Հավաքածու մրցույթ – 5. «Հոգեբանական թրիլլեր» (քվեարկություն և քննարկում)

[Դավիթ]

Քվեարկության պայմանները

Ստեղծագործությունները տեղադրվում են առանց հեղինակների նշման, «N–րդ տարբերակ. Ստեղծագործության վերնագիր» վերնագրով, որոնք էլ լինելու են քվեարկության ընտրության կետերը,
Քվեարկությունը տևելու է 7 օր,
Ստեղծագործությունների հեղինակները կարող են քվեարկել նաև սեփական տարբերակի օգտին՝ գուշակության փուլում իրենց վրայից կասկածը հանելու տակտիկական նկատառումով, սակայն արդյունքների վերջնական ամփոփման ժամանակ այդ ձայները չեն հաշվվելու,
Քվեարկության 7 օրերի ընթացքում կարելի է թե՛ քննարկել ստեղծագործությունները, թե՛ փորձել գուշակել հեղինակներին,
Ստեղծագործության հեղինակներն ինքնաբացահայտվելու իրավունք չունեն: Ինքնաբացահայտվող հեղինակի ստեղծագործությունը չի հեռացվի մրցույթից, սակայն այդ ստեղծագործության օգտին տրված ձայների 50 տոկոսը կհամարվի չեղյալ:
Քվեարկությունը բազմակի է. յուրաքանչյուրը կարող է ընտրել մեկից ավել տարբերակներ,
Քվեարկությունը բաց է, բոլորը տեսնելու են, թե ով որ տարբերակի օգտին է քվեարկել,
7 օր անց, քվեարկության ավարտից հետո կհայատարարվեն հեղինակները:


Ուշադրություն

Այսուհետև ակումբում քվեարկել կարող են միայն այն մարդիկ, ովքեր
ա) գրանցվել են քվեարկությունից առնվազն 10 օր առաջ
բ) կատարել են 15–ից ոչ պակաս գրառում
գ) ունեն 15–ից ոչ պակաս վարկանիշ։

[Դավիթ]

1-ին տարբերակ

Վարունգներ

Երկուսս էլ խոստովանեցինք, որ սիրում ենք իրար: Առաջինը ես խոսեցի: Հեռվից եկա: Երկար- բարակ ճառ կարդացի մարդկային անարդարությունների մասին, սկսեցի բողոքել ֆինանսական վիճակիցս, հետո պատմեցի տարիներ առաջ Նորվեգիա կատարած ճամփորդությանս մասին, կարդացի ֆիզիկայիս թեզը: Նա ինձ լսում էր: Սկզբից հետաքրքրությամբ, իսկ ավելի ուշ արդեն կարոտով սպասում էր, թե երբ եմ վերջացնելու: Ես տեքստս ամփոփեցի պրոտոնների մասին ձանձրալի մի հոդվածով ու ավարտեցի սրտաճմլիկ ելույթով, որի բովանդակաթյունն այն էր, որ ես նրան սիրում եմ, ու թեև մի քանի օր է ինչ իրար գիտենք, բայց նա հասցրել է գրավել երազներիս ասպետի դերը, ու որ պաշտում եմ իր ձայնն ու մաշկը: Հետո ավելացրեցի, որ գեղեցիկ մարմին ունի, չնայած նրան երբեք մերկ չէի տեսել: Վերջում էլ խոստացա, որ դա այդպես չի մնա և մենք մի օր անպայման կտրվենք իրար մոտակա հյուրանոցներից մեկում: Հանգիստ շունչ քաշեց: Կարմրեց-ամաչեց, բայց խոստովանեց, որ միշտ ցանկացել է ինձ ու որ խելագարվում է ինձ համար: Երկուսս էլ գոհ էինք: Այդ օրը թեթևակի համբուրվեցին ու ցրվեցինք տներով:

***

Սիրում էինք իրար: Իրարից պոկ չէինք գալիս: Միասին գնում էինք դասի, հետո թափառում էինք մոտակա այգում: Մեզ խուլիգանների պես էինք պահում: Փողոցում գարեջուր էինք խմում, համբուրվում էինք, քարերով հարվածում էինք շենքի ապակիներին ու փախնում էինք: Ամբողջ փողոցով մեկ մեր ձայներն էին լսվում: Թքում էինք ու բարձր ծիծաղում: Քաշվում էինք մի անկյուն ու սկսում էինք իրար հոշոտել: Այնպես, որ մարդիկ վախենում էին այդ կողմ գալ: Երեկոյան բարձերով կռիվ-կռիվ էինք խաղում: Փչացնում էինք ու ջարդում, հետո բարձր ծիծաղում էինք, միացնում էինք բարձր երաժշտություն ու մթության մեջ պարում էինք: Թքած ունեինք հարևանների վրա, թքած ունեինք մարդկանց վրա… Հիշում եմ, ոնց էինք առանձնացրել Մարկեսի բոլոր բաց տեսարաններն ու քնելուց առաջ կարդում էինք դրանք: Հետո, մեր ուզածին հասնելով տրվում էինք իրար ու ամբողջ գիշեր մեր ձայները չէին կտրվում:
Քնում էինք մթության մեջ: Ես հաճույքից փակում էի աչքերս: Ամբողջ մկաններս կծկվում էին, բայց ծպտուն չէի հանում: Իսկ իր նվնվոցն ուղեղս ցավեցնում էր: Իրեն խնդրում էի ձայն չհանել: Չէր ստացվում:
Կարծես դերերով փոխված լինեինք. Ես տղայի դերում էի, նա՝ աղջկա:
Սիրում էի իր կազմվածքը, նուրբ դիմագծերը: Հենց իրեն էի նայում, ինձ չէի կարողանում զսպել… Մի փոքր կաղալով էր քայլում: Բայց ես պաշտում էի իր այդ քայլվածքը:

***

Մսակեր էի: Տանել չէի կարողանում բանջարեղեն: Հատկապես վարունգ: Իսկ ինքն ընդհակառակը՝ բանջարեղեին գիժ էր: Գիշերներն իրար հետ անցկացնելիս վարունգի հոտ էի առնում: Չէի հասկանում, թե որտեղից է: Ասես իր մաշկի մեջ ներծծված լիներ: Ասես վարունգներն էին ինձ հաճույք պատճառողը և ոչ թե ինքը:

***

-Սիրու՞մ ես ինձ
- Հա. Հա սիրում եմ
- Չէ խաբում ես
- Հա, խաբում եմ, զզվելիի մեկն ես: Ատում եմ նվնվոցներդ:
- Էէէ, չեմ կարողանում
- Դե գիտեք ինչ, ինքս էլ վունդերկինդ չեմ
- Ախր զսպել էդ գործում՝ անիմաստ բան է
- Վարունգներդ վկա
- Սիրու՞մ ես ինձ
- Մի գժվեցրու, ասացի սիրում եմ
- Ուրեմն վարունգ կեր
- Հեռու տար էդ անտերը, ասել եմ՝ տանել չեմ կարողանում բանջարեղենդ
- Ես էլ քո կամակորությունը
- Ինչ եք ասում
- Գնա, ու էլ հետս չխոսես
- Ինքդ գնա, թուլամորթ մամայի բալա, վարունգ ուտող կանաչ լպրծուն արարած, զզվում եմ քեզնից, գնա գրողի ծոցը
- Չէ, գրողի ծոցը չեմ ուզում, քեզ եմ ուզում…




Մի օր սենյակում նստած ֆիզիկայիս խնդիրներ էի լուծում: Գլուխս ուժեղ ցավում էր: Առավոտվանից էդ գործի վրա էի: Մյուս սենյակում էր: Բարձր երաժշտություն էր լսում: Գոռացի դրա ձայնը կտրիր, գործ եմ անում: Չլսեց: Հետո հայհոյեցի: Անթարթ նայում էի թվերին ու ոչինչ չէի հասկանում: Գլխովս հազար ու մի բան էր անցնում: Աչքիս առաջ էին գալիս մեր արարքները, ոստիկանների ձեռքն ընկնելը, ոնց էինք համբուրվում, մեր առաջին հանդիպումը, Մարկեսի փչացած տողերը, գիշերները: Գլուխս պտտվում էր: Աչքիս առաջ տեսնում էի, ոնց էինք անկողինը շարժում, մեր անիմաստ տնքոցները, մութը, վարունգների հոտը: Ինչի համար էր մթությունը: Ինչի համար էին վարունգները: Ուղեղս մթագնել էր: Ոչինչ չէի կարողանում հասկանալ: Ու մեկ էլ հանկարծակի այնպես ուժեղ…
Ես վեր թռա: Կանչեցի իրեն: Եկավ: Ասեց ինչի ես ձենդ գլուխդ գցել: Հրամայեցի հանվել: Չհասկացավ: Նորից կրկնեցի ասածս: Գոտկատեղից վերև հանվեց: Պահանջեցի, որ ներքևն էլ հանի: Սկսեց լաց լինել: Ասեց, որ սիրում է ինձ: Հետո ներողություն խնդրեց, ասեց, որ ուրիշ ձև չէր կարող: Ես ոչինչ չէի ուզում լսել: Մի անգամ էլ գոռացի վրան: Ասեց մեկ է իրեն եմ պատկանում ու որ ոչինչ իրեն չի խանգարի: Կատաղած նայեցի վրան: Ասացի, որ եթե ինքը չանի, ես դա կանեմ: Հանեց շալվարը: Հետո վարտիքը: Սարսափած նայեցի գոտկատեղից ներքև: Կանացի օրգաններ էին: Գունատվեցի: Սրտումս ինչ-որ բան կոտրվեց: Հիշեցի վարունգները: Ամեն ինչ հասկացա: Լուռ գնացի խոհանոց: Վերցրեցի դանակներից մեկն ու խաբեբայի սիրտը խրեցի: Հասցրեց ասել, որ սիրում է ինձ: Հետո ընկավ հատակին: Աչքերս կարմրեցին: Մեկ անգամ էլ իրեն նայեցի: Ոչինչ չզգացի: Թքեցի վրան ու դուրս եկա սենյակից:

***

Այդ օրվանից սկսած բուսակեր դարձա:

[Դավիթ]

2-րդ տարբերակ

Դանդաղ, խորը, մահացու (մեկ, երկու, երեք)

- Մեկ, երկու, երեք.
Լսվեց բացվող դռան ճռռոց.
- Մեկ, երկու, երեք.
Մի փարթամ մարմին իր վրա առավ լամպի աղոտ ճառագայթներն ու փոքր դռնից ներս խցկվելով ստվերապատեց ետևի պատի մեծ տարածություն:
- Մե՜կ, երկո՜ւ, ե- րեք.
- Բարև.
- Հաղթեցի: Դուք ինձ պարտք եք ևս մի դիակ,- քմծիծաղեց գետնին հարմար տեղավորված պարոնը՝ ձեռքերը պոկելով հատակից.
- Ուզում եմ թեթևացնել պարտքերս: Արի՛,- չկարողանալով բավական թթվածնով լցնել թոքերը, ցածր ձայնով արտաբերեց հյուրը:
Մի քանի րոպե գետնից բարձրացած զայրույթախառն ծիծաղով աչքերը, որոնք ցնցվում էին նիհար մարմնի դողից և ամուր ոտքերին կանգնած, ձեռքերը կրծքին խաչած տղամարդու հպարտ հայացքն իրարից չէին կտրվում: Լուռ զրույցը, որն ուղեկցվում էր դեմքի արտահայտությունների երկկողմանի փոփոխություններով՝ ավարտվեց, երբ սպիտակ խալաթով հյուրը նախկին հպարտ դիրքով փնչացրեց ու միաժամանակ ժպտաց:
- Մեկ երկու երեք.
Սպիտակ խալաթավորը նորից ճռռացրերց դուռը՝ մարմինն ազատելով 10 քառ.մ. սենյակից:

Լամպի լույսով սենյակը լրիվ խցի էր նման: Առաջային պատի ամենավերևում անցք էր բացած ու ծակից մի քիչ մեծ ապակի հարմարեցրած, որն էլ սենյակի փակ պատուհանն էր համարվում: Կողմնային պատին հին նկար էր՝ կիսապատռված, խոնավությունից ու արևից գունաթափված թղթի կտոր՝ մի կերպ կարելի էր հասկանալ, որ դա Բիթլզ խմբի պաստառն է: Գետնի անկյուններում տեղ տեղ հող կար, որից էլ խոնավության հոտ էր բուրում: Խորդուբորդ հատակին պահարանի տեղ ծառայող մեխված փայտեր էին, ներսում մի քանի տարա՝ լցված դեղին ու սպտակ հեղուկներով, որոնց այդտեղ գտնվելու ժամկետը գոյացած փոշու շերտով էլ էր պարզվում: Անկյունում նաև երկաթե ցանցի մահճակալներից էր դրված՝ փոս ընկած, ծածկված հին գունավոր ծածկոցով: Մահճակալը կարծես միակ օգտագործվող իրն էր սենյակում՝ միայն նրա փոշին էր քիչ թե շատ թափ տված և ծածկոցի ճմրթվածությունը երկար ժամկետ չուներ: Մնացած տեղերը դատարկ էին՝ փլված պատերին դժվար էլ ինչ որ բան պետք լիներ:
Հատակի անկյունում պատին հենված էր սենյակի տերը՝ երկար ու նեղ գլխով, դեմքի համեմատ բավական խոշոր աչքերով՝ որոնք ծնկների արանքից սառել էին գետնի անցքերին, կմախքը մաշկի տակից պարզ ուրվագծվող քսանինամյա երիտասարդը ամբողջ մարմնով դողում էր ու պարբերաբար ձեռքերի նյարդային կծկումներ անում: Կողքին շպրտած գրքեր կային, բայց երկուսի վրա միայն մատնահետքերով մի քանի անցք էր բացվել փոշուց:

- Մեկ, երկու, երեք- վերջին վանկի հետ վերացան դանդաղող ոտնաձայները :
__________________
Գարնանային անձրևի տակ Արզումանյան փողոցի 20 Ա շենքից բարձրացող ծուխը անցորդներին գրավում էր դեռ հեռվից, իսկ բակում շարված երեք ոստիկանական մեքենաները հուշում էին, որ արտասովոր դեպք է: Հետաքրքրվողներին բավական էր մի փոքր մոտենալ մուտքին և առանց ականջ դնելու կլսվեր երրորդ հարկում տեղի ունեցող իրարանցումը: Արդեն երեք օր էր բնակիչներն իրար տեսնելուց առաջինը նայում էին ծխացող լուսամուտներին և դեռ չբարևած փորձում փոխանցել ականջներին հասած չնչին տեղեկությունները: Բնակիչներն իրենց հավաստի աղբյուրներից իմացածներն իրար կպցնելով, բացահայտել էին ոստիկանների համար գլուխկոտրուկ դարձած հանցագործությունը:
Բակը քննարկումներից դատարկվել էր, երբ ծանր քայլերով ծխի միջից երևաց քննիչ Ն.Լալայանը՝ ում հագուստի մուրը թաքնվել էր երեկոյի մթության մեջ: Մտախոհ հասավ ոստիկանական մեքենային, ձեռքի թղթապանական ու թերթը դրեց առաջամասում, հենվեց ապակուն ու գլուխը մտքերից թափ տալով վառեց ծխախոտը: Մեքենային անտեսորեն նետած ոստիկանական շաբաթաթերթը, որը դեռ վերջին հրատարակությունը լինելով հասցրել էր մաշվել, քրտնել ու կեղտոտվել հազար ձեռք անցած թղթադրամի պես, պարունակում էր քիչ պակաս տեղեկություն, որը կար տակի թղթապանակում և քննիչի խառը գլխում: Մեքենայի լույսից աղոտ երևում էր բացված երրորդ էջը՝ որտեղ այդ թաղամասի ամենահետաքրքրական լուրն էր.

Դաժանություն երիտասարդ աղջկա հանդեպ.

<<Երեկ՝ 17.05.2013 թվին Ամիրյան փողոցի 20 Ա շենքի իններորդ բնակարանից Զարուհի Ներսիսյանը առավոտյան ժամը 7:15ի սահմաններում ահազանգել է հրշեջ ծառայություն և հայտնել, որ նույն շենքի յոթերորդ բնակարանից ծուխ է դուրս գալիս: Զարուհու զանգին վայրկյանների տարբերությամբ հետևում էին բազմաթիվ զանգեր հրդեհի պատճառով: Դեպքի վայր ժամանած թիվ 7 հրշեջ-փրկարարական ջոկատը՝ 2 մարտական հաշվարկով հանգցրել է կրակը և ննջասենյակի անկողնում հայտնաբերել կնոջ դի՝ պարանոցը կտրած վիճակում: Փրկարաների կանչից դեպքի վայր մեկնած Մաշտոցի օպերատիվ քննչական խումբը ականատես է եղել դաժանաբար սպանության հետքերին՝ << երիտասարդ կնոջ դին անկողնում կիսապառկած վիճակում էր, ամբողջ արյունը դատարկվել էր մարմնից և թափվել անկողնուն, իսկ գլուխն առանձին դրված էր կողքի՝ բերանը բաց էր, իսկ աչքերը բաց սառել էին առաստաղին>> հայտնում է օպերներից մեկը: Պարզվել է կնոջ ինքնությունը՝ 1990 թվին ծնված Ռիտա Եղիշի Սիմոնյան, ով հանդիսանում էր յոթերորդ բնակարանի նոր վարձակալողը: Կրակների միջից հայտնաբերվել է ննջասենյակի հատակին ընկած խոհանոցային դանակ, ինչն էլ կասկածվում է հանցագործության գործիքը լինելու մեջ: Կասկածյալներ և ենթադրություններ չկան, կատրվում է հետաքննություն:>>
_________________
Ցերեկային լույսը թեև շքեղացնում էր 10 քառ.մ. սենյակը, բայց իր հետ բերում էր նաև մայիսյան սառը քամին՝ որն ագահորեն ներխուժում էր մերկ անցքից: Քամուց մի փոքր հեռու քաշված երիտասարդը՝ որի տակ տաք ծածկոց էր փռված, կծկվել էր, ոտքերը սեղմել նիհար կրծքին, կողքին թափված գրքերից մեկն առել ձեռքն ու անհագ թերթում: Չէր կարդում, բայց կլանում էր տառերը՝ ինչպես անտառաճանաչ երեխան կաներ դա առաջին անգամ գիրք տեսնելով: Դռան ետևից քայլեր լսելով մի պահ քարացավ նրա մարմինը: Սպիտակ, գունաթափ եղած փայտի կտորը, որը երկու երկաթե հարմարանքով կպած խցի դուռն էր ծառայում՝ ճռռաց մշտական ձայնով, և վերջին քայլով ներսում հայտնվեց սպիտակ խալաթով քառասունմեկ տարեկան, բայց բավական փարթամ, լավ վիճակում տղամարդ՝ միայն անմազ գլուխն ու ճակատի ակոսներն էին մատնում մեծ լինելը:
Երիտասարդը չէր հասցրել աչքերը գրքից ուղղել հյուրին, երբ վերջինս շտապեց.
- Բարև: Նախաճաշի ժամն է,- Թարմ օդը լցվեց հյուրի թոքերն ու ձայնը բավական պարզ հնչեց:
Խալաթավորի ձեռքին անթափանց տոպրակ կար, որը սկզբից ուղիղ մեկնեց, բայց առջևում մարդ չկար ու ինքը ստիպված ալարկոտ քայլերով մոտեցավ, մեջքը ծռելով տոպրակը դրեց երիտասարդի կաղքին և ուզում էր ետ ուղղվել, երբ ակնթարթային շարժումով հատակին նստածը ափի մեջ առավ հյուրի դաստակը:
- Բժի՛շկ.
- Հանգիստ,Մարա՛տ, հանգիստ: Ամեն ինչ կարգին է,- մի փոքր մեղմացած տոնով խոսեց.
Մարատն ուզում էր ինչ-որ բան ասել, բայց պահի տակ կարկամեց ու փակեց բերանը, բժիշկն էլ այդ ընթացքում հասցրեց տեղավորվել հատակին փռված ծածկոցին՝ ճնշելով հաստ ազդրերը:
- Զրուցե՞նք: Պատմի՛ր, ի՞նչ նորություն քրոջիցդ.
- Խոսել եմ հետը, ասում է լավ եմ, ամեն ինչ կարգին է,- բժշկի վերջին բառից բավական հանգստացավ ու կարողացավ սահուն խոսել.
- Ես էլ զրուցեցի հետը, քեզ կարոտում է և ամենից շատ ուզում է մի օր առաջ իր մոտ տեղափոխվես: Իսկ դու արդեն գիտես, թե ինչ է պետք անել դրա համար, չէ՞
- Անել այն ամենը, ինչ դուք եք ասում.
- Ապրես, դե ուրեմն նախաճաշդ կեր: Շուտով քույրդ կգա,- Բժիշկը մեղմ ժպիտով, հանգստացնող ձայնով էր խոսում՝ այն տոնով, որ կիրառում են սթրեսի մեջ գտնվող մարդկանց մոտ:
Մարատը սկզբից զզվանքով հայացքը թեքեց սև տոպրակը, զգուշորեն ձեռքը մոտեցրեց, նախ անցք բացեց՝ տեսնելու համար ինչ կա ներսում և հետո համարձակորեն ձեռքն առավ այն: Բժիշկը սկսել էր ոտքերն իրար հարվածել՝ չդիմանալով 1 րոպե/շարժում արագությամբ գործող հիվանդին, բայց հասցրեց ժպիտ ընդունել Մարատի կտրուկ հայացքի շեղումից՝ իրեն ուղղված:
- Ես չսպանեցի նրան, ես դա չարեցի՜..
- Վաղը կարևոր գործ ունենք, հանգստցիր,- առաջին հայացքից բժշկի դեմքը չփոխվեց:
Երբ Մարատը սկսեց ուսումնասիրել տոպրակի պարունակությունը, բժիշկն իր մնալն անիմաստ համարելով կամաց վեր կացավ և որքան հնարարավոր էր աննկատ մոտեցավ դռանը: Մարատը ուշադրություն չդարձրեց բժշկի հեռանալուն՝ բացեց ուտելիքն ու տհաճությամբ լցրեց ստամոքսը:
___________________
Քննիչի սենյակում վերջին օրերին ոչինչ իր տեղը չէր, նույնիսկ հենց ինքը՝ քննիչ Լալայանը չէր հասցնում մեջքը աթոռին հենել:
Թափրտված գրասեղանին հարևանուհու վկայությունն էր տակերում թաքնվել:

[Դավիթ]

Մեջբերում.

<<Ես՝ Զարուհի Աղասի Ներսիսյանս, վկայություն եմ տալիս այն մասին, որ մայիսի 17-ին գտնվելով իմ իններորդ բնակարանում, առավոտյան ժամը 7-ի սահմաններում վառածի հոտ եմ զգացել: Չորրորդ հարկի բնակչուհին, ով հենց յոթերորդ բնակրանի վերևի հարևանն է, ինձ զանգեց և ասեց, որ տակի բնակարանից ծուխ է դուրս գալիս, գնամ, տեսնեմ ինչ է եղել՝ ճաշն է գազօջախին մոռացել երևի: Դուռը թակեցի՝ բաց էր, ներս չմտա՝ մուտքից պարզ էր, որ հրդեհ է: Միանգամից տուն եկա և զանգահարեցի հրշեջ ծառայություն:
Ձեր` <<Ռիտայի բնակարան դեպքի օրը նկատե՞լ եք այցելություն>> հարցին պատասխանում եմ, որ լինելով իր դիմացի հարևանը չեմ զգացել, որ մարդ գա-գնա` միշտ լուռ է եղել տունը: Դուռը, որ բացում են ինձ մոտ լսվում է: Զգացվում էր, որ ինքն է դուրս գալիս տանից, որովհետև դրսից բանալիով կողպելու ձայն էր գալիս: Մյուս հարևաններին էլ եմ հարցրել, ասում են ոչ ոքի չեն նկատել, որ Ռիտայի տուն մտնի, կամ տանից դուրս գա՝ ընդհանրապես նրան միշտ մենակ ենք տեսել:
Նշեմ, որ Ռիտան հարևանների հետ գրեթե շփում չէի ունենում՝ խուսափում էր: Մի երկու անգամ եմ շեմքից ներս մտել՝ մի անգամ դիմավորելուց, որպես շենքի նոր բնակչուհի, մյուս անգամ էլ գումար հավաքելու կարիք կար՝ զարմանալիորեն հրավիրեց:
Ձեր հարցին, թե հեռախոսային խոսակցություններում, մեր հետ շփումներում արդյոք լսել ենք որևէ մեկի անուն տա, պատասխանում եմ՝ ոչ: հարևանների հետ ընդհանրապես բարևից բացի ոչինչ չի փոխանակել, իսկ ինձ մոտ՝ իր տանը վերջին անգամ զրուցելու ժամանակ մեկը զանգեց, իմ մոտ անունը չտվեց՝ բժիշկ ներկայացրեց, բայց ոնց հասկացա անծանոթ բժիշկ չէր, ուղղակի չուզեց ինձ մոտ անուն տալ: Իսկ բժշկի հետ խոսելուց հարցրեց, թե եղբայրն ինչպես է՝ էլի անուն չտվեց, մնացած ժամանակ կամ ասում էր <<հա>>, կամ <<չէ>> կամ էլ <<հետո>> :
<< Վերջին անգամ երբ եք տեսել նրան>> հարցին պատասխանում եմ. երեկ երեկոյան ժամը 20:30-ի սահմաններում բարձրակրունկների ձայնն եմ լսել, որ բացել է դուռը, բայց ներսից կողպելու ձայն չի եկել: Այդ պահին միջանցքում մարդ չի եղել և ոչ ոք չի տեսել նրան:
Ճիշտ է մեզ հետ չէր շփվում, բայց լավ տպավորություն ենք ստացել նրանից: Գաղափար չունեմ, թե ով կարող էր նրան այդպես դաժանաբար սպանել:
Ցուցմունքը գրված է իմ կողմից, որի համար ստորագրում եմ՝ Զարուհի Սիմոնյան>>:

Ցուցմունքի վերևում դրված էր դատաբժշկակն նախնակն փորձաքննությունը:

Հատված.

<< Ռիտա Սիմոնյանի դիակի զննությունից պարզ է դարձել, որ սպանությունը կատարվել է հայտնաբերումից մոտ վեց ժամ առաջ՝ գիշերը 1:00-ի սահմաններում: Մատնահետքեր չկան, սակայն մազերը արյունոտ են, որն էլ վկայում է, որ սպանելուց հետո հանցագործը մազերից բռնել է և գլուխը տեղափոխել կողքի: Դեմքին արյան հետքեր չկան: Ննջասենյակի հատակին հայտնաբերված դանակի ծայրին կան արյան հետքեր, որոնք համապատասխանում են սպանվածի այրանը, սակայն կա նաև ուրիշ արյուն մի քանի կաթիլ, որը ենթադրվում է սպանվածի ազգակցի արյուն է՝ ելնելով խմբի համապատասխանությունից..>>

Ամենաթարմ թղթերից քննիչի անձնական եզրակացությունն էր, որը նոր էր գրել՝ ինքն իր համար.

Եզրակացություն.

Մայիսի 17ին ստացված ահազանգից ժամանելով դեպքի վայր՝ ականատես եմ եղել հրդեհի հետևանքներին, որից ենթադրում եմ այն բռնկվել է ննջասենյակի պատի հակառակ կողմում գտնվող տանտիրոջ գրադարակից, նաև միտումնավոր կրակի է տրվել հյուրասենյակի մի պահարանում, որտեղ եղել են սպանվածի անձնական փաստաթղթերը: Ենթադրություն հետևյալն է.
Անհայտ անձը, ով հավանաբար Ռիտա Սիմոնյանի եղբայրն է, սույն ամսի 16-ի երեկոյան տիկին Ռիտայի հետ մուտք է գործել վերջինիս բնակրան, որին գաղտնի մտցրել է հենց Ռիտա Սիմոնյանը: Գնացել են ննջասենյակ, զրուցել են՝ ձայն չեն բարձրացրել, որպեսզի կասկած չլինի հարևանների կողմից, անհայտ պատճառներով վիճաբանություն են ունենցել, որից հրահրված հանցագործը որևէ պատրվակով բացակայել է սենյակից, գնացել խոհանոց և վերցրել ամենամեծ դանակը, ( բոլոր դռները բաց են եղել, իսկ դանակները հատուկ հարմարանքով դրված են եղել սեղանի վրա, որը վերցնելիս անհրաժեշտություն չէ որևէ ուրիշ տեղ դիպչել, այդ պատճառով էլ մատնահետքեր չկան) նորից գնացել է ննջասենյակ: Ռիտա Սիմոնյանը ամենայն հավանականությամբ կասկած չի ունեցել և հանգիստ սպասել է ննջասենյակում: Եվս երկու բառ զրուցելուց անհայտ անձը ետևում պահած դանակը ակնթարթորեն հանել է և կտրել տիկին Ռիտայի պարանոցը: Այդ ընթացքում անզգուշորեն վնասել է մատը, որից մնացել են այրան հետքեր: Դանակի կոթը սրբել է թաշկինակով և այն նետել պահարանի ուղղությամբ: Անհասկանալի պատճառներով վերցրել է սպանվածի գլուխը, դրել կողքի: Հյուրասենյակի պահարանից մի քանի թուղթ է վերցրել, կամ առանց ձեռք տալու վառվող լուցկի նետել ներսը, այնուհետև ննջասենյակի մոտ գտնվող գրադարակը ևս այրել՝ սպանության հետքերը թաքցնելու համար: Վերջում զգուշությամբ, առանց որևէ իրի ձեռք տալու բացել դուռը, որը Ռիտան կողպած չի եղել՝ մտածելով շուտով հյուրը գնալու է ՝ ավելորդ աղմուկ չլինի, մաքրել մատնահետքերը բռնակից և թաքուն հեռացել:
Առայժմ միակ կասկածյալ՝ Ռիտա Սիմոնյանի եղբայրն է հանդիսանում Մարատ Եղիշի Սիմոնյանը, ով որևէ գրանցում չունի, չի ներկայացել ոստիկանություն: Կատարվում են որոնողական աշխատանքներ Մարատին գտնելու համար>>:
_________
- Մեկ, երկու, երեք.
Մոտեցող ոտնաձայները հասան վերջնակետին, կամաց դուռը բացվեց.
- Մեկ, երկու, ե.
- Բարև,- Ձայնը պարզ ու հստակ լսվեց, թեև այն համատեղվեց դռան փակվելու պրոցեսին:
- Ես, ես կսպանեմ Ձեզ, բժի՛շկ: Կսպանե՜մ.
- Չեմ էլ կասկածում, Մանվե՛լ: Բայց միայն երեկվա գործն ավարտելուց հետո: Նախաճաշ եմ բերել:
Բժիշկը ձեռքի սև տոպրակն առաջ պարզեց, բայց ստիպված էր նորից ինքը հասցնել հիվանդի մոտ: Միտք ուներ տոպրակը մերկ գետնին թողնելով հեռանալ, բայց նոր էր այն հենել հատակին, երբ դաստակը ճզմվեց Մանվելի ափի մեջ:
- Ես հիշում եմ, բժի՜շկ, հիշում եմ,- դողացող ձեռքը թուլացավ:
- Ի՞նչ ես հիշում, -ներսից վախեցավ, բայց փորձեց առավելագույնս պահել ժպիտը.
- Ես եմ սպանել նրան, դուք ինձ ասեցիք, որ սպանեմ: Ախր ինչի՞ համար, հը՞ն, ինչի՞.
- Հանգստացիր, Մանվե՛լ, դու անգիտակից ես, չես հասկանում ինչ ես ասում: Քույրդ քեզ շատ է սիրում, դու էլ իրեն, ինչո՞ւ պետք է նրան սպանեիր,- Բժիշկը ծնկեց խոսակցի առաջ,- Հանգստացիր, հետո կխոսենք.
- Այս անգամ ինձ չեք խաբի, լսո՞մ ես: Ես հիշում եմ՝ հաստատ, ես հիշում եմ, թե ոնց ինձ ստիպեցիք, որ սպանեմ, ես չեմ լռի:
- Ինչե՞ր ես խոսում, Մանվե՛լ: Ուղղակի երազ ես տեսել, ոչինչ, հանգստացիր,- չնայած անհանգստությանը բժիշկը շարունակում էր պահպանել մեղմ դեմքը:
- Դուք նայեցիք աչքերիս մեջ և անընդհատ կրկնում էինք, որ սպանեմ նրան, որ եթե ես չսպանեմ, ինքն ինձ կսպանի: Ախր ինչի՞, բժի՛շկ, ինչի՞,- վերջին բառի հետ հատակի անցքերից հայացքն ուղղեց բժշկին:
Վերջ ի վերջո բժիշկն ափերից դուրս եկավ.
- Հա, ես եմ ասել, որ սպանես: Քույրդ խելագար է, իսկական խելագար: Նա ինձ կսպաներ, նա սպանելու մոլուցք ունի, նրան վերացնել էր պետք,- չդիմանալով ծնկած վիճակին կանգնեց և բորբոքված աջ ու ձախ էր գնում,- դու բարի գործ ես արել.
- Ես կսպանեմ Ձեզ:
- Նախ նրան, ում պարտավոր ես: Արի՛:
Մանվելը վեր կացավ սառը գետնից ու հետևեց բժշկին:

Հեռվից մոտեցող ոտնաձայները ոչ մի փոփոխություն չառաջացրին խցի տիրոջ մոտ, թեև այս անգամ ամեն քայլը կրկնակի էր հնչում: Դուռը անտանելի ճռռաց և երբ խալաթավորից հետո ևս մի մարդ երևաց շեմքին, տերը հայացքը նրանց ուղղած՝ դանդաղ ոտքի կանգնեց:
- Բարև,- այս անգամ բժշկի բարևը խորամանկ, առեղծվածային էր:
Մյուս երկուսը շփոթված իրար էին նայում: Երկու սև աչքերը կորցրած բան էին փնտրում իրար մեջ, երկու նիհար մարմինները ցնցվելով չէին համարձակվում քայլ անել, երկու զույգ ձեռքերը բռունցք եղած սեղմվում էին՝ զսպելու իրար միջև գտնվող ձգողականությունը:
Բժիշկը միանգամից հասկացավ, որ նրանց ներսում գտնվող բնազդին ճնշել է պետք.
- Ահա՛ թե ով է մեղավորը:
Բժիշկն արտասանեց կանգնած նրանց մեջտեղում՝ ցույց չտալով, թե խոսքերն ում էին ուղղված: Հավանաբար յուրաքանչյուրն իրեն վերագրեց որպես բժշկի խոսակից, մյուսին՝ մեղավոր ու երկուսի սև աչքերում վրեժի կայծեր ծագեցին:
Նրանց արանքում կանգնածը չկարողացավ զսպել ժպիտը, զույգ ձեռքերը մտցրեց սպիտակ խալաթի համապատասխան գրպանները , համաչափ հանեց երկու ատրճանակ ու ամեն մեկն ուղղեց այդ կողմում գտնվող հիվանդի ուղղությամբ: Արդեն վրեժն արթնացրած զոմբիները վերցրին պարզված ատրճանակները, դանդաղ, համաչափ ուղղեցին դիմացինի վրա ու մի քանի վայրկյան քարացան.
- Մեկ, երկու, երեք.
*կրակոց.
________

Խցի նմանվող սենյակը ոչ մի անցք չուներ ու ցերեկով ստիպված էր բավարարվել առաստաղից կախված լամպով: Լույսի ուղիղ ճառագայթներն ընկնում էին փայտե սեղանի վրա, ուր դատարկ մոխրաման էր և մի թերթ: Դեմ դիմաց դրված երկու աթոռները տեղից շարժված չէին, փոխարենը մութ անկյունում պատին հենված էր մի փարթամ տղամարդ: Արտաքինից երիտասարդ և կոպված էր, միայն մազաթափությունը և ճակատին առաջացած ծալքերը կանխել չէր հաջողվել: Հաստ ազդրերը մոտեցրել էր կրծքին, մի փոքր հեռացրել և անդադար զարկում էր իրար: Թեթև դողացնում էր ու պարբերաբար մկանները լարելով ափերը բռունցք անում:
Ետևից մոտեցող ոտնաձայններ լսվեցին, այնուհետև դռան ճռռոց՝ որին հատակի տղամարդն արձագանքեց.
- Մեկ, երկու, երեք:
- Բարև,- ժպտալով ողջունեց հյուրն ու իր ետևից հրեց դուռը:
Պատի տակ կծկված տղամարդը հայացքը պարզեց հյուրին ու զարմացած դեմք ստացավ:
- Քննիչ Լալայան,- խորամանկ ժպիտով լույսի տակ պահեց ոստիկանական գրքույկը, մոտեցավ աթոռին, որ նստի,- դուք ճանաչո՞ւմ եք Ռիտա Սիմոնյանին.
*Լռություն.
- Լավ: Նա ձեր ի՞նչն էր,- վառեց գրպանից հանած ծխախոտը:
- Ասում էր ինձ սիրում է, կամուսնանանք, անպայմա՜ն,- խոսում էր անգիտակից, դանդաղ, հայացքն անորոշ հառած առաստաղին:
- Ձեր ինչի՞ն էր պետք նրա մահը, բժի՛շկ:
- Ասում էր ինձ կսպանի: Հաստատ կսպանի, նա խելագար էր...
- Մտածեցիք առաջինը Դո՞ւք սպանել.
- Ասում էր կամուսնանաք, ինձ սիրում է: Ես էլ իրեն եմ սիրում, կամուսնանա՜նք..
- Դուք էլ որոշեցիք նրան իր եղբոր ձեռքով սպանել, որովհետև կռված էին իրար հետ, մեղադրանքն էլ ամբողջովին նրա վրա կընկներ,- քննիչը բավական համարձակ էր խոսում.
- Կամուսնանա՜նք.
- Բայց Մարատ Սիմոնյանը չի համաձայնվել, որքան էլ փորձել եք նրան հիպնոզի միջոցով ձեզ ենթարկացնել:
- Չսպանեց, բայց հավատաց: (Ռեպրեսիա)
- Այդ պատճառով էլ օգտագործեցիք նրա երկվորյակ եղբորը, ով ձեր ձեռքի տակ էր: Նա ավելի շատ խանգարումներ ուներ և համաձայնվեց, ենթարկվեց Ձեզ.
- Նա մոռացել էր, որ սպանել է: Նրանք մոռացել էին մինչև վերջին օրը:
- Եվ ի՞նչ որոշեցիք անել..
- Մենք կամուսնանաք, կամուսնանա՜ք, խոստացել ես.
- Բժի՞շկ.
- Մեկ, եր- կու, ե-րե՜ք...
_______________
Քննիչի առջև դրված թերթի առաջին էջին սպանված կնոջ նկար էր, տակը՝ հակիրճ բնութագիր հոդվածի մասին.
<<Դատաբժշկական փորձաքննության արդյունքներով, սպանված Ռիտա Սիմոնյանը ունեցել է հոգեկան բավականին լուրջ շեղումներ: Այսօր (22.05.2013) կլրանար նրա 23 ամյակը..>>

Եվս մի հոդված ներքևում՝

Այսօր երեկոյան ժամը 18:00ի սահմաններում Ավանի հոգեբուժարանի բժիշկներից Վահան Ավագի Ասրյանը ահազանգել է ոստիկանություն և հայտնել, որ նկուղային սենյակներից մեկում երկու դիակ կա: Սենյակում, որը խցի էր նման ոստիկանները տեսել են իրար առջև հայելային փռված երիտասարդների՝ մեկի գլխի կրակածը երևում էր, որ դիմացինի արածն է, իսկ մյուսի փամփուշտը գլխի մեջ էր մխրճվել կողքից՝ մեկ ուրիշի ձեռքով: Սպանվածներից Մանվել Եղիշի Սիմոնյանը ահազանգած բժշկի հիվանդներից էր: Հետաքննությունը շարունակվում է...

[Դավիթ]

3-րդ տարբերակ

ՎերաԴԱՐՁներ

ԱՅԴ կնոջը հանդիպեցի կանանց գաղութում, ուր առաջին անգամ գնացել էի հետաքրքիր թեմա գտնելու ակնկալիքով: Խմբագիրը խոստացել էր աշխատանքի ընդունել նրան, ում կհաջողվի գտնել հոդվածի ամենահետաքրքիր թեման:
Հետաքրքիր թեմաների պակաս կա միշտ: Ու գնալով` ավելի շատ: Թեմա գտնելը ամենադժվար բանն է բոլոր ժամանակների գրողների ու լրագրողների համար: Բոլորը թեմա են փնտրում: Իսկ ես պե’տք է աշխատանքի ընդունվեի: Դա ինձ ուղղակի անհրաժեշտ էր, այլապես ստիպված կլինեի հետ վերադառնալ գյուղ. չէի կարող վճարել վարձածս բնակարանի համար:
Մոտ 50 տարեկան կապույտ աչքերով կին էր: Ասես երեխա լիներ, չնայած դեմքի կնճիռներին: Ինձ միշտ թվացել է, որ այդպիսի մեծ, բաց կապույտ աչքեր ունեցող մարդիկ հանցագործության ընդունակ չեն: Գիտեի, իհարկե, որ այդպես չէ, բայց ուզում էի դրան հավատալ: Մինչեւ ընկերուհիս ուղղակի աչքս մտցրեց Անդրեյ Չիկատիլոյի նկարը` բաց կապույտ, բարի աչքերով:
Գաղութում ինձ ուղեկցող ոստիկանը պատմեց, որ կինը դատապարտված է 12 տարվա ազատազրկման:
Հիմա շարադրում եմ այն պատմությունը, որ լսել եմ իմ կապույտ աչքերով հանցագործից, այնպես, ինչպես լսել եմ, առաջին դեմքով: Պատմությունը, որը խմբագիրս համարեց բացառիկ հետաքրքիր, ինձ ընդունեց աշխատանքի, իսկ այն արդյունքում այդպես էլ երբեք չտպագրեց:

«....... ԱՄՈՒՍՆԱՑԱ շատ շուտ: Դպրոցս ավարտեցի ու ամուսնացա: 18 տարեկան չկայի: Կարդալ շատ էի սիրում, կարող էի շարունակել ուսումս, բայց մի տեսակ չստացվեց: Ծնողներս հավանեցին հարևան շենքում ապրող նիհար, համեստ տղային, որը մի քանի անգամ ուշադիր նայեց իմ ուղղությամբ, ու ես էլ իր ուղղությամբ ուշադիր նայեցի: Ավարտել էր անասնաբուժական կուրսերը ու արդեն մի քանի տարի աշխատում էր կենդանիների պարագաներ վաճառող խանութում:
Սկզբում նորմալ ապրում էինք: Ոչ երջանիկ էինք, ոչ էլ շատ դժբախտ, երեխաներ ունեցանք, ես զբաղվում էի կենցաղով, ինքը կենդանիներ էր բուժում: Հետո սկսվեց պատերազմը, Հայաստանի կապն աշխարհի հետ կտրվեց, մարդիկ արդեն սեփական երեխաների համար դժվարանում էին ինչ-որ բան գնել, ուր մնաց` կենդանիների: Խանութը հնարավորինս կրճատեց իր աշխատակիցների թիվը ու ինքն էլ շուտով փակվեց: Ամուսինս դարձավ գործազուրկ:
Ամիսներ անց մի երեկո տուն եկավ և ասաց, որ աշխատանք է գտել, այսուհետև պիտի դիահերձարանում օգնի բժշկին`գործիքներ տա, աղբը թափի: Սկզբում ահավոր մեծ երախտագիտության զգացում ծնվեց մեջս` մտածում էի` մեզ համար ինչերի է պատրաստ, ու մի պահ նույնիսկ թվաց, թե սիրում եմ նրան: Հետո աստիճանաբար սկսեցի խղճալ, երբ ցերեկները տանը չէր լինում, պատկերացնում էի, թե ոնց է այդ պահին ծեր տատիկի փորոտիքը դատարկում ու խղճում էի նրան: Իսկ խղճահարությունից մինչեւ զզվանք մի քայլ է ընդամենը:
Երեկոյան տուն էր գալիս հոգնած ու սկսում էր պատմել այդ օրը կատարվածը: Նկարագրում էր, թե քանի մեռել բերեցին, քանիսն էին ջահել, քանիսը`ծեր, քանիսը` միջին տարիքի: Պատմում էր մանրամասն, կարծես լիցքաթափվում էր դրանով: Հատկապես երեխաներին հերձելն էր վրան շատ ազդում. նրանց մասին պատմում էր ավելի մանրամասն, շատախոս էր դառնում:
Դիահերձարանում աշխատանքի անցնելուց հետո ինձ սկսեց թվալ, որ ինքը ամեն երեկո մի քանի կիլոգրամ նիհարած է տուն գալիս, մաշկը աստիճանաբար դեղնում էր, վրայից սկսում էի մեռելի հոտ առնել: Հնարավոր է, որ դա ընդամենը ֆորմալինի ծանր հոտն էր, որ մտնում էր մաշկի տակ, մազերի մեջ, կամ գուցե, հորինում էի չեղած բաներ, բայց իմ հորինածն ինձ օրեցօր ավելի իրական էր թվում: Երեկոյան, երբ հարևանուհիներս սկսում էին անհամբեր սպասել իրենց ամուսիններին, ես էլ ձեւացնում էի, թե պատուհանից նայում եմ, թե երբ է գալու, այնինչ ահավոր չէի ուզում, որ գար: Պատկերացնում էի, թե ինչ լավ կլիներ, եթե իրեն բերող երթուղայինը վթարի ենթարկվեր, կամ փողոցն անցնելիս ընկներ մեքենայի տակ: Բայց ինքը ամեն օր գալիս էր: Պարտաճանաչ, ժամը 7-ից 7-ն անց կես:
Դիահերձարանում աշխատանքի անցնելուց մի չորս տարի հետո, երբ արդեն լրիվ «տիրապետել էր մասնագիտության նրբություններին», բժիշկը, որին օգնում էր, մահացավ, ու, քանի որ այլ աշխատող չգտան, ինքը մնաց մենակ: Դա մի կողմից լավ էր, ինքը սկսեց երբեմն ուշանալ մինչև 8-ը, բայց մյուս կողմից` հիմա մենակ էր ու բոլորին ինքն էր հերձում: Ավելի մանրամասնորեն էր պատմում, թե ինչ երկարություն ունեին շիկահեր աղջկա մազերը, թե 50-ամյա տղամարդու դաստակին ինչ տառեր էին դաջած ու ինչ կեղտոտ էին միայնակ պապիկի ոտնաթաթերը: Սովորեցի, երբ այլեւս անտանելի էր դառնում, չլսել` թե ինչ է պատմում. ջանասիրաբար գլխով էի անում, ու ինքը պատմում էր, մտածելով, թե ինձ շատ հետաքրքիր է, բայց եթե այդ պահին հանկարծ ինչ-որ բան հարցներ, կհասկանար, որ իր խոսքերը թռչում են ականջներիս կողքով ու չեն մտնում ներս: Էսպես տարիներ անցան:
Որդիս զինվորական դարձավ ու մեկնեց հեռավոր մարզ: Աղջիկս շուտ ամուսնացավ ու մենք մնացինք երկուսով: Հիմա համարյա ատում էի նրան: Ու ամենասարսափելին այն էր, որ նա ոչ մի բան չէր անում, որ կարողանայի ըստ արժանվույն ատել: Ամեն ինչով դրական էր, ամեն ինչ ճիշտ էր անում ու այդ ճշտությունից ուղղակի խառնում էր սիրտս: Իմ ատելությանը նաեւ մեղքի զգացողությունն էր ավելանում ու, քանի որ այդ մեղքի զգացողությունը իր ճշտությունից էր գալիս, ավելի շատ էի նրան ատում:
Երբեմն, երբ շատ հոգնած քնում էի, սարսափելի երազներ էին այցելում: Ինձ սկսում էր թվալ, որ ես եմ ընդունվել դիահերձարանում աշխատելու, որ ինքը ինձ չի լսում, երբ պատմում եմ մեռելների մասին: Կողքից տեսնում էի, թե ինչպես եմ մոտենում սեղանին` ձեռքիս ժանգոտ մկրատ ու սկսում եմ հերձել սեղանին պառկած դիակը: Ու այդ դիակը ես եմ: Բացում եմ որովայնս ու զարմանքից «Վայ» եմ գոռում, բայց չեմ տեսնում, թե ինչ կա մարմնիս մեջ, որ այդքան ցնցում է ինձ:
Ուրիշները նման դեպքերում բաժանվում են, բայց մեր դեպքում բաժանվելու մասին խոսք լինել չէր կարող: Դրսի մարդկանց համար մենք օրինակելի ընտանիք էինք, այնպիսին, որի մասին ասում են` սիրեցին իրար մինչև մահ գերեզման, մի բարձի ծերացան, մեռան նույն օրը ու թաղվեցին մի գերեզմանում: Երբեմն քունս չէր տանում ու ես աչքերս բաց պառկում էի մինչև առավոտ: Ինքը շատ էր հոգնում, քնում էր մեռելի պես, բայց մեռելներից տարբերվում էր նրանով, որ ահավոր խռմփացնում էր:
Աչքերս բաց պառկած պատկերացնում էի, որ մենք պատերազմ ենք սկսել: Ինքը անհամբեր սպասում է իմ մեռնելուն: Պատկերացնում էի, թե ինչպես է իր կեղտոտ աշխատասենյակում, իր նիհար ու դեղին մատներով կտրտում որովայնս ու ինձ նույնիսկ թվում էր, թե այդ ընթացքում հանդարտ ժպտում է իր կայուն, անսասան ժպիտով, պատերազմում հաղթածի ժպիտով: Ֆիզիկապես զգում էի այդ ժպիտի ծանրությունը դեմքիս, թարթիչներիս, պարանոցիս վրա: Ժպիտը խեղդում էր պարանոցս:Մեկ-մեկ նույնիսկ մտածում էի, որ սպասում է իմ մեռնելուն, որ ավարտի այն գործը, որը սկսել է: Ատում էի նրա դեմքը, ականջները, մուգ խալերը` մի այտին, ու հատկապես մատները` բարակ, երկար, դեղին:
Ընկերուհիս, որին մի անգամ կեսբերան պատմեցի, թե ինչ եմ զգում, ծիծաղեց ու ասաց, որ իր մոտ էլ գրեթե նույնն է, որ իր մայրն էլ է այդպես ապրել, իմ մայրն էլ ու որ առհասարակ սերը վաղեմության ժամկետ ունի, յոթ տարի հետո անցնում է հիվանդության պես, վերածվում է ատելության, լավագույն դեպքում` անտարբերության: Բայց ես համոզված էի, որ իմ դեպքը ուրիշ է: Ինձ թվում էր, որ նրա հերձած բոլոր մեռելներն են մեզանից վրեժ լուծում: Այլեւս ոչ մեկի հետ չխոսեցի այդ մասին: Բայց այդպես ավելի դժվար էր ու երբեմն թվում էր, թե պատրաստ եմ պատուհանից նետվելու: Սակայն մենք երեւի ավելի ուժեղ ենք, քան ինքներս պատկերացնում ենք եւ ես ընտրեցի այլ տարբերակ:

Այդ երեկո սուրճի մեջ ձիու դոզայով քնաբեր լցրեցի, այնքան որ նույնիսկ տարօրինակ համ զգաց, բայց իրեն հանգստացրի, թե տուփով սուրճ եմ գնել, աստված գիտի` մեջը ինչ են լցրել: Խմեց, գրեթե անմիջապես քնեց ու սկսեց կատաղի խռմփացնել: Բարձը դրեցի բերանին ու սեղմեցի: Մի պահ ինձ թվաց, թե արթնացել է քնից, մի ճիգով կարող է ինձ մի կողմ հրել, ազատվել, բայց չի անում, որովհետեւ իրեն էլ է հոգնեցրել այդ հավերժական անիմաստ պատերազմը:
Որոշ ժամանակ անց խռռոցը կտրվեց: Նստեցի: Մի պահ ինձ այնքան թեթև ու երջանիկ զգացի. ասես հաղթել էի պատերազմում: Ինքը էլ չի կարող իր դեղին մատներով բացել որովայնս, չի տեսնի, թե ինչ չափ ունի սիրտս, կա՞, թե՞ չկա: Նստեցի այդպես մի կես ժամ, լիակատար լռության մեջ, ինձ թվաց նույնիսկ, որ քնել եմ 20 տարի չքնած մարդու քնով: Հետո լվացվեցի, զանգեցի ոստիկանություն, ասացի, որ գան, ասացի, որ պատերազմում ե’ս եմ հաղթել: Շատ արագ եկան.......»

Խմբագիրս երկար նստեց պատմվածքս կարդալուց հետո: Ոչինչ չէր խոսում, ինձ նույնիսկ թվաց, թե ինչ-որ բան է մտածում, սեփական պատերազմներն է վերհիշում: Ասաց, որ կարող եմ վաղվանից աշխատանքի գալ, բայց պատմությունը, ինչպես արդեն ասացի, չտպագրեց երբեք:


ԴՐԱ մասին մտաբերեցի մի քանի օր առաջ, երբ փողոցում դեմ հանդիման դուրս եկա բաց կապույտ աչքերով ծանոթ մի դեմքի, որը գրեթե հարազատ թվաց, համարյա իմ արտացոլանքը հայելում: Փնտրեցի գրածս առաջին հոդվածը, չգտա, հնարավոր է` դեն էի նետել այլ անպետք իրերի` հին բարձերի, դանակների ու քննաբերի սրվակների հետ, երբ բանտից դուրս գալուց հետո վերանորոգում էի բնակարանս: Սկսեցի հիշել պատմության մանրամասները ու գրի առնել: Հետո հասկացա, որ պատմությունը տարիների հետ թռել է գլխիցս, խառնվել իմ խցակիցների պատմածներին, հագեցել նոր մանրամասներով, սեփական կյանքիս պատկերներով, պատուհանի մոտ կանգնած պահերիս երեւակայածներով, սպասման երկար ժամերին երազածներով: Գուցե ընդհանրապես չի եղել իմ կապույտ աչքերով հանցագործը, գուցե երազ եմ տեսել, որը տարիների հետ սկսել է իրական թվալ: Հնարավոր է նաեւ, որ կինը եղել է, սպանությունը եղել է, բայց հիմա այնտեղ ավելացել են իմ սեփական ապրումներն ու թաքուն ցանկությունները:

Այսօրվա դրությամբ նույնիսկ լրիվ անհավանական չեմ կարող համարել այն, որ հայելուն նայելով հանկարծ կնկատեմ, որ սեւ աչքերս բանտ նստելու երկար տարիների ընթացքում ինչ-որ բաց կապտավուն երանգ են ձեռք բերել:

[Դավիթ]

4-րդ տարբերակ

ՀԻՎԱՆԴ ՀՈԳՈՒ ՇՇՈՒԿՆԵՐ

Ամպը եռաց, փրփրեց ու լցվեց բաժակիս մեջ: Ցրտեց: Արև հորինեցի: Արևը քամվեց ու արնահոսեց իմ մի բաժակ սպիտակ ամպի մեջ: Թոքախտավոր ամպը արյուն թքեց: Դրանից օդը թունավորվեց: Թթվածին էր պետք աշխարհին: Բայց ի՞նչ աներ խեղճ ծառը` բռնաբարված վերջին էգը, որ մեռած սաղմ էր վիժում …
Որդուս լացից երազս մոխրացավ: Ջարդված պլաստմասե մարմինս հավաքում եմ հանրակացարանի խոնավ սենյակից, որ նորից մայրիկ խաղամ: Հա՛, խաղամ, որովհետև բնավորությամբ մայր չեմ ծնվել:
Նորից լաց: Մայրանում եմ: Ոդիս նորից ծնվեց, որովհետև լացով ծնվեց: Լացը դառնում է բողոք, հետո թշնամի ու կռվում է մեռած կրծքիս հետ: Բայց ես էլ կաթ չունե՛մ: Կաթս արցունքիս հետ չորացավ հենց այն օրը, երբ ինձ լքեցին: Ամուսնական երեք տարի: Երեք աքլորականչ: Հուդան ինձ դավաճանեց: Հուդան ինձ կենդանի-կենդանի դագաղը դրեց: Հուդան լրբի հետ փախավ Ռուսաստան: Իգական նվվոցս դարձավ ոռնոց: Հուդան շան տեղ չդրեց: Ես տանուլ տվեցի ամենալուրջ տունտունիկը, մնացի պոկված գլխով պլաստմասե մայրիկ, որ ամեն անգամ հիվանդ ժպիտ է ածում, երբ հոնորարը ուշացնում են:
Հացի փռից էլի գունավոր հույսի հոտ է գալիս: Էլի՛ հիվանդ ժպիտ եմ ածում, բայց դժվար եմ ածում, որովհետև ածելը վիժելու հոմանիշն է: Լաուրա տոտան էլի՛ փնթփնթում ու մի տողով էլի՛ սևացնում է կենսագրությունս նիսյայի տետրում: Ես էլի փոքրանում եմ, խխունջվում հագուստիս մեջ ու կարմիր ամոթ ածում: Մի օր ամոթի փոխարեն փշեր կածեմ ու կխրեմ Լաուրա տոտայի կոկորդը, որ անբարոյական լեզուն պապանձվի: Պղտոր արյունը կվարարի ու կխորտակի նիսյայի տետրը: Անունս կամա՜ց-կամա՜ց կզուլալվի: Բարոյական պարտքս կդառնա անպիակ մարդու վերածնունդը: Անդրշիրիմյան աշխարհից ես դարձի կգամ: Ներսս նորից կկահավորվի … ՍԻՐՈ՜վ …. Հացի փռից ես փողով վստահության սերմեր կգնեմ ու մանրը հետ չեմ վերցնի: Ու բոլորը կհարգեն ինձ, էլ չեն ծաղրածուի: Ես կդառնամ լիազորված հրեշտակային էգ:
Մի օր մարմնապաշտ որձերը վրաերթի ենթարկեցին ներսիս հրեշտակին: Վստահությունս դագաղվեց: Հում միս սիրող մի խումբ շակալներ մի օր բարձրացրին դագաղս: Գիտե՜մ, նրանք ինձանից մատղաշի հոտ էին առնում, մատղաշ էգի հոտ: Իսկ ես լավ գիտեմ, որ սիրուն, մատղաշ էգ եմ, որովհետև Հուդայի կանանց մեջ լավագույն տասնյակում էի: Բայց նրանք ինձ չհոշոտեցին: Այդ ես սպանեցի նրանց մսահոտ ախորժակը: Դարձա մետաղե ջարդոն, իսկ գյադաները երկաթ չեն սիրում, նրանք մսակեր են:
Որդուս վիրահատված մանկասայլակն այլևս գործածելի չէ: Ինձ պես գործազուրկ է ու ինձ պես հոգեպես հաշմանդամ: Ի՞նչ արած: Ես դարձա նրա չորքոտանի մանկասայլակը: Ժանգոտված մետաղե ջարդոնս հանձնեցին ձուլարան: Բժշկված, կոփված դուրս եկա ձուլարանից իբրև պիտանի իր, իբրև մայր, իբրև տուն, իբրև…
- Եթե գերհոգնածություն զգաք,կզբոսնեք,- հանձնարարեց ձուլարանի բժիշկը:
Ես չեմ դիմանում, պոռթկում եմ.
- Գրպան չունեմ, որ զբոսնեմ:
Իսկ ես վաղուց չեմ զբոսնում, բոլոր գրպաններս կարել եմ, որովհետև
Հուդան ինձ դավաճանեց: Հուդան ինձ կենդանի-կենդանի դագաղը դրեց: Հուդան լրբի հետ փախավ Ռուսաստան: Իգական նվվոցս դարձավ ոռնոց: Հուդան շան տեղ չդրեց: Ռմբակոծվեց մի նոր Հերոսիմա: Իմ մեջ ապրող միլիոնավոր մարդիկ մահացան, նրանք տարբեր գույն ունեին, տարբեր հոտ, նրնացից յուրաքանչյուրի համար մի օր մայր էի դառնալու: Ռմբակոծությունից մեր տան սյուները ցնցվեցին, առաստաղը իջավ մինչև գոտկատեղս: Բայց չմեռա: Դարձա չորքոտանի արիստոկրատ, որ նախ մայր է: Բայց ինձ ոչ ոք չծափահարեց: Իմ տունտունիկում ես մնացի միայնակ տիկնիկուհի, որ ամեն անգամ հիվանդ հույս է ածում, երբ որդին կռվում է մեռած կրծքի հետ:
Մի օր արգանդիս ցավը կդառնա թույն ու կլցվի կուրծքս: Ես կուշտ կկերակրեմ որդուս ու կսպանեմ Հուդայի վկային: Մեռելաբույրը կտարածվի ամբողջ սենյակով, կներծծվի թոքերս ու կհասնի մինչև հոգուս հատակը: Ցավը կմարմնավորվի, կհագնի սև շորեր ու կգնա կախվելու: Պարանը կդառնա փրկություն ցավին: Ցավը կկապտի ու կպայթեցնի ուղեղի արգանդը: Չծնված երազանքները գունավոր տունտունիկ կնկարեն պատին: Խցանված կյանքը կհոսի ու կդառնա հրեշտակային:
Տիկնիկուհին կժպտա: Կչորացնի Հուդայի պիղծ հիշատակը ու կպահի սուրբ-սուրբ …

[Դավիթ]

5-րդ տարբերակ

Դեպի լուսին

Դրսում արդեն մութ էր, երբ Էմման հագավ սպիտակ խալաթը և անցավ իր պարտականությունները կատարելուն: Հիսուն տարեկան կին է Էմման և արդեն քսան տարի է, ինչ աշխատում է հոգեբուժարանում: Միայնակ ապրող Էմմային տանը ոչ ոք չի սպասում. ամուսինը վաղուց մահացել է, իսկ մինուճար աղջիկը ամուսնացել և մեկնել է արտասահման:
Հոգեբուժարանը Էմման «անտեսվածների աշխարհ» է անվանում: «Աշխարհ», ուր բնակություն են հաստատել տարբեր մասնագիտությունների, տարբեր նախասիրությունների տեր մարդիկ: Եվ բոլորը այստեղ հավասար են: Կարևոր չէ, որ ոմանք եղել են բժիշկ, լավ մարզիկ, համալսարանի դասախոս, կամ էլ պարզապես հասարակ բանվոր. հոգեկան հիվանդ լինելը այժմ բոլորին նույնացրել է իրար: Իսկ շատերին այստեղ նույնիսկ չեն հիշում. հազվադեպ է լինում, որ որևէ հիվանդի տեսության են գալիս:
Հերթապահության օրերից է: Էմման սովորականի նման ստուգում է հիվանդներին: Հիվանդասենյակներից մեկում սովորական աշխուժություն է տիրում: Երկու հիվանդներից մեկը՝ Սահակը, հիվանդասենյակի մյուս հիվանդին՝ Սաքոյին, ոգևորված ինչ-որ պատմություն է պատմում: Սահակի շատախոսությունը բոլորը գիտեն: Նա իր խախտված հոգեկան աշխարհով միշտ անսպառ պատմություններ է հորնում ու պատմում: Եվ նրան նույնիսկ չի հետաքրքրում, թե լսում են իրեն: Սահակը սիրում է խոսել և միշտ խոսում է: Դրա հետ միաժամանակ շատ անհանգիստ հիվանդ է և հաճախ է իր հիվանդասենյակից դուրս գալիս և սողոսկում հոգեբուժարանի մյուս սենյակները: Իսկ Սաքոն նրա հակապատկերն է՝ հոգեկան հիվանդի համար չափից դուրս հանգիստ ու նույնիսկ լսող: Միայն մեկ-մեկ է կատաղում, երբ չեն թողնում պատուհանից դուրս նայել:
Երբ Էմման մտավ հիվանդասենյակ, Սահակը իր պատմությամբ ոգևորված չնկատեց նրան: Իսկ Էմման սարսափեց, երբ Սահակի ձեռքին դանակ տեսավ: «Որտեղի՞ց է վերցրել: Երևի էլի հարմարացրել ու մտել է քույրերի սենյակ: Հաստատ նորեկ քույրն է դուռը բաց թողել»,- մտածեց Էմման և կամաց մոտեցավ Սահակին: «Խոհեմությամբ պետք է վերցնեմ դանակը, որ գժի նոպան հանկարծ չսկսվի»,-որոշեց նա:
_Շա՜տ մութ էր: Լուսինը հազիվ լուսավորում էր: Ինքն էլ ձիու նման վազում էր...Հի՛, հի՛, հի՛...Գիտե՞ս չէ, որ ես վազքի չեմպիոն եմ,- Սաքոյին պարծենկոտությամբ պատմում է Սահակը,-մեդալս էլ բարձիս տակն ա: Ցույց չեմ տա, որ չվերցնես... Ձիու պես վազեց ու հոգնեց...
Սաքոն անտարբեր նայում է առաստաղին, իսկ Էմման՝ աչքը դանակին, սպասում է հարմար պահի, որ վերցնի դանակը: Բայց հարմար պահը Սահակը ինքը ստեղծեց, երբ դանակը դրեց դարակի վրա: Էմման էլ շտապեց դանակը արագ վերցնել և դնել գրպանը: Սակայն Սահակը դա նկատեց և հարձակվեց Էմմայի վրա: Երկուսի միջև դանակի համար պայքար սկսվեց: Էմման ամեն գնով աշխատում է դանակը չտալ, իսկ Սահակը, որը ավելի ուժեղ է, պինդ բռնեց նրա կոկորդից և դեմ տվեց պատին: Այդ պահին նրա դեմքին փայլեց ցինիկ ու լկտի ժպիտը: Եվ Էմման զգաց իր անզօրությունը: Նա զգում է Սահակի տհաճ շնչառությունը և նրան թվաց, թե տեսավ մահվան դեմքը՝ չար ու սև աչքերով, մեծ քթով, ծուռ բերանով, սպիավոր ու մազակալած դեմքով:
Ամուր ձեռքերի մեջ հայտնված կոկորդի ցավից, օդի պակասությունից Էմմայի աչքերը մթագնեցին: Սահակն էլ հանկարծ սկսեց բարձր ձայնով ծիծաղել: Նա իր ձեռքերի մեջ զգում է իր զոհի տառապանքները, և դա նրան դուր է գալիս: Ավելին, նրան հաճույք է պատճառում իր վրա միշտ խոսող քույրի գունատ դեմքը, վախեցած և ակնապիշ նայող աչքերը...
_Գի՛ժ, դու ես գիժը: Ես գիժ չեմ,-Էմմային իր ձեռքերի մեջ ավելի ամուր սեղմելով հաղթականորեն գոռաց Սահակը:
Հոգեկան հիվանդը՝ լքված հարազատներից, կտրված մարդկությունից, մոռացված աշխարհից՝ իր ներքին աշխարհում կուտակված մաղձն է թափում մի քույրի վրա, ով առիթ տվեց ըմբոստանալու իրեն: Եվ ընդամենը մի քանի վայրկյան , և Էմման կդադարի շնչել:
Էմման զգաց պահի ճակատագրական լինելը և դանակը, որը շտապել էր դնել գրպանի մեջ, հանեց և մխրճեց Սահակի մարմնի մեջ: Վերջինս ցավից անբնական ճչաց և բաց թողեց Էմմային...
Սաքոն անտարբեր հայացքով միայն նայում է, թե ինչ է տեղի ունենում: Վաղուց բթացած նրա ուղեղը ոչ մի արձագանք չի տալիս:
Սահակը ընկել է գետնին ու ցավից գալարվում է, իսկ բաց վերքից արյունը առատորեն հոսում է: Էմման սարսափած կանգնել է և տեղից չի շարժվում...
Հարվածը մահացու եղավ, իսկ նրա մահվան համար Էմման մեղադրեց Սաքոյին.
_Երբ մտա հիվանդասենյակ, Սահակը գետնին ընկած արյունաքամ էր լինում, իսկ Սաքոն հանգիստ նստած էր: Դե ինքը միշտ նոպայից հետո հանգստանում է և ապուշ հայացքով նայում առաստաղին: Միանգամից հասկացա կատարվածը և շտապեցի գետնից վերցնել դանակը, որ Սաքոն հանկարծ նորից չհարձակվի: Իսկ երբ մոտեցա, որ օգնեմ, Սահակը արդեն մեռած էր:
Էմմայի վկայությունը համոզիչ թվաց ոստիկաններին և սպանության համար Սաքոն մեղավոր ճանաչվեց:
Ոստիկաններին Էմման կարողացավ համոզել, բայց իրեն չի ստացվում. իր կատարած սպանությունը դաջվել է ուղեղի մեջ և ամեն վայրկյան՝ խիղճ կոչվող դահիճը նրան հիշեցնում է. «Դու մարդասպան ես»: Իսկ նա ամեն գնով փորձում է բթացնել իր մեջ խոսող խղճի ձայնը. «Եթե ես չհարվածեի, ինքը ինձ կսպաներ: Ես ուղղակի իմ կյանքն եմ փրկել: Հետո էլ ինքը գիժ էր, խելառ, որը ոչ մեկին պետք չէր: Ու՞մ էր պետք նրա կյանքը, եթե մեկին հետաքրքրեր, գոնե մեկը մի անգամ տեսության կգար այս տասնհինգ տարիների ընթացքում...Լա՛վ արեցի...Ինձ եմ փրկել: Ո՞նց կլիներ: Մի գիժ էլ աշխարհի երեսից պակասեց: Իսկ Սաքո՞ն: Ի՞նչ Սաքոն: Գժին դատ չկա: Պետք է մոռանամ»:
Շուտով Էմման թողեց աշխատանքը: Այլևս չի կարող գնալ հոգեբուժարան. այնտեղ ամեն ինչ կատարվածն է հիշեցնում: Սակայն հիշողությունից չես փախչի: Նա շարունակում է իր ձեռքի մեջ զգալ դանակի սառը հպումը, հիշել Սահակի աչքերի արտահայտությունը այն պահին, երբ դանակը մխրճեց նրա մարմնի մեջ:
Ցավից գալարվող Սահակը, առատորեն հոսող արյունը և արյան տհաճ հոտը դարձան Էմմայի կյանքի անբաժան մասնիկը: Իսկ ամեն անգամ, երբ Էմման իր ձեռքերին է նայում, նրան թվում է, թե ձեռքերը շարունակ արյունոտ են: Եվ Էմման ատեց կարմիր գույնը:
Շրջապատի մարդիկ դարձան անտանելի, և նա դադարեց մարդկանց հետ շփվել: Շուտով էլ, տանջող հիշողություններին զուգահեռ, Էմմային թվաց, թե Սահակի ուրվականը իր տանն է ապրում: Եվ այս մտքից նա հավաքեց տան բոլոր դանակները. «Եթե Սահակի ուրվականը որոշի վրեժ լուծել, դանակները չեմ թողնի, որ գտնի»,- մտածեց Էմման, բայց հետո վախեցավ, երբ հիշեց, որ ուրվականները ամեն ինչ տեսնում են: Ու սկսեց պատկերացնել, թե Սահակի ուրվականը, ինչպես է իրենից վրեժ լուծելու. «Հաստատ խեղդելու է: Չէ՛, դժվար: Այս անգամ վրեժի դրդմամբ ինձ հետ շատ դաժան կվարվի: Մի բան պետք է մտածեմ, որ ինձ պաշտպանեմ: Իսկ կարո՞ղ է այս անգամ մարմինս դանակով մասերի բաժանի... »: Էմման այս մտքից որոշեց այլևս չքնել: Վախեցավ, որ եթե քնի, Սահակի ուրվականը կհարձակվի իր վրա: Իսկ հետո մտածեց, որ եթե նա որոշի հարձակվել, ապա իր քնել-չքնելուն չի նայի. «Երևի ուզում է, որ սպանվելուց առաջ մի լավ հոգեբանորեն տանջվեմ: Հաստա՛տ»:
Օրերը անցնում են, իսկ ուրվականը այդպես էլ չի հարձակվում, բայց Էմման գնալով ավելի է զգում նրա մոտ լինելը:
Լիալուսին է: Էմման նստել է պատուհանի մոտ և նայում է լուսնին: Լուսինը նրան երբեք այդքան գեղեցիկ չէր թվացել:
_Սահակ, մի՞թե լուսինը գեղեցիկ ու խորհրդավոր չէ,-հանկարծ ասաց Էմման և ձայնը ավելի բարձրացնելով շարունակեց,-գիտեմ, որ այն օրից հետո իմ տանն ես ապրում: Մի՛ թաքնվիր: Զգում եմ, որ իմ տանն ես:
Էմման լարում է լսողությունը, բայց Սահակի ուրվականը շարունակում է լռել: Էմմային էլ հենց նրա լռությունն է կատաղեցնում: Այդ պահին որոշեց փնտրել նրան, բայց հետո, երբ նորից նայեց լուսնին, նրան թվաց, թե լուսինը աչքեր ունի և իր մեծ աչքերով կանչում է իրեն:
Էմման դուրս եկավ սենյակից, անցավ միջանցքի միջով, բացեց դեպի դուրս տանող դուռը և հայտնվեց դրսում...
Լուսնին նայելով նա քայլում է: Քայլում է, և անսովոր թեթևություն զգալով Էմման նույնիսկ ժպտում է: Նրան թվաց, որ ինքը հիմա շատ թեթև է դարձել և կարող է աննշան քամու հպումից թռչել ու երկինք բարձրանալ, հասնել լուսնին...
Մի քանի քայլ ևս, և Էմման զգաց, թե ինչպես քամին մտավ թևերի տակ, ամուր փաթաթվեց իրեն, հաճելի շնչառությամբ ողողեց դեմքը և իր գիրկն առնելով սլացավ վերև՝ դեպի լուսին...
Սակայն թռիչքը տարավ դեպի անդունդ: Անդունդ, որտեղից վերադարձ չկա...

[Դավիթ]

6-րդ տարբերակ

ԱՆՎԵՐՆԱԳԻՐ

Արևով թրծված լուսաբացը նվագում էր երկունքի լարայինով: Նվագում էր և փոքրիկ սրտիկի թախծալի բաբախյունը: Անձրևի կաթիլներից հյուսված անորոշ երաժշտությունը կրկին հիվանդագին տենդով էր լցնում աչքերի ծիծաղն ու տխրանքը...
Նորածին առավոտը արթնացնում էր աշխարհի պանդուխտ նոտաները. դրանք հառաչանքի կույտեր էին, մարդկային տրորված հույզերի փշրանքներ, ժպիտ, ցնորք, արցունքներ...Նորաթուխ երկնքից անթիվ աստղեր էին ընկնում, բայց դա ընդամենը մթագնած տեսիլք էր. աստղերի հետ մոլորված երազ էր կաթում կապույտից:
Նա ծիծաղում է տխրությունից, նա թախծում է երջանկությունից. գիտե՞ք, նա խենթ է...
<<Ընթացքն արագանում էր: Քարքարոտ ու անտանելի ճանապարհը գնալով դառնում էր հարթ ու հաճելի: Որքա՜ն սիրտը կծկվում էր: Արևի ջերմությունն այնքան ախորժալուր էր դառնում, որ ինքնըստինքյան ուզում էր ճախրել, թռչել դեպի այնտեղ, որտեղ իր տարիների անուրջը նոր-նոր պիտի արթնանար: Բայց ու՞ր էին տանում խելահեղ օրերի ճամփաները`այսօր էլ չգիտեր: Զգում էր`հազիվ էին արցունքները սեղմվել ու տեղավորվել բիբերում. չէին պոռթկում, թվում էր, չեն ուզում կրկին հիասթափվել: Սլանում էր առաջ…Չգիտեր`ինչու. չէ՞ որ այնքան անտարբեր էր ինքն այդ անիմաստ անիվների հանդեպ. դրանք ցնորված ու անհասանելի հեռավորություն էին խորհրդանշում, իսկ ինքը ատում էր ժամանակն ու տարածությունը, որ բազում ակնթարթներ էին խլել իրենից, և շարունակում էին անգթորեն տանջել ու գողանալ հույզերը, որ ուներ բոլորից թաքուն: Մի՞թե այդ ճակատագրի ճանապարհը չէր, որ աննկատ երկնքից պոկեց երազանքների արևը: Շուրթերը քարացան: Հոգին սլացքի մեջ խենթացավ:
1կմ…2կմ…3կմ…Որքա՞ն կիլոմետրեր են անհրաժեշտ, որ արցունքներն էլ ժպտալ իմանան: Մոտենում էր, շուտով հասնում: Ահա այն ճանապարհները, որ կբացեին երջանկության կողպված դռները: Աչքերը անընդհատ ինչ-որ բան էին փնտրում, ինչ-որ տեղ էին տագնապով նայում. մի՞թե աչքերը փնտրել էլ գիտեն: Ա՜խ, դրանք այնքան տխուր էին այսօր, կարոտից կարծես հեկեկում էին անձայն: Իսկ հետո…Ա՛հ, այդ փողոցներն էլ անզոր են, անգութ, անկարոտ…
Սիրտը, որ վաղուց էլ չէր թրթռում, նորից սկսեց հին բաբախյունով անուշ ու թախծոտ հնչյուններ նվագել: Մի պահ կարոտեց այնպես ջերմությամբ, ինչպես առաջ, ժպտաց այնքան անկեղծ, ինչպես դեռ երեկ: Կարոտը. մի՞թե կա ավելի անմխիթար զգացում. ո՜չ, դա ամենից քնքուշն է, բոլորից ավելին: Այն լուսավոր է, ինչպես նոր բացվող առավոտը, արցունքախառն, ինչպես աշնան անձրևը, խենթ, ինչպես նա:
Մեքենայի կուրացած ապակիները չէին թողնում ոչինչ տեսնել, բայց գիտեր, որ մարդկանց բազմությունն, անշուշտ, անցնում էր առաջ, հետ վերադառնում: Իսկ որտե՞ղ էր ժամանակը կանգնեցնողը: Չեկավ…Գիտակցությունը մթնեց: Գլխավերևում պտտվեցին այն բոլոր ակնթարթները, որ անհագուրդ ցանկությամբ իր գիրկն էր առել. դրանք այնքան շատ էին, այնքա՜ն հարազատ: Թվացյալ երջանկությունը դարձավ անցողիկ ու կորավ. ու՞ր են այժմ նրա ուրախ ծիծաղի սիրառատ նոտաները: Մի՞թե էլ չկան:
Ժամանակը երբեք կանգ չի առնում, բայց սիրտը…Ինքն անվերջ պայքարեց, ամեն օր. հիմա էլ շնչասպառ պայքարում է նրա հիվանդ բաբախյունի համար, որ ամբողջովին լցրել է իր ենթագիտակցությունը: Շտապելուց անգամ սայթաքում էր:
Մեղմ քամին հերթով շոյեց դեմքի արցունքները. չդիմացավ, ինքն էլ արտասվեց: Մեքենան շարունակ ընթացքի մեջ էր. չէր զգում անհասկանալի ու սքողված արցունքների համը. փողոցները, մայրուղիները, ամեն մի խոռոչը…Կարծես անհաշիվ լուսատուների բազմություն լինեին: Փոշին խառնվում էր հուշերի թանձր նստվածքի հետ ու կարծես պայթում երկնակամարում. ախր, ամեն ինչ այնքան անմեռ էր թվում, շա՜տ մոտ` ծաղկաշատ այգու զգլխիչ բույրի պես: Կարոտը…Դրանով էին լցված օդը, աչքերը, հոգին…
Մի պահ սթափվեց, մեքենայի շարժիչը ցավալիորեն ճռռաց, հիշեցնելով, որ մեկ ժամ հետո կվերադառնա այն քաղաքը, ուր ինքը ծնվել է, մանուկ ծիծաղով իր հոգին լցրել, բայց ուր և արև չկա…Այս անգամ էլ իր հետ ոչինչ չտարավ`ո՛չ հայացքը, ո՛չ աչքերը, ո՛չ էլ սերը. նորից կարոտը իր հետ ընթացավ:
1 կմ, 2 կմ, 3 կմ…Ամեն վայրկյանը ավելացնում էր այն հեռավորությունը, որի ալիքներով լցվել էր իր և նրա կյանքը: Չէ՞ որ ամբողջովին մի հույս էր դարձել, բայց այդ հույսն էլ անցավ, հետ չնայեց, հեռացավ…
Նա ետ էր գալիս, ամբողջովին ցնցվում էր, լալիս էին հիշողությունները: Հետզհետե աճող հեռավորությունը գնալով անտանելի էր դառնում, րոպեները ձգվում էին, իսկ ժամերը`սլանում: Որքա՜ն մոտ էր, զգացմունքները փոխվում էին ու խճճվում, բայց արդեն շատ հեռու էին երեկը, այն օրը…Այնպես, ինչպես երկինքն է հեռու այն ծովակից, որի մեջ կայծկլտում են կոտրված հայելու անթիվ բեկորները. ախր, դրանք կարոտել չգիտեն…
Ճանապարհը մի ամբողջ պատմություն էր հիշեցնում. այն արդեն քարքարոտ էր`մացառուտների տհաճ բուրմունքով լեցուն: Նորից վերադարձավ միայն ինքը, իսկ նա մնաց փոքրիկ սրտիկում, հարթ ու ողորկ ճանապարհների խաչմերուկներում, առանց պատմության, առանց հետդարձի:
1 կմ, 2 կմ, 3 կմ…Եվ որքա՞ն մնաց: Հիշողությունների մաշված ճանապարհը հասավ իր վերջնակետին: Սովորական դիմակը հագավ ու ուրախ ժպիտով հայտնվեց հնամյա բեմում:
-Ինչպե՞ս ես:
-Ես լավ, իսկ դու՞ք:
Անհագ ուրախությամբ սկսեց ծիծաղել, որովհետև բոլորը քրքջում էին: Ծիծաղում էր ու մերթընդմերթ լռում. եթե չծիծաղեր, չեր կարողանա զսպել արցունքները, որ ուր որ է պիտի հառաչեին խոր ցավակցությամբ:
Դիմակը հիանալի էր գործում. նա երջանիկ է, խենթ է, խելառ…Մի օր նորից կհայտնվի տարիների սլացող ճամփեքի վրա, բայց այլևս չի ցանկանա. թող դիմակի հետ մնա, գուցե, այդպես ավելի լավ է, չէ որ այն իր անբաժան ընկերն է: Դիմակը…Պլաստմասե այդ ժպիտը հրաշքներ է գործում…
Ընթացքը գնալով դանդաղեց: Մեքենան կանգ առավ.
-1 կմ, 2 կմ, 3 կմ,-ցածր շշնջացին շուրթերը, և արցունքները մոռացան ուրախ դիմակի գոյության մասին>>:

Թախիծը մեղմ ժպտում էր, ժպիտը`մեղմորեն թախծում…

[Դավիթ]

7-րդ տարբերակ

Փրկության կործանում.

14.05.2010- Սկիզբ.
Ասում են հրաշքով ծնված երեխա եմ: Մայրս հղիության ընթացքում ինչ ասես չտարավ, բայց ես շարունակում էի ապրել նրա մեջ՝ համառությունս այն ժամանակ էլ էր զգացվում: <<Դեռ շատ երեխաներ կունենաս, ընդհատի՛ր հղիությունդ>> բժշկի խոսքերը մայրս ուրախ է պատմում, չնայած հասկանում եմ ինչ է կատարվել 18 տարի առաջ, երբ նրա կյանքը վտանգված է եղել իմ պատճառով: Բայց մայրս մինչև վերջին պահը ընտրություն չկատարեց իմ և նրա միջև՝ ընտրեց երկուսիս ու հաղթեց: Քաջությունը ժառանգական է ինձ փոխանցվել ասում են՝ առաջին ու դեռ միակ աղջկան: Բոլորն էլ պիտի իմ ու մորս պես համառ լինեն՝ հաստատ, պայքարեն իրենց երազանքների համար: Վերջ ի վերջո մի անգամ ենք ապրում:

Ինձ Կակտուս են ասում՝ ձեռքերիս փշերով թևնոցներ են, մազերս՝ ցից, հագուստիս էլ մետաղի փշեր են, դրա համար երևի կակտուսի նման եմ: Բայց ես միրգ Կակտուս եմ, ուտելու՝ այդպիսի բան դժվար թե հանդիպած լինեք: Ես դա ընդունում եմ, որովհետև այդպես ասողը կերավ ինձ մինչև վերջ: Կակտուսն եմ ես՝ համեղ, հյութալի ու փշոտ Կակտուսը...

15.05.2010
Պարզվում է հոգեբանս չի ստուգելու օրագիրս: Ես էլ վախեցել էի, որ հարցրեց օրագիր պահում եմ, ասեցի այո, չնայած չէի պահում: Հենց այդ պահին մտածեցի, որ շատ լավ գաղափար է օրագիր պահելը, հենց այսօրվանից էլ կպահեմ ու այդպես էլ արեցի: Զարմանալիորեն չհարցրեց ինչի մասին եմ գրում օրագրումս, մենակ հարցրեց, թե որ ժամերին եմ սիրում գրել (երբ ցանկություն եմ ունենում), որտեղ եմ պահում (պայուսակիս մեջ) և նման անկարևոր բաներ: Բայց ես ինչ պատասխանել եմ, ճիշտ ադպես էլ կանեմ: Ուղղակի, որ գիտեմ սա իմ սեփականն է, ավելի հանգիստ կգրեմ:

Հոգեբանի մոտ լարված եմ լինում, երևի դեռ չեմ ընտելացել, պահի տակ չեմ կարողանում հարցերին պատասխանել: Որոշեցի օրագրիս մեջ գրեմ պատասխանները:
<<Ի՞նչ է կյանքը քեզ համար>>- Կյանքը դա սովորական երևույթ է՝ ծնվել ենք, ապրում ենք, գնալու ենք: Մեկ մեկ այնքան քաղցր է լինում մյուս կյանքերի շնորհիվ, որ սկսում ենք վախենալ մահից, մեկ մեկ էլ այնքան տհաճ է դառնում, որ մահը փրկություն է թվում: Բայց դա սխալ է՝ ամեն ինչն էլ անցողիկ է, ժամանակի հարց, չարժե կորցնել որևէ պահ: Կյանքը մեր զգացմունքների արկղն է՝ այստեղ են սերը, ատելությունը, նախանձը, կարոտը... Կյանքը միջոց է դրանք զգալու: Այն իրենից դատարկ արկղ է ներկայացնում, որը մինչև չլցվի, արժեք չի ունենա: Իմ արկղի մեջ շատ բան կա՝ սեր էլ, ատելություն էլ, թշնամանք էլ: Ես դեմ չեմ՝ մենակ առաջվա նման դատարկ չլինի: Այ երբ դատարկվում է. մահը ավելի արժեքավոր է դառնում:
Աշխատեք ձեր զգացմունքների վրա, մեկ մեկ սրբեք կյանքի փոշին, բայց զգուշությամբ...

16.05.2010
Արդեն լրիվ հավատում եմ, որ հոգեբանս միտք չունի փիլիսոփայություններս կարդալու: Ավելի լավ՝ հիմա իրոք ինձ հուզող հարցերի շուրջ կկիսվեմ այս սպիտակ, կապույտ գծերով թղթի հետ՝ կարմիր գրիչովս:

Սկսեմ սկզբից:
Նախ չհասկացա, թե ինչու Արմենը (ամենամտերիմ ընկերներիցս) հեռվից գալով հասկացրեց, որ լավ կլինի հոգեբանի մոտ գնամ: Սկզբում պատճառաբանեց, թե նորմալ չի, որ 18 տարեկան աղջկա մազերը կապույտ, կանաչ գույներով են ներկված, սուր ցցված, հագուստին մետաղից ծակող փշեր են, թևերին՝ նույնպես: Նորմալ չի, որ վրայիցս գանգեր ու օձերով խաչեր են կախված: Հետո զգաց հակաճառելու եմ, լրիվ փոխեց խոսքը՝ ասեց մի հոգեբան կա, ում իմ կերպարը շատ է հետաքրքրում, ցանկանում է հետս ծանոթանալ, շփվել, ես մյուսների նման չեմ: Ճիշտ է չհավատացի, բայց իրոք հետաքրքրեց հոգեբանի հետ զրուցելու գաղափարը ու անկեղծ ասած հաճելի է այն միտքը, որ ես իմ տեսակով հետաքրքրել եմ հոգեբաններին: Նույն օրն էլ Արմենն ինձ իր հոգեբան ընկերոջ մոտ տարավ: Մեքենայով մինչև հիմնարկություն կամ չգիտեմ ինչ վայր է՝ իջեցրեց ու գնաց: Սովորական շենք էր, վրան ոչ մի հաստատության անուն գրված չէր: Հիվանդանոցի, հոգեբուժարանի նման չէր՝ սպիատ պատեր, մահճակալներով սենյակներ, խալաթով մարդիկ չկային: Մեջս կասկած ընկավ, բայց հենց ինձ ասված 13 համրի սենյակը մտա...
Մեջքով էր նստած, ուզում էի ասել տիկին, բայց շրջվեց ու հազիվ կարողացա ոտքերիս վրա մնալ՝ տղամարդ էր: Երկար, ուղիղ մազերով, ականջօղերով, լայն, սիրուն դեմքով, բա կապույտ աչքե՜րը... հալվեցի: Թուլություն ունեմ երկար մազերով տղաների հանդեպ: Հրավիրեց նստելու, հայացքս երկար մազերից չէի կարում կտրեի: Հարցրեց օրագրի մասին, հետո թե ինչ է կյանքը, մարդը և այլն: Մենակ հարցեր էր տալիս՝ ինչ հաճելի ձայն ուներ, ամաչեցի ես էլ իրեն հարցեր տամ: Փաստորեն ես իրեն եմ հետաքրքրում: Անհամբեր սպասում եմ վաղվա հանդիպմանը...

17.05.2010
Այսօր հայրս էր զանգել: Հայրս, որ հինգ տարի է ինչ գիտի գոյությանս մասին: ես վաղուց գիտեի՝ միայրս միշտ էլ հիշում ու հայհոյում էր անունը տալիս՝ դա իմ օրորոցայինն ու բարի լույսն էր դարձել:Խեղճը ինձնից բացի ուրիշ զրուցակից չուներ. <<Աջ ու ձախ քեզ համար քույր ու եղբայր է բերում>> ասում էր: Եվ իրոք. մի քանիսին գտել եմ՝ Գերմանիայից են, մեկ մեկ համացանցով խոսում եմ հետները, բայց կոնկրետ հարազատներիս թիվը չգիտեմ՝ հայրս գիտի՞, որ ինձ ասի: Հորս ձայնը ուղիղ 5 տարի առաջ ծննդյանս օրն եմ լսել: Նույն օրը տեսազանգի միջոցով տեսա՝ դեմքով նման էի իրեն, կամ էլ ես էի շատ ուզում նմանություն գտնել: Նկար ուզեցի, որ պահեմ մոտս, բայց չուներ՝ ինքն էլ իմ պես վախենում է նկարվելուց: Հա, ես հավատում եմ, որ մարդու ներաշխարհն արտացոլվում է նկարի մեջ: Սկզբում ամեն օր էր զանգում, հետո՝ շաբաթը մեկ, ամիսը մեկ, տարին մեկ... Անցած տարի ընդհանրապես չզանգեց, բայց այսօր ծննդյանս օրը զանգեց: Իմ ամենաթանկ նվերներից էր դա: Այսօր ես ամենաշատը զգացի, որ հոր պակաս ունեմ, այսօր իմ կարոտը վերջնակետին էր հասել: Այնքան հակասական բաներ կատարվեցին ներսումս՝ մեկ ուզում էի բարձրախոսի մեջ գոռայի <<Պապ, ամեն ինչ անցած լինի, ես ոչ մի վայրկյան քեզ չեմ ատել, ներողության կարիք էլ չկա, դու մենակ արի, արի քեզ գրկեմ, զգամ <<հայր>> ասվածը>>, նույն պահին պատրաստ էի նաև ասելու` <<Ես քեզ երբեք չեմ ների, ատում եմ քեզ, պետք չես ինձ, որովհետև չկայիր, երբ պետք էիր>>: Հիմա էլ այս երկուսը մեջս կռիվ են տալիս, բայց ի՞նչ տարբերություն, եթե նույնիսկ աղաչեմ էլ հայրս ետ չի գալու: Այս տարիներին մեջս մի բան է ամրապնդվել՝ ինձ հարազատ են բոլոր հոր սերը չզգացած մարդիկ: Մենակ իրանք կիմանան հիմա ինչ է կատարվում ներսումս: Ատելու չափ սիրում եմ քեզ, Պա՜պ:

Հոգեբանս երևի չիմացավ, որ ծննդյանս օրն է: Դե ես չասեցի, արտառոց էլ չէի հագնվել, չնայած հեռախոսազանգերից պետք է որ պարզ լիներ: Երևի ամաչեց դատարկաձեռն շնորհավորի: Ես իրեն ավելի կսիրեմ, որ իմանամ իրոք պատճառը դա էր: Քիչ էր մնում մոռանայի՝ մազերը կապույտ էր ներկել՝ իմ պես: Ես գժվում եմ արդեն, ինքն իմ իդեալն է դառնում: Հետս էլ այնքան նուրբ ու քնքուշ է խոսում, հալվում եմ ջերմությունից: Ինձ թվում է իրեն ավելի շատ կարմիր մազեր կսազի՝ մի քիչ ալիքներով, իմ գանգով վզնոցներից էլ, բա փշերը ինչքա՜ն...
Մեր հանդիպումները լինելու են ամեն օր: Դեռ դռնից դուրս չեկած չեմ համբերում հաջորդ անգամ մտնելուն: Մեկ էլ կուզեի հոգեբանիս անունն իմանալ: Չէ, այս զգացումս ոչ մի կերպ նկարագրել չի ստացվի..

18.05.2010
Այսօր էլի զրուցեցինք կյանքի հանդեպ ընկալումների մասին: Հարցերց, թե ինչ եմ հասկանում հրեշտակ և սատանա ասելով: Լեզուս կապ ընկավ անսպասելի հարցից, հիմա քանի մտքերս հավաքել եմ՝ գրեմ.
Հրեշտակներն ու սատանաները նույն մարդիկ են: Յուրաքանչյուրիս մեջ ապրում է այդ երկուսը: Ճիշտ է հրեշտակները սպիտակ թևերով չեն, ոչ էլ սատանաներն են կարմիր կոտոշներով, բայց իրենք կա, իրենք մարդու հոգին են կազմում: Հրեշտակի ազդեցության տակ մենք բարին ենք գործում, սատանայի գերակշռությամբ՝ վատ արարքներ, բայց երկուսից էլ յուրաքանչյուրիս մեջ կա՝ որոշակի փոփոխվող հարաբերությամբ: Վամպիրներ էլ կան՝ պետք չի զարմանալ: Իրենք սուր ատամներով չեն, բայց արյունով են սնվում: Ես ճանաչու եմ այդ մարդկանց, իրենք որ մի օր արյուն չխմեն՝ կմեռնեն: Բայց դա նույն մարդակերը չի: Իրանք ամենաբարի մարդիկ են՝ իմ ընկեր վամպիրները:
Նաև հարցրեց, թե Աստծուն ինչպես եմ ընկալում` <<ի՞նչ է Աստված ինձ համար>>- Աստված հրեշտակներն ու սատանաներն են հենց, կոպիտ ասած՝ իրենց գլխավորը: Աստված հոգին է, ամեն մեկիս հոգին մի Աստված է, ով կառավարում է մեզ: Բանականությունը, մտածողությունը, սերը, վրեժը, ամեն ինչ Աստված է մեզ տալիս, ինքն է մեր կյանքի արկղի մեջ լցնում:
Հոգեբանն էլ իր տեսակետն ասեց, Համաձայնվեցի հետը: Մոտավորապես ասում էր՝ չարն էլ, բարին էլ գոյություն ունեն՝ իրենք են կազմում ու կառավարում կյանքը: Այդքան էլ խորը չէի լսում, ավելի շատ վայելում էի ձայնը: Այնքան սիրուն ու գրավիչ ձայն ունի, որ չեմ կարողանում ասածի վրա կենտրոնանալ՝ ժամերով կլսեմ ու հեչ կարևոր չի ինչ է ասում: Ինքը միշտ ճիշտ է, իմ ասածներին էլ համաձայնվում է, այնքան հաճելի է հետը զրուցելը... աչքե՜րը..

19.05.2010
Կխելագարվե՜մ, չի կարող նման բան լինել: Հոգեբանը մազերը կարմիր էր ներկել, ալիքներ էի արել ու հասցրել ուսերին: Չեմ համարձակվում դեմքին նայել՝ վախենում եմ չդիմանամ, գոնե նկարն ունենայի ու թաքուն նայեի: Մի փորք ակնարկեցի, բայց պարզվեց իմ նման վախենում է նկարվելուց՝ հավատում է, որ նկարն արտացոլում է մարդու ներքինը: Հենց այդպես էլ ասաց: Ո՜վ զարմանք, մենք այդ հարցում էլ ենք միակարծիք: Նա ինձ հանդիպած առաջին մարդն է, ով այս աստիճան հասկանում է ինձ, իմ ճաշակն ունի: Այսքան նմանություն չեմ պատկերացնում, չեմ կարողանում հավատալ՝ ոնց որ մտքերս բարձրաձայն կարդա: Չէ, ես առաջին անգամ եմ այս զգացումն ունենում, գժվում եմ: Մենակ չեմ հասկանում, որ միակարծիք ենք, էլ ինչո՞վ էի ես տարօրինակ իր համար: Արմենը սխալ ներկայացրցեց՝ ես իր համար ոչ թե արտասովոր, այլ այնքան հարազատ երևույթ եմ, որ չի դիմացել հետս ծանոթանալու գայթակղությանը:
Երբ մի քանի րոպեյով գնացինք սուրճ ըմպելու, (նա երկրորդ օրվանից ինձ երկու րոպեյով դուրս է հանում սենյակից, երբ մի երիտասարդ ներս է մտնում: Այդ ընթացքում երբեմն սրճում ենք) ներկայացավ: Անունը Քրիս է, (Քրի՜ս) ես կրկին Կակտուս ներկայացա: Դա իմ անունից շատ է օգտագործվում, բոլոր ընկերներս ինձ Կակտուս են ասում: Ինձ դա դուր է գալիս:
Սուրճի ընթացքում ևս մի անգամ հարցրեց, թե ինչ է ինձ համար Սատանան: Անսպասելի էր, նաև նրա համար որ ձայնը լսեմ, ասեցի չգիտեմ: Բայց այստեղ երկու բառով գրեմ.
Սատանան Աստծո պես մեր ներսում ապրող երևույթ է, նա էլ է մեր մի մասը կազմում՝ ինչպես Աստված: Իրար հետ շատ են կռվում մեր ներսում:
Մնացածը Քրիսի խոսքերը ներկայացնեմ, քանի որ համակարծիք եմ իր հետ.
Սատանան մեզ կառավորղն է, ինչպես Աստված: Բարին ու չարը հենց Աստված ու Սատանան են: Հիմա Աստված կորցրել է իր տիրապետությունը, երկրում խառնաշփոթ է տիրում: Դա են վկայում շատացող դժբախտ պաըտահարները, մահացության աճը, համաճարագները: Մեր հոգին տանջվում է, քանի մեր մարմնի մեջ է՝ այս մթության մեջ: Մեր մարմինը կործանվում է, պետք է հոգուն փրկել տառապանքից:
Երբ վերադարձանք մեր հանդիպումների սենյակ, մի գիրք դրեց ափիս մեջ՝ <<Փրկության ուղին>>, ու ասաց, որ հիշեմ այս օրը՝ այսօր իմ վերածննդի օրն է: Նվիրած գիրքը դեռ չեմ կարդացել, ասեց կբացես, երբ զգաս դրա կարիքը...

24.05.2010
Հիվանդանում եմ: Քրիսն իմ ամենահարազատ մարդն է դարձել՝ մորս այցելելու կարիք չեմ զգում, ոչ էլ օրագրի հետ ցանկություն ունեմ կիսվելու ապրումներովս: Ինքը ինձ լսում է՝ համբերատար, առանց խանգարելու: Ինչ թեմա ուզեմ, կարող եմ խոսել հետը:
Քրիսը բառերով կարողանում է նկարագրել ու բացատրել իմ ցավը, տառապանքները, տանջանքենրը: Այսօր ասաց, որ իր հայրը լքել է իրեն՝ ինձ չկարողացա զսպել ու սրտիցս դուրս հանեցի այն ամենը, ինչ կուտակվել էր 18 տարիների ընթացքում: Ազատ արտահայտեցի, թե ինչ եմ զգացել, երբ մանկուց տեսել եմ իմ տարիքի երեխաներին հայրիկների ձեռքը բռնած: Իմ մայրը հղիանալու օրվանից տառապել է հորս պատճառով (հիմա հաստատ կարող եմ ասել, որ իրեն ատում եմ ու երբեք չեմ ների) , դժվար պայմաններից մեր կյանքը մազից է կախված եղել, բայց դա ոչ մեկի պետքը չէր: Միայն ես, Քրիսն ու մեր նման անհայր մեծացածներս իրար կհասկանանք:
Քրի՜ս, ես սիրում եմ քեզ... աստված իմ ինչեր եմ ասում՝ ախր նա երեսուն տարեկան է, ամուսնացած: Աստված իմ փրկիր, թեև գոյություն չունես, դու անզոր ես... Սատանա, փրկի՜ր ինձ...

25.05.2010- վերջ.
<<Ուզում ես եղիր ամենալավ մարդը` միևնույն է քեզ Կակտուս են ասելու, Կակտո՛ւս>>. ախր ինչի՞, Արմե՛ն: Դու չես հասկանում ինձ, ոչ մեկդ էլ չեք հասկանում: Անարդարությո՜ւն: Դուք ուրախ եք ձեր կյանքով: Գնացե՜ք, գնացեք ուրախացեք: Հիմա գիտակցում եմ, որ ոչ մեկիդ էլ չի հետաքրքրում իմ վիճակը: Ինչպե՞ս կարող էի այս աստիճան եսասեր մարդկանց իմ ընկերները համարել: Ատում եմ բոլորին, բացի Քրիսից (Քրի՜ս):
Իմ հին աստված, տո՛ւր ինձ սեր, որ ես սիրեմ Քրիսին: Քրիսը ճիշտ է՝ չես կարող, դու ոչինչ ես երկրի վրա: Ես ոչնչ եմ, ես մեռնում եմ մենակությունից: Ես ոչնչ չեմ զգում, դատարկ եմ, լրիվ դատարկ: Այս երկրի վրա ապրելն անհնար է դարձել, էլ չեմ ուզում:
Սատանա լինես, թե աստված՝ ես քեզ մոտ եմ գալիս, գալիս եմ, որ սիրեմ Քրիսին: Նա էլ շուտով կգա, ես վստահ եմ, ինքն էլ չի դիմանա...
Հոգիս խեղտվում է, էլ չեմ դիմանում: Ես նոր կյանք եմ գալիս, գալիս եմ անսահմանությո՜ւն... ԴԱ Է ՓՐԿՈՒԹՅԱՆ ՈՒՂԻՆ...

[Դավիթ]

8-րդ տարբերակ

Մի փոքր երջանկություն

Արևը նոր էր բարձրացել կանաչով պատված լեռների ետևից: Ես նստած էի զբոսայգում՝ նստարանի վրա: Սպասում էի: Դեռ երեկվանից նստած էի այս փայտե նստարանին: Ամբողջ երեկո սպասեցի: Հանկարծ ամպերը որոտացին: Սկսվեց հորդ անձրև: Ես կուչ եկա նստարանին: Փայտե նստարանն ամբողջությամբ թրջվել էր: Չնկատեցի, թե ինչպես էի ննջել. չզգալով անգամ նստարանի խոնավությունը և համակերպվելով շորերիս թացությանը: Զարթնեցի արևի հետ և զգացի, որ փայտե նստարանը դեռ թաց էր, իսկ իմ հագուստներն՝ արդեն չորացած: Ես մի քանի անհանգիստ շարժում արեցի: Կանգնեցի: Քայլեցի: Նայեցի շուրջս. ամայություն: Մինչ կվերադառնայի, մի փոքր նստեցի այգում գտնվող լճակի մոտ և նայեցի նրա պարզ ու վճիտ ջրերին: Ես ցանկանում էի, որ հոգիս պարզվեր այդ լճակի ջրերի պես, սակայն դա պարզապես անհնար էր: Ես կրկին տխրեցի: Վերադարձա իմ հին նստարանի մոտ, իսկ ճանապարհին լվացի դեմքս արցունքներով. Վերնաշապիկս թրջվեց, և ես զգացի մենակություն: Ես հասկացա, որ երբեք երջանիկ չեմ լինի և հուսահատ փակեցի աչքերս: Երբ արթնացա՝ միայն մթություն տեսա և ուրիշ ոչինչ: Լայն բացեցի աչքերս, որ գոնե ինչ-որ մի բան, կամ ինչ-որ մեկին որսամ, բայց ապարդյուն: Մտքերս խառնվեցին իրար: Սիրտս այրվում էր, բայց միտքս՝ ավելի: Ես, էլ ոչինչ և ոչ մեկին չէի փնտրում: Մթություն. Որքան բան էիր դու ասում, ամեն ինչ կարողանում էիր անել, բայց չէիր կարողանում հանգցնել սրտիս ու մտքիս կրակը: Ամբողջությամբ քրտնել էի: Շոգ էր: Էլ չէի դիմանում: Կարծես ինձ խարույկի մեջ գցած լինեին, որպես անպետք և չորացած փայտ: Հանեցի վերնաշապիկս և մի կողմ շպրտեցի, բայց դա էլ չօգնեց: Քիչ-քիչ ինչ-որ տարերք գողացավ ինձ: Մղձավա՞նջ էր, թե՞ երազ, քնա՞ծ էի, թե՞ արթուն. հաստատ չգիտեի: Հանկարծ այդ մթության մեջ՝ շատ հեռվում, ինչ-որ բան առկայծեց: Այդ ինչ-որ բանը միանգամից ծակեց իմ աչքը: Ես ուշադիր նայում էի առանց մի վայրկյան թարթելու: Այն քիչ-քիչ մոտենում էր: ՈՒրեմն իր չէր: Բայց կենդանի՞ էր, թե՞ մարդ, ինքս էլ չգիտեի: Բայց ես վստահ էի, որ ինձ հետևում են: Սառը քրտինքը պատեց ինձ: Էլ արդեն չէի շոգում, այլ հակառակը՝ մրսում: Ամբողջ մարմինս դողում էր: Սարսափը տիրել էր ինձ, իսկ նա մոտենում էր լուռ, անձայն: Ինձ թվում էր՝ երազ էր: Ես վախենում էի, շատ էի վախենում:Հանկարծ երկնքում՝ ամպերի տակից, երևաց լիալուսինը և լուսավորեց նրան: Աչքերիս դիմաց ամեն ինչ մշուշով պատվեց, իսկ այդ մշուշի միջից նկատեցի մի սարսափելի արարած: Աչքերը պսպղացին ինչպես երկու մեծ ադամանդներ: Ես վերածվեցի կենդանի դիակի: Ուզում էի գոռալ, բայց լեզու բերանիս մեջ կանգ էր առել: Ես ցանկանում էի այդ մղձավանջին վերջ տալ: Նա մի տասը քայլ էր ինձնից հեռու, և ես ցանկացա պաշտպանվել: Բայց ինչպե՞ս: Զենք չկար ինձ մոտ: Այդ պահին կարծես ինչ-որ մեկը ձեռքս իջեցրեց գետնին և ստիպեց մի քար վերցնել: Ես վերցրեցի այն և ձեռքս հետ տարա, որպեսզի ավելի մեծ ուժգնությամբ հարվածեմ: Այդ պահին մթության մեջ լսվեց մի անորոշ ձայն.
- Դու վախենում ես, ինչու՞: Ահա ես եկա: Դու ինձ երկու օր էր, ինչ սպասում էիր: Ես այստեղ եմ: Ինչու՞ չես ուրախանում: Խոսի´ր: Մի բան ասա վերջապես: Գրողը տանի: Դու համրացե՞լ ես, ինչ է: Ես գիտեմ, թե դու հիմա ինչ ես մտածում, և դու էլ գիտես, թե ես ինչ եմ մտածում:
Նրա հարցուփորձի ընթացքում ես փորձում էի կենդանի դիակից վերածվել կենդանի մարդու: Դա ինձ մոտ ստացվեց: Իսկ հետո փորձեցի լեզուս շարժել բերանիս մեջ, և դա էլ ստացվեց.
- Դու եկար: Գիտեի, որ կգաս: Դու եկար, որովհետև պարտավոր էիր, որովհետև ստիպված էիր: Դու իմն ես, բայց ես քոնը չեմ: Դու ինձ ես պատկանում, բայց ես քեզ՝ ոչ: Այո: Ես երկու օր է, ինչ քեզ էի սպասում: Այստեղ: Այս նստարանին: Բայց ինչ տարբերություն՝ որտեղ կլինեի: Միևնույն է դու գալու էիր: Դու եկել ես ինձ ցավ պատճառելու համար: Ինձ դժբախտացնելու համար: Խնդրում եմ, աղաչում եմ քեզ, ինձ մի փոքր երջանկություն պարգևիր: Ես հիմա միայն դա եմ ուզում զգալ:
- Երբեք:
- Խնդրում եմ, արա դա ինձ համար
- Երբեք, լսու՞մ ես, երբեք
- Դե ինչ: Ես երկու անգամ քեզնից խնդրեցի, բայց դու չցանկացար կատարել ցանկությունս: Հեռացի´ր: Գնա´: Էլ չգա´ս: Չվերադառնա´ս: Միայն այն ժամանակ կգաս, երբ կփորձես ինձ երջանկացնել: Դե հեռացի´ր, չքվի´ր: Ինչու՞ չես գնում: Մենակ թող ինձ: Գնա ա-ա…
Եվ հենց այդ ժամանակ ձեռքս, որի մեջ քարն էր, հետ տարա և մեծ ուժգնությամբ խփեցի նրան: Քարը կպավ նրա ձեռքին: Ես գոռացի: Նա ընկավ: Իմ ձեռքից սկսեց արյուն հոսել: Լիալուսնի շողքը դեռ ընկած էր նրա՝ արդեն դիակ դարձած մարմնի վրա: Ես երկար ժամանակ ձեռքս բռած մնացի նստարանին նստած: Մեկ նայում էի շուրջս, մեկ՝ թափվող արյանը: Ցավի զգացումը սպանում էր ինձ, բայց ծարավի զգացումն՝ ավելի: Ես վամպիրի պես ծծեցի ողջ արյունը և կարծես ուշքի եկա, թափ առա: Արևն արդեն բարձրացել էր, մթությունը՝ ցրվել: Վեր կացա: Գրկեցի դիակին, որն օդի պես թեթև էր: Գնացի լճակի մոտ և նայեցի նրա պարզ ջրերին: Լվացի վիրավորված ձեռքս և նստեցի նրա ափին: Հետո դիակը գցեցի լճակի մեջ, և նրա պարզ ջրերը պղտորվեցին: Այդ պահին լիճն իմ միակ օգնականն էր: Զգացի, որ ես կրկին մենակ եմ, թույլ ու անզոր: Վեր կացա: Վերադարձա, արդեն իմը դարձած, նստարանի մոտ: Ամբողջ ճանապարհին արտասվեցի և լվացի դեմքս արտասուքով, բայց այս անգամ թրջվեց ոչ թե վերնաշապիկս, այլ մարմինս: Նստեցի իմ հին տեղը և փակեցի աչքերս:
Գրեթե երկու շաբաթ էր անցել այն օրից: Ես ոչինչ չէի կերել և ոչինչ չէի խմել: Դեռ սպասում էի ՆՐԱՆ: ՆՐԱՆ՝ ով պիտի ինձ մի ամբողջ երջանկություն պարգևեր: Եվ ՆԱ պիտի գար…
- Ահա, ես եկել եմ: Բայց այս անգամ եկել եմ ոչ թե քեզ դժբախտացնելու, այլ երջանկացնելու: Դու ինձ համոզեցիր: Բայց սա անում եմ ոչ թե քեզ համար, այլ իմ, որովհետև ես հոգնել եմ քեզնից: Զզվել եմ…
Եվ այդ ժամանակ ինձ համակեց ինչ-որ զգացում, որի անունն էր երջանկություն: Ես երջանիկ էի, որովհետև քիչ-քիչ փակվում էին իմ աչքերը և ես դավաճանում էի հուսալքված սրտիս:

[Դավիթ]

9-րդ տարբերակ

Ամարիլիս

Կես ժամ առաջ ինձ զանգում է լեյտենանտը, ոնց որ թե սպանության հետ գործ ունենք։
Տեղ եմ հասնում, մոտենում է ինձ ու զեկուցում` քահանա Տեր–Հարություն Սիմոնյան, 62 տարեկան։ Դիակը հավաքարարն է հայտնաբերել։
Քիթ ու բերանս թաշկինակով փակում եմ.
–Ո՞ւր է հավաքարարն հիմա։ Լա՛վ տեսա։
–Անընդհատ հետ տվողին հեշտ չի հարցաքննել, – բացատրում է Իվանյանը։
– Հլը պատերի վիճակը նայի, հարյուր տարի սրանց ներսում մոմ վառած չկան երևի։
Իվանյանը չի էլ լսում, գլուխը թղթերի մեջ մտցրած։
– Վկանե՞ր, հանցանշաննե՞ր։
– Առայժմ ոչ մի բան մայոր։ Մահվան կոնկրետ ժամանակը դեռ հնարավոր չի պարզել։ Հյուսվածքներն ահավոր վիճակում են, որդնած, բայց պաթ–անատոմն ասում էր ամբողջ մարմնով մեկ մտրակած խորը վերքեր են եղել, մաշկն ու մկանները պոռթած, մի երկու տեղով ոսկորները ճաքած։ Սկզբում դեռ մեկ ու մեջ գիտակից է եղել, փորձել է սողալ դեպի դուռը, բայց չի կարողացել։ Տենց էլ ողջ–ողջ նեխել է։ Սպանության գործիքը քսան տարվա հնության մի ճիպոտ է, միջին հաստության, մշակած, ճկուն։ Ուղարկել են փորձաքննության։ Հա՛, քիչ մնաց մոռանայի, ճիպոտը պատկանել է քահանային, նկուղում մի երկուսն էլ կան։
–Պետք է պարզել, թե ինչի՞ համար են դրանք նախատեսված եղել։
–Գեներալ մայորն է այստեղ ասաց. «Տեսնենք ջահելներն ոնց են աշխատում» ։ Ինձ թվաց ձեռք է առնում, – ցածրաձայն ավելացնում է Իվանյանը ու աչքի պոչով ինձ է նայում։
Ժպտում եմ։
Օրվա ընթացքում ոչ մի նոր բան չի պարզվում։ Հերթական մեռյալ գործը։
Երեկոյան լուրերով հայտնում են, թե ինչ բարի ու հանդուրժող մարդ էր Տեր–Հարությունը, ինչքան էին նրան սիրում.
– Կասկածյալներ չկան, բայց հետաքննությունը շարունակվում է։ Հուսանք, որ ոստիկանությանը կհաջողվի պարզել, թե ով է եղել այդ հրեշավոր անձնավորությունը։ Ո՞ւր է գլորվում աշխարհը, եթե նույնիսկ աստվածավախություն չկա այլևս, – հաղորդավարուհին` իր փիլիսոփայական ռեպրիզով հիացած, մոռանում է կեզծ հուզմունքի մասին։ Թանձր շրթներկը փասի նման ձգվում է ու կուտակվում բերանի անկյուններում։
Ըհ՛մ, տերտերը մի ամիս հոտում է, ոչ ոք չի իմանում, հետո պարզվում է բոլորը նրան սիրում էին։
Գրիմյոր մի հատ սրա դեմքը ցախավելով լվա, գովազդը տվեք եթեր։
Իմ հեռակա հիպնոսը ռեժիսյորի վրա չի ազդում։

Մի քանի լացակումաց դեմք հարցաքննելուց հետո հասկանում եմ, որ կանխատեսումս ճիշտ էր։ Գործը փակուղղի է գնում։ Տղերքին ասում եմ շարունակեն առանց ինձ։
Կանգառում հիշում եմ, որ երթուղայինի համարը չգիտեմ։ Զանգում եմ Իվանյանին, ասում է`տասից հետո մենակ 127-ն է գնում։
Տրանսպորտը գրեթե դատարկ է, մի կին` «Մանր բիզնեսի անատոմիա» է կարդում, թափթփված մազերով մի աղջիկ, որ մեջքով է դեպի ինձ։ Արհեստական կաշվից բաճկոնի թևքերը ծալված են, շալվարը ու կոշիկները կեղտի մեջ կորած։
Գազելի դուռը սահում է ու շխկոցով տեղն ընկնում։ Փողոցն անցնելուց շրջվում եմ, ու մնում քարացած։ Ուղիղ աչքերիս մեջ է նայում, դիմացի նստած աղջիկը, ուսերից կախ ընկնող մաշված բաճկոնից եմ հասկանում։ Առնվազն մի երկու համար մեծ է հագով։ Ինձ թվում է ինչ–որ մի տեղ տեսել եմ այս գունատ դեմքը, աչքերի տակ լղոզած սև հետքերով։
Նա քայլում է իմ տան ճամփով, բացում է իմ շքամուտքի դուռը, բարձրանում է իմ հարկը։ Ես հիշում եմ, թե որտեղից է նա ինձ ծանոթ։ Ներկը թափված երկաթե դուռը փակվում է նրա հետևից, ես սպասում էի, որ կշրջվի։

Դիլանյանի փորը երևում է ճռացող դռան արանքից։ Առանց թակելու ինչպես միշտ։ Նրա ռունգերի մոտ խորը ծալքեր են ու դրանից դեմքը հանգիստ ժամանակ էլ տհաճություն է արտահայտում.
– Հը՞ն, ի՞նչ նոր բան կա։
– Դե պարզեցինք, որ Տեր–Հարությունը համարյա ճգնավորի պես է ապրել։ Ոչ ոք չունի, թշնամիներ առավել ևս։ Ճիպոտների նշանակությունն էլ անհայտ մնաց, երևի ինքն իրեն է պատժել դրանցով։ Կրոնական ֆանատիկության համար դա հեչ բան է։
– Դա բացատրություն չի, Ղուկասյան հետ ես գնում կամաց։ Լսի, համ էլ լարված ես երևում։ Չլինի՞ ստրես բան ման կա մոտդ։
– Չէ պարոն Դիլանյան, ամեն ինչ նորմալ է։
– Տես հա ժամանակից շուտ տոռմուզ չտաս։ Մեր գործում տենց շատ է լինում, ամեն ինչ նորմալ է, մեկ էլ մի օր իմպոտենցիան կախվում է դեմըդ։
Սեփական փորձ է զգացվում։
– Մյուս շաբաթ մանրամասն զեկույց եմ սպասում ու գոնե կասկածյալ, հերիք ուղեղներդ ժանգոտացնեք։
Ես պետք է շոյված լինեմ այսպիսի հոգատարությունից։ Ուզում եմ ինչ–որ մեկը հանի տաբելայինս, դնի ճակատիս ու ես մաշկիս վրա այրվածքը ավելի շուտ զգամ, քան փափուշտը ժանգոտած ուղեղս կթափի պատին։
Լևոնի հետ հանդիպելու ժամանակն է։ Լևոնը բաժանմունքի հոգեբանն է, իմ պերսոնալ պահապան հրեշտակը, իմ երկրորդ եսը։
– Բարև ախպերս։ Հարց չկա հանդիպենք, տեղ, ժամ ասա։
Մեր սեանսները փաբերում են անցնում, բարձր գրադուսի տակ։ Ես նրան պատմում եմ ոնց ենք մենք դիակներ հայտնաբերում, քանի տեղով էր ծակած, ինչ տեսք ունի որովայնի պատը ներսից, ինչպիսին է աչքը` հանած վիճակում։ Հետո Լևոնն է պատմում։
– Հոգնած գնում եմ տուն, դե գիտես, կինս հաց մաց է սարքում։ Ես էլ օնլայն եմ բոլոր պրոֆիլներով։ Մենակ տեսնես, լրիվ «բեզկոմպլեքս» վիճակ։ Ես գրում եմ ինչ եմ անում, ինչ եմ հագած, ինչ գույնի են հողաթափերս, ոնց են ճարպոտ փայլի մեջ խաղում ձիգ մկաններս։ Կինս իր ամենասեքսուալ ներքնազգեստով քնում է տեղաշորի վրա։ Ես էլ զուգարանում իմ գործը անում եմ, պատահական մեկի նկարին նայելով կամ ձայնը լսելով։ Մի ձեռքիս բազուկին իսկականից մկաններ են գոյացել, – ծիծաղում է։
– Ձևացնում ես թե տառապում ես, անմխիթար։ Մեկ էլ մարդիկ շատանում են շուրջդ, ճանճերի նման կամ քաղցրի կամ ք**ի վրա են հավաքվում։ «Ես քեզ հասանում եմ» տզզում են ամեն կողմից։ Դու նրանց ուղարկում ես գրողի ծոցը։ Հակագովազդ։ Աշխատում է։
Չխկցնում ենք հերթական բաժակը.
– Ասում ես` լայրդս շուտով կանջատվի, երեկ էլ ինձ ահավոր լղկել են ու հիմա երիկամներիդ ցավից գալարվում ես։ Խղճահարությունը ծիծաղելի, բայց հզոր զգացմունք է, – շարունակում եմ ես։
– Ցավը՜դ տանե՜մ, – թևը վզովս է գցում Լևոնը, – մե՛նք, մենք խրոնիկ ձանձրույթի արդյունք ենք, – և այսպես շարունակ։
Կաբինետից դուրս եմ գալիս, Իվանյանի մոտ կանգնած է երթուղայինից իմ հետ իջած այն աղջիկը, ոտքից գլուխ անձրևաջրի մեջ թաթախված։
– Ինձ հոգեբանական աջակցություն է հարկավոր։
Ի՞նչ։
– Ձեր մոտ չկա տենց մասնագետ, որ մարդկանց ուղեղներ է շինում։
Իվանյանը կմկմում է, ես ստիպված եմ միջամտել։
– Տուժածների ու վկաների համար մենակ։
Շրջվում է։ Նույն բացակա հայացքը.
– Քահանայի գործը դո՞ւ ես վարում։ Դե լսի, մի քանի օր առաջ...
– Ստո՛պ ։ Անցանք կաբինետ։ Վկայություն կտաս, հետո ուղեղիդ շինելու հարցի մասին կխոսանք։
Թափով ընկնում է աթոռներից մեկին։ Ես մտքումս ուրախանում եմ, որ դրանք կտորից չեն։
– Չե՞ս գրելու, ինչ եմ ասում։
– Կարիք չկա, – նախ տեսնեմ բան ունես ասելու։
– Միհատ չես ներկայանում, աստղերիդ թիվը հպարտությամբ կոխես աչքս։
– Քեզ պե՞տք է հիշեցնել, թե ո՞ւր ես գտնվում։
Սեղանին դրված սառը սուրճը վերցնում, մի կում է անում.
– Չես խմում, որ ատամներդ չդեղնի՞։ Դու ավելի լավ է սիրուհիներիդ հիշեցրու ուր են գտնվում, երբ սեր եք անում։ Մի կողմից գովելի է, որ չեք զսպում ձեզ, սուս–փուս ձեր հասանելիքը ստանաք, մյուս կողմից էլ սաղ շենքը իմանում է քանի անգամ եք այդ հասանելիքը ստանում։
Բերանս թմրում է։ Մի պահ որոշում եմ Իվնյանին կանչեմ դուրս շպրտի, բայց Դիլանյանի դժգոհ քիթը աչքիս առաջ է գալիս.
– Քո նման սեռապես կոմպլեքսավորված մարդիկ էլ թող ականջները փակեն։ Անցի բուն թեմային ։
– Դու ռիսկի ես դիմում, ոչ մի բան չիմանաս։
– Եթե չասես ես քեզ կձերբակալեմ, հետաքննությանը թյուրիմացության մեջ գցելու մեղադրանքով։
– Դուք սահմանափակ ժողովուրդ եք, կռտած առյուծներ։ Ես հանցագործին կծամեմ կդնեմ բերանդ, իսկ դու կսպասես որ վերևներից ֆաս տան նոր բռնես։
Ես պատրաստ եմ խեղդել նրան, հեռախոսի լարը վզով փաթաթել ու դանդաղ ձգել։ Հետո դիակը կպահեմ պահարանում, դուրս կգամ փողոց ու ռելա՜քս։
– Լավ, լսի՛։ Մայիսի 5–ի գողությունից տեղյակ կլինես։ Ես այնտեղ էի։ Մինչև բոմժ ընկերը ցանցառ ատամնաշարն էր ցուցադրում վաճառողուհուն, անասունը թանկ ապրանքը գրպաններն էր լցնում։ Ես նրանց հետևեցի, անցումի տակ գողացված ապրանքն հանձնեցին, բոմժին արաղ առավ ճամփեց, ինքն էլ գնաց թունաքիմիկատների խանութ, գլխի ես ընկնում երևի, չէ՞։ Լքված հանրակացարանում կիսլատա ուռած ընկերների մոտ անջատված գլուխն է գովում, թե ոնց է մի քանի շաբաթ առաջ ինչ–որ մեկի կարգադրանքով թալանել քո հանգուցյալին։ Հետո դուրս է գալիս միզելու... ը՜, մնացածը ինքդ կպարզես, եթե չգիտես։
Զառանցանքի է նման, բայց ելք չկա, պետք է ստուգել։ Տվյալները վերցնում եմ։
– Կարող ես գնալ, – ոնց որ հարմարվում եմ նրա ներկայության մասին մտքին, մենակ նրա գնալու մասին մտածելով։
– Բա ուր մնաց հոգեբանական աջակցությունը։ Դու չե՞ս դրանով զբաղվում։ Չես տեսնում ես շոկի մեջ եմ, վախեցած։
Նրանից ազատվելու մոլուցքի մեջ Լևոնի համարն եմ տալիս ու փաբի հասցեն, ուր նա ինձ է սպասում։ Նայում է մեկնած ձեռքիս, ասես ինչ որ անսպասելի բան եմ արել։ Նրա ձեռքի խոնավությունից թղթի վրա համարը սկսում է լուծվել։ Քայլում է դեպի դուռը, կոշիկներից այնպիսի ձայն է, ասես ճահճի մեջով է քայլում։

[Դավիթ]

Տոքսիկաման Արմեն Մուկուչյանին հեշտ չի բռնացնել մի տեղում։ Երբ նրան բաժանմունք են քարշ տալիս, նա խոստովանում է գողությունը, ասում է որ զղջում է, որ ոչ մեկն էլ իրեն չի դրդել դրան ու տարօրինակ ինձ է նայում, գրողի տարած։ Նրա ձեռքերը քրջերով կապկպած են։ Ես հարցնում եմ, թե ի՞նչ է եղել.
– Լավ չեմ հիշում։ Ես դուրս էի եկել միզելու, մեկը դեմքիս ուժեղ տվեց, հետո ձեռքերս սկսեց կոխել կոշիկի հաստ կրունկներով։ Սկզբում ցավ չէի զգում։
– Որովհետև անջատված էիր, ա՛յ զիբիլ։
– Հա, բայց հետո երակներս կապեց ինչ–որ բան սրսկեց։ Դրանից հետո ցավը անտանելի դառավ– էլի տարօրինակ նայում է ինձ։
Հարևանուհիս է սրա հեղինակը։ Ես հիշում եմ նրա աչքերի արհամարհանքը, ուսադիրներս ծանրանում են։ Ես «կռտած առյուծ» եմ։

Դուռը բաց է, չնայած ես հստակ հիշում եմ ոնց եմ կողպել։ Ներս եմ մտնում, մեջքս պատին դեմ տված սահում եմ հյուրասենյակ, լույսը վառում եմ։ Մարդ չկա։ Լռությունից ինձ սկսում է թվալ, թե խզոց եմ լսում։ Ննջարանի դռան բռնակը մեխվում է կողիս տակ։ Ներսից անհասկանալի աղմուկ է գալիս։ Զարկում եմ դռանը ու թևս դեմ տալիս։ Պտտվող աթոռի վրա նստած է նա, ամբողջ մարմնից ծուխ է բարձրանում, ասես հենց նոր է դժոխքից դուրս եկել։
– Ի՞նչ ես անում այստեղ, – սենյակը ահավոր ցրտել է,– Ոնց ես ներս մտել:
– Այդ անասունը իր թաթերին ազատություն էր տվել, խանութում։
– Դրա համար ես լղճել ձեռքերը։ Մի քանի մգ ադրենալին ես լցնում անջատվածի երակի մեջ, որ ուշքի գա, ու զգա ոնց ես դու տրորում են մասը, որով ինքը բռնել է քո ոռից։
– Ես կապ չունեմ դրա հետ։
– Դու լրիվ աննորմալ ես։
Պատասխան չկա։ Նայում է իմ համեստ գրադարանին.
– Դու կարդացե՞լ ես այս ամենը։ Հարրիս, Քինգ.., – կարդում է նա, – Չե՞ս վախենում, որ դու էլ դու չես։ Դու ամեն ինչ ես բացի քեզնից։
Ինքնատիրապետման բոլոր վարժությունները մոռանում եմ` հաշվել մինչև տասը, խորը շունչ քաշել։
Նա կզակը հետ է գցում, բերանից ծուխ է բարձրանում.
– Հոգեբանությունը անպետք մասնագիտություն է, – ինձ նետում է թղթի մի կտոր, ես ճանաչում եմ «Մեծ ապակին»։
– Քեզնից Դյուշան դուրս չի գա։ Տպել ե՞ս։
– Հոգեբանը այլ կարծիքի էր։ Ասում էր ինքնաքայքայում, նարցիսիզմ, ագրեսիա և այլն։ Հոգեբանները արվեստից բան չեն հասկանում։ Ասա ինձ ինչի՞ է նկարը բաժանված երկու մասի։ Ես էլ բան չեմ հասկանում։
Գրպանից հանում է պոլիէթլենից ծրար, մեջն ինչ–որ գորշ զանգված, վրան մեծ տառերով գրված է «Սպայս»։ Վերցնում է կաթոցիկի փոքրիկ ֆուտլյարը, տաքցնում է, այն սկսում է հալվել։ 3 սմ–անոց ապակե գլանակի մեջ մտցնում է կրակայրիչի զսպանակը ու առանց դժվարության սեղմում այն հալված պլասմասի մեջ։ Սպայսի ծրաը բացում է լցնում գլանակի մեջ։ Մատներին սպիներ են։ Վառում է ծայրը ու ես հասկանում եմ, թե որտեղից էր ծխի ամպը։ Նա մոտենում է ինձ, սառը ճակատը դնում է իմ ճակատին, ոսկրոտ ձեռք սահեցնում է ծոծակիս, ձգում է դեպի իրեն։ Ծխի բարակ թելը սողում է նրա շուրթերց ու լցվում իմ մեջ։
–Ընկերդ մի ամբողջ լեկցիա կարդաց ռետրոգրադ ամնեզիայի մասին, իբր, եթե չես հիշում ոչ մի բան, վաղ թե ուշ կհայտնվես նույն ք**ի մեջ։ Ես նրան մի պատմություն պատմեցի ։ Ուզում ես քեզ էլ պատմեմ։
Առաստաղը սկսում է ֆռալ գլխիս շուրջը։ Ծուխը նորից է լցվում իմ մեջ։
– Ուզում եմ գնաս։ Մեկ ուրիշի կպատմես, ով կուզենա լսել։
Բռնվելով մետենում եմ անկողնուն։ Վերջինը, որ հասցնում եմ նկատել նրա սև կոպերի խոնավ փայլն է։
Ես գունավոր երազներ եմ տեսնում։ Գիշերվա կեսին զարթնում եմ գխացավից, մի բուռ դեղ եմ կուլ տալիս ու անընդհատ ուտում եմ։ Պետք է գնամ նրա տուն, խոսեմ հետը։
Դուռը իրեն իրեն բացվում է անաղմուկ։ Պատերը դատարկ են, կահույքին փոշու հաստ շերտ։ Նա պառկած է նեղլիկ անկողնու լայնքով, գլուխը մի կողմից է կախ ընկած, ոտքերը մյուս։ Կիսամերկ մարմինը պատված է քրտինքի շիթերով։ Նա ծանր շնչում է ականջին սեղմած լսափողում։ Պահարանի վրա սպայսի պատռված ծրարն է ու գորշ փշրանքը։ Կողքին ընկած թղթին իմ ձեռագրով Լևոնի համարն է գրված։
Գրողը քեզ տանի, Լևոն, ես քեզ կսպանեմ, դու պետք է նրան օգնեիր, ոչ թե։ Ես քայլում եմ դեպի դուռը, հեռախոսի միկրոֆոնը միանում է, իմ հետևից տնքում ու փնչում է Լևոնի ձայնը։

– Օ՛, ախպերս, եկա՞ր։ Արի նստի, մի մի հատ խմենք, բան եմ պատմում։
Նա ձեռքով շոշափում է թրաշը ու երկիմաստ ծիծաղում։
– Անասո՛ւն։
Լևոնը մի պահ տեղը չի բերում ինչ է կատարվում։ Հաջորդ վայրկյանին բռունցքիցս նրա քթից ֆանտանով հոսած արյունն է կաթում։
– Դու պետք է ընդամենը լսեիր նրան, այդքան բան։ Դժվա՞ր էր։
– Արա՛, այ ախպեր, ինչե՞ր ես ասում, – սեփական արյան ու փսլինքների մեջ խեղդվում է Լևոնը։ Ես այլևս չեմ լսում նրան։

Երկաթե դուռը բաց է դեռ ։ Ես պառկում եմ նրա կողքին, կոճերիս վրա բյուրեղանում է Լևոնի արյուն։ Ինքնաշեն մեխանիզմը վերցնում եմ նրա ձեռքից ու թոքերս լցնում սպայսի խեղդող անօդությամբ.
– Ես փոքր եմ, հայրս կակաչ է վաճառում, – վակուումի մեջից լսում եմ նրա ձայնը, – երբ թերթերը թափվում են, նա կտրում է գլուխներն ու կաթնագույն հեղուկը հավաքում բարակ շղարշով, չորացնում։ Սպիտակ փոշու համար հերթ կանգնած մարդկանցից տհաճ հոտ է գալիս։ Նրանք հավաքվում են շենքի հետևում, իսկ մենք խաղում ենք ավազուտներում։ Բոլորը պատի ծայրից հետևում են նրանց։ Իրար մեջ փսփսում են, մեկը ասում է` ծակեց, մեկն էլ` տես–տես ջանը դող է ընկել, մյուսը` փախա՛նք, եկա՛ն։ Նրանք դուրս են գալիս շենքի հետևից, երերալով քայլում են իմ կողմը։ Նրանց ձեռքերը երկարում է դեպի ինձ, մեկը կռանում է ինչ–որ անհասկանալի բան է դուրս տալիս, ծիծաղում են, քաշում են դեղին զգեստիս փեշերից, ազդրերիս վրա ավազ են լցնում։ Երկար ոտքերը պտտվում են շուրջս ու նրանց արանքից մեկը լուռ ինձ է նայում։ Ես մերկ եմ, իսկ նա ուղիղ աչքերիս է նայում...
Երբ հաջորդ անգամ իրանք նորից են գալիս, հայրս այլևս կակաչ չի ծախում։ Նրանցից մեկը իր ճիվաղ դանակով սպառնում է հորս։ Հայրս կատաղած խփում է դեմքին, այնքան մինչև դեմքը դառնում է նռան գույնի։ Մնացածները փախչում են։ Ես գնում եմ ավազուտներ։ Մատներս թաթախում եմ լերդացած արյան լճի մեջ։ Ինչ–որ մեկը նորից նայում է ինձ, մոտենում է ու անունից բացի ուրիշ ոչինչ չի հարցնում։
– Դու ուժեղ ֆանտազյոր ես։
– Ես պատմում եմ, վերջում ասում եմ, սրտիդ մոտ մի ընդունի լրիվ սուտ է ու հոգեբանը հավատում է ամբողջ պատմությանը։ Նա սկսում է տառապել ինձ փրկելու ցանկությամբ։ Ասում է թույլ տուր կյանքդ «սիրով» լցնեմ։ Հետո դու լռում ես ու մարդիկ հորինում են քեզ, երբ դու գոյություն չունես իրականում։
Նա հանում է մնացած հագուստը, ծնկները ծալում է ու նստում կողքս։ Ես ձեռքս դնում եմ նրա կրծքին, ափիս մեջ զգում եմ տաքացող մաշկը։
– Ես այնքան նման եմ նրան, Լևոնին։
Նա կռանում է պարանոցիս, գոլորշիախառը շունչը բարձրանում է վեր.
– Ես ատում եմ, երբ օտար մարդ է հպվում մարմնիս։
Ձեռքը դնում է իմ ձեռքին ու սեղմում է։ “Let me show you the maiden with rot iron soul” ասում է J.D. Morrison–ը էժանագի նվագարկչից աղավաղված ձայնով։

* * *

Մեքենան սլանում է 150–ի տակ, բայց ինձ թվում է, թե ես հազիվ քարշ եմ գալիս։ Դատաբժշկականից զանգում են, ասում որ քահանայի կրծոսկրի մեջ ջարդած ասեղ են հայտնաբերել.
– Ըստ երևույթին մի անգամ հասցրել է գնալ դրախտ, հետ գալ։
Հինգ հարկը մի շնչի եմ բարձրանում, ձեռքս ցավելու աստիճան ուժեղ թակում եմ երկաթե դուռը, հարվածում եմ ոտքով։ Երբ այն բացվում է ես անցնում եմ ներս ու վզիս խայթոցի պես մի բան եմ զգում։ Հետո ամեն ինչ ջնձվում է։

* * *

Արևի վառ լույսը պատուհանից ներս է ընկնում անկողնուն։ Հիվանդասենյակի է նման։ Պատի ստվերում մեկը նստած է։
– Դուք ոչինչ չեք հիշո՞ւմ ։
– Չեմ հիշում։
– Դուք հիշո՞ւմ եք ով եք։
– Չէ։ Ես հիշում եմ ինչ էի զգում, ուզո՞ւմ եք իմանաք ինչ էի զգում։ Դա նման էր աճող բերկրանքի, այն որ երբեք չի հասնում գագաթնակետին։
Հիշում եմ, որ մենք մերկ ենք, նա մանրիկ մատներով հպվում է մարմնիս, դուրս ցցված կողերիս, մկանազուրկ բազուկներիս։ Հետո դեմքիս, աչքերիս, շուրթերիս... նրա մատներից արյան հոտ է գալիս, ու նա ժպտում է։
Ներս է մտնում նրա մայրը, ես ոչինչ չեմ հասցնում ասել։ Վերցնում է գետնին ընկած դեղին զգեստը ու քարշ տալիս իր հետևից։ Ես տեսնում եմ ինչպես է նա բարակ ոտքերը իրար փաթաթելով ընկնում ու վեր կենում։
Հետո ասում են, որ նրան ինչ–որ տեղ են ուղարկել։ Ինձ համար միևնույն է, թե ուր։
Մի անգամ եկեղեցու բակից խնձոր ենք գողանում, երեխեքին ասում եմ բերեք ներս մտնենք։ Եկեղեցու մասին վախենալու բաներ էին պատմում միշտ, ոչ ոք չի գալիս։ Ներսում մարդ չկա, պատերը սպիտակ են, բարձր։ Խորանի մոտի դռան հետևից խուլ աղմուկ է լսվում։ Դուռը ծանր է, բայց մի կերպ ծլպում եմ։ Ձյութի պես սև առաստաղից ճոճվում է հին ծռտոտած լամպը։ Մեջքով դեպի ինձ մի տղամարդ է նստած, նրա ծնկից փորի վրա մանկաչափ մարմին է կախ ընկել, ծոծրակն եմ տեսնում միայն։ Տղամարդու ձեռքին ինչ որ բան կա, այն բարձրանում է, օդում սուրում ու մտրակում մաշկին։ Մարմինը ձգվում է։ Ես ճանաչում եմ այդ հայացքը։ Տղամարդ ծնոտը հետ է գցում, բավականությամբ ներքաշում է շիկացած օդը, ճիպոտը ձեռքից դնելով տրորում է վիզը.
– Ոչինչ, – ասում է, –Ես քեզ կսովորացնեմ բարոյականություն, հանուն հոր և սուրբ հոգու։
Իմ աչքերն անթարթ են, նա էլ հազվադեպ է թարթում։ Կոպերին սև բծեր են, ատամների արանքում սեփական շապիկն է սեղմած։ Մի քանի վայրկանից նա նորից կախվում է ուժասպառ։
Ո՞վ եմ ես։ Դուք ինձ ասե՛ք։
– Դուք մեղադրվում եք քահանայի սպանության գործով։ Վկան խոստովանել է, որ դուք եք վճարել քահանային թալանելու համար, հետո չգիտես ինչու նրա ձեռքերը ջարդել եք։ Ձեր տանը էպինեֆրինի դատարկ ամպուլներ են գտել։ Այս ամենին գումարած դուք ծեծել եք ձեր աշխատակցին, որը այդպես էլ չի կարողանում բացատրել ձեր պահվածքը։
– Նա։ Ո՞ւր է նա։
– Ո՞վ է նա։ Նա չկա, դու նրան հորնել ես։
Մթության մեջից մի նեղ ստվեր է առաջ գալիս, լույսն այնքան ուժեղ է, ես ոչինչ չեմ տեսնում։ Նա ոսկրոտ մատներով հպվում է մարմնիս, կողերիս, կոպտացած, մկանոտ թևերիս։ Հետո դեմքիս, աչքերիս, շուրթերիս... նրա մատներից արյան հոտ է գալիս։ Ես նրան չեմ հորինել։

[Դավիթ]

10-րդ տարբերակ

Ֆագո

- Ֆա՛գ, ի՞նչ կլինի, եթե ես մեռնեմ:
- Ոչ մի բան, ուղղակի Երրորդ գյուղում մի գերեզման էլ կավելանա:
- Բայց ես Թոխմախ եմ ուզում… Էնտեղ ավելի հավես ա:
- Քո ուզելը շատ քիչ ա. պապդ վաղու՜ց քո տեղը պահել ա Երրորդ գյուղում:

Պապս մի քանի տարի առաջ էր մահացել: Միասին էինք ապրում, որովհետև իմ ծնվելուն պես ծնողներս թողել էին ինձ ու պապուս փողերով տաք ափեր չվել:
Հարուստ էր պապս. մեծ առանձնատանն էինք ապրում, աղախիններ ունեինք, երկու խոհարար՝ մեկը ճաշեր էր պատրաստում, մյուսը՝ աղանդեր, իսկ կինդեր շոկոլադներն էլ ամեն օր արկղերով էր գնում:
Ընդհանրապես, պապս ոչինչ չէր խնայում ինձ համար. ուզածս ունենում էի, բայց ծնողներիս պատճառով աչքը վախեցած էր, ու ինձ տանից դուրս չէր թողնում: Հայտնի համալսարանների պրոֆեսորները ինձ տանն էին դաս տալիս, մեծ գրադարան ունեի ու նորագույն լաբորատորիա, մեկ էլ մեծ այգի՝ չլսված-չտեսնված բույսերով:
Բայց ինձ բանտարկյալի պես էի զգում ու նույնիսկ ընկերներ էլ չունեի: Տարածքում միայն աղախինների երեխաներն էին, բայց նրանք էլ նախանձում էին, որ ես պայթելու աստիճան կոնֆետ էի ուտում ու մամաներին բողոքում էին, որ ես երես առած եմ ու քիթս ցցած:
Իմ խնդրանքները, պահանջները, հիստերիկան ու լացուկոծը չէին համոզում պապիս, որ թողնի գոնե տանից դուրս գամ: Էն դասական, խեղճուկրակ ու բարի պապիներից չէր էէ՜. եզան պես առողջ, լայնաթիկունք ու սարսափազդու տեսքով մարդ էր: Բայց էդ փաստը չխանգարեց, որ մի օր սիրտը բռնի ու մեռնի:
Շատ բան չէի հասկանում, միանգամից շտապ օգնություն կանչեցի: Դատաբժշկական փորձաքննությունը պարզեց, որ թունավորել են պապիս: Դռնապանին էին կասկածում, որովհետև պապիս ընկերներից է եղել ու ահագին հասանելիք ուներ նրա ժառանգությունից:
Դրանից հետո աղախիններն ազատվեցին աշխատանքից, մյուսներին էլ՝ ես ազատեցի. արդեն 18 տարեկան էի ու ինչ ուզեի, կանեի:
Պապուս ահռելի ժառանգությունը մնաց ինձ. լյուդովիկյան ոճի կահույքն ու հախճապակյա սպասքը օժիտ կապեցի, ուղարկեցի աղախիններին, պապիս այֆոններն ու այփեդները տվեցի թաղի երեխեքին: Հետո պապիս սիրելի երկա՜ր շեկ հյուսերս սեփական ձեռքերով կտրեցի ու պատուհանից նետեցի բոլոր թանկ շրջազգստներս:
Ի ծնե բանտարկյալին ազատություն էին տվել:
- Ա՛յ ապերախտ, պապս, հա պապս, իմ մասին էլ պատմի, յա: Ոնց որ էդ ամենը մենակ ես արել:
Հա, ուրեմն դադադամ. ծանոթացեք միակ ու անկրկնելի ընկերոջս՝ Ֆագոյի հետ: Երբ անշարժ կանգնած էի դիակի կողքին, մի կանաչ փոքր բան սողալով եկավ, բարձրացավ պապիս աչքերին, հետո բարձրացավ ուսիս վրայով ու ականջովս մտավ գլխիս մեջ:

Մինչև պապուս մեռնելը կարծում էի, որ ընկերներ ունենալը շատ հեշտ է, բայց հիմա արի ու տես Ֆագոյից բացի ոչ ոք չունեի: Փողոցի ջահելները ձեռք էին առնում ինձ, աղջիկները՝ ոտքից գլուխ թարս չափում, իսկ մեծերն էլ իրենց երեխաներին ինձանով էին վախեցնում:
Դրա համար էլ կար Ֆագոն էր, չկար էլի ինքն էր: Ցերեկներն ինչ-որ տեղ էր անհետանում, հետո հողոտ, կեղտոտ ու հարբած վերադառնում էր, ու նրա լպրծուն ու սառը մարմինն ինձ արթնացնում էր ցերեկային քնիցս:
Գիշերները հարբում էինք ու թափառում փողոցներում, բայց չգիտես ինչու, երբ արևի ծակող հայացքից արթնանում էի, միայն ես էի լինում ցեխափոսում ընկած. Ֆագոն թռնում էր արևի դուրս գալուն պես:
Ֆագոն խելացի ու աշխարհ տեսած արարած էր. ինձ պատմում էր մարդկանց, կենդանիների ու այլմոլորակայինների մասին, ես էլ լսում էի նրան ու նկարում տան պատերին: Միայն Ֆագոյի բերած կարմիր ու սև ներկերն էի օգտագործում ու մարդկանց մարմիններից կազմված խճանկարներ պատկերում:
Մի անգամ հերթական անկապ իրը՝ մեծ պահարանը տանելու համար, մեր բակի պառավներից մեկն էր եկել: Քանի որ ես նկուղում էի, որոշել էր իր երկար քիթը իմ սենյակ էլ մտցնել: Հատակին մի եռաչափ պատկեր էլ էր ավելացել. լեղաճաք էր եղել ու մեռել…

- Ասեցինք՝ իմ մասին էլ գրի, բայց չասինք՝ կյանքս պատմի:
- Արյա, աչքերս բացում եմ, կանաչ ու բութ դեմքդ եմ տեսնում, փակում եմ՝ մեկ ա էլի դու ես: Էլ ուրիշ ի՞նչ գրեմ:
- Գիշերը Կապույտին են սպանել…
- Ո՞նց թե, ո՞վ պիտի սպաներ Կապույտիս:
Անզորությունից գլուխս էնպես զարկեցի պատին, որ Ֆագոն արնաշաղաղ դուրս թռավ քթիցս:
-Դեղինի հետ էր: Կասկածում են, որ իրար հետ կռիվ են արել ու հետո Դեղինը մկրատը նրա սիրտն է մտցրել, հետո՝ ինքն իրեն սպանել:

Կապույտը մեր դիմացի հարևանն էր: Սենյակս ուղիղ նրա սենյակին էր նայում: Պապիս ասում էի, թե աստղազարդ երկինքն եմ ուսումնասիրում, բայց ամբողջ գիշեր Կապույտի սենյակին էր ուղղված: Մե՜ծ կապույտ աչքեր ուներ ու կապույտ գույնի ջութակ էր նվագում, դրա համար էլ էդպես էի անվանում իրեն: Կապույտենց տունը խարխուլ էր ու փոքր, բայց նրանց այգին իմ այգուց մի քանի անգամ լավն էր: Հոր հետ ծաղիկներ էին աճեցնում, հետո ՝ վաճառում: Ամենասիրունը կապույտ վարդերն էին:
Քանի որ ցերեկները տանը չէր լինում, սենյակիս առաստաղին նրան էի նկարել, որ հանկարծ չկարոտեմ: Երկնքի պես էր՝ իմ սև ու կարմիր սենյակի միակ կապույտը:
Հետո որոշ ժամանակ Կապույտս չէր երևում: Սենյակ չէր գալիս, ջութակ չէր նվագոմ ու պարտեզում չէր լինում, իսկ կապույտ վարդերն անտեր էին մնացել: Շատ էի կարոտել, սրա համար էլ համարձակությունս հավաքելով որոշեցի նրա տուն գնալ: Կպատճառաբանեի, որ կապույտ վարդեր եմ ուզում գնել, կխոսեի հետը, թե չէ ինչքա՞ն կարելի էր մանյակի պես հետևել նրան:
Դուռը թակեցի, երկար ժամանակ չէր բացվում, ծիծաղի ձայն էր լսվում: Հետո դռան առջև կարճ կտրած շեկ մազերով ու ատլետիկ կազմվածքով կիսամերկ մի տղա հայտվնեց:
- Կապույտ վարդեր էի ուզում գնել:
Դեղինը ժպտած հոլիվուդյան ժպիտով, հետո մի մկրատ մեկնեց ու դուռը շրխկացրեց:
Քանի որ կապույտ վարդերը հյուրասենյակի պատուհանի մոտ էին աճում, աչքի պոչով հետևում էի, թե ինչպես էին համբուրվում Դեղինն ու Կապույտը: Դեղինը արևի պես եկավ ու գողացավ իմ գիշերը, իմ իմ կապույտին: Բայց գոնե արդարացրեց նրա մականունը. փաստորեն Կապույտս գեյ էր:
Այգում դեղին վարդեր էլ էին հայտնվել: Առաջինը դեղին վարդերը արմատահան արեցի, հետո իմ հաստ կոշիկներով կոխկրտեցի բոլոր հողաթմբերը, ջարդեցի թփերն ու ծառերը, հետո սկսեցի կացնահարել ծառերը, թե չէ գրողի տարած Դեղինին էի կացնահարելու: Հետո երբ հոգնած ու լացակումած նստել էի հողին, ցեխի միջից երևաց Ֆագոն, աննկատ հաղթահարեց դեպի ուղեղս տանող ճանապարհն ու էլ չեմ հիշում, թե ինչ եղավ… Երևի ինձ տուն բերեց:

- Գնամ տեսնեմ, հա՞ Կապույտին:
- Կարիք չկա: Աչքերն ինձ հետ բերել եմ:
Երկու մեծ ու կապույտ աչքերը մեջքին, Ֆագոն մագլցեց առաստաղին և դրանք ամրացրեց նկարին: Եռաչափ նկար ու սիրուն աչքեր, որ մի՛շտ ինձ են նայելու:
Սենց շատ ռոմանտիկ ա…
- Ֆա՛գ, արի Կապույտին դեղին վարդեր տանենք, Դեղինին՝ կապույտ: Որտե՞ղ են, Թոխմախու՞մ:
- Չէ, պապիդ մոտ՝ Երրորդ գյուղում: Իմ ճարն ինչ, ուզում ես՝ գնանք:

Չգիտեմ ոնց էր ստացվել, բայց Դեղինին ու Կապույտին նույն գերեզմանափոսում էին թաղել: Վարդերը լցրեցի թարմ թմբի վրա ու Ֆագոյի խնդրանքով գնացի պապիս հյուր: 10 տարվա մեջ առաջին անգամ էի նրա մոտ լինում:
Տնաշենի գերեզմանի վրա էնպես էր բազմել, ոնց որ տանը բազկաթոռին էր բազմում: Մի քիչ ավելի սառն էր ու կոպիտ, բայց նույն աժդահա ու սարսափազդու պապս էր: Մի քանի րոպե արձանին էի նայում՝ փորձելով հասկանալ, կարոտել եմ, թե չէ: Հետևից գրկեցի մարմարյա վիզը ու փակեցի աչքերը՝ ճիշտ ոնց որ փոքր ժամանակ էի անում:
Բայց հիմա պապս չէր շրջվելու ու ինձ կինդեր չէր մեկնելու:
- Չե՞ս մրսում, պառկի ու քնի մի քիչ:
- Հա, ճիշտ ես, սարսափելի դողացնում եմ:
Պառկեցի պապիս արձանի կողքին: Հատուկ իմ համար էր էդ տեղը պատրաստվել, որովհետև գիտեր, որ մեռնելուցս հետո ոչ ոքի խելքին չի փչի ինձ արժանավայել թաղել:
- Ծածկվի, որ չմրսես, պստո՛,- ձախ ականջիս շշնջում էր Ֆագոն:
Կամաց-կամաց ավելի էի ընկղմվում տաք ու խոնավ հողի մեջ: Կյանքումս նման ջերմություն չէի զգացել, տաք հողը հարազատի պես գրկել ու տաքացնում էր ինձ: Բայց հետո սկսեց այնքան ամուր սեղմել, որ չէի կարողանում ազատվել գրկից: Շարժվել չէի կարողանում, բայց զգացի, թե ինչպես Ֆագոյի լպրծուն մարմինը դուրս եկավ ականջիս միջից ու բարձրացավ հողի վրա:
Հետ լիքը ֆագոներ սկսեցին մագլցել մարմնիս վրա: Սառն էին, բայց սիրուն ու ընկերասեր:
- Դիեգո՛, արի ծանոթանանք: Ես Նիան եմ,- փորձեցի ժպտալ այտիս հայտնված պստիկ ֆագոյանման արարածին:
Դիեգոն գռմռաց:
- Աաաաա՜, մի կծի Դիեգո: Ես համով չեմ: Մատս, բա՛ց թողեք իմ խեղճ ճկույթը: Հե՛տ տվեք իմ աչքերը: Ֆագո՜, պապի՜, Կապու՜յտ, փրկեք, փրկեք ինձ:
Երկու ամուր ձեռքեր ինձ դուրս քաշեցին գերեզմանափոսից: Կապույտս էր, բայց էլ կապույտ չէր, որովհետև մի քիչ կանաչած էր ու ակնախոռոչներից մեկում իմ կարմիր աչքն էր:
- Ինձ որ տուն տանես, քո աչքերը հետ կտամ,- ժպտացի իմ միաչքանի ժպիտով:
- Ես խոզ չեմ, կարող ես մեկը քեզ պահել,- ժպտաց ու բռնեց իմ անմատ ձեռքը:

Պապիս մարմարե ականջի միջից Ֆագոն էլ ժպտաց վերջին անգամ ու պոչը քաշեց, հեռացավ իմ կապույտ-կապույտ կյանքից:

[Դավիթ]

11-րդ տարբերակ

Անտառում

Այս պատմությունը, որ ուզում եմ հիմա ձեզ պատմել, կատարվել է հենց ինձ հետ: Շատերի համար կարող է տարօրինակ թվալ, որ ինչ-որ մեկը համարձակվում է նման բան պատմել՝ չվախենալով հոգեկան հիվանդի կամ գոնե աննորմալի պիտակ ստանալ ճակատին: Բայց պատճառը, որ ինձ թույլ եմ տալիս հերիք չի հիշել, մի բան էլ գրել կատարվածը, այն է որ էլ չեմ կարող լռել: Հերիք է:

1985-ն էր: Երևանի Պետական համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետի յոթ ուսանողներով որոշեցինք մեկ շաբաթով գնալ Խոսրովի անտառ, արշավի: Վրաններով, ուտելիքի, հագուստի և մնացած անհրաժեշտ ամեն ինչի պաշարով: Ուրախ էինք ու հուզված: Շատ վաղուց էինք կազմակերպում ու հայավարի, ոչ մի կերպ չէր ստացվում: Ամեն անգամ մեկնումեկիս անհարմար էին լինում որոշված օրերը: Վերջապես հավաքվեցինք:
Ինձ համար կրկնակի երջանկություն էր, որովհետև Աշոտն էլ վերջին պահին որոշեց մեզ միանալ: Ասում էր՝ ուրիշ բան ուներ անելու, հետո այդ ուրիշ բանը հետաձգվել էր: Ու որոշել էր մեզ պատվել իր ներկայությամբ:
Սերս գաղտնի թող մնա պայմաններում սիրահարված էի իրեն: Ոչ ոք չգիտեր: Անգամ Լուսինեն, մտերիմ ընկերուհիս: Որ ճիշտն ասեմ՝ գաղտնի էի պահում, քանի որ համոզված էի, որ եթե չծիծաղի վրաս, ապա սպանիչ անտարբերության է մատնելու, ինձ էլ, բոցավառ սերս էլ: Ու չգիտեի՝ որն ավելի ծանր կտանեմ: Մի խոսքով, գնում էինք Խոսրովի անտառ: Գիտեմ, այն արգելոց է կոչվում հիսունութ թվից, բայց չեմ սիրում այդ բառը, դրա համար անտառը կօգտագործեմ:
ՌԱՖ մակնիշի միկրոավտոբուսը մեզ անտառի Գառնիի մուտքը հասցրեց 1985 թվի հուլիսի 8-ին, ժամն առավոտյան 11:30-ի կողմերը: Նախկինում այլ խմբով արշավի գնացած մեր տղաներից մեկը, Տիգրանը, որ այդ աննշան պատճառով լռելյայն համաձայնությամբ ու զսպված մեղմ դժգոհությամբ առաջնորդն էր մեր փոքր խմբի, տարավ հասցրեց մեզ Ազատ գետի ափին գտնվող մի սիրուն տեղ, որն էլ դարձավ մեր ճամբարը:
Երկու վրաններն էլ տղաները խփեցին, պարզ է, և աղջիկներինը, և իրենցը: Հետո վառեցինք հետներս բերած փոքրիկ, շարժական գազօջախն ու աղջիկներով սուրճ պատրաստեցինք: Աշոտի բաժակը ես տվեցի իրեն ու մինչև բաժակը դողդողացող ձեռքերով իրեն հանձնելը կեսը թափեցի ափսեի մեջ:
Այդ օրն արեցինք առաջին կարճ արշավը: Ինձ համար ամեն ինչ հրաշք էր, սկսած գաճաճ թփերից վերջացրած պատկառելի կաղնիներով: Ամաչում էի մերոնց խոստովանել, բայց մինչ այդ տեսածս ամենամեծ անտառը մեր շենքի հետևի միջինից փոքր չափի խնձորի այգին էր եղել:
Ամենաշատը անտառի ձայնը սիրեցի: Հիմա է, որ ականջներումս այդ ձայնը չարագույժ, ցածր հաճախականության միալար գվվոցի է վերածվել: Այն ժամանակ համարյա երաժշտություն էր:


Երրորդ օրն էր: Որոշեցինք ավելի հեռու գնալ, քան առաջին օրերը: Ուսապարկերի մեջ լցրեցինք ուտելիքը, ջրի շշերը, մնացած անհրաժեշտ իրերն ու ճամփա ընկանք: Էլի Տիգրանն էր առաջնորդում: Իրականում դեռ առաջին օրը հասկացանք, որ լավ է, որ առաջնորդում է: Հիանալի հիշողություն ու տարածության զգացողություն ուներ Տիգրանը: Հանգիստ կարող էինք Կաքավաբերդի ուղուց հեռանալ, գետից նույնպես, նա միևնույն է՝ չէր կորցնում ճանապարհը: Քայլող քարտեզ էր...
Նախորդ օրը, երբ քայլում էինք, հեռվում, փոքր-ինչ բարձունքի վրա շատ խիտ աճած ծառերի կղզյակ էինք նկատել: Որոշեցինք մինչև այնտեղ հասնել այս անգամ:

Ճանապարհը հաճելի էր, քայլում էինք ու թվում էր ՝ բնավ չենք հոգնում: Երևի միշտ էլ այդպես է, երբ ընկերներիդ հետ ես լինում, բլբլալով, անկարևոր ու չգիտես ինչու այդ պահին անչափ ծիծաղելի թվացող թեմաներով կատակելով, կչկչալով ու չզգալով, թե որքան շատ ես քայլում: Որովտետև, ինչպես հետո պարզվեց, մեր գնալիք տեղն ավելի հեռու էր, քան մեզ տեսանելիորեն թվում էր:
Երբ վերջապես հասանք մեր սաղարթախիտ կղզյակը, ուսապարկերը շպրտեցինք ու փռվեցինք խոտերին, պարզվեց, որ լավ էլ հոգնել ենք: Ու ահավոր սովածացել: Քաղցած գայրերի պես վրա տվեցինք ուտելիքին, որից հետո միայն աշխարհի գույները վերադարձան իրենց տեղերը:
Երբ արդեն կուշտ էինք ու մի քիչ հանգստացած՝ որոշեցինք երկու խմբի բաժանվել ու ուսումնասիրել կղզյակը:
Ես ու Աշոտը մի խումբ ընկանք, որից հետո լուրջ ջանքեր էին պետք, որ երջանիկ ապուշի ժպիտը դեմքիցս ջնջեմ:
Տիգրանենց խումբը քայլեց դեպի արևելք, իսկ մենք ընտրեցինք հյուսիս-արևմուտք տանող արահետը:
Քայլելն այստեղ բավականին դժվար էր: Ծառերն ու թփերը շատ խիտ էին աճում, իսկ արահետը հաճախ կորչում էր համատարած կանաչի մեջ: Մնացած մեր տեսած հատվածների համեմատ թռչուններն այստեղ ավելի շատ էինք: Մենք գալուց առաջ մի երկու անգամ հավաքվել էին մեր սիրած սրճարանում ու մեզ մոտ եղած բոլոր նյութերով ուսումնասիրել էինք անտառի կենդանական կյանքը, բայց միևնույն է, մեկումեջ հանդիպում էին թռչուններ, որոնց տեսքը մեզ ոչինչ չէր ասում: Կամ էլ գուցե մոռացել էինք, ամաչում էինք խոստովանել: Մոտ մեկ ժամ քայլելուց հետո՝ արահետն ավարտվեց մի հսկա կաղնու մոտ: Իսկական հեքիաթի ծառ էր. մեծ փչակով, երկինք հասնող ճյուղերով ու այնպիսի տպավորություն էր, որ եթե անտառի բոլոր ձայներն այդ պահին ինչ-որ հրաշքով լռեն, ծառի շնչառությունը կլսենք, խորն ու շշունջներով լի:
Որոշեցինք հենց ծառի տակ նստել ու մինչև հետ գնալը դադար առնել մի փոքր: Հատկապես, որ արահետը ծառից հետո այլևս չէր շարունակվում:
Հանգիստ զրուցում եինք, փորձում էինք գուշակել՝ ինչու է հենց այդտեղ ավարտվում արահետը, երբ հանկարծ հասկացա, որ Աշոտը, ինչ եկել ենք՝ հայացքը ծառի փչակից չի կտրել: Դե, հասկացա, որովհետև ես ինքս էլ հազվադեպ էի հայացքս իրենից կտրում:
Հանկարծ կտրուկ վեր կացավ:
– Ուզում եմ տեսնել փչակում ինչ կա: Հիմա կգամ:
Հրաչը, մեր խմբի մյուս տղան զարմացավ:
- Ի՞նչ պետք է լինի Աշոտ, փչակ է էլի:
- Հա, տեսնում եմ: Հիմա կգամ:
Ու գնաց: Բոլորիս աչքի առաջ քայլեց դեպի ծառը, թեթևակի կռացավ ու մտավ փչակը: Մենք բոլորս նայում էինք, բայց կարող եմ երդվել հիմա, միայն ես նկատեցի, որ Աշոտը մոտ երեք-չորս վայրկյանի չափ անհետացավ... պարզապես կորավ հայացքից, այն դեպքում, երբ այնտեղ կորչելու տեղ չկար, հազիվ երկու հոգու կանգնելու տեղ էր, այն էլ իրար գրկած:
Հետո ասես ոչինչ չէր եղել, յհայտվեց, վերադարձավ, նստեց մեզ հետ և այլևս ոչ մի բառ չխոսեց:
Հետ գնացինք նույն արահետով, պայմանավորված ժամին միացանք մյուս խմբին և հետ գնացինք դեպի մեր ճամբարը:
Հասանք բավականին ուշ:
Իսկ Աշոտը լուռ էր ու լուռ:
– Լա՞վ ես, - հարցրի, երբ գիշերը նստել էինք խարույկի մոտ ու երկու խմբերով կիսվում էինք տպավորություններով:
Նայեց ինձ ու նորից լռեց: Աչքերում խարույկի կրակն էր արտացոլվում ու մի պահ ինձ թվաց, թե այդ կրակը նրա ներսում է վառվում: Երևի շատ վախեցած տեսք ունեի այդ պահին: Անուրախ, սառը ժպտաց ու ասաց.
- Լավն ես:

Առաջին դիակը Տիգրանինն էր:
Առավոտյան արթնացա մերոնց վայնասունից: Արագ վրաս նետեցի հագուստս ու դուրս թռա վրանից: Հավաքվել էին Տիգրանի շուրջն ու գոռում, լացում էին:
Տիգրանն անշարժ պառկած էր՝ շագանակագույն, չռած աչքերում աննկարագելի սարսափի արտահատություն: Անկարող ընկալել, թե ինչ է կատարվում՝ նայեցի շուրջս: Աշոտը, մեզնից առանձնացած, հենվել էր մոտակա ծառի բնին ու ու նայում էր գետին: Հայացքը դարձրեց դեպի ինձ ու ժպտաց նախորդ օրվա սառը ժպիտով: Մարմնովս դող անցավ:

Փորձելով սառնասիրտ մնալ, քննարկեցինք իրավիճակը և որոշեցինք հավաքվել ու իրար փոխարինելով Տիգրանի դիակը հետներս տանել մինչև գլխավոր ճանապարհ:
Զարմանում էի, որ ոչ չի զգում Աշոտի արտասովոր վիճակը: Գրեթե չէր օգնում ոչ մի բանում: Վերցրել էր իր ուսապարկն ու միայն ժամանակ առ ժամանակ քայլելիս գալիս հավասարվում էր ինձ ու աչքերը հառում վրաս՝ առանց դիմացը նայելու քայլերը փոխելով: Անկախ ինձնից արագացնում էի քայլերս ու միանում մյուսներին:
Երեկոյան կողմ անմարդկային հոգնած ու տանջված հասանք գլխավոր ճանապարին և առաջին մեքենան կանգնեցնելով՝ խնդրեցինք հասնել ամենամոտակա բնակավայրը և հիվանդանոց ու ոստիկանություն զանգահարել:
Մեր հետևից եկան մոտ մեկ ժամ հետո: Տիգրանին տարան հիվանդանոց, իսկ մեզ բոլորիս ոստիկանություն: Ցուցմունքներ վերցրին և շուտով ուղարկեցին տներով: Դիահերձարանից եզրակացություն էր եկել, որ Տիգրանը, քսաներկու տարեկանում, մահացել է սրտի կաթվածից:

Անցել է ուղիղ քսանութ տարի:
Արշավի մասնակիցներից միայն երկու հոգի են այժմ կենդանի: Երեք տարին մեկ մի հոգի մահանում էր: Սրտի կաթված: Երկու հոգու թաղմանը եղել եմ: Ընկերուհուս, Լուսինեինն էլ: Աչքերը փակ էին, բայց գիտեի, եթե մատներովս կոպերը վեր բարձրացնեմ, տեսնելու եմ այնտեղ ապակեցած սարսափը՝ կրակի մանր արտացոլումներով:
Ես իմ կյանքի յուրաքանչյուր ազատ րոպեն անցկացրել եմ ագահավարի կարդալով անտառների ու ծառերի մասին: Անտառի ոգիների, չարքերի, անտառահարսերի ու վհուկների մասին: Կարդացել եմ՝ ժամանակ առ ժամանակ ինքս ինձ ընդհատելով հիստերիկ ծիծաղով՝ մտածելով գժվո՞ւմ եմ, թե՞արդեն գժվել եմ:

Ես պետք է գնամ հիմա: Աշոտը շուտով կգա տուն:
Խնդրում եմ, եթե կարդում եք այս գրածս, գտեք նրան ու սպանեք, ոչնչացրեք ու հանկարծ չնայեք աչքերին... չնայեք:

Ու եթե կարողանաք դա անել, սպանեք նաև ինձ:
Ես չեմ ուզում ապրել:

[ivy]

Արդեն կարելի է, չէ՞, գրել