Ասենք ո՛չ ապազգային և ցածրաճաշակ երաժշտությանը

[SlimShady]

հարգելի Չամիչ կլինի 1 բան պարզաբանեմ...
ըստ ձեզ երևանի ժամանցային վայրերում պետք է հնչի ազգային երաժշտություն
պատկերացնում եմ` գիշերային ակումբ ու Առնո Բաբաջանյան կամ Կոմիտաս այ եդ բոմբ կլինի,մենք ել տարազներով...թույնա...նենց տպավորությունա,որ հետ ենք քնում դարերով...

[Լեո]

հարգելի Չամիչ կլինի 1 բան պարզաբանեմ...
ըստ ձեզ երևանի ժամանցային վայրերում պետք է հնչի ազգային երաժշտություն
պատկերացնում եմ` գիշերային ակումբ ու Առնո Բաբաջանյան կամ Կոմիտաս այ եդ բոմբ կլինի,մենք ել տարազներով...թույնա...նենց տպավորությունա,որ հետ ենք քնում դարերով...

Մինչև Չամիչը իր կարծիքը կասի ես էլ իմը ասեմ:

Ակումբներում պետք չէ Բաբաջանյան և Կոմիտաս լսել, բայց կարելի է համապատասխան որակյալ երաժշտություն լսել:

.նենց տպավորությունա,որ հետ ենք քնում դարերով...

Չէ, նենց տպավորություն ա, որ Թաթուլ լսելով՝ դարերով առաջ ենք գնում

[Պանդուխտ]

Չամիչ, եթէ մի երգ, ազգային հայկական երգարուեստի ոճով չի մատուցւում, ապա դա նոյն է, թուրքական, քրդական թէ, լոնդոնեան ոճով է: Սա իմ խորին համոզմունքն է անշո'ւշտ:
Որովհետեւ անհանգստանում եմ թուրքական ոճից, ինչպէս որ անհանգստանում եմ ջամայքեան ու պապուասեան ոճերից:
Առաւել եւս անհանգստանում եմ՝ անյաջող կերպով իրենք իրենց եւրոպացի ցուց տալ ուզողներից...կամ՝ չեն կարողանում փայլել հայ երգում, ու քանզի pop եւ estrada երգի ասպարէզում ամենաթողութիւն է այժմ, որտեղ կարելի է առհասարակ երգել, առանց ձայնային կարողութիւններ ունենալու, ուստի երգում են այնտեղ:

Ինչ որ երեւում է գրառումներումդ, համակարծիք ես, Հայաստանում իրականացւող մշակութային ցեղասպանութեան: Ըստ իս, անցնող 20 տարիներում, անկախութիւնից ի վեր, կարելի եղածին չափ՝ ինչքան որ հնարաւոր է, անմակարդակ ու անորակ երգ-երաժշտութիւն մատուցուեց հանրութեան, որ դեռ շարունակւում է: ՈՒ ՈՉ ՄԻԱՅՆ ՌԱԲԻԶԻ ԱՍՊԱՐԷԶՈՒՄ:

Ու եթէ, Դուք, իրօք մտահոգուած էք ազգային երգի (տարատեսակ ժանրերում), ու ընդհանրապէս երգ-երաժշտութեան մակարդակի բարձրացումով, ապա քաջութիւն պիտի ունենայիք չխնայել բոլորին, եւ ոչ միայն ռեստորաններում երգողներին:

Ըստ իս, երգարուեստում՝
Յասմիկ Կարապետեան= 0 (ընդհանուր 10-ից)
Հայկո (ոչ սպիտակցին) = 0
Անդրէ = -1
Շուշան = 2,5
Սիրուշո = 2,25
Arsen Safaryan = 2
Սոֆի Մխէյեան = 1,5
Սյուզի= -3
Կարելի է շարքը երկարել: Սրանց,- եւ նմաններին,-երգիչ չեմ համարում:

Ի՜նչ կարող եմ սպասել, երբ գանգատւում ես, որ հայաստանեան ռեփը չունի ամերիկեանի մակարդակը:
Իսկ ռաբիզը, իր ողջ ցածրութեամբ, կմնայ ամերիկեան ռեփից մի հասակ բարձր:

[SlimShady]

ցավոք, ես թաթուլ ու դրա նման բաներ չեմ լսում նենց որ ձեր "հեգնանքը" անտեղին էր...

[Լուսաբեր]

Այս ամենը տխուր է, բայց հույս ունեմ սրա վերջը կգա մի օր
Ընդհանրապես ազգային մտածելակերպով մարդիկ հասրակության մեջ շատ քիչ են ու այդպես միշտ է եղել ու կլինի:Սա ուղղակի տխուր փաստերից մեկն է:
Ինձ դեռ մանկուց տանը արգելել են Ասատրյան-ու ական լսել, ուղղակի չենք լսել ու վերջ: Ծանոթ եմ եղել միայն խնջույքների ժամանակ հնչեցվելու ժամանակ:
Կես տարի կլինի, որ շատ մոտիկից ծանոթանում եմ մեր ազգային պարերին հիանալի ու անկրկնելի զգացումներ, անգամ տեսնելուց: Իսկ, երբ դրա մասնակիցն ես լինում ու զգում ես սեփական մաշկիդ վրա դա արդեն անբացատրելի մի զգացումա: Ու ինչ ենք պարզում. որ մեր պարած այսպես ասած «հայկականը» դա ուղղակի ոնց ասեմ, որ լավ լինի, ուղղակի թյուրիմացությունա ու ծանոթանալուց հետո միայն խորը հիասթափություն կարող ես ապրել Էլ չասեմ, որ մարդիկ դեռ չեն տարբերում ազգայինը ժողովրդականից
Լրիվիդ խորհուրդ կտամ, այս ուրբաթ ամսի 26ին, համեցեք «Նարեկացի» կենտրոն ու ձեր աչքով կտեսնեք որքան հրաշալիա ազգայինը ու որքան ծիծաղելի ենք մենք, երբ ազգի մեծ մասը գիտի որ քոչարին հայկական պար է, բայց ցավոք պարել չգիտի, պարելուց էլ ինչ-որ անհասկանալի ու սխալ շարժումներ է անում:
Պետք չի համեմատել ակումբային երաժշտությունը և Կոմիտասը ու իբր ծիծաղելի դրության մեջ փորձել գցել ակումբում Կոմիտաս հնչեցնելով: Այս ձևով ինքներդ եք ծիծաղելի դրության մեջ հայտնվում
Պահենք մեր ազգայինը, այն ինչ մերն է, թե չէ բացում ենք երաժշտական գործիքների գիրք, որը միջազգային ճանաչում ունի, ու թերթելով գտնում ես ապշահար, որ մենք հայերս, այսքան հին ժողովուրդ ունենք ընդամենը մեկ ազգային նվագարան: Իսկ այն ինչ մերն է չգիտես ինչ ձևով հայտնվում է հարևան ազգերի մոտ: Իսկ դա ինչի՞ց է, կարծում եմ բոլորդ էլ հասկանում եք
Ամեն մարդ իր գործով թող զբաղվի, գրի իր երաժշտությունը, կատարի այն, բայց պետք չի ազգային անվան տակ ներկայացնել մեզ օտարը, այն ինչ այսօր արվում է ժողովրդական մեծ ճանաչում վայելելով:
Ուղղակի դեռ մանկուց մարդու մեջ պետք է սերմանել ազգային արժեքները ու պահպանել այն Այսքան բան....

[Լուսաբեր]

ըստ ձեզ երևանի ժամանցային վայրերում պետք է հնչի ազգային երաժշտություն
պատկերացնում եմ` գիշերային ակումբ ու Առնո Բաբաջանյան կամ Կոմիտաս այ եդ բոմբ կլինի,մենք ել տարազներով...թույնա...նենց տպավորությունա,որ հետ ենք քնում դարերով...

ՄԻ բան էլ ասեմ
Հարգելիս այնպիսի տպավորություն ունեմ որ չգիտես տարազներով, որ երաժշտության տակ են պարում: Իհարկե ցավում եմ

[davidus]

ազգի մեծ մասը գիտի որ քոչարին հայկական պար է, բայց ցավոք պարել չգիտի, պարելուց էլ ինչ-որ անհասկանալի ու սխալ շարժումներ է անում:

Լուսաբեր ջան, բայց ըստ ինձ պետք չէ նաև յուրաքանչյուրից պահանջել, որ նա ամենայն ճշտությամբ պարի մեր ազգային պարերը.. դա ուղղակի հնարավոր չի լինի.... մարդիկ պարում են ըստ իրենց կարողացածի.... մեկը ես, քոչարի պարել չգիտեմ, բայց դա չի նշանակում որ ես չգիտեմ որ դա հայկական պար է ու չեմ հպարտանում, որ ունենք նման պար...

[Կտրուկ]

Ցավը գիտե՞ք ինչումն է կայանում։Մարդ կարող է լսի Սյուզիի ՙքամի փչիր՚ը կամ նեգրական կրկնորինակումները ՈՒ սկսի քարկոծել ռաբիսին։
անգիտություն է ուղղակի բոլորին փակցնել թուրքական պիտակը ու եփել նույն կաթսայում։ բայաթին մնում է բայաթի .ես բոլորիցդ ավելի եմ դրան դեմ։բայց կա նաև հեղինակային երգեր որոնց երբեք պետք չի նույնացնել թուրքականի հետ։
Մինչև ռաբիսին հասնելը՝ թեմայի հեղինակը բավական երկար ճանապարհ ունի անցնելու իր ՙմաքրագործման՚ առաքելության մեջ։

[davidus]

Ցավը գիտե՞ք ինչումն է կայանում։Մարդ կարող է լսի Սյուզիի ՙքամի փչիր՚ը կամ նեգրական կրկնորինակումները ՈՒ սկսի քարկոծել ռաբիսին։
անգիտություն է ուղղակի բոլորին փակցնել թուրքական պիտակը ու եփել նույն կաթսայում։ բայաթին մնում է բայաթի .ես բոլորիցդ ավելի եմ դրան դեմ։բայց կա նաև հեղինակային երգեր որոնց երբեք պետք չի նույնացնել թուրքականի հետ։
Մինչև ռաբիսին հասնելը՝ թեմայի հեղինակը բավական երկար ճանապարհ ունի անցնելու իր ՙմաքրագործման՚ առաքելության մեջ։

Կտրուկ ջան, համամիտ եմ, ու նորից կկրկնեմ.... հարցը մատուցման ձևի մեջ է... ռաբիսին անուն կպցնել պետք չի, պետք ա էտ խայտառակ կլկլոցների վարպտներին անուն կպցնել, որ նորմալ , աշխույժ երգը սարքում են ուզբեկի աղոթք..... /կներեք կոպիտ արտահայտությանս համար /

[Լուսաբեր]

Լուսաբեր ջան, բայց ըստ ինձ պետք չէ նաև յուրաքանչյուրից պահանջել, որ նա ամենայն ճշտությամբ պարի մեր ազգային պարերը.. դա ուղղակի հնարավոր չի լինի.... մարդկի պարում են ըստ իրենց կարողացածի.... մեկը ես, քոչարի պարել չգիտեմ, բայց դա չի նշանակում որ ես չգիտեմ որ դա հայկական պար է ու չեմ հպարտանում, որ ունենք նման պար...

Բայց չենք էլ պահնջում, ուղղակի լավ կլիներ
Կար ժամանակ, երբ այդ պարերը մարդիկ պարում էին համայնքերով ու ոչ մի խնդիր չէր լինում, երբ ինչ-որ մեկը թերանում էր/ըստ իս, ոչ ոք կատարյալ չի
Իսկ եթե հպարտանում ես, մեծ սիրով քեզ հետ կպարեմ, համեցի նշածս վայրը ու քեզ կսովորացնեմ պարել

[davidus]

Բայց չենք էլ պահնջում, ուղղակի լավ կլիներ
Կար ժամանակ, երբ այդ պարերը մարդիկ պարում էին համայնքերով ու ոչ մի խնդիր չէր լինում, երբ ինչ-որ մեկը թերանում էր/ըստ իս, ոչ ոք կատարյալ չի
Իսկ եթե հպարտանում ես, մեծ սիրով քեզ հետ կպարեմ, համեցի նշածս վայրը ու քեզ կսովորացնեմ պարել

շատ շնորհակալ եմ հրավերքի համար .... ժամանակի նման կերպ էր, որովհետև "տեսականին" մեծ չէր, որովհետև երեխաները իրենց ծնողներին նայելով էին սովորում... իսկ հիմա....

