսահմանորեն բարակ էջերից բաղկացած մի հատոր (Կավալյերին XVII դարի սկզբին ասել է, որ կարծր մարմինը բաղկացած է անվերջ թվով հարթություններից): Այս մետաքսյա wademecum-ի գործածությունը հարմար չէր լինի, և ամեն մի էջ կերկատվեր համանման էջերի, ու անհասանելի միջնաէջը հակառակ կողմ չէր ունենա:

[Նաիրուհի]

Վատը: Կոելիոն հայտարարել է, Հայաստան այցի ժամանակ, որ Մարկեսը վատ գրող է:

Իսկ ի՞նչ վատ բան կա դրա մեջ…
Հա, Մարկեսի մի քանի գործ ես էլ եմ սիրում, էն ամենահայտնի ու ծեծված գործից էլ էջերով անգիր գիտեմ, որովհետև տարին մի քանի անգամ հատվածաբար կարդում եմ, բայց նա էլ ունի գործեր, որ տհաճությամբ եմ կարդացել ու 2-րդ անգամ չեմ բացի…
Համ էլ ես արդեն համոզվել եմ, որ «անճաշակ» բառից վատ, սխալ բառ դժվար է գտնել... Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ ոչ ոք չի համաձայնի, որ իրեն անճաշակ համարեն, որովհետև եթե մեկը մի բան սիրում է, ուրեմն սիրում է և ճաշակով է համարում… Անձամբ ես այնքան շատ եմ բախվում այդ բառի հետ (բարձրաձայն կամ հայացքով ասված), որ էլ ոչ մեկին անճաշակ չեմ ասի... Թեկուզ ինձ համար ամենազզվելի բանը սիրի… Իսկ համաշխարհային ճանաչումը, հիացմունքը, այս տարվանից հետո՝ նաև Նոբելյան մրցանակը ինձ համար կոպեկի արժեք չունեն, եթե գործն ինձ դուր չի գալիս…

[Շինարար]

Իսկ ի՞նչ վատ բան կա դրա մեջ…
Հա, Մարկեսի մի քանի գործ ես էլ եմ սիրում, էն ամենահայտնի ու ծեծված գործից էլ էջերով անգիր գիտեմ, որովհետև տարին մի քանի անգամ հատվածաբար կարդում եմ, բայց նա էլ ունի գործեր, որ տհաճությամբ եմ կարդացել ու 2-րդ անգամ չեմ բացի…
Համ էլ ես արդեն համոզվել եմ, որ «անճաշակ» բառից վատ, սխալ բառ դժվար է գտնել... Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ ոչ ոք չի համաձայնի, որ իրեն անճաշակ համարեն, որովհետև եթե մեկը մի բան սիրում է, ուրեմն սիրում է և ճաշակով է համարում… Անձամբ ես այնքան շատ եմ բախվում այդ բառի հետ (բարձրաձայն կամ հայացքով ասված), որ էլ ոչ մեկին անճաշակ չեմ ասի... Թեկուզ ինձ համար ամենազզվելի բանը սիրի… Իսկ համաշխարհային ճանաչումը, հիացմունքը, այս տարվանից հետո՝ նաև Նոբելյան մրցանակը ինձ համար կոպեկի արժեք չունեն, եթե գործն ինձ դուր չի գալիս…

Ինետում Կոլեյյոյի նկարն եմ տեսել` կինը իր առնանդամը բռնած, ինքը` կնոջինը, ստինքը էլի: Ինետում նման նկար ունեցող մարդու կարծիքին հակված չեմ լուրջ վերաբերվել, թեկուզ իմ կողմից դա գավառական նեղմիտություն լինի: Ինչ խոսք, Մարկեսն էլ թույլ գործեր կունենա, ինչպես նաև Դոստոևսկին ու Շեսքպիրը և Չարենցը, բայց միայն "Մենության 100 տարին", մեկ էլ "Ես միայն զանգահարելու եմ եկել" վիպակը (վերնագիրը կարող է ճիշտ չհիշեմ) հերիք են, որ Մարկեսը ոչ թե տաղանդավոր, այլ հանճարեղ համարվի, ուրիշ գործեր չեմ էլ կարդացել իրանից: Հիմա Բորխես եմ կարդում, վերջացնեմ, Կոելյո կսկսեմ, տեսնեմ` ինչ ա գրել, որ մեծ-մեծ խոսում ա: Իսկ մարդկանց հիացմունքը իրականում շատ արժեքավոր բան ա, կարող ես մեծամասնության հետ համաձայն չլինել, բայց նրանց կարծիքը հավասարեցնել կոպեկի` չարժե

[Շինարար]

Բորխեսին ավելի ու ավելի Կաֆկային եմ նմանեցնում, սակայն ավելի կարշ արտահայտվող, հատկապես «Ֆունես՝ հիշողության հրաշք»-ը եթե չիմանայի, թե ով է գրել, հաստատ կենթադրեի, թե Կաֆկայի գրչին է պատկանում: Կաֆկայի պես ազատ թռիչքի գրող է, որ օդում լողում է, իսկ ջրի մեջ՝ սավառնում…

[Դատարկություն]

Բորխեսի «Երկու արքաներն ու երկու լաբիրինթոսները» գրքի հայերեն էլեկտրոնային տարբերակը կարող եք բեռնել այստեղից

[Շինարար]

Գիտեմ, որ շատերի համար իմ հանկարծակի բռնկված բորխեսասիրությունը կասկածելի կթվա, իբր ուզում եմ ցույց տալ, թե տես-տես, Բորխես եմ կարդում, Բորխես ես էլ եմ հասկանում, ես էլ լինեի, կարող ա՝ այդպես մտածեի, բայց բորխեսյան ոճով ասած, ինձ համար այդ ամենը միևնույն է, ես Բորխես եմ կարդում, ու թերևս չեմ հասկանում, չեմ էլ փորձում հասկանալ, հասկացել եմ, որ պետք չի հասկանալ
Իսկ սա Բորխեսի լավագույն, ավելի ճիշտ բորխեսագույն կամ ամենաբորխես ստեղծագործությունն է իմ Բորխես կարդացող ու Բորխես չհասկացող կարծիքով

ARGUMENTUM ORNITLOGICUM (Ապացույցը զարդարում է ճշմարտությունը(լատ.))

Փակում եմ աչքերս և թռչունների մի երամ եմ տեսնում: Տեսիլքը տևում է ընդամենը մի քանի վայրկյան, գուցե և ավելի քիչ, չգիտեմ, թե քանի՞ թռչուն եմ տեսել: Նրանց քանակը որոշակի՞ է, թե անորոշ: Խնդիրը Աստծո գոյության հարցն է: Եթե Աստված գոյություն ունի, ուրեմն տեսածս թռչունների քանակը որոշակի է, որովհետև Աստված գիտի, թե ես քանի թռչուն եմ տեսել: Եթե Աստված գոյություն չունի, ուրեմն տեսածս թռչունների քանակն անորոշ է, որովհետև ոչ ոք չէր կարող հաշվել թռչունները: Այդ պարագային, (ասենք) ես տասից պակաս և մեկից ավել թռչուններ եմ տեսել, բայց չեմ տեսել ինը, ութ, յոթ, վեց, հինգ, չորս, երեք կամ երկու թռչուն: Տեսածս թռչունների քանակը տասի և մեկի միջև գտնվող մի թիվ է, որ ոչ ինն է, ոչ ութը, ոչ յոթը, ոչ վեցը, ոչ հինգը, և այլն: Ամբողջական այս թիվն անըմբռնելի է, ուստի, Աստված գոյություն ունի:

[CactuSoul]

Մի «նմանություն» վերջը գտա Կոելիոյի ու Բորխեսի միջև, թե չէ էս թեմայի իմաստն էդպես էլ չէի հասկանալու.

