Հարգելի Տրիբուն և Լիոն, ես ամենայն ուշադրությամբ կարդացի ձեր բերած փաստարկները կապված վերոնշյալ հարցերի հետ և ասեմ, որ որպես պատմաբան շատ հաճախ եմ հանդիպել այնպիսի փաստերի, որ տարբեր պատմական աղբյուրներում միևնույն երևույթը խիստ տարբեր է մեկնաբանվում: Ինչ վերաբերում է զորքերի թվաքանակին, ապա ասեմ, որ ժամանակակից պատմաբանների մեծ մասը հակված է համարել, որ Տիգրան Մեծի կառավարման և ինչու ոչ, հետագայում իշխած թագավորների օրոք հայոց զորքի թվաքանակը այնքան էլ չի համապատասխանում մեզ հասած տվյալներին, այսինքն այն թվերը, որոնք խոսում են օրինակ 500 հազարի կամ 300 հազարի մասին, փոքր-ինչ չափազանցված են, ունենալ մարտի ընդունակ տղամարդկանց այսպես ասած պահուստային ֆոնդ, դեռ չի նշանակում ունենալ այդպիսի չափերի հասնող բանակ, որովհետև մենք գիտենք, որ անգամ խոշոր ճակատամարտերի ժամանակ մեր հզոր արքաների օգտագործած զորքերի թվաքանակը հազվադեպ է հատում 100 հազարի սահմանը:Եվ ընդհանրապես, մենք չպետք է մոռանանք, որ այսօր հայոց պատմության մեջ շատ հարցեր ճշմարտացիորեն վերանայվել են, կապված թե Ավարայրի ճակատամարտի հետ (այստեղ հիշատակվող 66 հազարը չի կարող համապատասխանել իրականությանը) և թե օրինակ քրիտոնեության պետական կրոն հռչակման տարեթվի հետ: Մի խոսքով պատմությունն անընդհատ զարգանում է ու փաստերն էլ փոփոխվում են, այնպես որ եկեք չվիճենք, թե զորքը այսքան կամ այնքան է եղել, կարևորն այն է, որ կարողացել ենք հաղթանակներ տանել ու հասնել 21-րդ դար:

Էջանիշներ