[Լուսաբեր]

ժամանակի նման կերպ էր, որովհետև "տեսականին" մեծ չէր, որովհետև երեխաները իրենց ծնողներին նայելով էին սովորում... իսկ հիմա....

Տեսականին մեծ չէ՞ր
Չէէէէէ, դե չէ էլի, ոչ թե տեսականին մեծ չէր, այլ ահռելի մեծ էր, հայերը ունեն 3000-ից ավել ազգային պար

ՀԱՅ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԸ

1. Հայ ազգային պարի սկզբնավորման պատմությունը

Դեռևս ամենապարզունակ հավատալիքների առաջացման պահից պարը օրգանապես միահյուսվել է տվյալ միջավայրի ծեսերին: Հնուց Ժողովուրդների կյանքում պարին մեծ դեր էր հատկացվում: Ինչքան շատ էր զարգանում մոգությունն ու հմայությունները, ավելի ուշ նաև կրոնը այնքան բարդանում էին տարբեր նախնի-տոտեմների, ոգիների, աստվածությունների պաշտամունքին վերաբերվող պարային գործողություններով ծեսերը, ստանալով ավելի ու ավելի բարդ արտահայտչական տեքստ – ձևավորում, ավելի բարդ թատերականացում:
Մոգական ծեսերում իր արտահայտությունն է գտել նախնադարյան մարդու` բնությունը §վերափոխելու¦, երազանքը:
Շատ թատերականացված պարային ներկայացումներ փոխանցում էին իր համայնքի, իր ցեղի կամ ժողովրդի §պատմությունը¦, էպոսներ և առասպելներ տարբեր նախնի-տոտեմների, հերոսների, ոգիների, կուռքերի կյանքի մասին, նրանց կերպարանքի և արարքների արտացոլմամբ: Նրանք սովորաբար խաղարկվում էին ընծայական ծեսերի ժամանակ, երիտասարդությանը իր ցեղի §պատմությունը¦ ուսուցման համար:
Պարային թատերականացված ներկայացումները` նաև բնության պտղաբերության, բուսական և կենդանական աշխարհի աճի, աշխատանքում, որսի ժամանակ, պատերազմում, ձկնորսությունում, հաջողության կոչող մոգական ակտեր էին:
Պարային թատերականացված ներկայացումների շարժումներով նմանակում էին ներկայացվող իրական և ֆանտաստիկ կերպարների շարժումներին և համայնքի անդամների գործունեության այն ոլորտի շարժումներին, որպիսիի վրա անհրաժեշտ էր §ներգործել – կոչել հաջողությունը¦, օրինակ աշխատանքային, որսորդական, ձկնորսական, ռազմական, մրցողական և այլ շարժումներին:
Այլ շարժումների - դրական մոգության ակտերի մի ամբողջ շարքով §ապահովում¦ էին սեփական առողջությունը, հաջողությունը, թշնամու հանդեպ հաղթանակը և այլն:
Աշխատանքային գործիքների, սպասքի, ամենօրյա և տոնական հագուստի, կացարանի կահավորանքի, զենքի և այլնի զարգացմանը զուգահեռ զարգանում էին նաև գործողությունների բովանդակության հետ կապված սրբազան գործողությունների պիտույքները, նրանց ռեկվիզիտների առարկաները, գործող անձանց հանդերձանքը, , նրանց գլխարկները, դիմակները, կոշիկները, երաժշտական գործիքները, սիմվոլիկ զարդանախշերն ու նկարները:
Ժողովրդական պարային թատերականացված ներկայացումներում, կախված նրանց նշանակությունից և բովանդակությունից, մասնակցում էին միայն աղջիկները (կամ կանայք, կամ համատեղ), միայն տղամարդիկ (միայն ազապները, կամ միայն ամուսնացածները, կամ համատեղ), միայն երեխաները(մեկ կամ երկու սեռերի), ինչպես նաև համայնքի ամբողջ բնակչությունը համատեղ:
Համայնքի յուրաքանչյուր չափահաս անդամ(ինչպես և երեխա, և դեռահաս) իրենց տոհմավագների հսկողության տակ մասնակցում էր իրենց մոգական և պաշտամունքային նշանակությամբ իր սեռին և հասակին համապատասխան գործողություններին:
Երբ պաշտամունքի կատարումը կենտրոնացավ արհեստագետ(պռոֆեսիոնալ) պատարագիչների ձեռքում, թատերականացված պարային գործողությունների որոշ ձևեր սկսեցին կատարել միայն յուրաքանչյուր աստվածության պաշտամունքի սպասավորները, և նրան հաղորդակից աղջիկներն ու տղաները:
Շատ հին ժամանակներից է ընթանում նաև աշխարհիկ պարերի, մրցությունների և խաղերի զարգացումը:Պարերը, երգեցողությունը, երաժշտական գործիքների վրա նվագակցումը, ակրոբատիկան, մրցությունները և խաղերը սկսեցին ավելի հաճախ ծառայել ոչ միայն պաշտամունքային գործողությունների, մոգության և կրոնի նպատակներին, այլ նաև աշխարհիկ արվեստի նպատակներին:
Հայ ժողովրդի հնագույն պարերի մեզ հասած ժառանգությունը հաստատում է ծիսական պարերում տեղային առանձնահատկությունները և նրանց պահպանումը հայերի կողմից: Հեթանոսական ժամանակաշրջանի մասին եզրակացությունները թելադրվում են ինքնաբերաբար հին գրողների մատնանշումներով ըստ Հնագույն Հայաստանում հեթանոսական տաճարների բաշխվածության տարբեր վայրերում` տարբեր աստվածությունների պաշտամունքով:
Միաժամանակ իր սովորությունների և մշակույթի ժառանգության - էպոսի, առասպելների, պարերի, ինչպես նաև տոնակատարությունների և պաշտամունքների պահպանման ձգտումը վկայում են, որ հայկական աստվածությունների կերպարների, անունների և պաշտամունքների, օտարերկրյա աստվածությունների կերպարների, անունների և պաշտամունքների հետ խաչասերման ընթացքում պետք է հաղթեին համահայկական և տեղային սովորույթները և տեղային աստվածության գործունեության բնորոշիչ առանձնահատկությունները, նրա պաշտամունքը և նրան նվիրված պարային ներկայացումներ:
Իր նախնիներից ժառանգած շարժումային պարային արմատական ֆոնդի հիման վրա հայ ժողովուրդը ստեղծեց իր հիմնական պարային համաժողովրդական շարժումային ֆոնդը, նրա հետագա լրացումներով և զարգացումներով, ինչպես նաև հնացած և այլևս չոգտագործվող շարժումների պարբերական վերացումով:
Դեռևս 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին հայ ժողովրդի տարեկան մեծ տոներից շատերի հետ էր կապված բազում ավանդական հին ծիսական պարերի և թատերականացված ներկայացումների կատարումը: Չնայած հաճախ որոշ նախկին ծիսական պարեր կատարվում էին սովորույթի ուժով, քանզի նրանց անցյալ մոգական նշանակությունները սկսել էր ժողովրդի կողմից մոռացության մատնվել:
Շատ աշխարհիկ պարեր սկսեցին առանձնանալ հետզհետե մոռացվող ծիսական գործողություններից: Իսկ աշխարհիկ պարերի որոշ տեսակներ ստացան խնջույքային բովանդակություն:

2. Հայկական պարերի կատարման տեղը և ժամանակը

Հայկական պարերը կատարվում էին բաց երկնքի տակ և ծածկված շինություններում:
Բաց երկնքի տակ կատարվում էին համաժողովրդական տարեկան կրոնական տոների ժամանակ. Տրնդեզ, Համբարձում, Վարդավառ, Բարեկենդան և այլն:
Հայկական պարերը բ աց երկնքի տակ էին կատարվում նաև ուխտավայրերում:
Հարսանեկան ծիսակատարության ժամանակ պսակադրության համար դեպի եկեղեցի գնալու ամբողջ ճանապարհին, պսակադրության ժամանակ և փեսայի տան ճանապարհին մասնակիցների պարերը նախկինում չար ոգու խարդավանքից և չար աչքից պաշտպանելու խնդիրն էին կրում:
Բաց հրապարակում էր կատարվում նաև հուղարկավորության պարային երթը և թաղման պարերը:
Հայերը պարերը կատարում էին նաև ծածկված շինություններում:
Հեթանոսական ժամանակ Հին Հայաստանի տաճարներում կատարվում էին ծիսական Տաճարային պարեր-Պարք Մեհենականք:
Փակ շինություններում բնակչությունը ավելի շատ պարում էր ձմեռը:
Տարվա տաք եղանակին դա տեղի էր ունենում այն ժամանակ, երբ պարերով ծեսերը պետք է կատարվեին կացարաններում:
Յուրաքանչյուր գյուղում և քաղաքում գոյություն ուներ հրապարակ կամ պարապ տեղ, որտեղ տարբեր տոնակատարությունների ժամանակ կազմակերպվում էին հասարակական պարեր և խաղեր:
Հնում պարերի, թատերականացված գործողությունների, խաղերի և մրցույթների մի ամբողջ շարք կանոնակարգված էր, ըստ կատարման ժամանակի: 20-րդ դարի սկզբին արդեն ծիսական մի շարք պարեր սկսեցին կատարվել իրենց ծեսերից դուրս, ցանկացած ժամանակ, ցանկացած տեղում:
Պարերի կատարման հերթականությունը նույնպես խիստ կանոնակարգված էր:

3. Հայկական պարերի մասնակիցների քանակը, սեռը և տարիքը

Ըստ մասնակիցների քանակի հայկական պարերը բաժանվում են կոլլեկտիվ, խմբային, զույգային և մենպարերի:
Կոլլեկտիվ պարերում կարող էին մասնակցել միանգամից անսահմանափակ քանակով պարողներ: Խմբային պարերում, որոնք հիմնականում ավելի կատարողական բարդություններ էին կրում, հնարավոր չէր մարդկանց մեծ քանակով պարել և պարում էին 10,15,20 հոգով:
Կախված կոլլեկտիվ պարի նշանակությունից և բովանդակությունից, այն կարող էին կատարել առանձին կամ համատեղ ամուսնացած տղամարդիկ, կանայք, պատանիները, օրիորդները,տղաները, աղջիկները:
Հին հայկական կոլլեկտիվ պարերը այս կամ այն սեռի և տարիքի անձերի մասնակցությամբ բաժանվում են կանանց և տղամարդկանց պարերի, պատանիների և օրիորդների պարերի, աղջիկների և տղաների-մանկական պարերի:
Մեզ հասած հայկական կոլլեկտիվ պարերի ահռելի քանակի համեմատ խմբական պարերի, զուգապարերի և մենապարերի քանակը այնքան էլ մեծ չէ, սակայն մեզ են հասել այս պարատեսակների որոշ անգին գոհարներ:

4. Հայկական պարերի տարատեսակները

Հայկական պարի հիմքը զիստային (զսպանակավոր) շարժումներն են: Սակայն նույնիսկ դրանում խիստ տարբերություն կա թե մեկ պարային քայլի ընթացքում քանի զսպանակ է արվում, ըստ որում այդ զսպանակներն էլ կարելի է անել խորը կամ շատ մեղմ:
Հայկական պարերը կարելի է բաժանել ըստ մի քանի բաղկացուցիչների: Նախ և առաջ իր կատարման բնույթով պարերը կարելի է բաժանել 3 մեծ խմբերի. 1.` պարերգեր, որոնք զուգորդվում են երգերով, 2. որոնք ազգային երաժշտական գործիքներով են նվագակցվում և 3. նախորդ երկուսի համադրումով:

Կարելի է տարանջատել նաև շարժումների ձևերով.
1.Կենցաղային, 2. Աշխատանքային, 3. Արտահայտչական, 4. Նմանակող, 5. Նկարագրող, 6. Սիմվոլիկ, 7.Պայմանական:

Կոլլեկտիվ և Խմբակային պարերը տարբերվում են իրարից նաև ձեռքերը բռնելու ձևերով.
1. Ճկույտներով, 2. Ափերով, 3. Խաչված ափերով, 4. ՈՒսերով, 5. Գոտկատեղից

Իսկ ամենակարևոր տարանջատումը պարերի բովանդակությունն է, որոնց մեծ մասը հնում ունեցել է բանավոր տեքստային զուգադրում և իրենց բովանդակությամբ բաժանվել է հետևյալ խմբերի.

1. Առասպելական 7. Ծիսական
2. Էպիկական 8. Աշխարհիկ
3. Լիրիկական 9. Աշխատանքային
4. Պաշտամունքային 10. Ռազմական
5. Ճանապարհի 11. Որսորդական
6. Լարախաղացների 12. Մանկական և այլն:

Պարերի մասին խոսելուց չի կարելի չնշել նաև հայկական տարազների առանձնահատկությունների մասին, որոնք ոչ միայն իրարից շատ տարբեր են, այլև բնորոշում են այն տարածաշրջանը, գավառը, նահանգը որը ներկայացվում է:
Պարերը տարբերվում են նաև իր տարածքային պատկանելությամբ, քանի որ բնակլիմայական պայմանները իրենց անջնջելի հետքն են թողել պարերի վրա:
Հայկական պարարվեստը ունի պահպանված այնպիսի նմուշներ, որոնք արժանիորեն կարող են համալրել համաշխարհային պարային գանձարանը, եթե իհարկե նորից հայտնվի ուշադրության կենտրոնում:


Գագիկ Գինոսյան
§Կարին¦ համույթի գեղարվեստական ղեկավար

Մի ծնող էլ ես եմ, դու ես ու մեկ ուրիշն է, եթե մանկուց դաստիարակենք կսովորեն ուկշարունակեն սովորեցնել հետագա սերունդներին

[davidus]

Լուսաբեր ջաաան, տեսականի ասելով ես ի նկատի չունեի հայկական պարերի տեսականին, այլ ի նկատի ունեյի այն ԱՅԼԱԶԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՕՐԱՐ ՀՈՎԵՐԸ, որոնց տակ դյութվում են շատերը.... ես կյանքում չեմ թերագնահատել ազգայինս... հլը մի բան էլ չեղած տեղից ավելացրել եմ, ու լավ եմ արել....

[Լուսաբեր]

Լուսաբեր ջաաան, տեսականի ասելով ես ի նկատի չունեի հայկական պարերի տեսականին, այլ ի նկատի ունեյի այն ԱՅԼԱԶԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՕՐԱՐ ՀՈՎԵՐԸ, որոնց տակ դյութվում են շատերը.... ես կյանքում չեմ թերագնահատել ազգայինս... հլը մի բան էլ չեղած տեղից ավելացրել եմ, ու լավ եմ արել....

Այ դրա համար էլ քեզ շատ շնորհակալ ենք, ապրես
Չեղած տեղից պետք չի ավելացնել, բայց; Ազգը քեզ չի մոռանա

[Ֆրեյա]

Ու եթէ, Դուք, իրօք մտահոգուած էք ազգային երգի (տարատեսակ ժանրերում), ու ընդհանրապէս երգ-երաժշտութեան մակարդակի բարձրացումով, ապա քաջութիւն պիտի ունենայիք չխնայել բոլորին, եւ ոչ միայն ռեստորաններում երգողներին:

Ըստ իս, երգարուեստում՝
Յասմիկ Կարապետեան= 0 (ընդհանուր 10-ից)
Հայկո (ոչ սպիտակցին) = 0
Անդրէ = -1
Շուշան = 2,5
Սիրուշո = 2,25
Arsen Safaryan = 2
Սոֆի Մխէյեան = 1,5
Սյուզի= -3
Կարելի է շարքը երկարել: Սրանց,- եւ նմաններին,-երգիչ չեմ համարում:

Ի՜նչ կարող եմ սպասել, երբ գանգատւում ես, որ հայաստանեան ռեփը չունի ամերիկեանի մակարդակը:
Իսկ ռաբիզը, իր ողջ ցածրութեամբ, կմնայ ամերիկեան ռեփից մի հասակ բարձր:

Պնադուխտ ջան, կարելի է իմանալ, ինչի հիման վրա ես էս գնահատակնները տվել?
իմ կարծիքով, նրանք բոլորն էլ լսելու բան չեն, բայց մի 100 հազար հոգի էլ կա, որ նրանց համար կուռք են... Հիմա ինչ ես առաջարկում, նոր օրենք հանենք, ասենք, ով Անդրեին սիրում է, ականջները կտրենք, որ չկարողանա Անդրե լսել? :
Ու համ էլ, մի խնայիր, ճիշտ գնահատիր
Էս մարդիկ ընդամեն շոու բիզնես են, մի երկու տարի հետո նրանց մասին ոչ ոք չի էլ հիշելու