Ուսուցիչն ասում է. «Փակիր աչքերդ: Կամ նույնիսկ բաց աչքերով, պատկերացրու հերևյալ տեսարանը. թռչունների երամ թռիչքի պահին: Հիմա ասա ինձ՝ քանի թռչուն տեսար: Հի՞նգ: Տասնմե՞կ: Տասնվե՞ց: Ինչպիսին էլ լինի պատասխանը - և դժվար է մեկի համար ասել, թե քանի թռչուն տեսավ - մի բան բավականին պարզ է դառնում այս փոքրիկ էքսպերիմենտով: Դու կարող ես պատկերասնել թռչունների երամ, բայց երամում թռչունների քանակը քո կառավարումից դուրս է: Մինչդեռ տեսարանը մաքուր էր, պարզ, հստակ: Հարցին պիտի պատասխան լինի: Ո՞վ էր, որ որոշեց, թե քանի թռչուն պիտի հայտնվի երևակայած պատկերում: Ո՛չ դու:»:

Գնալով ավելի ու ավելի եմ հիասթափվում Կոելիոյից, չնայած շնորհակալ եմ իրեն որոշ բաների համար…

[Շինարար]

Բորխեսին ժամանակավոր հրաժեշտ եմ տալիս, գիրքը վերջապես ավարտեցի,, բացի հիաշածս ստեղծագործություններից շատ տպավորվեց մոտս նաև «Բրոդիի տեղեկանքը», բայց հիմա Բորխեսի մասին առայժմ վերջին գրառումը ուզում եմ անել՝ «Դոն Կիխոտի» թաքուն դյութանքները» էսսեից հետևյալ մեջբերմամբ՝

Ինչու է մեզ անհանգստացնում, որ քարտեզն ընդգրկված է քարտեզի մեջ և հազար ու մեկ գիշերները՝ «Հազար ու մեկ գիշերներ» գրքում: Ինչու՞ է մեզ անհանգստացնում, որ Դոն Կիխոտը «Կիխոտի ընթերցողը լինի, իսկ Համլետը՝ Համլետի հանդիսատեսը: Կարծես հայտնաբերել եմ պատճառը. այդ փոփոխությունները նշում են, որ եթե մտացածին կերպարները կարող են ընթերցողներ կամ հանդիսատեսներ լինել, ուրեմն մենք՝ նրանց ընթերցողներն ու հանդիսատեսները, կարող ենք մտացածին լինել: 1883 թվականին Կարլայլը գրեց, որ տիեզերքի պատմությունը աստվածային, անսահման մի գիրք է. այնտեղ գրում ու կարդում են բոլորը, և այնտեղ գրվում է բոլորի մասին:

Էս գաղափարը այս կամ այն կերպ տարբեր ստեղծագործություններում ա արտահայտված, հեչ չլինի վերը «Բաբելոնյան գրադարանից» մեջբերածս հատվածը, նետաքրքիր կլինի, որ Կոելյո կարդացած մարդիկ ասեն, թե նման միտք Կոելյոյի մոտ հանդիպում է, թե ոչ, որովհետև եթե իրոք Կոելյոն օգտվել է Բորխեսից, ինչին կասկածելու էլ առիթ չունեմ CactuSoul-ի բերած հատվածից հետո, այս միտքը դժվար Կոելյոն շրջանցած լինի

[CactuSoul]

նետաքրքիր կլինի, որ Կոելյո կարդացած մարդիկ ասեն, թե նման միտք Կոելյոյի մոտ հանդիպում է, թե ոչ, որովհետև եթե իրոք Կոելյոն օգտվել է Բորխեսից, ...., այս միտքը դժվար Կոելյոն շրջանցած լինի

Կոելյոն ավելի շուտ ոչ թե օգտվել է Բորխեսից, այլ ծաղկաքաղ է արել շա՜տ տարբեր գրողներից, կրոններից, ազգային բանահյուսուններից… Ամեն ինչից մի քիչ - մի քիչ: Հետո էդ քաղածների վրա կիրառել է իր ֆիրմային բազմատեսակ լենտերը, փաթեթավորման թղթերն ու մնացած պարագաները, դարձրել ժամանակակից ծաղկեփնջեր /կամ ծաղկային կոմպոզիցիաներ/ ու սկսել վաճառել մարդկանց:

Բորխեսի տվյալ միտքը Կոելյոն, կարծեմ, չի օգտագործել, միգուցե քանի որ համոզված է եղել, որ իր ընթերցողներն այն չեն կարող հասկանալ, իսկ միգուցե որովհետև հենց իրեն այն դուր չի եկել: Ո՞վ իմանա:

[CactuSoul]

Կոելյոն այն գրողն է, որը կարողանում է մատուցել, մնում է միայն պարզել ձեռքը և վերցնել, գուցե հենց դրա համար էլ մարդիկ կան որ չեն սիրում նրան, քանի որ սեփական «քրտինքով» վաստակածը ավելի քաղցր է թվում մատուցածից։

Ուզեցի այս հատվածն առանձնացնել, լավ է ասված:

Մի քիչ ավելի զարգացնելով միտքը՝ եթե վերցնում ես քեզ մատուցածը, ապա կստանաս այն, ինչ տալիս են, իսկ եթե «սեփական քրտինքով վաստակես»՝ կունենաս այն, ինչին իրականում արժանի ես:
Առաջին դեպքում ստանալիքը գուցեև մեծ/շատ էու հեշտ հասանելի, բայց սահմանափակ, երկրորդ դեպքում ավելի դժվար է, իսկ սահմանները որոշում ես ինքդ:
Ընտրությունը քոնն է:

[Շինարար]

Վերջապես Կոելյոյի «Ալքիմիկը» կարդացի, իրականում լավ գիրք է, բայց արդյունքում Կոելյոյի հանդեպ ճիշտ է դրական կարծիք ձեռք բերեցի, բայց մեր Հախվերդյան Ռուբենով սկսեցի էլ ավելի հիանալ, գրքի վերջին էջերը կարդալիս ուղեղիս մեջ հայտնի երգի այս երկտողն էր

"Ես քեզ սիրում եմ", էս խոսքերը ասում եմ քեզ իմ Երևան,
Արժեր հասնել աշխարհի ծերը, որ էս բառերը հասկանամ...

Գուցե վիպակը սխալ եմ հասկացել

[Հայկօ]

Իսկ Թումանյանը աչքիդ չբարձրացա՞վ .

Էս գորշ խըրճիթն է,
Էս հին խըրճիթն Է,
Գետի եզերքին,
Ծառերի տակին։

[Շինարար]

Իսկ Թումանյանը աչքիդ չբարձրացա՞վ .

Դա լրիվ մոռացել էի Դե Թումանյանն էլ տեղ չունի բարձրանալու, էն գլխից էլ ամենաբարձրում էր

[Նաիրուհի]

Բորխեսի «Երկու արքաներն ու երկու լաբիրինթոսները» գրքի հայերեն էլեկտրոնային տարբերակը կարող եք բեռնել այստեղից

Կեցցե´ Գևորը. գիրքը վերցնելուց մի շաբաթ չանցած արդեն գրադարանում դրեց:


Մի մարդ նպատակադրվում է նկարել աշխարհը։ Տարիների ընթացքում տարածությունը բբնակեցնում է նահանգների, թագավորությունների, լեռների, ծովախորշերի, նավերի, կղզիների, ձկների, բբնակարանների, գործիքների, աստղերի, ձիերի և մարդկանց պատկերներով։ Մեռնելուց քիչ առաջ նկատում է, որ այդ համբբերատար գծերի լաբբիրինթոսը իր իսկ դեմքի պատկերն է։