Հայ ազգի փրկությունը. որտե՞ղ

[Ապե Ջան]

Ժող, հը գտել եք?

[dvgray]

հետաքրքիր է վերնագրի սկիզբը "Հայ ազգի փրկությունը" : ու նաև շարունակականության մեջ արված հռետարականը՝ "Որտե՞ղ" : դրան գումարած երեք կետը "…"
"Որտեղ" ասելով, հեղինակը ինկատի ունի հավանաբար ինչ որ աշխարհագրական տեղանք: փորձեմ նկարագրել այդ տեղը: կարծում եմ՝ Չիլի: այնտեղ հայ ազգը լիովին կփրկվի

[Lion]

ես «գլուխ գովալը» պատահական չէի վերցրել չակերտների մեջ..

ախր էդ ցավը ներկայացնելուն էլ ձև կա.. էլ չեմ ասում՝ տեղ ու ժամանակ..

չէ՞ որ մարդն ավելի ուշադիր է լսում իրեն հետաքրքրող հարցի պատասխանը, քան թե թեմայից շեղված մեջբերումը.. իսկ թե ինչպես օտար մարդու մոտ հետաքրքրություն առաջնես՝ դա էլ պետք է մտածել..

օրինակ՝ մի քանի տարի առաջ Լայդենի համալսարանում էի ուսանում.. պետք է ելույթ ունենայինք ազատ թեմայով.. ես էլ էի շատ ուզում էդ ցավը ներկայացնել.. բայց չէի էլ ուզում, որ տպավորություն ստեղծվեր, թե Հայը էլի առիթը բաց չթողեց լացելու..
ելույթիցս առաջ մեկին խնդրեցի լսարանին բաժանել նախօրոք պատրաստածս 10էջանոց նյութը՝ Հայերի ու Հայաստանի մասին ամենատարբեր տեղեկություններով ու պատկերներով.. պատմական ու արդի քարտեզներով.. ու սկսեցի բուն ելույթս՝ «Հայաստանը՝ որպես առաջին Քրիստոնյա երկիր» վերնագրով..
ելույթս էլ սահմանափակեցի տխուր վերջաբանով, թե՝ ճիշտ է՝ մենք դարերով ստեղծել ենք հազարավոր ճարտարապետական գանձեր՝ եկեղեցիներ, որոնք իրենց նմանը չունեն աշխարհում, բայց դրանցից մեծ մասը, որոնք փրկվել են ավերումից, այսօր, Խաչի փոխարեն, կիսալուսին են կրում գմբեթին ու թուրքերի կողմից միլիոնավոր զբոսաշրջիկներին են ներկայացվում որպես հին թուրքական մզկիթներ..
կարճատև ընդմիջումից հետո մի Չինացի տեղից վեր կացավ՝ իսկ կարելի՞ է հետաքրքրվել, թե օրինակ անձամբ Դուք մեղադրո՞ւմ եք այսօրվա թուրքերին որպես Եղեռնի պատասխանատուներ..
մոտ կես ժամվա չափ հաճույքով պատասխանում էի ամենատարբեր հարցերի.. Եղեռնի ու Հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ.. դրանով հաջողվեց Արցախին էլ հասնել..
միջոցառման վերջում էլ՝ մի Գերմանուհի ու Ամերիկացի ամուսիններ մոտեցան ինձ՝ Հայաստան մեկնելու տոմսի արժեքի ու առավել գեղատեսիլ վայրերի մասին հարցուփորձ անելու..


այս եղանակը, անխոս, ես համարում եմ ցավի վայելուչ ներկայացում..
թե չէ՝ փողոցում անկապ մեկը մոտենա քեզ հարցնի՝ թուրք ե՞ս, դու էլ թե՝ վայ ես էդ թուրքերի մաման ծաղկացնեմ.. բա չես իմացե՞լ, որ դրանք մեզ կոտորել են..
է հե՞տո..

Իհակե ճիշտ ես, ես էլ այդպես կվարվեի: Բայց դե հո չի կարելի նման փաստարկված ու հոգեբանականորեն կշռադատված մոտեցում պահանջել բոլոր հայ մարդկանցից: Ամեն մեկն անում է այնպես, ինչպես կարողանում է: Իհարկե, լավ է, որ քո ասածի նման անեն, բայց մյուս կողմից էլ դա իրատեսական չէ, որ բոլորը այդպես վարվեն - մարդիկ տարբեր են...

[My World My Space]

հետաքրքիր է վերնագրի սկիզբը "Հայ ազգի փրկությունը" : ու նաև շարունակականության մեջ արված հռետարականը՝ "Որտե՞ղ" : դրան գումարած երեք կետը "…"
"Որտեղ" ասելով, հեղինակը ինկատի ունի հավանաբար ինչ որ աշխարհագրական տեղանք: փորձեմ նկարագրել այդ տեղը: կարծում եմ՝ Չիլի: այնտեղ հայ ազգը լիովին կփրկվի

Ճիշտ նկատեցիր,որ հարցը ավելի շուտ հռետորական էր,ու նման դեպքերում, "որտե՞ղ"-ը տեղ նշելով հանդերձ, ածխարհագրական տեղ ի նկատի չունի։ Որտե՞ղ. մեր ձեռքերում..... սա էր ճիշտ պատասխանը.....

[Տրիբուն]

Ճիշտ նկատեցիր,որ հարցը ավելի շուտ հռետորական էր,ու նման դեպքերում, "որտե՞ղ"-ը տեղ նշելով հանդերձ, ածխարհագրական տեղ ի նկատի չունի։ Որտե՞ղ. մեր ձեռքերում..... սա էր ճիշտ պատասխանը.....

Փաստորեն ես մի շաբաթ ա что, где, когда էինք խաղում

[Շինարար]

Սևակի "Խեղկատակը" բանաստեղծությունից`

-Իսկ որտե՞ղ է մեր փրկությունը:
-Մե՛ր,
Եվ, ավա՜ղ, ո՛չ մեր ձեռքերում…

Նախ ասեք, թե ինչից ա պետք փրկվել, հետո կնայենք, թե բացի մեզնից էլ ում ձեռքերում ա էդ փրկությունը…

[Marine-24]

Հայ ազգի փրկությունը իր հավաքական ուժի մեջ է, բայց ո՞վ կամ ովքե՞ր այդ ուժը կհամախմբեն, անիմանալի է, առայժմ այդպիսի մեկը կամ մի քանիսը չկան, ավելի ճիշտ ես անձամբ կույր չեմ, բայց չեմ տեսնում:

[My World My Space]

Փաստորեն ես մի շաբաթ ա что, где, когда էինք խաղում

ով խաղում էր, ով փորձում էր մի լուրջ խոսք լսեր.....

[Գաղթական]

Իհակե ճիշտ ես, ես էլ այդպես կվարվեի: Բայց դե հո չի կարելի նման փաստարկված ու հոգեբանականորեն կշռադատված մոտեցում պահանջել բոլոր հայ մարդկանցից: Ամեն մեկն անում է այնպես, ինչպես կարողանում է: Իհարկե, լավ է, որ քո ասածի նման անեն, բայց մյուս կողմից էլ դա իրատեսական չէ, որ բոլորը այդպես վարվեն - մարդիկ տարբեր են...

ես իհարկե կարողանում եմ պատկերացնել, որ ամեն մարդ աշխարհին նայում է իր աչքերով..
ու միևնույն բանին տարբեր մարդիկ մոտենում են յուրովի..
բայց, այնուամենայնիվ, ես ինքս ինձ իրավունք եմ վերապահում ակնկալել յուրաքանչյուր Հայից, որ իրեն վայելուչ պահի.. նամանավանդ այնպիսի հարցերում, երբ նա մի ողջ ազգ է ներկայացնում..
իսկ Հայաստանից դուրս գտնվող ամեն մի Հայ, ըստ իս, օտարների աչքերում Հայ ազգի փաստացի մի այցեքարտ է..


իսկ թեմայի վերաբերյալ՝ կկրկնվեմ..
մոտալուտ բարոյական անշուք վախճանից Հայ ազգի միակ փրկությունը հավաքական ու համակարգված ուժի մեջ է..
ես դա տեսնում եմ այսպես՝
ողջ ազգի, լավագույն դեպքում, վեցերորդ մաս կազմող Հայաստանաբնակները զբաղվում են մշակույթի, լեզվի, գիտության և այլ արժեքների պահպանմամբ ու դրանց հնարավորինս զարգացմամբ..
իսկ Սփյուռքահայությունը ֆինանսավորում է այդ ամենը ու հնարավորինս օգնում տեղացիներին՝ երկրի բազմակողմանի բարգավաճման հարցում..
սա ասում եմ ելնելով այն հանգամանքից, որ Հայաստան աշխարհի միակ բնական ռեսուրսը՝ դա սեփական ժողովուրդն է.. սեփական ազգը..

ու, եթե սա ճիշտ է, պետք է ճանապարհներ որոնեն Սփյուռքահայերին հորդորելու ֆինանսավորել այդ ամենը..
չնայած որ այսօր տեղի է ունենում լրիվ ընդհակառակը՝ ավելի ու ավելի մեծ թափ տալով Սփյուռքահայության շրջանակներում Հայաստանից հիասթափությանը.. քանզի դժվար է գտնել մի այնպիսի նվիրյալ հայրենասերի, որին, պաշտոնական մակարդակով, ինչքան էլ քցեն ու խորը վիրավորեն Զվարթնոց օդանավակայանում, մեկ է՝ էլի ու էլի մեկնի Հայաստան..

[dvgray]

իսկ թեմայի վերաբերյալ՝ կկրկնվեմ..
մոտալուտ բարոյական անշուք վախճանից Հայ ազգի միակ փրկությունը հավաքական ու համակարգված ուժի մեջ է..
ես դա տեսնում եմ այսպես՝
ողջ ազգի, լավագույն դեպքում, վեցերորդ մաս կազմող Հայաստանաբնակները զբաղվում են մշակույթի, լեզվի, գիտության և այլ արժեքների պահպանմամբ ու դրանց հնարավորինս զարգացմամբ..
իսկ Սփյուռքահայությունը ֆինանսավորում է այդ ամենը ու հնարավորինս օգնում տեղացիներին՝ երկրի բազմակողմանի բարգավաճման հարցում..
սա ասում եմ ելնելով այն հանգամանքից, որ Հայաստան աշխարհի միակ բնական ռեսուրսը՝ դա սեփական ժողովուրդն է.. սեփական ազգը..

ու, եթե սա ճիշտ է, պետք է ճանապարհներ որոնեն Սփյուռքահայերին հորդորելու ֆինանսավորել այդ ամենը..
չնայած որ այսօր տեղի է ունենում լրիվ ընդհակառակը՝ ավելի ու ավելի մեծ թափ տալով Սփյուռքահայության շրջանակներում Հայաստանից հիասթափությանը.. քանզի դժվար է գտնել մի այնպիսի նվիրյալ հայրենասերի, որին, պաշտոնական մակարդակով, ինչքան էլ քցեն ու խորը վիրավորեն Զվարթնոց օդանավակայանում, մեկ է՝ էլի ու էլի մեկնի Հայաստան..

սա ռոմանտիկ մի էտյուդ է… և վերջ:
բացատրեմ, թե ինչու եմ այդպես համարում:
Մարդուն զարգանալու, կատարելագործվելու, վերջին հաշվով Մարդ մնալու համար անհրաժեշտ է Աշխատանք: իսկ քո ասած "մշակույթ. լեզու, գիտություն…" սրանք բավականին փոքր տոկոս մարդկանց խելքի բանն է՝ ասենք Հայաստանում մի 10000 հոգու: իսկ մնացածը՞:
դառան պորտաբույծ ու հայաթներում նարդի խաղան՞: կամ մյուս ալտերնատիվը՝ քոչեն այլ երկրներ:
…
իմիջայլոց այս ձևով այս մոդելը այժմ գործում է… մի քանի գիտնականներ արտասահմանից /կորևոր չէ, հայերից թե մոնղոլներից/ գրանտներ են ստանում ու շարունակում իրենց մասնագիտական գործներությունը: իսկ մնացածը նարդի է խաղում ու զառ գցելով հաշվարկում՝ գնալ՞ թե գնալ ավելի ուշ:

[dvgray]

Ճիշտ նկատեցիր,որ հարցը ավելի շուտ հռետորական էր,ու նման դեպքերում, "որտե՞ղ"-ը տեղ նշելով հանդերձ, ածխարհագրական տեղ ի նկատի չունի։ Որտե՞ղ. մեր ձեռքերում..... սա էր ճիշտ պատասխանը.....

մեր ձեռքերում տարբեր պահի տարբեր բաներ է լինում:
հիմա դու որ ՞ բանի հետ ես:

[Գաղթական]

Մարդուն զարգանալու, կատարելագործվելու, վերջին հաշվով Մարդ մնալու համար անհրաժեշտ է Աշխատանք: իսկ քո ասած "մշակույթ. լեզու, գիտություն…" սրանք բավականին փոքր տոկոս մարդկանց խելքի բանն է՝ ասենք Հայաստանում մի 10000 հոգու: իսկ մնացածը՞:
դառան պորտաբույծ ու հայաթներում նարդի խաղան՞: կամ մյուս ալտերնատիվը՝ քոչեն այլ երկրներ:

չէ, ինչի՞ մենակ նարդի խաղան..
թող շարունակեն անել նույնը, ինչ և մինչ այդ..
աշխատեն, որ ապրեն, կամ էլ.. կամ էլ փող մուրան..
իսկ էն 10.000 հոգին աղի պես կապրեն..

մեկ էլ տեսար էդ նարդի խաղացողների մի մասն էլ փոշմանի, որ ժամանակին մատների արանքով էր նայում ուսմանը ու, խելքի գալով, սկսի մի հանրօգուտ գործով զբաղվել..

[dvgray]

չէ, ինչի՞ մենակ նարդի խաղան..
թող շարունակեն անել նույնը, ինչ և մինչ այդ..
աշխատեն, որ ապրեն, կամ էլ.. կամ էլ փող մուրան..
իսկ էն 10.000 հոգին աղի պես կապրեն..

մեկ էլ տեսար էդ նարդի խաղացողների մի մասն էլ փոշմանի, որ ժամանակին մատների արանքով էր նայում ուսմանը ու, խելքի գալով, սկսի մի հանրօգուտ գործով զբաղվել..

էտ մենակ մեր ազգի հատկությունն չէ:
աշխարհում ոչ մի տեղ էլ 1-2 տոկոսից ավելի շատ դժվար թե լուրջ վերաբերվեն ուսմանը:

հարցը աշխատանքն է: այդպիս կոռումպացված կառավարման համակարգով ոչ մի հանրօգուտ ու շահույթաբեր աշխատանք էլ հնարավոր չէ: մաքսիմում հնարավոր է երկրի ռեսուրսների անխնա թալան, ինչն էլ հաջողությամբ անում են արդեն 20 տարի է…
…

[Գաղթական]

էտ մենակ մեր ազգի հատկությունն չէ:
աշխարհում ոչ մի տեղ էլ 1-2 տոկոսից ավելի շատ դժվար թե լուրջ վերաբերվեն ուսմանը:

էս թվի հետ կդժվարանամ համաձայնել..
և, վերջապես, կան ուսման տարբեր աստիճաններ..
մարդ կա ուսման հետ շատ սեր ունի՝ մինչև դոկտոր-պրոֆեսորի աստիճանի հասնում է..
մարդ էլ կա՝ մի արհեստ է յուրացնում ու սաղ կյանք յոլա գնում..

սա նորմալ է..
բայց նորմալ չէ այն մոտեցումը, ինչը որ կա մեզ մոտ սովորող մարդկանց հանդեպ..
որովհետև այսօր երևի միայն ուսման գծով խորացողներն են, որ դժվար նշմարելի ապագա ունեն Հայաստանում..
ու եթե կար ժամանակ, որ Հայը պատրաստ էր սոված նստելու, բայց երեխային լավ ուսման տալու..
այսօր՝ ողջ աշխարը վճարում է սովորելու, իսկ Հայը՝ չսովորելու համար..

սրա արդյունքում էլ՝ կիսադեբիլ սերունդ են մեծացնում.. հեշտ կառավարելի ոչխարների հոտ..

եթե համաձայն ենք դեպքերի նման դասավորության հետ, ուրեմն ես սխալ հասցեով էի գրառում կատարել..
իսկ եթե ոչ՝ գիտությամբ զբաղվող մարդուն պետք է աչքի լույս պես պահել.. եթե պետությունը դեռ ի վիճակի չէ այդպես վարվել, ուրեմն ժողովուրդը պետք է դա անի.. պետության գլուխը այսօր մեկն է, վաղը՝ ուրիշը.. իսկ գիտնականն ու կրթված սերունդը՝ ազգի ապագան ու երկրի վաղվա տերերը..

հարցը աշխատանքն է: այդպիս կոռումպացված կառավարման համակարգով ոչ մի հանրօգուտ ու շահույթաբեր աշխատանք էլ հնարավոր չէ: մաքսիմում հնարավոր է երկրի ռեսուրսների անխնա թալան, ինչն էլ հաջողությամբ անում են արդեն 20 տարի է…
…

ես Սփյուռքահայությանը տեսնում եմ նաև Հայաստանում աշխատատեղեր բացողի դերում..

[dvgray]

էս թվի հետ կդժվարանամ համաձայնել..
և, վերջապես, կան ուսման տարբեր աստիճաններ..
մարդ կա ուսման հետ շատ սեր ունի՝ մինչև դոկտոր-պրոֆեսորի աստիճանի հասնում է..
մարդ էլ կա՝ մի արհեստ է յուրացնում ու սաղ կյանք յոլա գնում..

սա նորմալ է..
բայց նորմալ չէ այն մոտեցումը, ինչը որ կա մեզ մոտ սովորող մարդկանց հանդեպ..
որովհետև այսօր երևի միայն ուսման գծով խորացողներն են, որ դժվար նշմարելի ապագա ունեն Հայաստանում..
ու եթե կար ժամանակ, որ Հայը պատրաստ էր սոված նստելու, բայց երեխային լավ ուսման տալու..
այսօր՝ ողջ աշխարը վճարում է սովորելու, իսկ Հայը՝ չսովորելու համար..

սրա արդյունքում էլ՝ կիսադեբիլ սերունդ են մեծացնում.. հեշտ կառավարելի ոչխարների հոտ..

եթե համաձայն ենք դեպքերի նման դասավորության հետ, ուրեմն ես սխալ հասցեով էի գրառում կատարել..
իսկ եթե ոչ՝ գիտությամբ զբաղվող մարդուն պետք է աչքի լույս պես պահել.. եթե պետությունը դեռ ի վիճակի չէ այդպես վարվել, ուրեմն ժողովուրդը պետք է դա անի.. պետության գլուխը այսօր մեկն է, վաղը՝ ուրիշը.. իսկ գիտնականն ու կրթված սերունդը՝ ազգի ապագան ու երկրի վաղվա տերերը..

էս մասի հետ միարժեք համաձայն եմ:

ես Սփյուռքահայությանը տեսնում եմ նաև Հայաստանում աշխատատեղեր բացողի դերում..

իսկ այ ստեղ…
նայիր, այսօր բոլորն են խոսում, որ հայ էսպես կոչված օիգարխները Հայաստանի ռեսուրսները արժույթի ձևով հանում են Հայաստանից:
ուրեմն ինչ է դուրս գալիս: Ոմն սփյուռքահայ միջին հնարավորությունների տեր մարդ իր փողը բերի Հայաստան, որ իրա կաշին քերթեն ու մի բան էլ իրա բերածը տանեն Կրպրոսի կամ Արգենռինայի բանկերում պահեն՞: