Հովհաննես Իշխանյան

[Chuk]

Քանի որ թեմայի սկզբում մի քանի գրառում էի արել՝ առանց գիրքը կարդացած լինելու, որոշեցի հիմա էլ գրել:

Ես էլ կողմ չեմ գրականության մեջ հայհոյախոսության ներմուծումից:
Բայց պետք է կարողանալ հստակ տարանջատել հայհոյանքի կիրառումը գռեհկաբանությունից:
Պետք է հստակ տարանջատել ըստ անհրաժեշտության ու տեղին հայհոյանքի օգտագործումը ուղղակի, ձևական, ստիպողաբար գրականության մեջ մտցնելուց:

Մի երևույթ է, երբ տվյալ խոսքին, ստեղծագործությանը, ասելիքին սազում է հայհոյանքը, մեկ այլ բան է, երբ հայհոյանքը գրում են «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար: Էս երկուսը պետք է հստակ տարանջատել:

Ես Հովոյի էս գիրքը չեմ կարդացել (չնայած երևի դրանում տեղ գտած որոշ գործեր կարդացել եմ), բայց կարծում եմ, որ ինքը ըստ անհրաժեշտության ու տեղին է օգտագործել:
Ու ընդհանրապես խորհուրդ եմ տալիս որևէ ստեղծագործության մասին կարծիք չկազմել առանց կարդալու կամ գոնե ծանոթանալու:

Գիրքը առա, կարդացի ոչ լրիվ: Չկարդացի, որտև դուրս չեկավ: Ու էնքան ասելիքը չէր դուրս չեկողը, ինչքան ոճը: Ամեն դեպքում «Երթը» լրիվ կարդացի: Ու դրա մասին իմ կարծիքը հենց էս մեջբերածս գրառման համատեքստում ա, որովհետև իմ պատկերացմամբ հայհոյանքների գործածումը տեղին չէր, ձևական, իսկ տեղ-տեղ ստիպողաբար էր: Տպավորությունս էնպես էր, որ հաճախ Հովոն ինքն իր համար էլ արհեստականորեն էր հայհոյանքները խցկում: Ցավում եմ, որ իմ տպավորությամբ Հովոյի գրածը առավել շատ «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար ա: Ցավում եմ, որովհետև Հովոն տաղանդավոր ա, թեթև գրիչ ունի ու լավ ֆանտազիա:

Գրականությունը սահման չի ճանաչում, իսկ նման դեպքերում այդ սահմանը որոշողները հեղինակն ու ընթերցողներն: Ընթերցողները, ոչ թե չընթերցողները:

Կրկնում եմ. ես էլ չեմ ողջունում գրականության մեջ հայհոյանքներն ու նաև, ասենք, ժարգոնը: Բայց կան գործեր, որոնցում, կարդալուց հետո, տեղին եմ համարում:

Իմ կարծիքը ես որպես «դատավճիռ» չեմ գրում: Իմ կարծիքը հենց այս գրառմանս համատեքստում է: Ես, որպես ընթերցող, գտել եմ էն սահմանը, որից էն կողմն իմ համար գռեհկաբանություն ա: Այս գործը ես դասում եմ գռեհկաբանության սահմանին: Բայց ես նաև հասկանում եմ, որ ես չեմ թելադրողն ու որոշողը, ուրիշը կարող է այլ կերպ մտածի:

Բայց տեղեր կան, երբ հեղինակի գրած քֆուրը կարելի ա փոխարինել ընդամենը միջավայրի համապատասխան նկարագրության պայմաններում գրված «Ես քու՛...»-ով, ու նույն էֆեկտը ստանալ: Գուցե մի բան էլ ավելին: Միջավայրի նկարագրություն ասելով նկատի չունեմ «Արագածի պսակաձև գագաթը չէր երևում: Նա դեռ պատած էր ձյունի պես ճերմակ մշուշով, որպես մի ամոթխած հարսիկ, որ սքողում է յուր դեմքը անթափանցիկ շղարշով» տիպի նկարագրությունները, այլ ասենք էդ խոսքերն ասողի բոքսի հարվածից տափակած քիթը, կիսասպիտակ չորս օրվա թրաշն ու սուրճի՝ չորս օր չլվացած բաժակի մեջ հանգցրած սիգարետը:

Ուղղակի նորից եմ շեշտում, սա էն դեպքերում, երբ քֆուրներն ինքնանպատակ են դրվում: Կան դեպքեր, որոնցում դրանց կիրառումն ուղղակի անհրաժեշտություն ա դառնում:

Այս գրառման մասին էլ գրեմ: Կարծում եմ, որ «Երթի» ասելիքը կարելի էր փոխանցել առանց հայհոյախոսության կամ այդ աստիճանի հայհոյախոսության: