Մարդու վրա միկրոգրավիտացիայի ազդեցությունն արդեն տասնամյակներով մանրամասն ուսումնասիրվում ա, նույնիսկ հենց հիմա էլ՝ ՄՏԿ-ում: Դեռ ոչ մի լուրջ խնդիր չեն գտել (ինչը, իհարկե, դեռ բան չի նշանակում, բայց արդեն գոնե ինչ-որ դատա ա): Ավելի երկարաժամկետ ազդեցությունը գրեթե 100%-ով փոփոխությունների կբերի, բայց հետո՞ ինչ: Թող փոխվեն: Ավելի հավանական ա, որ ոչ թե մեդուզա կդառնան, այլ երեք մետրանոց սլացիկ ու հաստագլուխ հսկաներ, ու թող դառնան: Մարդը հարմարվող ու փոփոխվող էակ ա, երևի նույնիսկ ամենահարմարվողներից: Նենց չի, որ էսքան ժամանակ մեր հարազատ Երկրին հեչ չենք հարմարվել, էլի, մինչև Երկիրը մեզ հարմարացնելը: Կամ գուցե կպարզվի, որ իրոք անհնար ա երկարաժամկետ ապրել ու բազմանալ ցածր գրավիտացիայի պայմաններում: Ոչինչ, դրա լուծումն էլ կա:Վիշապ-ի խոսքերից
Հաջորդ բոլոր գրածներս, բնականաբար, ենթադրություններ են, բայց որոշ գիտական հիմք հաստատ ունեն: Ու նաև ենթադրում են, որ Մարսի վրա արդեն նենց պայմաններ են ստեղծված, որ հնարավոր ա սերնդեսերունդ բազմանալ՝ ասենք մի հազար տարի:
Մարդու մկաններն ու հոդերը թուլանալու են: Ոսկորներն, ընդհակառակը, մեծանալու են ու հաստանան, էդ թվում՝ գանգը: Ոսկորների խտությունը փոքրանալու ա, դրա համար էլ դրանք պիտի ավելի հաստ լինեն, որ շարունակեն մարմինը նույն կերպ կրելու ու պաշտպանել:
Աչքերը կա՛մ մեծանալու են, կա՛մ էլ փոխվեն: Կամ գուցե ուղեղի՝ աչքերի տված ինֆորմացիան վերլուծելու ունակությունն ա փոխվելու: Ամեն դեպքում՝ Մարսի վրա շատ ավելի մութ ա, քան Երկրի վրա, նենց որ՝ պիտի դրան էլ հարմարվենք:
Ցածր գրավիտացիայից ավելի հետաքրքիր հարց ա բարձր ռադիացիան: Նախ՝ ոնց ենք դրան դիմանալու, հետո՝ ոնց ա դա արագացնելու բնական մուտացիան: Սրա պատճառով մարդու՝ որպես կենսատեսակի փոփոխությունը կարող ա շատ ավելի արագ տեղի ունենալ, քան հիմա ենք կարծում: Օրինակ՝ կարող ա մաշկի պիգմենտացիան փոխվի գազարագույնի, որովհետև կարոտենոիդներն ավելի լավ են ռադիացիայից պաշտպանում, քան հիմիկվա մելանինը:
Մինչև հիմա ասում էի «մենք»: Ստեղ արդեն կարող ա տարբերություններն էնքան շատանան, որ սկսենք ասել «մենք» ու «իրանք»: Որովհետև բազմամոլորակային կյանքը պիտի որ նաև նշանակի բազմատեսակ կյանք՝ Homo Sapiens-ին զուգահեռ ինչ-որ Homo Mars էլ ձևավորվի: Նենց չի, որ առաջին անգամ ա տենց բան լինելու, իհարկե․ նեանդերթալցիների ու մյուսների հետ զուգահեռ լավ էլ գոյություն ենք ունեցել ժամանակին, նույնիսկ խաչասերվել ու սերունդ ենք տվել:
Այ խաչասերումն ու առհասարակ միջտեսակային շփումն էլ ա շատ հետաքրքիր հարց: Նախ՝ մարսեցի կանայք պիտի որ ֆիզիոլոգիապես շատ տարբեր դառնան, որ կարողանան էդ բառացիորեն հաստագլուխներին նորմալ լույս աշխար բերել: Հետո, ամենակարևորը, Մարսի վրա (ամենայն հավանականությամբ) ստորգետնյա շատ ստերիլ կենցաղ ա լինելու՝ մեր բոլոր վիրուսներից ու բակտերիաներից զերծ: Էդ պայմաններում սերնդից սերունդ մարսեցիների իմունիտետը թուլանալու ա: Նենց որ՝ երկրացիների հետ ցանկացած շփում կարող ա հերթական Սև Մահը դառնա, կամ ացտեկների կարմրուկն ու բնական ծաղիկը: Նենց որ՝ Zoom forever.
Իհարկե սարսափելի դժվար ու ծախսատար գործ ա: Աննկարագրելի: Էս պահին ամենահավանական սցենարն էն ա, որ ռոբոտները կամաց-կամաց տեղ նախապատրաստեն առաջին գաղութարարների համար, ու մարդկանց հնարավորինս քիչ բան մնա տեղում անելու: Թունելներն արդեն փորած լինեն, թթվածինը՝ սինթեզված, ինչ-որ պլանտացիաներ-ֆերմաներ-բաներ լինեն՝ ջրիմուռ-մորեխ, վերամշակող գործարան-մործարան և այլն, հետո նոր կամաց-կամաց գնանք: Բայց հնարավոր ա:
Անվերջ շատ բաներ են մինչև հիմա եղել, որ «սաղ սութ ա, էդ ձև չի» ասողներին զուգահեռ ստեղծվել-տարածվել են: Մինչև առաջին ինքնաթիռը ստեղծվելը մասնագետների մեծագույն մասն ասում էր, որ օդից ծանր սարքը թռչել չի կարող, պետք ա դիրիժաբլների վրա կենտրոնանալ: Սովետում կիբեռնետիկա բառն ասելու համար մարդկանց Սիբիր էին ուղարկում: Էսօր միլիոնավոր կյանքեր փրկած դեղերն ու պատվաստանյութերը հատուկենտ մարդիկ նախ իրենք իրենց վրա էին փորձարկում, որովհետև շատերը էլի թերահավատ էին: Էլոն Մասկը մի տասնհինգ տարի առաջ գնացել, Ռուսաստանից հրթիռ էր ուզում առնել, աստղաբաշխական գին ուզեցին, նեղացավ, ասեց՝ դե տենց-տենց, ես իմը կսարքեմ, խնդացին վրան, ասեցին՝ ձև չունես սարքելու, ընգեր, էդ մի հոգու ու մի քանի տարվա գործ չի: Եթե ամեն անգամ ասեինք «հնարավոր չի» կամ «էնքան դժվար ա, որ չարժի», էսօր ես ու դու քարանձավից էինք իրար հետ սենց խոսելու՝ աղավնիներով:
Ընդ որում՝ ինչ-որ պահ ա գալիս, երբ խնդիրը դադարում ա զուտ գիտական լինելուց ու դառնում ա ինժեներական: Այսինքն արդեն կոնկրետ լուծում են փնտրում կոնկրետ խնդրին: Երկրի ուղեծրի կոնտեքստում արդեն վաղուց հասել ենք դրան: Մարսի կոնտեքստում արդեն մոտենում ենք դրան:
Կյանքի գոյությունն ա կարևոր: Մեր իմացած կյանքի կարևորագույն հատկությունը ինքն իրեն շարունակելն ա․ մինչև հիմա ինչ էվոլյուցիա եղել ա, էս հիմնարար սկզբունքի շնորհիվ ա եղել:
Քո ասած մարդն անբաժան ա Երկրից: Ավելին ասեմ՝ Երկիրն ինքը նաև հենց մարդն ա: Սրա համար էլ չեմ սիրում, երբ հակադրում են մարդուն ու բնությանը, մարդուն ու Երկիրը: Բնությունը ներառում ա մարդուն՝ իր էսօրվա տեսքով ու գործունեությամբ․ բնությունը մենակ կանաչ անտառն ու ջինջ օվկիանոսը չի, էլի: Լավ ու վատ, բարի ու չար, կենդանի ու մեռած ածականները մարդն ա տալիս՝ ըստ իր հարմարության․ բնությունն ինքնին լավն ու վատը չի լինում, ինքն ուղղակի կա՝ էդ պահին, էդ տեղում:
Բայց հա, եթե հարցը տենց ենք դնում, մարդու գոյությունն ավելի կարևոր ա մոլորակի գոյությունից․ ստեղի փակ համակարգում մենք սենց թե նենց դատապարտված ենք ոչնչացման, իսկ մոլորակից դուրս՝ ամենայն հավանականությամբ չէ: Ոչ մի կյանք կամավոր ոչնչացման չի գնալու․ էս արդեն փիլիսոփայություն չի: Երկիրն ու երկրի մնացած կենսոլորտը փրկելու համար պետք ա մտածողության ձև փոխել․ ոչ թե ինչ-որ վերացական «մարդիկ պիտի դառնան ավելի հոգատար որ բարի», այլ կոնկրետ՝ «մարդիկ պիտի սկսեն ապրել ուրիշ տեղերում»: Տենց գուցե մի օր Երկիրն իր մի բուռ մարդկանցով, պանդաներով ու դելֆիններով դառնա սիրուն արգելավայր, հերթական Գրետան վերջապես երջանկանա ու օր ծերության վայելի իր խաղաղ մանկությունը, իսկ ամբողջ կարևոր գործունեությունը ծավալվի պայմանական Ֆոբոսի ու Դեյմոսի վրա:
Սենց բաներ: Կներեք թեմայից նենց լավ շեղվելու համար:
Մեջբերել
Էջանիշներ