Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք

[Lion]

Ի դեպ ասեմ - այստեղ գործ ունենք թյուրիմացության հետ: Դպրոցական տարբերակում Վահան Վասակի "Գայլ" Մամիկոնյանը (572-596` միայն Տարոնում, 596-620)` Մարզպանական Հայաստանի V ապստամբության (572-591) ղեկավար Վարդան Փոքր Մամիկոնյանի եղբայրը, շփոթվել է Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբության (481-485) ղեկավար, սպարապետ, իսկ հետագայում էլ մարզպան Վահան Հմայակի Մամիկոնյանի (մոտ 475 - ուղ. 505, 485-505` մարզպան), Վարդան Քաջ Մամիկոնյանի եղբոր որդու հետ: Իհարկե, "Հմայակիչ"-ն էլ էր պարտիզանական կռվի հմուտ վարպետ և, ընդհանրապես, անչափ քաջ ու խիզախ զորական էր, բայց կոնկրետ "Գայլ" մականունը պարսիկները տվել են հենց "Վասակիչ"-ին

[Varzor]

Ի դեպ ասեմ - այստեղ գործ ունենք թյուրիմացության հետ: Դպրոցական տարբերակում Վահան Վասակի "Գայլ" Մամիկոնյանը (572-596` միայն Տարոնում, 596-620)` Մարզպանական Հայաստանի V ապստամբության (572-591) ղեկավար Վարդան Փոքր Մամիկոնյանի եղբայրը, շփոթվել է Մարզպանական Հայաստանի III ապստամբության (481-485) ղեկավար, սպարապետ, իսկ հետագայում էլ մարզպան Վահան Հմայակի Մամիկոնյանի (մոտ 475 - ուղ. 505, 485-505` մարզպան), Վարդան Քաջ Մամիկոնյանի եղբոր որդու հետ: Իհարկե, "Հմայակիչ"-ն էլ էր պարտիզանական կռվի հմուտ վարպետ և, ընդհանրապես, անչափ քաջ ու խիզախ զորական էր, բայց կոնկրետ "Գայլ" մականունը պարսիկները տվել են հենց "Վասակիչ"-ին

Իսկ երբ է այդ թյուրիմացությունն ուղղվելու մեր դասագրքերում (կամ միգուցե արդեն ուղղել են??) Նոր տպված պատմության գրքերը չեմ տեսել:

[Lion]

Չէ, չեն ուղղել: Այլ թյուրիմացությունների հետ միաժամանակ դա ևս դեռևս շարունակում է իր կյանքը մեր դասագրքերում: Ինքս էլ եմ "դրանից սկսել"...

[Լեռնցի]

Չէ, չեն ուղղել: Այլ թյուրիմացությունների հետ միաժամանակ դա ևս դեռևս շարունակում է իր կյանքը մեր դասագրքերում: Ինքս էլ եմ "դրանից սկսել"...

Լիոն, դասագրքերը նախքան հրատարակուելը, օնլայն կան դրած համացանցում, ու իւրաքանչիւր ոք կարող է կարդալ ու կատարել իր դիտողութիւնները: Եթէ այն տեղին լինի, կը կատարուեն շտկումներ, յետոյ հրատարակեն:

[Lion]

Հենց այդ "եթե"-ի որոշում է, էլի, հարցը: Մարդկային սուբյեկտիվ գործոնը բերում է նրան, որ գերադասում են նման բաների վրա ուշադրություն չդարձնել, քան թե ընդունել, որ դա դու ես ասել ու իրենք դա մինչ այդ չեն նկատել...

[Lion]

Հայաստանում ծավալվող իրադարձությունները ծանր վիճակ ստեղծեցին Պարսից թագավորության արևելքում տեղակայված Հայկական հեծելազորային օժանդակ ջոկատի համար: Բարեբախտաբար հայերին, ինչպես Վարդանանց պատերազմի ժամանակ, հաջողվեց լքել պարսիկներին, անցնել թյուրքուտների կողմը, պտույտ կատարել Կասպից ծովի ափերով և 626 թ-ին ի վերջո վերադառնալ Հայրենիք: Իսկ 621 թ-ի գարնանը հետևեց պարսկական նոր հարձակումը Տարոնի վրա:

621 գարուն – Մահվան ագարակի ճ-մ (Անդովկ լեռան մոտ)

Գարնանը Վախթանգը Սմբատ Մամիկոնյանից պահանջեց դադարեցնել դիմադրությունը և հնազանդվել: Ստանալով մերժողական պատասխան` Վախթանգը Պարսից թագավորության համալրված բանակով (20.000 զինվոր) կրկին դուրս եկավ արշավանքի: Ի պատասխան դրա Սմբատը կատարեց համընդհանուր զորահավաք և կենտրոնացրեց զենք կրելու ընդունակ բոլոր տղամարդկանց: Ընդ որում դեռևս ընդհանրապես ռազմական պատրաստություն չունեցող աշխարհազորի մի մասը (2.500 զինվոր) Մամիկոնյաց իշխանը իր որդի Վահանի գլխավորությամբ ռազմական անհրաժեշտ պատրաստություն ստանալու համար թողեց Մուշում, իսկ ինքը, գլխավորելով մնացած բանակը (9.000 զինվոր, որից 4.000 հեծյալ), շարժվեց թշնամուն ընդառաջ: Մոտենալով հակառակորդին` Սմբատը հետևազորը թողեց ագարակի մոտ գտնվող մի բլրի վրա, իսկ ինքը, գլխավորելով հեծելազորը, առաջ շարժվեց: Իր հերթին Վախթանգը, կարծելով, թե ողջ Հայկական բանակը կազմում է միայն իր դեմ շարժվող հեծելազորը, մի ուժեղ ջոկատով (9.000 զինվոր) առաջ շարժվեց և շրջապատեց վերջինիս:
I փուլ – Գիշերը շրջապատման մեջ գտնվող Հայ հեծյալները, ձեռքներում ունենալով վառվող ջահեր, շրջապատման օղակի ներսից, իսկ բլրի վրա ամրացած հետևակը` շրջապատման օղակի դրսից, միաժամանակյա համակցված հարված հասցրեցին թշնամուն և ջախջախեցին նրան: Վախթանգը 200 հեծյալների ուղեկցությամբ դիմեց փախուստի: Գրավված մեծ քանակությամբ ձիերը Սմբատը ուղարկեց Մուշ, որտեղ գտնվող հետևակ աշխարհազորայինները դարձան հեծյալ:
II փուլ – Հաջորդ օրը Սմբատը ութժամյա հմուտ մանևրներով այնքան ժամանակ խուսափեց մարտից, մինչև Մուշից ժամանեցին Վահանի գլխավորած հեծյալ աշխարհազորայինները: Դրանից հետո Հայկական բանակը կրկին բանակեց ագարակի մոտ գտնվող բլրի վրա: Շուտով Վախթանգի գլխավորած Պարսից թագավորության բանակը (11.200 զինվոր) մոտեցավ բլրին և բանակեց հայերից ներքև: Նույն գիշերն էլ Սմբատը մի հեծյալ ջոկատ (4.000 զինվոր) ուղարկեց թշնամու թիկունք: Վերջինս, բաժանվելով փոքր խմբերի, լեռնային արահետներով անցավ թշնամու թիկունք, բաժանվեց 2 հավասար մասի և դարանեց թշնամու թիկունքի աջ ու ձախ կողմերում: Առավոտյան Պարսից թագավորության բանակը անցավ հարձակման բլրի վրա տեղակայված Հայկական բանակի վրա և բռնկված համառ մարտում սկսեց նեղել նրան:
III փուլ – Հայկական ջոկատը թիկունքից հարվածեց թշնամուն, որը շրջապատվեց ու համառ մարտում ջախջախվեց: Այդ ընթացքում, մարտադաշտում հանդիպելով Վախթանգին, Սմբատը մենամարտեց վերջինիս հետ: Մենամարտի ընթացքում Սմբատը հզոր հարվածներով վնասեց Վախթանգին և կտրատեց նրա զրահը, սակայն վերջինս հաջողվեց նիզակով այնպես հզոր հարվածեց հասցնել իր հակառակորդին, որ նիզակը խրվեց Սմբատի զրահի մեջ: Սակայն Սմբատը իր հերթին թիկունքից ճարպկորեն նիզակահարեց սեփական ձիու կողմից առաջ տարված Վախթանգին, որից հետո մոտեցավ նրան և գլխատեց: Դրանից հետո Սմբատը հարձակվեց Վախթանգի երկու զինակիրների վրա և մարտական մուճով սպանեց նաև նրանց:
Հայերը կորցրին մոտ 2.000, թշնամին` 10.800 զինվոր:

Հակահարձակման անցած Հայկական բանակը գրավեց Պորպը:

Շարունակելի

[Լեռնցի]

Հենց այդ "եթե"-ի որոշում է, էլի, հարցը: Մարդկային սուբյեկտիվ գործոնը բերում է նրան, որ գերադասում են նման բաների վրա ուշադրություն չդարձնել, քան թե ընդունել, որ դա դու ես ասել ու իրենք դա մինչ այդ չեն նկատել...

Կարծում եմ ճիշտ է փորձել, յետոյ նման ենթադրութիւն կատարել:
Օնլայն տարբերակով դրել են հէնց այդ նպատակով, եւ այն նոր է, ու չեմ կարծում թէ ձեւական է:

[Lion]

Ձևական է, եղբայր, 100 տոկոսով վստահ եմ, որ ձևական է...

[Varzor]

Կարծում եմ ճիշտ է փորձել, յետոյ նման ենթադրութիւն կատարել:
Օնլայն տարբերակով դրել են հէնց այդ նպատակով, եւ այն նոր է, ու չեմ կարծում թէ ձեւական է:

Ճիշտ ա, պետական օնլայն տենդերներն էլ են դնում արդարության նպատակով
Լավ էլի Այդ գրքերի հրատարակության գումարներն արդեն բաժանված են, որոշված է, թե որտեղ պետք է տպագրվի, կարող է նույնիսկ արդեն սկսել են տպագրել: Փողերն արդեն բաշխված են` լրացուցիչ աշխատելու համար ոչ մեկ գումար չի ստանա և չի էլ աշխատի

[Varzor]

Լիոն, դասագրքերը նախքան հրատարակուելը, օնլայն կան դրած համացանցում, ու իւրաքանչիւր ոք կարող է կարդալ ու կատարել իր դիտողութիւնները: Եթէ այն տեղին լինի, կը կատարուեն շտկումներ, յետոյ հրատարակեն:

Հա, դե ձևնա տենց: Կարդացել ես այդ "ճշտգրտված" դասգրքերը?
Վերջերս մաթեմատիկայի դասագիրք եմ տեսել, թերթեցի, ու հասկացա, որ ես լրիվ ուրիշ բաներ եմ անցել, ես չգիտեի, որ մեր հին դպրոցական հավասարում տերմինը արդեն դարձել է բնաձև, հավասարումների համակարգը` բանաձևերի համակարգ: Էլ չեմ ասում, որ 3-րդ, թե 4-րդ դասարանի գրքում էլ երկուական մաթեմատիկա են մտցրել: Էլ չեմ ասում խնդիրների հիմար և անձնավորված տեքստերը արդեն կորել են հետիոտնն ու հեծանվորդը, նրանց փոխարեն Արշակն ու "Աննան են
Պատմության գրքերը չեմ տեսել, սակայն անպայման այս քանի օրը կխնդրեմ հարևանի երեխայից և կփորձեմ կարդալ
Ի դեպ հիշում եմ իմ դպրոցական տարիներին կար Հայոց պատմության մի բարալիկ 4-7 դասարանների գրքույկ: Հետո, երբ հասանք 5-րդ դասարան տպագրվեց արդեն 5-6 դասարանների ավելի հաջող և հաստ հիրքը, սակայն նորից հնամաշ ինֆորմացիայով: Հետո տպագրվեց, այն ժամանակվա համար ահռելի հաստ 7-8 պատմությունը` մինչև 2-րդ հանրապետության ստեղծումն ու սկիզբը:
Բայց բովանդակային առումով այդ գրքերում պրակտիկորեն ոչ մի ինֆորմացիա բերված չէր` ավելի շատ համառոտ տեղեկագրեր էին, սուբյեկտիվ և "պաշտոնական" մեկնաբանություններով: