Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Արշակ]

Երեկ Հ2-ի եթերով մի պահ տեսա, թե ինչպես էր ՍՍ–ն ինչ–որ խորհրդակցության ժամանակ բոբո ձյաձյայի մեղադրական տոնով հոխորտում որքան հասկացա նախարարների վրա, ասելով որ խոշոր բիզնեսը Հայաստանում պրոբլեմներ չունի, իսկ մանր ու միջին բիզնեսը շատ վատ պայմաններում է։ Գնացեք զբաղվեք։
Ծիծաղելի բեմականացում էր։ Բայց եթե նույնիսկ լուրջ լիներ, վարչապետին անհարիր, տհաճ ու անհարգալից տոն էր սեփական աշխատակիցների նկատմամբ։
Չեմ հասկանում չե՞ն կարողանում գոնե մի հատ խելքը գլխին փիառշիկ գտնել։ Ախր չափից դուրս էժանագին տրյուկներով են փորձում լուրջ մարդու իմիջ ստեղծել։

[Ձայնալար]

Հատուկ շնորհակալություն Ձայնալարին, սարսափազդու Մտահօգին նկատողություն անելու համար…

Ես մտահոգին նկատողություն չեմ արել, պարզապես փորձել եմ հասկանալ (որպես ակումբի շարքային անդամ), թե որքանո՞վ է արդյունավետ (օգտակար, բեղմնավոր իր և իր զրուցակցի համար) նման ոճով բանավիճելը:

[LiLi E]

Ես մտահոգին նկատողություն չեմ արել, պարզապես փորձել եմ հասկանալ (որպես ակումբի շարքային անդամ), թե որքանո՞վ է արդյունավետ (օգտակար, բեղմնավոր իր և իր զրուցակցի համար) նման ոճով բանավիճելը:

Համարեք իմ ասածը, ցանկալին իրականություն տեսնելու մի փոքրիկ փորձ: Վաղուց եմ կարդում ձեր ֆորումի տարբեր թեմանները, ( չնայած նոր եմ գրանցվել ) և փայլուն գիտակցում եմ , ու վաղուցեմ հասկացել մի բան . Նկատողություններ և ֆորումից հեռացումներ ստանում են միայն ՈՉ Լևոնական տականքները կամ ՍԱԴՐԻՉՆԵՐԸ ( փառք Լևոնին մեր բառապաշարը գերմոդայիկ բառերով հարստացնելու համար): Սա զուտ կարծիք չէ, ասածիս ապացույցները վերջին 2 ամսում ակուբից հեռացվածներն են : Վիճում են 2 հոգի Լևոնական և Ոչ Լևոնական, ասել է թե Սերժական , նույն կոպիտ բառեր են օգտագործվում , ընդհուպ մինչև փողոցային հայհոյանքները, իսկ հեռացվում է միայն մեկը: 2 փորձից գուշակեք ով... : Կամ երբ մեկը շեղվում է թեմայից, ստանում է զգուշացում շատ արագ, եթե իհարկե շեղումը չի գնում դեպի զգովքս փառապանծ արքա Լևոնին:
Մի խոսքով կեցցե Արդարությունը:
PS . Ես էլ ահագին շեղվեցի թեմայից, չնայած սկսել էի թեմայի հարցին պատասխանելով, ինձ էլ կաորող եք զգուշացում տալ հանգիստ խղճով: Չէ որ ես էլ ընդիմության ընդիմությունն եմ :

[Norton]

Համարեք իմ ասածը, ցանկալին իրականություն տեսնելու մի փոքրիկ փորձ: Վաղուց եմ կարդում ձեր ֆորումի տարբեր թեմանները, ( չնայած նոր եմ գրանցվել ) և փայլուն գիտակցում եմ , ու վաղուցեմ հասկացել մի բան . Նկատողություններ և ֆորումից հեռացումներ ստանում են միայն ՈՉ Լևոնական տականքները կամ ՍԱԴՐԻՉՆԵՐԸ ( փառք Լևոնին մեր բառապաշարը գերմոդայիկ բառերով հարստացնելու համար): Սա զուտ կարծիք չէ, ասածիս ապացույցները վերջին 2 ամսում ակուբից հեռացվածներն են : Վիճում են 2 հոգի Լևոնական և Ոչ Լևոնական, ասել է թե Սերժական , նույն կոպիտ բառեր են օգտագործվում , ընդհուպ մինչև փողոցային հայհոյանքները, իսկ հեռացվում է միայն մեկը: 2 փորձից գուշակեք ով... : Կամ երբ մեկը շեղվում է թեմայից, ստանում է զգուշացում շատ արագ, եթե իհարկե շեղումը չի գնում դեպի զգովքս փառապանծ արքա Լևոնին:
Մի խոսքով կեցցե Արդարությունը:
PS . Ես էլ ահագին շեղվեցի թեմայից, չնայած սկսել էի թեմայի հարցին պատասխանելով, ինձ էլ կաորող եք զգուշացում տալ հանգիստ խղճով: Չէ որ ես էլ ընդիմության ընդիմությունն եմ :

Լիլի ջան էս որպես ակումբի շարքային անդամ պատասխանեմ:Ինչպես գիտես ակումբի անդմաների ակտիվ մեծամասնությունը գաղափարակից է ու քո ասած սեռժականները գալով ակումբ և չգտնելով ինքնահաստատման ուրիշ ձև, կամ պատրաստ չլինելով քաղաքակիրթ բանվեճի կատարում են հայհոյախառը գրառումներ, նպատակ ունենալով հունից հանել մնացած ակումբցիներից, դա ուրիշ բան քան սադրանք դժվար ա անվանել ու դրանից հետո ակումբցիներից շատերը ենթարկվում էն սադրանքին ու սկսվում է լեզվակռիվ, իսկ հեռացվում են նրանք ում պատճառով սկսվել է ամբողջ պատմությունը:
Հիշեցնեմ, որ հեռացվելուց առաջ մի քանի անգամ զգուշացվում են և շարունակոլու դեպքում նոր հեռացվում, եղել ա դեպք երբ քո ասած լևոնակններին էլ են արգելափակել, բայց դրանից հետո այդ անդամները սկսել են ավելի զուսպ գրառումներ անել:Ու ընդհնրապես սխալ է մարդկանց լևոնական ու սեռժական բաժանել:

[Kuk]

փառք Լևոնին մեր բառապաշարը գերմոդայիկ բառերով հարստացնելու համար

Էդ գրածդ «մեր»-ի մեջ ովքեր ե՞ն մտնում Եթե քո ու քո ասած «մեր»-ի մեջմտնողները Լևոնից են սովորել այդ բառը, ուրեմն իսկապես փառք նրան

Ավելացվել է 3 րոպե անց

Կամ երբ մեկը շեղվում է թեմայից, ստանում է զգուշացում շատ արագ, եթե իհարկե շեղումը չի գնում դեպի զգովքս փառապանծ արքա Լևոնին:
Մի խոսքով կեցցե Արդարությունը:

Զգուշացումը, եթե միայն զգուշացում է, դա հեռացվելու հետ կապ չունի, իսկ եթե կա նաև նմատողություն, որն իր մեջ որոշակի միավոր է պարունակում, այ դա արդեն կապ ունի: Բայց, եթե մեկը նկատողություն ստանա, դու դա չես կարող իմանալ, քանի որ այդ մասին իմանում է միայն ստացողը: Արդեն, մոտս կասկածներ առաջացրիր, որ երկրորդ անգամ ես գրանցվել

Ավելացվել է 5 րոպե անց

PS . Ես էլ ահագին շեղվեցի թեմայից, չնայած սկսել էի թեմայի հարցին պատասխանելով, ինձ էլ կաորող եք զգուշացում տալ հանգիստ խղճով: Չէ որ ես էլ ընդիմության ընդիմությունն եմ :

Առանց քո ասելու էլ, կարծում եմ՝ մոդերները հանգիստ խղճով են նկատողություն կամ զգուշացում տալիս, նույնիսկ, հնարավոր է, որ ավելի հանգիստ, քան դու կարող ես պատկերացնել:

[Ծով]

Լավն էր Հորիզոնի հեռանկարը...իրոք հեռանկար ուներ Սուրենյանցի շնորհիվ

[Zangezur]

Նկատողություններ և ֆորումից հեռացումներ ստանում են միայն ՈՉ Լևոնական տականքները կամ ՍԱԴՐԻՉՆԵՐԸ ( փառք Լևոնին մեր բառապաշարը գերմոդայիկ բառերով հարստացնելու համար): Սա զուտ կարծիք չէ, ասածիս ապացույցները վերջին 2 ամսում ակուբից հեռացվածներն են : Վիճում են 2 հոգի Լևոնական և Ոչ Լևոնական, ասել է թե Սերժական , նույն կոպիտ բառեր են օգտագործվում , ընդհուպ մինչև փողոցային հայհոյանքները, իսկ հեռացվում է միայն մեկը: 2 փորձից գուշակեք ով... : Կամ երբ մեկը շեղվում է թեմայից, ստանում է զգուշացում շատ արագ, եթե իհարկե շեղումը չի գնում դեպի զգովքս փառապանծ արքա Լևոնին:
Մի խոսքով կեցցե Արդարությունը:
PS . Ես էլ ահագին շեղվեցի թեմայից, չնայած սկսել էի թեմայի հարցին պատասխանելով, ինձ էլ կաորող եք զգուշացում տալ հանգիստ խղճով: Չէ որ ես էլ ընդիմության ընդիմությունն եմ :

Իսկ մի հատ անհամեստ հարց. քեզ որտեղից այն վիճակագրական տվյալները, որ ֆորումից «Լևոնականները» սերժականներից ավելի քիչ են հեռացվել, կամ նկատողություն ստացել

[Kuk]

Իսկ մի հատ անհամեստ հարց. քեզ որտեղից այն վիճակագրական տվյալները, որ ֆորումից «Լևոնականները» սերժականներից ավելի քիչ են հեռացվել, կամ նկատողություն ստացել

Նայի, կարողա էս գրառմանս մեջ հարցիդ պատասխանը պատահաբար գտնես

Բայց, եթե մեկը նկատողություն ստանա, դու դա չես կարող իմանալ, քանի որ այդ մասին իմանում է միայն ստացողը: Արդեն, մոտս կասկածներ առաջացրիր, որ երկրորդ անգամ ես գրանցվել

[Zangezur]

Բայց, եթե մեկը նկատողություն ստանա, դու դա չես կարող իմանալ, քանի որ այդ մասին իմանում է միայն ստացողը: Արդեն, մոտս կասկածներ առաջացրիր, որ երկրորդ անգամ ես գրանցվել

Հեսա կպարզվի, որ երկրորդ անգամա գրանցվել, հարցը կդրվի հեռացման կամ լուրջ նկատողության, հետո կասի ես Լևոնի մասին վատ արտահայտվեցի ինձի հալածեցին և նմանատիպ այլ բաներ

[Ձայնալար]

Լավ, ժողովուրդ թարգեք, իրականում էս թեման նմանատիպ հարցերի համար չի, ուղղակի չէի ուզում ջնջել, այստեղ տեղափոխեցի: Հետագայում կարող ա հատուկ թեմա բացվի քաղաքականություն բաժնում մոդերներին/մոդերներից գանգատների, հարցերի ու առաջարկությունների համար:

Ավելացվել է 2 րոպե անց
Իսկ առայժմ բոլորին խնդրում եմ խախտում նկատելու դեպքում օգտվել տեղեկացման համակարգից (գրառման ձախ ներքևի հատվածում զգուշացնող եռանկյուն նշան), հարցերի դեպքում՝ նամակագրական համակարգից:

[Ձայնալար]

Մոդերատորական: Թեմայի հետ կապ չունեցող մի շարք գրառումներ ջնջվել են:

[Kuk]

ԻՍԿ ՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՌԹԻՎ ԳՈՐԾԵՐ ՀԱՐՈՒՑՎԵ՞Լ ԵՆ

Մարտի 1-ից առ այսօր իշխանական քարոզչամեքենան երկու հիմնական նպատակ ունի: Առաջին` ցույց տալ, որ մարտի 1-ին ոստիկանությունը եւ հատուկ ստորաբաժանումները ժողովրդի վրա չեն կրակել, եւ երկրորդ` ցույց տալ, որ այդ օրը քաղաքապետարանի առջեւ հավաքվածները զինված էին եւ խիստ վտանգավոր, հետեւաբար` նրանց նկատմամբ ուժ կիրառելը լիովին արդարացված էր: Ակնհայտ է, որ այս երկու նպատակների միջեւ տրամաբանական հակասություն կա, որովհետեւ եթե հատուկ ստորաբաժանումները խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ ուժ չեն կիրառել, էլ ի՞նչ իմաստ ունի քարոզելը, թե ուժի կիրառումն անհրաժեշտություն էր:

Բայց սա դեռ մի կողմ թողնենք: Մարտի 1-ի դեպքերից հետո այնքան մանրամասներ ի հայտ եկան եւ այնքան «անկարգությունների մասնակիցներ» ձերբակալվեցին, որ այդ մանրամասնությունների մեջ մոռացության մատնվեց գխավորը: Իսկ գլխավորը հետեւյալն է. 2008թ. մարտի 1-ին Երեւանի կենտրոնում տեղի է ունեցել հանցագործություն, որի արդյունքում 10 մարդ զոհվել է, մոտ 200-ը` վիրավորվել: Բնականաբար, հարց է ծագում. արդյո՞ք այդ սպանությունների առթիվ քրեական գործեր են հարուցվել:

Սա շատ կարեւոր հարցադրում է: Ենթադրենք` այդ սպանություններից յուրաքանչյուրի առիթով հարուցվել է քրեական գործ: Ի՞նչ պիտի անեին իրավապահներն այդ դեպքում: Առաջին հերթին պիտի պարզեին, թե ի՞նչ զինատեսակով է տեղի ունեցել սպանությունը: Եթե, օրինակ, պարզվեր, որ սպանությունն իրականացվել է Կալաշնիկովի ավտոմատով, իրավապահները պիտի մանրամասն ուսումնասիրեին տեսաժապավենները եւ փորձեին պարզել, թե ո՞ւմ ձեռքին է այդ օրը Կալաշնիկովի ավտոմատ եղել: Հետո պիտի հերթով հարցաքննեին բոլորին, մեկ առ մեկ ստուգեին բոլոր ավտոմատների վրա առկա մատնահետքերը եւ այլն: Իրականությունն այն է, որ զոհերից մի քանիսը հենց Կալաշնիկովի ավտոմատից էլ զոհվել են: Բայց իրականություն է նաեւ այն, որ այդ օրը նման զենք եղել է միայն «իրավապահ մարմինների» (ոստիկանություն, զորք, «սպեցնազ») ձեռքին: Արդյո՞ք քննություն է կատարվել` պարզելու համար, թե կոնկրետ ովքեր են եղել կրակողները: Ոչ, որեւէ քննություն չի կատարվել: Չի կատարվել այն պարզ պատճառով, որ սպանությունների առիթով քրեական գործեր չեն հարուցվել:

Լավ, ենթադրենք` «սպանության առարկա հանդիսացող զենքը» չեն ցանկացել հայտնաբերել: Բայց որեւէ հանցագործություն բացահայտելու կարեւորագույն նախապայմաններից մեկը հետքերն ուսումնասիրելն է: Գուցե իշխանությունները մարտի 2-ի առավոտյան մանրամասն տեղազննությո՞ւն են իրականացրել: Ճիշտ հակառակը. նրանք ջրցան մեքենաներով մաքրել են հնարավոր բոլոր հետքերը: Ավելին. իշխանությունները հենց մարտի 2-ից փակել են բոլոր այն լրատվամիջոցները, որոնցում հանկարծ կարող էին տեղեկություններ հայտնվել իրադարձությունների (այսինքն` սպանությունների) մասին: Պարզ ասած, իշխանությունները զարմանալի զուգադիպությամբ կատարել են բոլոր այն քայլերը, որ կկատարեին հանցագործները, եթե ցանկանային թաքցնել իրենց հանցագործության հետքերը:

Բայց վերադառնանք կոնկրետ քրեական գործերի հարուցման հարցին: Ենթադրենք` ցուցարար Այսինչ Այսինչյանի սպանության փաստի առիթով քրեական գործ է հարուցվել, ընդ որում` պարզվել է, որ նա մահացել է ինքնաձիգի փամփուշտից: Ինչպե՞ս պիտի ռեժիմն այդ սպանության մեղքը բարդեր ընդդիմության վրա, եթե իրենց հռչակած «գլխավոր մեղավորը» գտնվում էր հանցանքի վայրից առնվազն տասը կիլոմետր հեռավորության վրա` տնային կալանքի պայմաններում, իսկ ինքնաձիգ ունեին միայն ռեժիմին ենթակա ստորաբաժանումները: Ցանկացած կոնկրետ քրեական գործ շատ արագ կբացահայտեր, որ սպանություններն իրականացրել են ռեժիմի «նվիրյալները», դրա համար էլ ռեժիմը ոչ թե կոնկրետ սպանությունների փաստի առիթով է գործեր հարուցել, այլ «մարտի 1-ի դեպքերի հետ կապված»: Ներողություն, կոնկրետ ո՞ր դեպքերի մասին է խոսքը: Եթե «դեպքեր» ասելով սպանությունները նկատի ունեք, ինչո՞ւ սպանությունների առթիվ գործեր չեք հարուցում:

Այս ամենն ընդամենը հերթական անգամ ապացուցում է, որ ռեժիմը մարտի 1-ին տասը մարդու կյանք է խլել եւ հիմա փորձում է թաքցնել հետքերը: Չի՛ ստացվելու: Ծանրացուցիչ հանգամանքներում կատարված սպանությունները վաղեմության ժամկետ չունեն:

www.chi.am

[Kuk]

ՎԵՐՋԻՆ ԱՆԳԱՄ ԵՆ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ


Սոցիոլոգ Ահարոն Ադիբեկյանը չի կարծում, թե ընդդիմադիր նոր միավորումը կարող է փոխել իրավիճակը երկրում, որովհետեւ, ըստ նրա, «զրոների գումարը միշտ զրո է լինում»:

«ՉԻ» - Անկեղծ ասած, մեզ թվում էր, թե փետրվարի 19-ի ընտրություններից հետո Ահարոն Ադիբեկյանը կամ պիտի վշտից փականագործ դառնար« կամ փորձեր նոր մասնագիտություն ձեռք բերել «ֆայլաբազարում»: Բանից պարզվեց` սխալվում էինք: Ահարոն Ադիբեկյանը նորից պետք է եկել իշխանություններին, եւ նրան հանել են գզրոցից` ճիշտ այնպես, ինչպես ճարպիկ աճպարարն է շլյապայի միջից ճագար հանում:

Իրականում նրա ասածները ճիշտ կլինեին, եթե «ընդդիմադիր նոր միավորում» ասելով` նկատի ունենար, ասենք «ռամկավարներ-Սամվել Բաբայան-Վազգեն Մանուկյան» տիպի որեւէ ալյանս (ինչի մասին խոսակցություններ կային): Այդ դեպքում զրոների գումարն իսկապես զրո կլիներ: Բայց բազմակի օգտագործման սոցիոլոգը, բանից պարզվում է, խոսում է նոր ձեւավորվող Հայ ազգային կոնգրեսի մասին:

Այս բացահայտ ախմախությունը միայն մի բանի մասին է վկայում` ռեժիմն ըստ երեւույթին նրան վերջին անգամ է օգտագործում: Հակառակ դեպքում այդքան անխնա չէր լինի ու պատվեր տալուց առաջ մի քիչ էլ «գործիքի» ապագայի մասին կմտածեր:

[Kuk]

ԿՈՄԱՆԴՈՍԸ, ՌԵՄԲՈՆ ԵՎ ՏԵՐՄԻՆԱՏՈՐԸ

Կոմանդոս. այս անունը արտասանելիս շատերի մտքում պատկերվում են անհավասար մարտի տեսարաններ, որոնց ելքը վճռվում է ռազմական ուժի տեսակետից հակառակորդին զիջող, սակայն ոգով ու վճռականությամբ նրա համար անհասանելի հերոսի սխրագործությամբ: Շատերին թվացել է, թե Կոմանդոս անվան հետ կապված այս ստերեոտիպը առաջացել է այդ անունով հայտնի գեներալ Արկադի Տեր-Թադեւոսյանի գործունեության արդյունքում: Բայց ինչպես կասեր Դհոլը` ավաղ, Կոմանդոսի ստեղծման վայրը ոչ թե Հայաստանն է կամ Ղարաբաղը, այլ Հոլիվուդը եւ իսկական «Կոմանդոսը» Առնոլդ Շվարցենեգերի համանուն հերոսն է համանուն բոյեւիկում: Երբ այս ֆիլմը 80-ականների վերջում հայտնվեց սովետական միամիտ հանդիսատեսի էկրանին, շատ մեծ տպավորություն գործեց նրա գիտակցության վրա: Բայց քանի որ այն ժամանակ ընդունված էր այս ֆիլմը դիտել 10-15 անգամ (Հայաստանում նման պատվի արժանացել էր մեկ էլ հնդկական «Դիսկո պարողը», բայց, ցավոք, մեր իշխանական սվիտայում Ջիմի անունով հերոս չհայտնվեց, չնայած արդեն իսկ քիչ չեն այդ դերին հավակնողները` ԱԺ նախագահ Տիգրան Թորոսյանի գլխավորությամբ), ահա` 10-րդ դիտումից հետո մենք հասկանում էինք, որ սա ոչ թե լուրջ ֆիլմ է, այլ դիշովի բոյեւիկ, իսկ Կոմանդոսն էլ ոչ թե իսկական, այլ կոմերցիոն հերոս է, որի կերպարն ու գործողությունները շատ քիչ կապ ունեն իրականության հետ: Չեմ ուզում կասկածի տակ առնել Արկադի Տեր-Թադեւոսյանի զինվորական արժանիքները, չնայած` ասեմ, որ դրանց վստահությամբ չեմ վերաբերվում հենց թեկուզ Կոմանդոս մականվան պատճառով: Բայց դիտելով «Շանթ» հեռուստաընկերությամբ կարծեմ մայիսի 8-ին Արկադի Տեր-Թադեւոսյանի ելույթը` ես ոչ թե հերոս տեսա, այլ խեղկատակ: Ընդհանրապես, այդ հաղորդումը կարելի էր վերնագրել` «Խեղկատակը խեղկատակին հյուր»: Հաղորդման նպատակը մեկն էր` ապացուցել, որ Սերժը, միայն Սերժը, հատկապես` Սերժը, ըստ էության` Սերժը, անտարակույս` Սերժը, նամանավանդ Սերժն է Շուշիի ազատագրման հեղինակը: Համաձայնեք` հեշտ խնդիր չէ, եւ գովական Կոմանդոսը ստիպված է եթերում կմկմալ, կուչ գալ: Անգամ սկսեց մի անհեթեթ պատմություն պատմել Գերմանիայում ծառայած ժամանակներից` դե, որ անկեղծացաք, մի դեպք էլ ես պատմեմ ոճով: Բայց, հոպ, ա՛յ տղա, ի՞նչ Գերմանիա, ետ արի Ստեփանակերտ` ո՞վ տվեց Շուշիի գրավման հրամանը, ասա, թե չէ` դիակդ կփռեմ: Մի կրակի, մի կրակի, ձյաձյա, կասեմ, կասեմ` Սերժը: Սերժը ի՞նչ: Տվեց: Ի՞նչ տվեց: Հրաման: Ինչի՞ մասին: Շուշիի ազատագրման: Այ, ապրես, գերոյ ես, գերոյ: Հիմա էլ ասա` ո՞վ էր դեմ Շուշիի գրավմանը: Կտո՞ բիլ պրոտիվ: Ո՞վ էր խանգարում: Հերոսը կմկմում է: Վերեւներում էին դեմ, չէ՞, դե, ասա: Կմկմում է. միջազգային իրադրությունը... մեր պատասխանը Չեմբեռլենին... համեմատությունը... Լեւո՞նն էր դեմ, Լեւո՞նն էր դեմ, ասա, արա: Դե, ասա, Սերժը նստած ա հեռուստացույցի առաջ, տղայիդ արած սպանության գործն էլ թեւի տակ: Ասա, արա, Լեւոնը դեմ չէ՞ր, ասա, քեզ ասում եմ: Դե լավ, էլի, ձյաձյա, ընչի՞ ես խփում, որ գլխիս խփում ես, մտքերս ցրվում են: Գովազդային ընդմիջում: Բայց ստի ոտքերը, ինչպես ասում են, կարճ են: Եւ մեր Տերմինատորը, ինքն էլ չկռահելով, տողերի արանքում հաղորդում է տեղեկություններ, որոնց համադրումը ամեն ինչ հասկանալի է դարձնում: Պարզվում է` Տեր-Թադեւոսյանը 1992 թվականի ապրիլի 24-ին Մեծ եղեռնի զոհերի հուշահամալիրի մոտ Շուշին ազատագրելու հարցը քննարկել է Վազգեն Սարգսյանի հետ: Սկզբից Տերմինատորը ուզում է այնպես ներկայացնել, թե դա եղել է Վազգեն Սարգսյանի հետ այդ թեմայով ունեցած միակ քննարկումը: Սակայն Նվերի հիմար հարցերի տարափի տակ ստիպված է խոստովանել, որ նման քննարկումներ եղել են նաեւ Վազգենի կաբինետում, եւ այդ քննարկումները եղել են ոչ թե սուրճի, այլ քարտեզների շուրջ: Եւ այդ քննարկումներին մասնակցել են ռազմական ոլորտի այլ մասնագետներ եւս, որոնց թվում Սերժ Սարգսյանի անունը չի հնչում: Հաջորդ տեղեկությունը, որ ակամա հաղորդում է Տերմինատորը, Շուշիի ազատագրման օպերացիայի անունն է` «Հարսանիք լեռներում»: Տեր-Թադեւոսյանը խոստովանում է, որ այդ անունը դրվել է Վազգեն Սարգսյանի պատվին, եւ դա խորհրդանշում էր այն, որ Շուշիի ազատագրումից հետո Վազգենը պետք է ամուսնանա: Տեր-Թադեւոսյանի հաղորդած հաջորդ տեղեկությունը այն է, որ Վազգենի եւ Հայաստանի ղեկավարության հետ ինչ-որ խնդիր կար օպերացիայի իրագործման ժամկետների հարցում: Սա, պետք է ասել, ամենաարժեքավոր տեղեկությունն է, եւ ահա այս տեղեկությունների համադրմամբ կարող ենք որոշ եզրակացություններ անել եւ պարզել, թե ինչ է եղել իրականում:

Եզրակացություն ա - Լեռնային Ղարաբաղում չէր կարող որեւէ լուրջ օպերացիա տեղի ունենալ առանց ՀՀ իշխանությունների, այլապես կարիք չէր լինի Շուշիի ազատագրման պլանը քննարկել այդ ժամանակվա ուժային կառույցները համակարգող պետնախարար Վազգեն Սարգսյանի հետ: Եզրակացություն բ - Գործողության մեկնարկի հրամանը պետք է հնչեր Հայաստանից, եւ այդ հրամանի երեւացող սուբյեկտը Վազգեն Սարգսյանն էր, որը գտնվում էր գերագույն գլխավոր հրամանատար Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ուղղակի ղեկավարության ներքո եւ չէր կարող գործել առանց նրա հրամանի: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որ ծայրահեղ կոռեկտ է սուբորդինացիոն հարցերում, այդ հրամանը պետք է տար հայկական ուժային սեկտորի ղեկավար Վազգեն Սարգսյանին, ով պետք է հրաման տար Ռոբերտ Քոչարյանին կամ Սերժ Սարգսյանին, վերջինս էլ, իր հերթին, հրաման պիտի տար օպերացիայի ղեկավար նշանակված գնդապետ Տեր-Թադեւոսյանին: Համաձայնեք, ո՛չ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, ո՛չ Վազգեն Սարգսյանը չէին կարող ուղղակի կապի մեջ լինել այն ժամանակ դեռ գնդապետ կամ գուցե փոխգնդապետ Արկադի Տեր-Թադեւոսյանի հետ: Եզրակացություն գ - Տեր-Թադեւոսյանը ասում է, որ Հայաստանի ղեկավարության հետ խնդիր կար Շուշիի ազատագրման ժամկետների հարցում: Այսինքն` դաշտային հրամանատարները դա ուզում էին անել ավելի շուտ, բայց ՀՀ ղեկավարությունը դա թույլ չէր տալիս: Այսինքն` ՀՀ ղեկավարությունը Շուշիի ազատագրման իր ժամկետն ուներ: Արդյունքում, Շուշին ազատագրվեց այն ժամանակ, երբ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը Թեհրանում բանակցում էր Ադրբեջանի նախագահի պաշտոնակատար Յաղուբ Մամեդովի հետ: Այսինքն` այն ժամանակ, երբ Ադրբեջանը գրոհի չէր սպասում: Իր պատմության ընթացքում Հայաստանը բազմիցս դարձել էր այսպիսի իրավիճակների զոհ, եւ սա այն սակավաթիվ դեպքերից էր, երբ մեր հայրենիքը ոչ թե զոհն էր, այլ որսորդը: Սակավաթիվ այլ դեպքերից որոշների մասին կարող եք կարդալ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի «Խաչակիրները եւ հայերը» գրքի մեջ: Եւ հետո, ՀՀ այն ժամանակվա քաղաքականությունը հետեւյալն էր. Հայաստանը որեւէ (ոչ թե վոեւէ) կապ չունի Ղարաբաղում ծավալվող ռազմական գործողությունների հետ: Ճիշտ է, Ղարաբաղում կան նաեւ հայաստանցիներից կազմված ջոկատներ, բայց դրանք կամավորներ են եւ չեն վերահսկվում ՀՀ իշխանություններ կողմից: Այս քաղաքականությունը պսակվեց հաղթանակով, եւ այս քաղաքականության հեղինակները ոչ թե նախնադարյան վոյիններ էին, այլ դիվանագետներ: Եւ ի դեպ, եթե հիմա էլ Լեւոն Տեր-պետրոսյանին հարցնեն, նա կասի, որ որեւէ կապ չունի Շուշիի եւ մյուս տարածքների գրավման հետ: Եւ իրոք, կապ չունի: Ես հիմա ուղղակի քաղաքական շահարկումով եմ զբաղվում եւ ներքաղաքական դիվիդենդներ եմ հավաքում: Այնպես որ, այս նյութը նախատեսված է միայն ներհայաստանյան օգտագործման համար: Ու ուրեմն` շարունակենք:

Հիմա անդրադառնանք ամփոփիչ հարցին. կարո՞ղ էին արդյոք 1992 թվականին Ռոբերտ Քոչարյանը եւ Սերժ Սարգսյանը Ղարաբաղում լինել ինքնուրույն գործոն եւ դուրս գալ Հայաստանի վերահսկողությունից: Պատասխանը միանշանակ է` ոչ, որովհետեւ նրանք Ղարաբաղում իրենց դիրքերը պահպանում էին միայն Հայաստանի ղեկավարության հովանավորության շնորհիվ, այլապես Բաբայան Սյամոն 5 րոպեում երկուսին էլ կուլ կտար: Հայաստանի եւ Ղարաբաղի այն ժամանակվա իշխանությունների հարաբերությունների բնույթը հասկանալու համար` բավարար է միայն դիտել ալբանացու հայտնի տեսագրությունը. Ռոբերտ Քոչարյանի` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին նայելու ձեւը միայն ամեն ինչ ասում է: Ավելի ճիշտ` ոչ թե նայելու, այլ չնայելու ձեւը. Քոչարյանը ակնհայտորեն ամաչում է նայել Տեր-Պետրոսյանին: Դիտեք տեսագրությունը, ինքներդ կհամոզվեք:

Հ.Գ. Տերմինատորը խնդրո առարկա հաղորդման մեջ ոչինչ չասաց Շուշիի ազատագրման գործում Ռոբերտ Քոչարյանի ունեցած դերի մասին: Մեկնաբանությունները, կարծում եմ, ավելորդ են:

Նիկոլ Փաշինյան

[Kuk]

«ՍՈՒԽՈՅ ԱՏԿԱԶ»` ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿՈՎ


Երբ Սերժ Սարգսյանի եղբայրը` Սաշիկ Սարգսյանը, հայտարարում էր, թե «հո իզուր չենք պառլամենտում էնքան մարդ պառկացրել, որ էսօր վլաստը հենց այնպես տանք, եթե պետք լինի` մի էդքան էլ կպառկացնենք», շատերին երեւի թվում էր, թե Սաշիկը հենց այնպես օդում խոսում է:

Բայց քանի գնաց` այնքան 2008թ. մարտի 1-ի եւ 1999թ. հոկտեմբերի 27-ի միջեւ նմանություններն ակնհայտ դարձան: Որո՞նք են այդ նմանությունները: Առաջին. երկու դեպքում էլ բազմաթիվ մարդիկ զոհվեցին, եւ երկու դեպքում էլ սպանվեցին հատկապես նրանք, ովքեր վտանգում էին գործող իշխանությունների «կայունությունը»: Երկրորդ. երկու դեպքում էլ հասարակությունն ու միջազգային հանրությունը անկախ հետաքննություն էին պահանջում, եւ երկու դեպքում էլ գործող իշխանություններն ամեն կերպ խոչընդոտում են դրան: Երրորդ. երկու դեպքում էլ հանրային հեռուստաընկերությունը մոնտաժված կադրեր է ցուցադրում: Բայց ամենակարեւոր նմանությունն այն է, որ ինչպես հոկտեմբերի 27-ի, այնպես էլ մարտի 1-ի դեպքերից հետո հասարակությունը շատ լավ գիտի, թե ովքեր են կանգնած այդ ամենի թիկունքում: Ընդ որում, հոկտեմբերի 27-ի կազմակերպիչներն առ այսօր բացահայտված չեն: Փոխարենը` ձերբակալված են բոլոր նրանք, ովքեր առավել ակտիվորեն էին պահանջում բացահայտել հոկտեմբերի 27-ի կազմակերպիչներին: Ի դեպ, բացահայտված չեն նաեւ մարտի 1-ի կազմակերպիչները: Ռեժիմի համար այսօր դա թիվ մեկ պետական գաղտնիքն է: Բանն այնտեղ է հասել, որ պետական կառույցը` դատախազությունը, հարցաքննության է հրավիրում մեկ այլ պետական մարմնի` ոստիկանության, բարձրաստիճան պաշտոնյային եւ հարցնում է, թե մարտի 1-ին ոստիկանության գործողությունները փաստաթղթային հիմնավորում ունեցե՞լ են, թե ոչ: Ավելին, լրագրողը ՀՀ Ոստիկանության պետի տեղակալ Արարատ Մահտեսյանից մեկնաբանություն է խնդրում Ռոբերտ Քոչարյանի թիկնազորի պետ Գրիշա Սարկիսովի հայտարարությունների մասին, ու պրն Մահտեսյանը միանգամից իրեն հայտնի ռետինե խողովակի տեղ է դնում. «Սարկիսովն ո՞վ է»: Հասկանալի է, չէ՞, որ ՀՀ փոխոստիկանապետը չէր կարող ճանաչել նույն այդ ոստիկանության վարչություններից մեկի պետին, առավել եւս` եթե նա Ռոբերտ Քոչարյանի թիկնազորի պետն է: Այսինքն, այս դեպքում Արարատ Մահտեսյանը գործում է որպես շարքային բանդիտ, որին ոստիկանությունում հարցեր են տալիս բանդայի մյուս անդամների մասին, ու նա ձեւացնում է, թե առաջին անգամ է լսում նրանց անունները: Հետո լրագրողը նույն այդ Մահտեսյանին հարցնում է, թե այդ դեպքում ո՞վ է ղեկավարել մարտի 1-ի գործողությունները, ու սա միանգամից պատասխանում է` «ես չգիտեմ»:

Ի դեպ, հիշո՞ւմ եք, թե հոկտեմբերի 27-ից հետո ինչ ասաց Ռոբերտ Քոչարյանը: Ասաց, որ ոչ մի կազմակերպիչ էլ չկա, այդ ամենը «ուչաստկովիի գործ է»: Իսկ հիշո՞ւմ եք, թե նույն Ռոբերտ Քոչարյանն ինչ ասաց մարտի 1-ից հետո: Ասաց, որ ոստիկանությունը ժողովրդի դեմ զենք կիրառելու համար «հատուկ հրամանի կարիք չուներ», այսինքն` կարող էր կրակել նաեւ առանց որեւէ հրամանի: Այլ կերպ ասած, «կազմակերպիչներ չկան»: Զարմանալի զուգադիպություն է. երկու անգամ Հայաստանում զանգվածային սպանություններ են տեղի ունենում, երկու անգամ էլ սպանվում են Ռոբերտ Քոչարյանի հակառակորդները, եւ երկու անգամ էլ Ռոբերտ Քոչարյանը հայտարարում է, թե կազմակերպիչներ չկան, ու հակառակը պնդողները «խարխլում են պետականության հիմքերը»:

Բայց խնդիրը նույնիսկ այս «զուգադիպությունները» չեն: Խնդիրն այն է, որ եթե իշխանություններն իսկապես «մաքուր» լինեին, շատ հանգիստ կարող էին հայտարարել` ստացել ենք այս-այս-այս տեղեկությունները, այսինչ-այսինչյանը որոշում է ընդունել, այսինչին եւ այսինչին հանձնարարություն է տրվել, սրանք էլ կատարել են այսինչ-այսինչ գործողությունները: Բայց ռեժիմը, չգիտես ինչու, իրեն հանցագործի պես է պահում եւ առաջնորդվում է «սուխոյ ատկազի» սկզբունքով:

Շատ իզուր: Նախ` այս հանցագործությունը վաղեմության ժամկետ չունի, երկրորդ` անկեղծ զղջումը համարվում է մեղմացուցիչ հանգամանք: Այնպես որ, վերջին անգամ ենք հարցնում. ո՞վ է կրակելու հրաման տվել, եւ ո՞վ է անմիջականորեն ղեկավարել օպերացիան:

Ա. Միքայելյան