Մեր դպրոցական դասագրքերում ներկայացված պատմությունը...

[Lion]

Ինչպես միշտ քո ավաղաղման պրոցեսին անցար Լիոն
Ես նշել եմ դիվանագիտապես 0 ու հետն էլ ահագին մեծ զրո, իսկ միջակ որքան գիտես չի նշանակում զրո

Ըստ իս, եթե որևէ արքա դիվանագիտապես 0 է, ուրեմն նա ըըստ էության 0 է Բայց եթե քեզ թեթևություն կբերի, խնդրեմ -

Դեհ ինչ - քո կարծիքը պարզ է - Տիգրան Մեծը դիվանագիտապես 0 ու հետն էլ ահագին մեծ զրո թագավոր է: Նա չուներ ոչ մի պետական մտածողություն, ոչինչ չստեղծելով ստացավ իր փառավոր պապի ժառանգությունը ու հայդա գետնին հավասարեցրեց: Ասեմ - թուրքերն ու ադրբեջանցիներն էլ են այդ կարծիքին... բայց մի փոքրիկ տարբերությամբ - նրանք Տիգրանի պապին փառավոր չեն համարում

Իսկ մնացածը ինչ կմտածեն ինձ մեծ հաշվով չի հետաքրքրում, մանավանդ վայ պատմաբաններին, որոնց պակաս Հայաստանը ցավոք չի զգում:

Պատկերացրու ինձ էլ է քիչ հետաքրքրում չկայացած դիվանագետների կարծիքը, մանավանդ Հայաստանում, որտեղ ինչն է շատ, միջազգայինի գծով մասնագետները...

Այդ ինչպես, ռեալին նայել փղերի մասին հեքիաթներ գրելո՞վ, չէ շնորհակալ եմ, լավ ա սենց ռոմատիկ լինել

Վատ չի - ուղղակի հիշեցնեմ, որ "փղերի մասին հեքիաթներ"-ը ձերդ դիվանագիտական մեծությունը այդպես էլ չկարողացավ հերքել

Փաստորեն այս թեման էլ վերածվեց Լիոնի գրքերի տեղադրման կայանատեղի, իսկ ես սպասում էի քննարկումներ, ոչ թե գրքի հերթական գովազդ

Փաստորեն հույսերդ չարդարաացան - ստացվում է

Արի ու տես, որ դպրոցում ինչպես էլ ներկայացվի, բոլոր նորմալ դատող մարդիկ կարողանում են ճիշտ եզրահանգում անել և նրան դավաճան չեն համարում, այնպես որ դասագրքերը այնքան էլ չեն խանգարում, եթե մարդը կարողանում է ինքնուրույն մտածել:

Վանաձորցի

Շատ կներես, բայց չեմ կարող չհարցնել - դու քեզ թույլ կտայիր պատերազմող երկրում կատարել այնպիսի քայլեր, ինչպիսին արեց Վասակը?

[Norton]

Ըստ իս, եթե որևէ արքա դիվանագիտապես 0 է, ուրեմն նա ըըստ էության 0 է Բայց եթե քեզ թեթևություն կբերի, խնդրեմ -

Դեհ ինչ - քո կարծիքը պարզ է - Տիգրան Մեծը դիվանագիտապես 0 ու հետն էլ ահագին մեծ զրո թագավոր է: Նա չուներ ոչ մի պետական մտածողություն, ոչինչ չստեղծելով ստացավ իր փառավոր պապի ժառանգությունը ու հայդա գետնին հավասարեցրեց: Ասեմ - թուրքերն ու ադրբեջանցիներն էլ են այդ կարծիքին... բայց մի փոքրիկ տարբերությամբ - նրանք Տիգրանի պապին փառավոր չեն համարում

Նույնը պոստը հազար անգամ դնելը կայֆ ա տալի Լիոն՞
Ոչ սխալվում ես, ղեկավարը կարող է դիվանագիտական առումով 0 լինել, բայց ներքին գործերում լավ քաղաքականություն վարել, եթե չգիտես քեզ ի գիտություն:
Իսկ մնացածը քո երեևակայության արդյունք:

Պատկերացրու ինձ էլ է քիչ հետաքրքրում չկայացած դիվանագետների կարծիքը, մանավանդ Հայաստանում, որտեղ ինչն է շատ, միջազգայինի գծով մասնագետները...

Լիոն ջան սխալվում ես երկրում լիքը չկայացած փղագետ-իրավաբաններ, ովքեր լոքշից պատմության վերաբերյալ բրոշյուրներ են գրում:
Ի դեպ, եթե պատմաբանի մասին հատվածը սրտին մոտ ես ընդունել թեթև տար, քանզի քեզ պատմաբան այս աշխարհում միայն դու ես համարում

Վատ չի - ուղղակի հիշեցնեմ, որ "փղերի մասին հեքիաթներ"-ը ձերդ դիվանագիտական մեծությունը այդպես էլ չկարողացավ հերքել

Ի դեպ դիվանագետի կոչում տալիս է երկրի նախագահը, կարող ես փղերով գնալ իրանց հետ կռիվ տալու

Վատ չի - ուղղակի հիշեցնեմ, որ "փղերի մասին հեքիաթներ"-ը ձերդ դիվանագիտական մեծությունը այդպես էլ չկարողացավ հերքել

Լիոն , էդ նույնա պահաջես Կարմիր գլխարկի հեքիաթը հերքեմ
Ի դեպ, ընդհանրապես հերքվում են այն, որ գոնե թեկուզ և սխալ բայց հիմավորում ունի

[Շինարար]

.
Վանաձորցի

Շատ կներես, բայց չեմ կարող չհարցնել - դու քեզ թույլ կտայիր պատերազմող երկրում կատարել այնպիսի քայլեր, ինչպիսին արեց Վասակը?

Հարգելիս, ես այն կարծիքին եմ, որ ամեն մարդ պետք է զբաղվի իր գործով. ես քաղաքագետ չեմ: Չգիտեմ, կոնկրետ որ քայլը քեզ դուր չի եկել, բայց ամեն դեպքում նույնիսկ եթե դա քաղաքական սխալ է եղել, չի կարելի դա դավաճանություն որակել: Իսրայել Օրին, օրինակ մեծ երազող էր, բանականության սահմաններից դուրս քայլեր էր անում, ռուսներին ցույց տվեց դեպի Հայաստան ճանապարհը, ու հայտնի չէ, թե դա լավ էր մեզ համար, թե վատ: Բայց ո՞վ կարող է ասել, թե նա դավաճան էր: Վասակը լիովին այլ պատմություն է, բայց գանք մեր օրերին ավելի մոտ շրջան, այսօրվա մասին չեմ ուզում խոսել, քանի որ թեման քաղաքական քննարկումների կվերածվի… Դաշնակները քսան թվին դավաճաննե՞ր էին, իսկ կոմունիստ հայե՞րը, Շահումյանը դավաճա՞ն էր, Մյասնիկյանը դավաճա՞ն էր, ութսունականների վերջ՝ ԼՏՊ_ն, Վազգեն Մանուկյանը, Վանոն դավաճաննե՞ր էին, իսկ Հայրիկյա՞նը, եթե ոչ, ուրեմն Կարեն ԴեմիրՃյանը, Ա. Գեղամյանը կամ Ֆ. Սարգսյա՞նն էին դավաճաններ: Վասակը այլ կարծիք ուներ, Վարդանը՝ այլ, անցավ Վարդանի կարծիքը, ինչի՞ հասավ նա, և ի՞նչ, եթե չլիներ Եղիշեի գիրքը, այսօր թերևս նա դավաճան համարվե՞ր, իսկ պարտված առաջնորդին դավաճան համարելը ճի՞շտ կլիներ, Վասակն էլ պարտվեց քաղաքական դաշտում ընդ որում այն թեվին, որը հետագայում արտաքին պայքարում պարտություն կրեց հարբած փղերի կողմից, որքանո՞վ է ճիշտ նրան դավաճան համարելը: Այստեղ ես հակասական վերաբերմունք տեսա նաև Տիգրան Մեծի հանդեպ, նա չուզեց հին աշխարհի այլ առաջնորդների նման անվերջ Հռոմի դեմ պատերազմներ մղել, քանի որ պատմության մեջ մտնելուց ավելի կարևոր բաներ կային նրա համար, իր ժողովրդի խաղաղ կյանքը, պարթև Միհրդատը թքած ուներ հույն պոնտացիների վրա: Հանիբալը դրանից առաջ թքած ուներ կարթագենցիների վրա, իսկ Տիգրանը այլ նպատակներ ուներ… Մի խոսքով, մեր դասագրքերի սխալն այն է, որ պատմությունը դասավանդում են նման ղուրանական հայտնությունների, իրականում պետք է տեղ թողնել աշակերտին մտածելու, ճիշտը սխալից տարբերելու, ճիշտը սխալից, բայց ոչ երբեք ճիշտը համարել հայրենասեր, իսկ սխալը՝ դավաճան:

[Lion]

Հարգելիս, ես այն կարծիքին եմ, որ ամեն մարդ պետք է զբաղվի իր գործով. ես քաղաքագետ չեմ: Չգիտեմ, կոնկրետ որ քայլը քեզ դուր չի եկել, բայց ամեն դեպքում նույնիսկ եթե դա քաղաքական սխալ է եղել, չի կարելի դա դավաճանություն որակել: Իսրայել Օրին, օրինակ մեծ երազող էր, բանականության սահմաններից դուրս քայլեր էր անում, ռուսներին ցույց տվեց դեպի Հայաստան ճանապարհը, ու հայտնի չէ, թե դա լավ էր մեզ համար, թե վատ: Բայց ո՞վ կարող է ասել, թե նա դավաճան էր: Վասակը լիովին այլ պատմություն է, բայց գանք մեր օրերին ավելի մոտ շրջան, այսօրվա մասին չեմ ուզում խոսել, քանի որ թեման քաղաքական քննարկումների կվերածվի… Դաշնակները քսան թվին դավաճաննե՞ր էին, իսկ կոմունիստ հայե՞րը, Շահումյանը դավաճա՞ն էր, Մյասնիկյանը դավաճա՞ն էր, ութսունականների վերջ՝ ԼՏՊ_ն, Վազգեն Մանուկյանը, Վանոն դավաճաննե՞ր էին, իսկ Հայրիկյա՞նը, եթե ոչ, ուրեմն Կարեն ԴեմիրՃյանը, Ա. Գեղամյանը կամ Ֆ. Սարգսյա՞նն էին դավաճաններ: Վասակը այլ կարծիք ուներ, Վարդանը՝ այլ, անցավ Վարդանի կարծիքը, ինչի՞ հասավ նա, և ի՞նչ, եթե չլիներ Եղիշեի գիրքը, այսօր թերևս նա դավաճան համարվե՞ր, իսկ պարտված առաջնորդին դավաճան համարելը ճի՞շտ կլիներ, Վասակն էլ պարտվեց քաղաքական դաշտում ընդ որում այն թեվին, որը հետագայում արտաքին պայքարում պարտություն կրեց հարբած փղերի կողմից, որքանո՞վ է ճիշտ նրան դավաճան համարելը: Այստեղ ես հակասական վերաբերմունք տեսա նաև Տիգրան Մեծի հանդեպ, նա չուզեց հին աշխարհի այլ առաջնորդների նման անվերջ Հռոմի դեմ պատերազմներ մղել, քանի որ պատմության մեջ մտնելուց ավելի կարևոր բաներ կային նրա համար, իր ժողովրդի խաղաղ կյանքը, պարթև Միհրդատը թքած ուներ հույն պոնտացիների վրա: Հանիբալը դրանից առաջ թքած ուներ կարթագենցիների վրա, իսկ Տիգրանը այլ նպատակներ ուներ… Մի խոսքով, մեր դասագրքերի սխալն այն է, որ պատմությունը դասավանդում են նման ղուրանական հայտնությունների, իրականում պետք է տեղ թողնել աշակերտին մտածելու, ճիշտը սխալից տարբերելու, ճիշտը սխալից, բայց ոչ երբեք ճիշտը համարել հայրենասեր, իսկ սխալը՝ դավաճան:

Դու կարծես չհասկացար, թե ես ինչ նկատի ունեի: Վասակ Սյունին պատերազմող երկրում արեց այս քայլերը -

Վասակը, այն ժամանակ, երբ սպարապետը իր բանակով գտնվում էր Աղվանքում, կեղծ զորաշարժով ցույց տվեց, թե իբր պատրաստվում է շարժվել Վարդանին օգնության, բայց իրականում գրավեց և ավերեց այն բերդերը, որոնք չէր կարող պահել իր ձեռքում:

Բացի այդ

ա) ոչ մի ջանք չխնայեց հայ-բյուզանդական հնարավոր և հայ-վիրա-աղվանյան կայացած դաշինքը վիժեցնելու ուղղությամբ (Ավարայրի ճակատամարտից մի քանի շաբաթ առաջ տեղեկացրեց Վիրք, Աղվանք և Բյուզանդիա, թե իբր պարսիկները հրաժարվել են իրենց նպատակներից և այլևս կարիք չկա օգնության հասնել հայերին) և ի վերջո հասավ իր նպատակին (սակայն Գուգարքը, որը մինչ այդ միացվել էր Վրաստանին, մասնակցեց ապստամբությանը, քանի որ Տաշիրը և Աշոցքը, ըստ սկզբնաղբյուրների, ներկա էին):
բ) նույն ձևով խոչնդոտեց նաև Խաղկտիքից, Տմորիքից, Աղձնիքից, Կորդույքից եկող հնարավոր օգնությանը (Աղձնիքը Արշակունյաց Հայաստանի ամենահզոր բդեշխություններից էր և նրա զինական ուժը շատ կօգներ Ավարայրում, իսկ Կորդույքը հզոր նախարարություն էր (1.000 հեծյալ) և հատկապես փառաբանված իր նետաձիգներով): Վասակը փորձեց խոչնդոտել նաև Արցախից եկող օգնությանը, սակայն քանի որ Արցախը ավելի սերտ կապերի մեջ էր Վարդանանց հետ, Վասակի քայլը չհաջողվեց և, ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի մի տեղեկության, Արցախի Առանշահիկների և նրանց հետ էլ, նաև ՈՒտիքի ու Գարդմանքի հեծելագնդերը և ժողովրդական աշխարհազորերը, որպես Առանշահիկների կրտսեր և քաղաքական ազդեցության ոլորտում գտնվող նախարարներ, մասնակցել են Ավարայրի ճակատամարտին:
գ) Սյունյաց գնդով Ավարայրի ճակատամարտի ժամանակ հանդես եկավ հայերի դեմ՝ գտնվելով Պարսից բանակի աջ թևում :
դ) Ավարայրի ճակատամարտից անմիջապես առաջ մի քանի անգամ ներկայացավ Փայտակարանում գտնվող Միհրներսեհին և տեղեկություններ հայտնեց հայոց բանակի քանակի, զորքի տեսակի և զինվածության մասին:
ե) Վարդանի Աղվանք գնալուց հետո գերեց որոշ առաջատար նախարարների երեխաների՝ Պարսկաստան ուղարկելու համար :
զ) հավաքագրեց լեռնային և դաշտային որոշ վայրենի ցեղեր (օր.՝ Լփնաց, Ճղբաց, և այլն՝ թվով 11 ) , որոնք հետագայում հանդես եկան հայեր դեմ:
է) պարսկական զորամասերով փակեց հյուսիսից Աղվանք մտնող կիրճերը և արգելեց հոների մուտքը Պարսկաստան, որը բավականին կհեշտացներ հայերի վիճակը Ավարայրում՝ շեղելով պարսից բանակի մի մասը :

խնդիրը, ինչպես տեսնում ես, քաղաքական կողմնորոշման մեջ չէ և անձամբ ես այդ հարցում չէ, որ նրան մեղադրում եմ: Հիմա հարց եմ տալիս -

Դու պատերազմող երկրում իտալիկով նշածս քայլերը, դրանցից մի քանիսը կամ գոնե մեկը քեզ թույլ կտայիր?

Norton

Զրույցը մի իջեցրու մանկապարտեզային բառակռվի մակարդակին: Իսկ այն, թե ես ինչպիսի պատմաբան եմ - վկայում են իմ գրքերը, իմ այն գրքերը, որոնց ցանկացած թեզ ես կարող եմ դնել քննարկման ու պաշտպանել - սա կարող ես ընկալել որպես մարտահրավեր

[Շինարար]

Վասակը, այն ժամանակ, երբ սպարապետը իր բանակով գտնվում էր Աղվանքում, կեղծ զորաշարժով ցույց տվեց, թե իբր պատրաստվում է շարժվել Վարդանին օգնության, բայց իրականում գրավեց և ավերեց այն բերդերը, որոնք չէր կարող պահել իր ձեռքում:
Բացի այդ…
Դու պատերազմող երկրում իտալիկով նշածս քայլերը, դրանցից մի քանիսը կամ գոնե մեկը քեզ թույլ կտայիր?

Լիոն, այդ բոլորը քեզ հայտնի է ինչ-որ սկբնաղբյուրից, նշիր սկզբնաղբյուրդ, որ կարողանամ պատասխանել:

[Տրիբուն]

Լիոն, այդ բոլորը քեզ հայտնի է ինչ-որ սկբնաղբյուրից, նշիր սկզբնաղբյուրդ, որ կարողանամ պատասխանել:

Սկզբնաղբյուրը հենց Լիոնն ա: Ինչ վատ սկզբնաղբյուր ա որ ? Պիտի անպայման անունը Քսենոֆոն լիներ որ հավատայիք ? Մարտական փիղ ըլնեմ, եթե ինձ չի դզում ծերից շեր կարդալ, թե ոնց ենք մենք նվազագույն կորուստներով ում պատահի ջաղջախել, բայց վերջում մեզանից տակի բան չի մնացել:

[Շինարար]

Սկզբնաղբյուրը հենց Լիոնն ա: Ինչ վատ սկզբնաղբյուր ա որ ? Պիտի անպայման անունը Քսենոֆոն լիներ որ հավատայիք ? Մարտական փիղ ըլնեմ, եթե ինձ չի դզում ծերից շեր կարդալ, թե ոնց ենք մենք նվազագույն կորուստներով ում պատահի ջաղջախել, բայց վերջում մեզանից տակի բան չի մնացել:

-Գայլ Վահան: Եկան՝ ջարդեց, եկան՝ ջարդեց՝ նորից եկան: Եկածին ջարդեց՝ հաշվեցին, հաշվեցին- Պարսկաստանը սրբել էր, էլ Պարսկաստանում մարդ չէր մնացել: Աշխարհում հիմա էլ Պարսկաստան չկա, հայոց մեր գելը սրբել է: Գայլ Վահան, չէ՜ մի, քաջ Նազար:

Հենց այդ էլ ուզում եմ ասել, որ նույնիսկ եթե Քսենոֆոնն ասած լիներ, հակված չեմ հավատալու: Ամեն դեպքում, ուզում եմ, որ Լիոնը նշի իր սկզբնաղբյուրին, որ իմանամ, թե ում հետ եմ բանավիճում: Չեմ կարծում, թե հենց ինքն է այդ սկզբնաղբյուրը, որովհետև ականատեսի վկայություններ են պետք:

[Տրիբուն]

Հենց այդ էլ ուզում եմ ասել, որ նույնիսկ եթե Քսենոֆոնն ասած լիներ, հակված չեմ հավատալու: Ամեն դեպքում, ուզում եմ, որ Լիոնը նշի իր սկզբնաղբյուրին, որ իմանամ, թե ում հետ եմ բանավիճում: Չեմ կարծում, թե հենց ինքն է այդ սկզբնաղբյուրը, որովհետև ականատեսի վկայություններ են պետք:

Այ ախպեր, Լիոնը հենց ականատեսն ա:

Լիոն ջան, կներես քո գրածներից եմ մեջբերում անում: Մեկա դու դա սիրում ես, ես էլ էսօր քո գռուպա պօդդեռժկին եմ:

Մ.թ.ա. 160 - Բասենի ճ-մ

Սելևկյանների թագավորությունը փորձեց օգտվել Մեծ Հայքի թագավորության ներքաղաքական անկայուն վիճակից և վերջնական բեկում մտցնել պատերազմում: Մահացու հարված հասցնելու համար Սելևկյանների թագավորությունը Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունների մասնակցությամբ ստեղծեց հզոր մի դաշինք:
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը:
Դրանից հետո Կապադովկիայի թագավորության տարածքում կենտրոնացած միացյալ Սելևկյանների (մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) Կեսարիա-Կոմագենե-Ծոփք երթուղով ներխուժեցին սկզբում Կոմագենեի, ապա Ծոփքի թագավորության տարածք: Թշնամու գերակշիռ ուժերի առաջ Կոմագենեի (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն:
Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն: Մեծ Հայքի Արևմտյան զորավարության բանակը` արքայազն Տիրանի գլխավորությամբ, խուսափելով կանոնավոր մարտից, սկսեց նահանջել դեպի արևելք:
Արդեն Բասենում թշնամուն դիմավորեց Մեծ Հայքի կենտրոնացած բանակը (մոտ 70.000)` Արտաշես I-ի և նրա որդիների գլխավորությամբ, իր կազմում ունենալով Հյուսիսային, Արևելյան և Արևմտյան զորավարությունների բանակները: Այս ընթացքում հարավից արագացրած երթով մոտենում էր Հարավային զորավարության (մոտ 30.000)` Սմբատ Քաջ Բագրատունու գլխավորությամբ, ինչպես նաև Կոմագենեի ու Ծոփքի միացյալ բանակը:
I փուլ – Օգտվելով իր թվական գերակշռությունից` թշնամին վստահորեն սկսեց մարտը և անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որը տևեց մինչև օրվա երկրորդ կեսը: Ի վերջո թշնամու թվական գերակշռության հետևանքով Հայկական բանակը սկսեց աստիճանաբար նահանջել:
II փուլ – Այս բեկումնային պահին վրա հասավ Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության, ինչպես նաև Կոմագենեի և Ծոփքի միացյալ բանակը և, ընթացքից մտնելով մարտի մեջ, կործանիչ հարված հասցրեց թշնամու աջին ու ծանր կորուստներ պատճառեց նրան: Զարգացնելով հաջողությունը` Հայկական բանակը անցավ համընդհանուր հարձակման:
III փուլ – Թշնամու բանակը ջախջախիչ պարտություն կրեց ու դիմեց խուճապահար փախուստի: Հայկական բանակը հետապնդեց թշնամու մնացորդներին մինչև Կեսարիա` կոտորելով և անխնա ոչնչացնելով:
Հայերը կորցրին մոտ 20.000, թշնամին` մոտ 80.000 զինվոր: Հայկական բանակը խոշորագույն հաղթանակ տարավ: Արդյունքում Սելևկյանների և Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունները ստիպված եղան մեկընդմիշտ հրաժարվել Հայկական թագավորությունների նկատմամբ ցանկացած ոտնձգություններից, իսկ հետագա տասնամյակներում սկսեցին աստիճանաբար անկում ապրել:

Նախ Բագրատունին հաստատ Քաջ էր)) Խիզախ էլ, չէ, հենց քաջ: Հետո թվերի ճշգրտությունը նայի: Հետո տես զոհերին ոնց ենք հատ հատ հաշվել, հետո տես, որ նվազագույն զոհերով վարի ենք տվել սաղին: ՈՒ եթե կարաս ապացուցի հակառակը: Կարաս ապացուցես, որ 100 փիղ չէր, ու ասենք 87 փիղ էր: Ու Վանաձորցի ջան, եթե պետք ա կարանք զոհերի ու վիրավորների անունները հատ հատ գրենք, վերջում էլ նկարագրենք հատ հատ թե որն ինչից ա զոհվել կամ վիրավորվել:
Հա, ու քանի չեմ մոռացել, Լիոնը ասեց, որ էս ճակատամարտը ինքն ա հայտանգործել: Թե ոնց ա հայտնագործել, պատմությունն էտ մասին լռում ա: Բայց ես ենթադրում եմ, որ պատահական էտ կողմերով անցնելուց ա եղել:

Ու էս սաղ վռազ պետք ա մտցնել պատմության դասագրքերի մեջ:

[Norton]

Norton

Զրույցը մի իջեցրու մանկապարտեզային բառակռվի մակարդակին: Իսկ այն, թե ես ինչպիսի պատմաբան եմ - վկայում են իմ գրքերը, իմ այն գրքերը, որոնց ցանկացած թեզ ես կարող եմ դնել քննարկման ու պաշտպանել - սա կարող ես ընկալել որպես մարտահրավեր

Լիոն խոսակցությունը ի սկզբանե դու ես տարել մանկապարտեզային մակարդակի, չնայած քո պոստերը միշտ են այդ մակարդակի, ինչպես ես մի անգամ եևս գրել եմ շատ ժամանակներ առաջ: Քո կողմից գրված բրոշյուրները բազմիցս քննարկվել են, բայց եթե ուզում ես նորից քննարկել խնդիր չկա: Բայց նայի հա փղերով չգաս
Հա և ցանկանում եմ քեզ բարի գովազդ , բալքի մի քանի օրինակ ծախվի

[Lion]

Լիոն, այդ բոլորը քեզ հայտնի է ինչ-որ սկբնաղբյուրից, նշիր սկզբնաղբյուրդ, որ կարողանամ պատասխանել:

Եղիշե և Փարպեցի Եվ հարցս կրկնում եմ -

Դու պատերազմող երկրում իտալիկով նշածս քայլերը, դրանցից մի քանիսը կամ գոնե մեկը քեզ թույլ կտայիր?

Սկզբնաղբյուրը հենց Լիոնն ա: Ինչ վատ սկզբնաղբյուր ա որ ?

Սխալվում ես - սկզբնաղբյուրը Եղիշեն և Փարպեցին են:

Պիտի անպայման անունը Քսենոֆոն լիներ որ հավատայիք ? Մարտական փիղ ըլնեմ, եթե ինձ չի դզում ծերից շեր կարդալ, թե ոնց ենք մենք նվազագույն կորուստներով ում պատահի ջաղջախել, բայց վերջում մեզանից տակի բան չի մնացել:

Մարտական փիղ լինել պետք չէ, այլ ընդամենը պետք է վերլուծել կոնկրետ ճակատամարտի ընթացքը

Նախ Բագրատունին հաստատ Քաջ էր)) Խիզախ էլ, չէ, հենց քաջ:

И так как Смбат, муж храбрый, был давно (здесь) известен, то был принят с великим почетом, наравне с персидскими военачальниками, так же как и мальчик — с царскими сыновьями (Խորենացի, Գիրք 2, գլուխ 37).

Когда молодой Арташес возмужал, а Смбат, его воспитатель, успел совершить много славных подвигов, персидские нахарары из расположения к нему попросили царя наградить его чем он пожелает (Խորենացի, Գիրք 2, գլուխ 43).

Сам же Ерванд, покрыв на своем коне многие стадии пути, выходит к подставам, расставленным между лагерем и его городом и, пересаживаясь на свежих коней, мчится от стоянки к стоянке. Храбрый Смбат, преследуя его, нещадно гнал всю ночь до самых городских ворот (Խորենացի, Գիրք 2, գլուխ 46).

Мне приятно рассказать о храбром муже Смбате; ибо леген¬да о нем и впрямь не так уж далека от правды... Живость души и подвижность тела сочетались в нем с осмотрительностью во всем, и был он удачлив в битвах более, чем кто-либо другой. (Խորենացի, Գիրք 2, գլուխ 52).

...Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение победой (Խորենացի, Գիրք 2, գլուխ 54).

Тогда цари Картли - Азорк и Армазел - призвали овсов и леков, привели царей овсских - братьев-голиафов по имени Базук и Анбазук - с войском овсским... Тогда Смбат призвал войско армянское; и армяне, спешно собравшись, начали преследовать картлийцев и их союзников... Смбат перешел Куру. Царь овсов Базук послал ему гонца с вызовом на поединок. Смбат облачился в доспехи, воссел на коня своего и прошелся перед готовыми к бою рядами. Навстречу выступил Базок, и с громкими криками столкнулись. Смбат поразил Базока копьем по чреслам, пронзил его насквозь, сорвал с седла и грянул оземь. Тут на помощь брату своему поспешил Анбазук. Но Смбат ловко метнул копье, пронзил Анбазука, так же как и брата, поднял его и, бросив наземь, сказал: «За сокрушенных вами армянских отцов и матерей и детей их». Тут вся армия овсов, леков и картлийцев и весь их северный род единогласно заголосили и провозгласили: «Поскольку убили они сих братьев, голиафов несравненных, смерть не будет для нас позором»... Армяне же одолели лагерь северян, рассеяли их и обратили в бегство. Смбат, покрытый множеством ран, неотступно преследовал их до ночи. Истребил он многих овсов и леков, от которых осталась лишь малость... (Լեոնտի Մրովելի).

Հը, Տրիբուն, էս լավ տղեն չարժե "Քաջ" կոչվելու, մանավանդ որ նրան արդեն իսկ այդպես են կոչել ժամանակակիցները, ինչպես նաև Խորենացին և Մրովելին?

Հետո թվերի ճշգրտությունը նայի:

Ցույց կտաս, թե որտեղ ես դու "ճշգրտություն" տեսել? Երևի չես նկատել, հա, թվերից առաջ գրած "մոտ" տերմինը

Հետո տես զոհերին ոնց ենք հատ հատ հաշվել,

Կցուցադրես "հատ-հատ"-ի պահը?

հետո տես, որ նվազագույն զոհերով վարի ենք տվել սաղին:

Իրոք նվազագույն? 1-ը 4-ի կորուստը ամենևին էլ նվազագույն զոհ չէ...

[Lion]

ՈՒ եթե կարաս ապացուցի հակառակը:

Խնդրեմ, ապացուցի -

http://www.akumb.am/showpost.php?p=1...&postcount=331
http://www.akumb.am/showpost.php?p=1...&postcount=332

Կարաս ապացուցես, որ 100 փիղ չէր, ու ասենք 87 փիղ էր:

Դրա կարիքը չկա - "մոտ" տերմինը իր մեջ ընդգրկում է այդ թվում նաև 87-ը: Իսկ այն, որ Սելևկյանների բանակում մարտական փղերը հաճախ 100-ից ավել էին - փաստ է

Ու Վանաձորցի ջան, եթե պետք ա կարանք զոհերի ու վիրավորների անունները հատ հատ գրենք, վերջում էլ նկարագրենք հատ հատ թե որն ինչից ա զոհվել կամ վիրավորվել:

Գրեք - ես էլ կկարդամ ու ահագին կզվարճանամ, եթե աղբյուրագիտական հիմքը իհարկե ցույց չտաք...

Հա, ու քանի չեմ մոռացել, Լիոնը ասեց, որ էս ճակատամարտը ինքն ա հայտանգործել:

Այո - մինչ այս այն ամարվել է լեգենդ, ինչը սխալ է:

Թե ոնց ա հայտնագործել, պատմությունն էտ մասին լռում ա: Բայց ես ենթադրում եմ, որ պատահական էտ կողմերով անցնելուց ա եղել:

Սխալ ես ենթադրում - ուղղակի վեր եմ կանգնել նեղմտությունից ու սթափ հայացքով ուսումնասիրել եմ Խորենացու երկը` համադրելով այն այլ սկզբնաղբյուրների հետ և դիտարկելով այն ընդհանուր պատմության ֆոնի վրա:

Ու էս սաղ վռազ պետք ա մտցնել պատմության դասագրքերի մեջ:

Համենայն դեպս սա պատմության դասագրքերում ավելի է պետք, քան շատ ու շատ բաներ...

[Շինարար]

Եղիշե և Փարպեցի Եվ հարցս կրկնում եմ -

Դու պատերազմող երկրում իտալիկով նշածս քայլերը, դրանցից մի քանիսը կամ գոնե մեկը քեզ թույլ կտայիր?

Ես թույլ չէի տա
Բայց հիմա մեր աչքի առաջ նախընտրական շրջաններում տեսնում ենք, թե ինչպիսի շառեր են իրար անում որևէ պաշտոնի թեկնածուները և ինչ հերոսական անցյալ են իրենց վերագրում, որոնց միակ ականատեսը իրենց մերձավորներն են եղել, զարմանում ես, թե որտե՞ղ ենք քնած եղել, որ այդ ամենը բաց ենք թողել:

[Norton]

Ես թույլ չէի տա
Բայց հիմա մեր աչքի առաջ նախընտրական շրջաններում տեսնում ենք, թե ինչպիսի շառեր են իրար անում որևէ պաշտոնի թեկնածուները և ինչ հերոսական անցյալ են իրենց վերագրում, որոնց միակ ականատեսը իրենց մերձավորներն են եղել, զարմանում ես, թե որտե՞ղ ենք քնած եղել, որ այդ ամենը բաց ենք թողել:

Վանաձորցի ջան հաշվի առ, որ Եղիշեն պատկանում էր Վարդանի կողմնակիցների շարքին ու իր աշխատությունը հարմարեցրել է հենց իրենց:
Իսկ Փարպեցին եկեղեցական ֆինանսավորում ունենալով գրել է այնպես ինչպես թելադրել են, այստեղ տրամաբանող մարդը տրամաբանում և վերլուծելու միջոցով դուրս է հանում ճշմարտությունը, ոչ տրամաբանողը նույնությամբ կրկնում:

[Lion]

Վանաձորցի

Ես թույլ չէի տա

Ուրախ եմ: Իսկ Վասակ Սյունին թույլ տվեց... և դրա համար էլ դավաճանին արժանի վերջաբանի հասավ:

Բայց հիմա մեր աչքի առաջ նախընտրական շրջաններում տեսնում ենք, թե ինչպիսի շառեր են իրար անում որևէ պաշտոնի թեկնածուները և ինչ հերոսական անցյալ են իրենց վերագրում, որոնց միակ ականատեսը իրենց մերձավորներն են եղել, զարմանում ես, թե որտե՞ղ ենք քնած եղել, որ այդ ամենը բաց ենք թողել:

Ինքդ էլ ես հասկանում, որ 1991-2009 թվականների Հայաստանյան որևէ մի քաղաքական գործիչ նման բան չի արել /համենայն դեպս մենք դրա մասին չգիտենք կամ էլ դա չի ապացուցվել/: Հասկանում ես, խնդիրը քաղաքական կողմնորոշման մեջ չէ - անձամբ ես չեմ ասում, որ Վասակը դավաճան էր, քանի որ ավելի մեղմ քաղաքականության կողմնակից էր - ոչ, դա քաղաքական գծերի տարբերություն է, որը դժվար է դավաճանություն կոչել:

Խոսքը կոնկրետ արարքների մասին է, այսքան բան: Իսկ ինչ վերաբերվում է նրան, թե այդ մասին մեզ հայտնում են Վասակի քաղաքական ճամբարի հակառակ կողմի պատմիչները, ապա այս դեպքում նման պնդումը հիմնազուրկ չլինելու և այդ պատմիչների հայտնած թվյալները ժխտելու միայն մի տարբերակ կա -

Նման պնդում անող մարդը պետք է հիմնավորված կերպով ապացուցի, որ իմ պոստում բերված արարքները Վասակը իրականում չի արել և պատմիչները "նրա գլխին սարքել են":

Խնդրեմ, հատում թեմա կա Ավարայրի մասին - գրեք: Ես էլ մեծ հետաքրքրությամբ կկարդամ

[Տրիբուն]

Հը, Տրիբուն, էս լավ տղեն չարժե "Քաջ" կոչվելու, մանավանդ որ նրան արդեն իսկ այդպես են կոչել ժամանակակիցները, ինչպես նաև Խորենացին և Մրովելին?

Ապեր, բայց ես բան եմ ասել: Ես ընդհամենը խորհուրդ եմ տվել Քաջի փոխարեն Խիզախ գրել: Հետո մի բան չեմ հասկանում, էս Խորենացին ինչի ա ռուսերեն գրել ??
Ամեն դեպքում, եղբայր, նույնիսկ Խորենացին Բասենի մասին բան չի ասել: Էտ դու ինքդ ես ասել: Ու Լիոն ջան, էլի եմ ասում եղբայր, մի նեղացի ու մի ձգտի ապացուցել, որ դու 100%-ով ճիշտ ես միշտ: Ու մի փորձի միշտ հաղթող դուրս գալ, փղերով կամ առանց փղերի: Եղբայր, դա քո հիմնական սխալն է - դրանով դու բոլորիս տարամդրում ես քո դեմ: Հասկանում ես, որ բացառվում է որևէ մեկիս 100% ճիշտ լինելը հարցերի վերաբերյալ որոնք տեղի են ունեցել 2200 տար առաջ? Իսկ դու ամեն ինչ փորձում ես ներկայացնել որպես անբեկանելի ճշմարտություն, ու չես ընդունում ոչ մի քննադատություն ու կասկած քո գրածների նկատմամբ: Նման բան ուղղակի հնարավոր չի: Նույնիսկ Հռոմի պատմությունը, որի մասին սկզբնաղբյուրներն անհամեմատ ավելի շատ են, ու նույնիսկ համակարգված արխիվներ կան պահպանված, մինչև հիմա հազարավոր բաց հարցեր ունի: