Անտարես մրցույթ-2013

[ivy]

Մերսի, Դավ, որ դրեցիր էստեղ, հետաքրքիր է:
Մանր-մանր կարդում եմ: Ակումբում էնքան անսովոր է էսպիսի տեքստեր տեսնելը. էստեղ ուրիշ ձև են(ք) գրում:
Միանգամից հասկացվում է, որ լրիվ ուրիշ ձեռագրեր են: Երբ Հավաքածու մրցույթ է լինում, միջից միանգամից երևում է «ակումբայինն» ու «դրանից դուրսը»:
Իսկ հիմա կարդում ես, ու բոլորը՝ դուրս, դուրս, դուրս

Ես մեծ պրոբլեմ ունեմ հայ ժամանակակից գրականության հետ. չեմ հասկանում՝ որն է լավը, որը վատ: Լուրջ եմ ասում, էդ ինձ ահավոր նեղում է:
Ինչքան կարդում եմ, էնքան ավելի եմ խճճվում:
Չգիտեմ:
Բայց որ մի հատ էլ ռուսաստանյան խոպանչիների մասին պատմվածք կարդամ, երևի էդ իմ հայերեն կարդացած վերջին գործը դառնա:

[Դավիթ]

Հա, տարբերությունը իրոք որ զգացվում ա:

[Շինարար]

Մերսի, Դավ, որ դրեցիր էստեղ, հետաքրքիր է:
Մանր-մանր կարդում եմ: Ակումբում էնքան անսովոր է էսպիսի տեքստեր տեսնելը. էստեղ ուրիշ ձև են(ք) գրում:
Միանգամից հասկացվում է, որ լրիվ ուրիշ ձեռագրեր են: Երբ Հավաքածու մրցույթ է լինում, միջից միանգամից երևում է «ակումբայինն» ու «դրանից դուրսը»:
Իսկ հիմա կարդում ես, ու բոլորը՝ դուրս, դուրս, դուրս

Ես մեծ պրոբլեմ ունեմ հայ ժամանակակից գրականության հետ. չեմ հասկանում՝ որն է լավը, որը վատ: Լուրջ եմ ասում, էդ ինձ ահավոր նեղում է:
Ինչքան կարդում եմ, էնքան ավելի եմ խճճվում:
Չգիտեմ:
Բայց որ մի հատ էլ ռուսաստանյան խոպանչիների մասին պատմվածք կարդամ, երևի էդ իմ հայերեն կարդացած վերջին գործը դառնա:

Այվ ջան, գլուխգործոցներ մեծ մասամբ ինչքան ես եմ հասկանում ոչ էստեղ, ոչ էնտեղ չկան: Էստեղ՝ իմ կարծիքով, որովհետև ստեղծագործելը ֆորումային հաղորդակցության շրջանակից շատ չի դուրս գալիս, այսինքն՝ մարդիկ գրում են՝ ի նկատի չունենալով, որ դա հրատարակվելու ա, դա դառնալու ա պատմություն՝ իր ստորագրությամբ, կիսվում են ընկերների հետ էնպես, ինչպես պահի տակ եկած մտքերով կկիսվես, էդպես էլ պահի տակ մտահղացված ստեղծագործությամբ Կներեք, եթե սխալ եմ:

Էնտեղ էլ դա կա էն առումով, որ ըստ էության շուկա չկա, որը կդառնա դատավոր գործի հաջողվածության՝ անկախ նրանից` դա սիրավեպ է, ոստիկանական պատմություն, թե կյանքից, էսօրվա մասին ինչ-որ իրապատում գործ: Բայց և դրա հետ մի քիչ էլ կա շուկա, որովհետև ֆեսյբուքը, որով տարածում են իրենց գործերը, մի քիչ ավելի լայն հարթակ է, ավելի տարբեր շերտեր ներկայացնող: Մի կողմից՝ կա իհարկե էն փաստը, որ ամենքի գործերը կարդում են հենց իրենց ֆրենդները, բայց շատերը էդ ֆրենդներին ձեռք են բերել իրենց նախորդ գործերով: Եթե խոպանչիների մասին պատմվածքը իմ ենթադրածն ա, էս մրցույթից միակ գործն ա, որ կարդացել եմ, բայց հեղինակին ճանաչել եմ իր ստեղծագործությունների միջոցով, իր գրելը սիրել եմ, գտել եմ, ծանոթացել եմ, ֆրենդացել եմ ու հետևում եմ: Էլի հեղինակներ կան, որ իմ ֆրենդներն են, բայց իրանց նախորդ գործերը չեն դրդել, որ հետևեմ: Այսինքն, յուրաքանչյուրը իր հետևորդների խումբը ստեղծել ա իր ստեղծագործությամբ: Ու մտածում եմ, որ էնտեղ գործերի վրա մի քիչ ավելի շատ են աշխատում, քան ակումբում, կներեք, էլի եմ ասում, եթե սխալ եմ, ու դրանով իսկ մի քիչ ավելի կաշկանդված են ավանդական կաղապարների մեջ: Համարյա ամեն ստեղծագործության մեջ կարելի ա գտնել Չեխովին, որովհետև կարճ պատմվածքի համար ամենափորձված կաղապարը առաջարկել ա Չեխովը:

Ակումբում ստեղծագործությունները կիսելու էդ ֆորումային պահը թույլ ա տալիս քեզ ձևի և բովանդակության առումով ցանկացած համարձակ մտահղացում առանց վարանման դնել ընկերներիդ քննարկման: Մրցույթում մի քիչ այլ ա: Էս առումով ֆորումն արդեն առավելություն ունի, բայց մի շատ մեծ թերություն ունի, որի մասին էլի եմ խոսացել:

Ես դա նկատել եմ, կարող եք չհամաձայնել, բայց սխալված լինելուս համար էս դեպքում ներողություն չեմ խնդրելու: Ստեղծագործող մարդկանց մի փոքր խումբ, ամենաշատը 20 մարդ, բոլորովին տարբեր անցած ուղիներով, բոլորովին տարբեր կարդացած գրականությամբ, տարբեր սիրած գրողներով իրենց ստեղծագործությունները կիսում են բոլորովին տարբեր նշված հատկանիշների առումով ամենաշատը մի 200 ընթերցողի հետ: Ուզես թե չուզես, սա մի փոքր շուկա ա, ու նաև որոշակի ուղի, որը սկսած մի պահից բոլորովս սկսում ենք իրար հետ անցնել, ու գալիս ա մի պահ` չափանիշները սկսում են նույնանալ կամ գոնե մերձենալ: Կա՛ ակումբային ճաշակ: Ու մեր ստեղծագործողները շատ ավելի տարբեր էին գրում սկզբում, քան հիմա: Կամ էլ եթե չեն ուզում նույնանալ, ուզում են իրենց պես մնալ, կամ չեն կարող էդպես գրել, էլ չեն գրում, թողնում են ակումբը, ուրիշ տարածք են փնտրում ներկայանալու: Մանավանդ բանաստեղծների մոտ եմ նկատել, երբ եկավ մի պահ, որ շատ դժվար էր գոնե ինձ համար տարբերել նախկինում իրարից ահագին տարբեր հեղինակների: Սա վատ ա:

Համենայն դեպս, հայաստանյան ներկայիս գրողներից ոչ մեկի օրինակն էլ քեզ համար հիմք մի վերցրու այլևս գրել-չգրելու, նույնիսկ իմ սիրելի խոպանչիների պատմվածքի հեղինակին Որովհետև մեծ շուկան, ամբողջ ընթերցողական դաշտը դեռ ոչ ոք չի հաղթահարել: Սահյանի, Սևակի, Մաթևոսյանի, Գևորգ Էմինի, Վահագն Դավթյանի, Սիլվա Կապուտիկյանի, Վարդգես Պետրոսյանի (անկախ նրանից էս գրողներից ում որս ինչքան կհավանենք) սերնդից էս կողմ դեռ ոչ մեկը չի կարողացել ապացուցել, որ ինքը ոչ թե ավելի լավ, այլ գոնե նույնքան լավ ա գրում: Ու ո՞վ իմանա, էդ մեկը կարող ա հենց դու ես:

[Դավիթ]

Շին, Սիլվայի անունը տվել ես, իսկ ամուսնունը` ոչ: Հովհաննես Գրիգորյանը վատ բանաստեղծ չէր:

[ivy]

Շին, չհասկացա ճիշտն ասած, պատասխանդ կոնկրետ ինչին էր ուղղված ու ինչով էր դրդված: Համենայնդեպս, մերսի, որ գրեցիր, սիրում եմ քո երկար գրառումները (կարճերն էլ):
Ես էլ երևի ավելի հասկանալի դարձնեմ ասածս:

Ասում եմ՝ հայ ժամանակակից գրականությունն ինձ համար «մութ» է: Արժեքներն անհասկանալի են:
Ես չգիտեմ՝ արդյո՞ք դա էդպես էլ պիտի լինի ու լա՞վ է, որ մարդ ստեղծագործելիս իր ու կողքի մի քանի մարդու նեղ առօրյայի, կենցաղային դարդերի ու էդ կարգի բաների վրա է մենակ կենտորանացած և հենց դա էլ բերում է գրականություն: Երևի մի կողմից, հա, որովհետև ամեն ժամանակվա գրականություն պիտի հենց էդ ժամանակի շունչն ունենա: Բայց մյուս կողմից, չգիտեմ ախր:
Ինչի՞ պիտի հայերենով ստեղծագործությունը արժեք ունենալու համար անպայման էդքան բիրտ ռեալիստական լինի՝ հենց մենակ հայաստանյան էսօրվա կյանքը պատկերող: Ինչի՞ մենք չենք կարող լայն նայել: Մեր դարդից ավելի քաղցր բան չկա՞ գրելու համար: Ինչի՞ պիտի մարդ գրելիս մենակ էն քո ասած երկու հարյուր հոգու մասին մտածի, ովքեր իր կողքին են ապրում ու հենց էդ դարդով էլ տապակվում են, որ կարդալուց պիտի հուզվեն ու գնահատեն: Ինչի՞ մարդ չպիտի մտածի, որ գուցե մի օր մի դանիացի ուզենա կարդալ իր գրածի թարգմանությունը, ու էդ գրածը կկպնի իր սրտին, որովհետև մեջը «համամարդկային» հարցեր կլինեն: Մենակ Սերոժ, մլիցա, նիսյա ու խոպան չի լինի:
Այ էս է ինձ հուզում: Ու մտածում եմ՝ ինչի ենք մենք հայերենին մեր իսկ չար բախտին արժանացնում, որ ինքը ոչ մի ուրիշ կողմից ծաղկելու շանս չունենա:

[StrangeLittleGirl]

Ասում եմ՝ հայ ժամանակակից գրականությունն ինձ համար «մութ» է: Արժեքներն անհասկանալի են:
Ես չգիտեմ՝ արդյո՞ք դա էդպես էլ պիտի լինի ու լա՞վ է, որ մարդ ստեղծագործելիս իր ու կողքի մի քանի մարդու նեղ առօրյայի, կենցաղային դարդերի ու էդ կարգի բաների վրա է մենակ կենտորանացած և հենց դա էլ բերում է գրականություն: Երևի մի կողմից, հա, որովհետև ամեն ժամանակվա գրականություն պիտի հենց էդ ժամանակի շունչն ունենա: Բայց մյուս կողմից, չգիտեմ ախր:
Ինչի՞ պիտի հայերենով ստեղծագործությունը արժեք ունենալու համար անպայման էդքան բիրտ ռեալիստական լինի՝ հենց մենակ հայաստանյան էսօրվա կյանքը պատկերող: Ինչի՞ մենք չենք կարող լայն նայել: Մեր դարդից ավելի քաղցր բան չկա՞ գրելու համար: Ինչի՞ պիտի մարդ գրելիս մենակ էն քո ասած երկու հարյուր հոգու մասին մտածի, ովքեր իր կողքին են ապրում ու հենց էդ դարդով էլ տապակվում են, որ կարդալուց պիտի հուզվեն ու գնահատեն: Ինչի՞ մարդ չպիտի մտածի, որ գուցե մի օր մի դանիացի ուզենա կարդալ իր գրածի թարգմանությունը, ու էդ գրածը կկպնի իր սրտին, որովհետև մեջը «համամարդկային» հարցեր կլինեն: Մենակ Սերոժ, մլիցա, նիսյա ու խոպան չի լինի:
Այ էս է ինձ հուզում: Ու մտածում եմ՝ ինչի ենք մենք հայերենին մեր իսկ չար բախտին արժանացնում, որ ինքը ոչ մի ուրիշ կողմից ծաղկելու շանս չունենա:

Ռիփ, վերջերս ես շատ եմ կարդում համաշխարհային ճանաչում ունեցող գրողների, որոնց գործերում խիստ տեղային հարցեր են բարձրացվում (Չիլի, Աֆղանստան, Մարոկո, Ուկրաինա և այլն): Ու անընդհատ մտածում եմ՝ մենք ինչու՞ չունենք համապատասխան գրականություն: Ինչու՞ Հայաստանն էլ աշխարհին չի ներկայանում Հայաստանի մասին պատմող որևէ գրականությամբ: Ինձ թվում ա՝ հայ ժամանակակից գրականությունը երկու ծայրահեղության մեջ ա ընկած. մեկը խիստ պաթոսն ա, մյուսն էլ չափից դուրս կենցաղային լինելը: Իսկ էն, ինչ պիտի հայկական կոլորիտն ունենա, պատմի Հայաստանի մասին հերոսների ու իրենց պատմությունների միջոցով, բացակայում ա:

Հայ ժամանակակից գրականությունը մեկ էլ մի թերություն ունի. սյուժեներ չկան: Չգիտեմ, երևի ժամանակակից գրողները չափից դուրս շատ են վազում տարբերվելու ու օրիգինալ բան ստեղծելու հետևից, բայց ոնց հասկանում եմ, հաջողության հասնում են վարպետորեն գրված, բայց պարզ ու հասարակ պատմությունները:

[Շինարար]

Շին, չհասկացա ճիշտն ասած, պատասխանդ կոնկրետ ինչին էր ուղղված ու ինչով էր դրդված: Համենայնդեպս, մերսի, որ գրեցիր, սիրում եմ քո երկար գրառումները (կարճերն էլ):
Ես էլ երևի ավելի հասկանալի դարձնեմ ասածս:

Ֆեյսբուքում վերջերս գրել էիր էդ գրել-չգրելու թեմայով, դրան էի պատասխանում

«համամարդկային»

Այվ, սա էնքան երկար քննարկելու թեմա ա, թե ինչ ա էդ համամարդկայինը: Ես ահագին նոր գրեցի, բայց լավ չստացվեց, ջնջեցի: Կարճ՝ գրի էն մասին, ինչի մասին դու ես ուզում, նենց, ոնց դու ես ուզում, ու չի բացառվում, որ հենց դա էլ կլինի էդ համամարդկայինը:


Դավիթ, ջան, Շիրազի դեմ ոչինչ չունեմ, որ թվարկեի, էլի կթվարկեի, հիմա էդքանն եմ նշել:

Գրառմանդ երկրորդ մասի հետ կապված՝ անկախ իմ անձնական վերաբերմունքից նշածդ հեղինակի հանդեպ՝ ես հո չասացի՝ չկան էդ որակի, գուցե և ավելի լավ գրողներ, գուցե հիմա մի էնպիսի հանճարներ կան, որ էլ չտեսնված, էլ չլսնված, ես ասացի՝ չեն կարողացել ապացուցել, որ կան: Թե որոնք են պատճառները, էդ արդեն ուրիշ հարց ա:

Հ. Գ.

Ինչի՞ պիտի մարդ գրելիս մենակ էն քո ասած երկու հարյուր հոգու մասին մտածի, ովքեր իր կողքին են ապրում ու հենց էդ դարդով էլ տապակվում են, որ կարդալուց պիտի հուզվեն ու գնահատեն: Ինչի՞ մարդ չպիտի մտածի, որ գուցե մի օր մի դանիացի ուզենա կարդալ իր գրածի թարգմանությունը, ու էդ գրածը կկպնի իր սրտին, որովհետև մեջը «համամարդկային» հարցեր կլինեն:

Խնդիրն էն ա, որ իմ գուցե և ահավոր սխալ կարծիքով ոչ պիտի էդ երկու հարյուրին նայես, ոչ էլ դանիացուն, պիտի գրես էն, ինչը իրոք քոնն ա, ինչով ապրում ես, շնչում ես, ինչը բոլորից լավ գիտես, ու էն ինչը քոնն ա, արդեն իսկ մարդկային ա, չէ՞, ուրեմն նաև համամարդկային ա, ես սենց եմ մտածում: Մեկը կարող ա գրի խոպանի մասին, ու դա ընդամենը խոպանի մասին ա, իսկ մյուսը գրի խոպանի մասին, ու խոպանի մասին երբևէ չլսած մարդուն էլ թվա՝ դա իր մասին ա: Դե սա էլ արդեն ստեղծագործողի խորության, մտածողության լայնության խնդիր ա:

[Դավիթ]

Դե մի քիչ տարբեր ա համեմատել: Էն մի խումբը պետությունից օժտված 50 տարի հայրենասիրական-մսյրիկ-եղեռն ու քարի մասին գործեր էին գրում:

[Շինարար]

Դե մի քիչ տարբեր ա համեմատել: Էն մի խումբը պետությունից օժտված 50 տարի հայրենասիրական-մսյրիկ-եղեռն ու քարի մասին գործեր էին գրում:

Լավ հա, Դավիթ ջան:

[StrangeLittleGirl]

Գրառմանդ երկրորդ մասի հետ կապված՝ անկախ իմ անձնական վերաբերմունքից նշածդ հեղինակի հանդեպ՝ ես հո չասացի՝ չկան էդ որակի, գուցե և ավելի լավ գրողներ, գուցե հիմա մի էնպիսի հանճարներ կան, որ էլ չտեսնված, էլ չլսնված, ես ասացի՝ չեն կարողացել ապացուցել, որ կան: Թե որոնք են պատճառները, էդ արդեն ուրիշ հարց ա:

Հ. Գ.

Խնդիրն էն ա, որ իմ գուցե և ահավոր սխալ կարծիքով ոչ պիտի էդ երկու հարյուրին նայես, ոչ էլ դանիացուն, պիտի գրես էն, ինչը իրոք քոնն ա, ինչով ապրում ես, շնչում ես, ինչը բոլորից լավ գիտես, ու էն ինչը քոնն ա, արդեն իսկ մարդկային ա, չէ՞, ուրեմն նաև համամարդկային ա, ես սենց եմ մտածում: Մեկը կարող ա գրի խոպանի մասին, ու դա ընդամենը խոպանի մասին ա, իսկ մյուսը գրի խոպանի մասին, ու խոպանի մասին երբևէ չլսած մարդուն էլ թվա՝ դա իր մասին ա: Դե սա էլ արդեն ստեղծագործողի խորության, մտածողության լայնության խնդիր ա:

Հա, սրա հետ կապված էլ մի բան ասեմ: Ընդհանուր առմամբ համաձայն եմ, բայց գրողը մենակ ինքնիրանով ֆունկցիոնալ չի: Մենք էստեղ մի ուրիշ խնդիր էլ ունենք: Խմբագրի խնդիրն ա, ու պետք չի իրա դերը թերագնահատել: Մեր գրողները մի քիչ շատ քթները ցցած են, տպագրվելուց առաջ չեն խորհրդակցում խմբագիրների հետ, մինչդեռ եթե նորմալ խմբագիրներ լինեին, կարար խոպանի մասին միջակ գործը շատ լավը դառնար ու դանիացուն էլ հետաքրքրեր:

[Mephistopheles]

Մերսի, Դավ, որ դրեցիր էստեղ, հետաքրքիր է:
Մանր-մանր կարդում եմ: Ակումբում էնքան անսովոր է էսպիսի տեքստեր տեսնելը. էստեղ ուրիշ ձև են(ք) գրում:
Միանգամից հասկացվում է, որ լրիվ ուրիշ ձեռագրեր են: Երբ Հավաքածու մրցույթ է լինում, միջից միանգամից երևում է «ակումբայինն» ու «դրանից դուրսը»:
Իսկ հիմա կարդում ես, ու բոլորը՝ դուրս, դուրս, դուրս

Ես մեծ պրոբլեմ ունեմ հայ ժամանակակից գրականության հետ. չեմ հասկանում՝ որն է լավը, որը վատ: Լուրջ եմ ասում, էդ ինձ ահավոր նեղում է:
Ինչքան կարդում եմ, էնքան ավելի եմ խճճվում:
Չգիտեմ:
Բայց որ մի հատ էլ ռուսաստանյան խոպանչիների մասին պատմվածք կարդամ, երևի էդ իմ հայերեն կարդացած վերջին գործը դառնա:

իմ կարծիքով ստեղ մի քանի ֆակտոր կա… չգիտեմ միգուցե ձև ա կամ ոճ ա, բայց ինձ թվում ա սա լճացման տեսակ ա… գործերը գրվում են նույն միջավայրում, նույն մրցույթի համար (չնայած կարա թեմատիկ լինի կամ ժանրային, կապ չունի), գրվում ա հենց մրցույթին մասնակցելու համար ու գրվում ա նույն ընթերցողի համար… քննարկում են նույն մարդիկ, նույն տեսանկյուններից…

դրա համար դրսի տեքստը տարբերվում ա, աղբյուրն ուրիշ ա, դրդապատճառներն ուրիշ են, ներշնչանքն ուրիշ ա… չեմասում լավն են կամ վատն են…

ուղղակի ակումբում լճալանու խնդիր ա առաջանում… որևէ մեկի մեղքը չի…

Բյուրն ա մեղավոր…

[ivy]

Մեֆ, լճացում չէի անվանի դա, ուղղակի մեր «համատեղ կյանքի» ընթացքում հնարավոր է, որ շատերիս մոտ ինչ-որ ընդհանուր գրական ճաշակ է ձևավորվել: Էդ մի գործոն:
Մյուս գործոնն էն է, որ էստեղ ստեղծագործողների մեծ մասը համ էլ կարդացող են: Կարդալ ասելով՝ նկատի չունեմ մենակ հայ դասականներին՝ ի դեմս Բակունցի ու Մաթևոսյանի, այլ նկատի ունեմ ժամանակակից գրականություն: Արտասահամանյան գրականություն: Ու դրա շնորհիվ և ոչ միայն դրա շնորհիվ, ունեն ավելի լայն մտահորիզոն:
Գուցե սխալ եմ դատում, բայց էս խոպանչի թեմաները որ կարդում եմ, իմ մոտ էնպիսի տպավորություն է առաջանում, որ գրողը էդ թեմաներից էն կողմ ուղղակի ուրիշ բան չգիտի: Չի տեսել, չի մտածել, չի կարդացել, չի հետաքրքրվել:
Վերջերս Բրեդբերիի խորհուրդներն էի կարդում լավ գրող լինելու վերաբերյալ: Ասում էր՝ ամեն օր քնելուց առաջ մի գիտական հոդված կարդացեք: Մի նոր հայտնաբերություն, մի նոր բացահայտում: Հետզհետե էնքան նյութ կհավաքվի, ինչ մասին կարելի է գրել:
Գուցե որ մեկի բլոգը բացեմ, հենց առաջինը էդ հարևանա-մարդս գնաց ես մնացի թեմաներն եմ կարդալու. հետաքրքիր է՝ մարդիկ ինչով են ապրում, կենցաղային լեզուն էլ մեկ-մեկ հավես «տնական» զգացողություն է առաջացնում, ինչը երբեմն կարոտում եմ: Բայց էդ կենցաղային աղբը ինչքա՞ն կարելի է գրականություն բերել: Գրականություն եմ ասում, որովհետև էդ մարդիկ իրենց գրող են համարում, ու հենց գրող են:
Ինձ համար գրողը պիտի նախ և առաջ զարգացած-տեղեկացված լինի, գիտելիքների հասուն պաշար ունենա, պիտի մի քիչ իմանա ու տեսնի, թե աշխարհում՝ իր գյուղից էն կողմ, ինչ է կատարվում: Որ իր գրածը շատ մարդկանց հասնի:
Իմ անձնական կարծիքն է սա:

[Chuk]

Նենց եք անելու վերջը կարդամ: Արժի՞:

[Mephistopheles]

Մեֆ, լճացում չէի անվանի դա, ուղղակի մեր «համատեղ կյանքի» ընթացքում հնարավոր է, որ շատերիս մոտ ինչ-որ ընդհանուր գրական ճաշակ է ձևավորվել: Էդ մի գործոն:
Մյուս գործոնն էն է, որ էստեղ ստեղծագործողների մեծ մասը համ էլ կարդացող են: Կարդալ ասելով՝ նկատի չունեմ մենակ հայ դասականներին՝ ի դեմս Բակունցի ու Մաթևոսյանի, այլ նկատի ունեմ ժամանակակից գրականություն: Արտասահամանյան գրականություն: Ու դրա շնորհիվ և ոչ միայն դրա շնորհիվ, ունեն ավելի լայն մտահորիզոն:
Գուցե սխալ եմ դատում, բայց էս խոպանչի թեմաները որ կարդում եմ, իմ մոտ էնպիսի տպավորություն է առաջանում, որ գրողը էդ թեմաներից էն կողմ ուղղակի ուրիշ բան չգիտի: Չի տեսել, չի մտածել, չի կարդացել, չի հետաքրքրվել:
Վերջերս Բրեդբերիի խորհուրդներն էի կարդում լավ գրող լինելու վերաբերյալ: Ասում էր՝ ամեն օր քնելուց առաջ մի գիտական հոդված կարդացեք: Մի նոր հայտնաբերություն, մի նոր բացահայտում: Հետզհետե էնքան նյութ կհավաքվի, ինչ մասին կարելի է գրել:
Գուցե որ մեկի բլոգը բացեմ, հենց առաջինը էդ հարևանա-մարդս գնաց ես մնացի թեմաներն եմ կարդալու. հետաքրքիր է՝ մարդիկ ինչով են ապրում, կենցաղային լեզուն էլ մեկ-մեկ հավես «տնական» զգացողություն է առաջացնում, ինչը երբեմն կարոտում եմ: Բայց էդ կենցաղային աղբը ինչքա՞ն կարելի է գրականություն բերել: Գրականություն եմ ասում, որովհետև էդ մարդիկ իրենց գրող են համարում, ու հենց գրող են:
Ինձ համար գրողը պիտի նախ և առաջ զարգացած-տեղեկացված լինի, գիտելիքների հասուն պաշար ունենա, պիտի մի քիչ իմանա ու տեսնի, թե աշխարհում՝ իր գյուղից էն կողմ, ինչ է կատարվում: Որ իր գրածը շատ մարդկանց հասնի:
Իմ անձնական կարծիքն է սա:

Այ հենց էս նշածիցս կսկսեմ… Բրեդբենրին որ ճիշտ ա ասել, դրանում ես չեմ կասկածում, բայց իրան կարելի ա հասկանալ տարբեր ձևի… ես ինքս շատ եմ սիրում գիտական նորույթներ կարդալ ու լսել, իմ համար դա հաճելի աշխատանք ա, բայց ես դրան սենց եմ մոտենում… դուրս գալով իմ դիսցիպլինայից ու ծանոթանալով այլ դիսցիպլինանեի տեխնոլոգիաներին, իմ տեսանկյունը, վերաբերմունքը, մոտեցումը թարմանում ա ու փոխվում ա… ես նույն բանին այլևս նույն կերպ չեմ նայում… ինձ ոչ թե ինֆորմացիան ա հետաքրքրում այլ մոտեցումն ու լօգիկան… սա կարա թարմություն բերի ու անում ա… բոլոր նորույթները եկել են դիսցիպլինայից դուրս գալուց հետո… ես ժամանակին սրան ասել եմ ինտերդիսցիպլինարի էքսչեյնջ… բայց որ Բրեդբենրին ա ասում, ավելի լավ ու ճիշտ ա հնչում… it's the view and observation, the way you observe your subject… որևէ դիսցիպլինա ինքն իր մեջ ինքնաբավ չի ու միշտ տենդենց ունի դուրս գալու իր սահմաններից in fact, դիսցիպլինաների տարանջատման սահմանը էդքան էլ հստակ չի ինչքան թվում ա, չնայած մենք փորձում ենք հստակ սահմանազատել, չկա տենց բան…

էդ տեսակետից ես համարում եմ որ Ակումբը լճացման ա տարել… իհարկե կա նաև ոճի պահ, բայց դա էդքան նշանակալի չի (ակումբային ոճը ո՞րն ա, հո Բարբիզոնի դպրոցը չի՞) you observe the subject the same way ("you" meaning in general not specifically you or anybody... I get stock too, big time)…

դրսի գրվածքների համար շատ բան չեմ կարող ասել, բայց կարծես նույն լճացումն էլ ընդեղ ա ու դրա ֆակտորներն էլ են շատ, բնական ա… իմ կարծիքով խոպանչիների թեմայից չի, այլ վերաբերմունքից ա էդ թեմայի նկատմամբ… եթե երևույթը դնենք ու մի լավ ուսումնամսիրենք հասարակագիտության տեսանկյունից, կամ կարդանք մի հետազոտություն, ստատիստիկա կամ ուսումնասիրություն ապա մենք շատ հնարավոր ա որ խոպանչիությանը լրիվ ուրիշ կերպ մոտենանք… վերջիվերջո խոպանչիությունը դա ղարիբությունն ա կամ պանդխտությունն ա… ճիշտ ա, չարաշահվել ա թեման, բայց ոչ էն պատճառով որ արծարխվել ա, այլ որ նույն կերպ ա դիտվել… ընկնում ենք փակ շրջանակի մեջ… we're chasing our tails…

իհարկե պետք ա ծանոթանալ համաշխարհային գրականությանը, տեղեկանալ տարբեր մշակույթների գրականության հետ, բայց իվերջո գրողը գրում ա էն կյանքի մասին որն ապրում ա ուղղակի կամ անուղղակի…

[StrangeLittleGirl]

Մի լավ իռլանդացի գրող Օ՛Բրայան ազգանունով սենց բան ա ասել. "The entire corpus of existing literature should be regarded as a limo from which discerning authors could draw their characters as required... The modern novel should be largely a work of reference."
Ասածի մեջ ճիշտ բան կա: Էս տողերն էլ գտել եմ մեկ այլ իռլանդացի գրողի գրքից: Ու պատկերացրեք, էդ վեպը որ կարդում էի, անհետաքրքիր պատմություն էր սոցիալական մի դասի ճակատագրի մասին: Մինչև էն պահը, երբ սկսեց հղումներ անել ուրիշ գրողներից ու ինչ-որ գժանոց բան ստանալ: Թե չէ մինչև էդ հասարակ խոպանչիություն էր: Ասածս ինչ ա... խոպանչիությունն էլ կարելի ա սիրուն ներկայացնել, եթե տակը բագաժ կա: