Ակումբի հյուրը. հարցազրույց Հրանտ Տէր-Աբրահամեանի հետ

[Արէա]

Մեծ հույս ունենալով, որ Դուք չեք հավատում հայ ժողովրդի ընտրյալ ազգ լինելու հեքիաթներին, կխնդրեի պատասխանել. Էն ինչ կատարվում է հիմա մեր ազգի, հասարակության մեջ, դա օրինաչա՞փ երևույթ է, համատարած դեգրադացիան որևէ սուբյեկտի՞վ գործոնների հետևանք է, թե նույնը դիտվում է ամբողջ աշխարհում (թե՞ կարծում եք` չկա դեգրադացիա): Ի՞նչ կատարվեց, նույնն է՞ինք քսան, երեսուն, քառասուն տարի առաջ: Ո՞ւր կորան բանաստեղծները, արվեստագետները, դերասանները, նկարիչները, գուցե կասեք հիմա էլ կան արվեստագետներ ու գրողներ, բայց ո՞ւմ համար են նրանք: Հասարակության մի լայն զանգված թքած ունի առօրեականից բարձր կանգնած ցանկացած երևույթի վրա, էս ի՞նչ ա կատարվում, թե՞ խտացնում եմ գույներն ու իրականում ամեն ինչ էդքան էլ սարսափելի չէ:

[Claudia Mori]

Չուկ ջան ահագին ուրախացա. կարոտել էի կոնկրետ ցուցանակի առկայությունը Ակումբի ամենավերեւի մասում

Ես էլ հարցեր ունեմ՝

1. Կա՞ն մարդիկ ովքեր պայքարում են գաղափարապես, կան մարդիկ ովքեր այդ գաղափարները ընթացքում նաեւ կյանքի են կոչում կոնկրետ գործնական քայլերով: Ո՞ր տեսակին եք պատկանում կոնկրետ դուք, եւ ինչու՞: Եթե երկրորդ տեսակին, խնդրում եմ նաեւ նշել մի քանի գործնական քայլեր, որոնք իրականացվել են Ձեր կողմից:

2. Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կամ ՀԱԿ-ի ո՞ր քայլերի դեպքում դուք կհրաժարվեք լինել այս ընդդիմության համակիրը:

3. Ո՞վ է բոլորին հայտնի վերլուծաբանը բոլորին հայտնի իրականությունից դուրս: Այսինքն կա՞ն արդյոք տվյալներ Ձեր մասին, որոնց մասին դուք կուզեիք մարդիկ իմանային, բայց դրանք չեն մտնում Ձեզ ճանաչող մարդկանց հետաքրքրությունների մեջ:

Նախապես շնորհակալություն

[Ձայնալար]

Հրանտ ջան, գարեջուր սիրո՞ւմ եք: Եթե այո, ապա՝ ե՞րբ:

[Տրիբուն]

Հարգելի Հրատն

Խնդրում եմ լրացուցիչ պարզաբանել Ձեր արտահայտած որոշ մտքերը արտահերթ-հերթական ընտրությունների վերաբերյալ - Ինձ համար հերթական ընտրությունների օրակարգ չկա. Հրանտ Տեր-Աբրահամյան

«Հասկանում եմ, որ քաղաքական ուժն այսօրվանից արդեն պետք է դրա մասին մտածի և կողմնորոշվի, բայց անձամբ ինձ համար այդ հարցն այս պահին գոյություն չունի»

1. Ինչպե՞ս հասկանալ, որ այդ հարցը Ձեր համար այս պահին գոյություն չունի, եթե այն արդեն փաստացի գոյություն ունի բոլոր քաղաքական ուժերի համար:

2. Ի՞նչ կարծիքի կլինեք արտահերթ ընտրություններ ու իշխանափոխություն պահանջող քաղաքական ուժի վերաբերյալ, եթե այն հերթական ԱԺ ընտրություններից հետո որպես փոքրամասնություն մտնի ԱԺ (այսինք փաստացի ընդունի, որ իմփիչմենթի հարց բարձրացնելն էլ հնարավոր չէ) ու պայքարի հերթական հանգրվանը տեղափոխի ԱԺ տաքուկ դահլիճ ու Ստրասբուրգյան ծառայողական ուղևորություններ:

3. Ի՞նչ կարծիքի եք այն քաղաքական ուժի վերաբերյալ, որը ոչ լրիվ մեկ տարվա ընթացքում առաջ ու հետ քաշեց մի շարք պահանջներ, երկխոսությամբ մսխեց ժողովորդական բողոքի նոր՝ 2011 մարտյան ալիքը, սիրահերտեց Սերժ Սարգսյանի հետ, ռեվերանսներ արեց ԲՀԿ կողմը, ու ի վերջո բոլորիս հասցրեց կամ շուտով կհասցնի հերթական ընտրություններին:

4. Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերջին ելույթներում WikiLeaks-յան բազմաթիվ հղումներին: Արդյո՞ք սա նշան չէ այն բանի, որ նա մեզ ասելու բան ըստ էության այլևս չունի:

5. Ի՞նչ կա չկա:

[Գալաթեա]

Հարգելի Հրանտ ջան

Գուցե հարցերս բնույթով կրկնեն արդեն տրված հարցերի էլեմենտներ, թեկուզ հենց հարգարժան Տրիբունի հարցերից, բայց այնուամենայնիվ հղեմ դրանք՝ կոնկրետ պատասխաններ ստանալու ակնկալիքով:

1. ՀԱԿ-ին ինչպե՞ս հաջողվեց իսկապես ոտքի կանգնած, պայքարի պատրաստ ժողովրդի/մարտ 2008, մարտ 2011/ թևաթափ անել և ուղարկել տներով: Ու ամենակարևորը՝ ինչո՞ւ: Ես չեմ հարցնում ինչպես հաջողվեց ոտքի կանգնեցնել, քանի որ դա իրականում ՀԱԿ-ի հաղթանակը չէր, ժողովուրդն վաղուց պատրաստ էր դրան, և ՀԱԿ-ը լիներ թե մեկ այլ ուժ, ժողովուրդը կանգնելու էր:
2. Մասնավորապես, ինչպե՞ս ՀԱԿ-ին հաջողվեց ժողովրդին վերջապես տալ այն ինչ նա վաղուց ու նորից ուզում էր՝ նստացույց, /մի-երկու ամիս առաջ/բայց միևնույն ժամանակ ապահովել Ազատության հրապարակ, որում կարելի էր ցանկության դեպքում ֆուտբոլ խաղալ Ու էլի, ինչու՞: Ժողովուրդն է՞ր դրանում մեղավոր:
3. Դուք համամի՞տ եք այն մտքին, որ հեղափողությունը խժռում է իր զավակներին:

Կանխավ շնորհակալ եմ

[Շինարար]

Հարգելի Հրանտ, դեռ խորհրդային ժամանակներում մի գրող իր հերոսներից մեկի միջոցով հարց էր տալիս, թե ո՞վ է ավելի նշանավոր՝ Հովհաննես Թումանյա՞նը, թե՞ Արտաշես Արզումանյանը, ու որդուն հանդիմանում էր, թե իզուր գրող դարձավ, կուսակցական դառնալ էր պետք: Հետո խորհրդային կարգերը փլուզվեցին. հարցը մնաց: Անկախության այս 20 տարիներին նորից հաջողության, բարեկեցության, դիրքի, հեղինակության հասնելու համար միակ ճանապարհը երիտասարդները տեսնում են քաղաքական ակտիվության, կուսակցությունների երիտթևերին հարելու, պաշտոն սիրելու մեջ: Շինարար դառնալը երազանք չէ, այ նախագահ դառնալը... Դե, նորմալ է, եթե որևէ բուհից Թաթայի համերգին տանելու համար պետք է ուսանողը հանրապետական լինի: Կենտրոնի Պետրոսն էլ գրել էր, թե վարչապետը մեր կարիերիստ երիտասարդների դարդից ա իրան խմելու տվել: Այսօրվա ընդդիմությունն էլ մեզ ասում է, եթե ուզում եք փոփոխություն, մեր կողքին եղեք: Լավ, ինչո՞ւ... ինչո՞ւ չաշխատել, ինչո՞ւ չստեղծել, ինչո՞ւ բոլոր ճանապարհները հաջողության հասնելու դեպի քաղաքականություն են տանում: Բայց սա գլխավոր հարցս չէր. հարցս էս էր. հիմա ո՞վ ա ավելի նշանավոր՝ Հովհաննես Թումանյանը, թե՞ Արտաշես Արզումանյանը, ու էդ ո՞նց որ

Շնորհակալություն, որ համաձայնել եք զրուցել մեզ հետ

[Հրանտ Տէր—Աբրահամեան]

Հարգելի Հրանտ, դեռ խորհրդային ժամանակներում մի գրող իր հերոսներից մեկի միջոցով հարց էր տալիս, թե ո՞վ է ավելի նշանավոր՝ Հովհաննես Թումանյա՞նը, թե՞ Արտաշես Արզումանյանը, ու որդուն հանդիմանում էր, թե իզուր գրող դարձավ, կուսակցական դառնալ էր պետք: Հետո խորհրդային կարգերը փլուզվեցին. հարցը մնաց: Անկախության այս 20 տարիներին նորից հաջողության, բարեկեցության, դիրքի, հեղինակության հասնելու համար միակ ճանապարհը երիտասարդները տեսնում են քաղաքական ակտիվության, կուսակցությունների երիտթևերին հարելու, պաշտոն սիրելու մեջ: Շինարար դառնալը երազանք չէ, այ նախագահ դառնալը... Դե, նորմալ է, եթե որևէ բուհից Թաթայի համերգին տանելու համար պետք է ուսանողը հանրապետական լինի: Կենտրոնի Պետրոսն էլ գրել էր, թե վարչապետը մեր կարիերիստ երիտասարդների դարդից ա իրան խմելու տվել: Այսօրվա ընդդիմությունն էլ մեզ ասում է, եթե ուզում եք փոփոխություն, մեր կողքին եղեք: Լավ, ինչո՞ւ... ինչո՞ւ չաշխատել, ինչո՞ւ չստեղծել, ինչո՞ւ բոլոր ճանապարհները հաջողության հասնելու դեպի քաղաքականություն են տանում: Բայց սա գլխավոր հարցս չէր. հարցս էս էր. հիմա ո՞վ ա ավելի նշանավոր՝ Հովհաննես Թումանյանը, թե՞ Արտաշես Արզումանյանը, ու էդ ո՞նց որ

Շնորհակալություն, որ համաձայնել եք զրուցել մեզ հետ

Բայց ես չգտեմ, արդյո՞ք էդքան կուսակացականացված ա մեր երիտասարդությունը....Գուցե լավ տեղեկացված չեմ: Ինձ թվում ա շատ տարբեր մարդիկ կան: Առհասարակ հիմա հասարակությունը մի տեսակ շատ ա ֆրագմետար ու մեկը մյուսից խաբար չի: Ամեն դեպքում նոր սերնդին շատ չէի մեղադրի, որովհետեւ նախ պետք ա տեսնել, թե նախորդներն ի՛նչ ժառանգություն են թողել, ի՛նչ են տվել նորերին, որ ինչ էլ պահանջեն.....Ինչ վերաբերում ա քաղաքականությանը: Մենք մի տեսակ շատ նեղ իմասոտվ ենք օգտագործում էդ բառը: Կուսակցականի հետ ա նույնացվում: Նախ՝ կարծում եմ, կուսակցություն էլ դասական իմաստով Հայաստանում չկա ու չի էլ կարող լինել: Նորմալ նականոն կուսակացական գործունեության համար պետք է մրցակցայաին համակարգ, առանց ընտրությունների կեղծման: Թե չէ մեր քաղաքականությունը նման ա ֆուտբոլի, ուլ բոլորը ձեւ են անում, որ մրցաշար կա, բայց բոլորն էլ գիտեն, որ մրցավարները ծախված են ու միշտ նույն մեկ-երկու թիմն է հաղթելու: Էդ պայմաններում, ոչ թե ամեն մեկն իր թիմի մասին պիտի մտածի, այլ բոլորը միասին էն երկու դաղալ թիմին պիտի սկզբից ռադ անեն, հետո նոր մրցաշար կազմակերպեն արդեն ֆուտբոլի, այլ ոչ թե ասենք բոքսի կանոններին համապատասխան: Բայց ես քաղաքականն ավելի լայն եմ հասկանում քան կուսակցականը: Հին սահմանմամբ, քաղաքականությունը գործնական փիլիսոփայությունն է, բարոյականության շարունակությունն է: Ու էդ իմաստով ես նյարդայնանում եմ, երբ որ ասում են՝ մի քաղաքականացրեք: Հակառակը՝ քաղաքականացրեք ամեն ինչ: Ի վերջո մեր Սահմանադրությունը ենթադրում է մի համակարգ, ուր բոլորին իրավունք է տրվում մասնակցել որոշումների ընդունմանը, այսինքն նաեւ տեխնիկական իմաստով քաղաքականությանը:....Ասենք ասում ենք, օրինակ Փռչկանի խումբը քաղաքական չի: Բա ո՞նց քաղաքական չի, եթե կառավարության որոշում է փոխել տվել, բա դրանից լա՞վ քաղաքականություն: Էդ իմաստով գուցե նույնիսկ Թումանյանն է քաղաքական եւ մեր մյուս մեծ գրողները, ավելին քան բազմաթիվ քաղաքական գործիչներ, որովհետեւ նրանք արժեքներ են ձեւակերպել, որոնցով իրականություն են փոխել, մարդկանց գիտակցության վրա են ազդել, եւ ցայօսր էլ ազդում են: Իրականության փոփոխությունը քաղաքականություն չի՞: Ի՞նչ ա վարչարարությունն է քաղաքականություն: Կարծում եմ ստեղծագործականությունը պետք չի հակադրել քաղաքականությանը: հենց ինքը քաղաքականությունը պետք է ստեղծագործ լինի, իրականություն փոխի, արժեքներ ձեւկերպի, պատմություն կերտի, ապագա արարի....: Ստեղծագործական մոտեցումը ցանկացած ոլորտում էլ նույնն է: Եվ եթե քաղաքական գործինչերի մեծ մասը մեզանում կամ թեկուզ այսօրվա աշխարհում էլ անտաղանդ են ու մանրոգի, ապա մեղավորը քաղաքականությունը չի, ինչպես գրականությունը պատասխանատու չի անտաղանդ գրողի, կրոնը՝ անբարոյական քահանայի համար եւ այլն: Էնպես, որ Թումանյանը ճիտ էր, բայց եթե էն մյուսի որդին պետք է դառնար կուսակցություն ու դրանով իրականություն փոխեր, ստեղծագործեր, այլ ոչ թե հարստանար ի հաշիվ հասարակության, նա էլ կարող էր ճիշտ լիներ ու Թումանյանից պակաս նշանավոր մարդ չլիներ: ...Երեի սենց: Կներեք, եթե էս հարցին մի քիչ չհամակարգված պատասխանեցի, ավելի շուտ իմպրովիզ էր:

[davidus]

Հարգելի Հրանտ,

Կցանկանայի Ձեր կարծիքը իմանալ հետևյալի վերաբերյալ. նախկինում և հիմա էլ ՀԱԿ-ի ներկայացուցիչները ցանկացած պատեհ և անպատեհ առիթներով բազմիցս նշել/նշում են, որ եթե անհատը կամ հասարակությունը չեն պայքարում, ակտիվություն չեն ցուցաբերում, ապա ակամա ջուր են լցնում ավազակապետության ջրաղացին։ Հայտարարում են, որ իրենք կոչ չեն անում ժողովրդին միանալ ՀԱԿ-ին, սակայն միևնույն ժամանակ չեն մոռանում նշել, որ Հայաստանում միակ «փաստացի» պայքարող ուժը ՀԱԿ-ն է։ Այսինքն՝ ստացվում է, եթե ուզում ես պայքարել, պիտի ակամա ՀԱԿ-ին հարես։

1.Ի՞նչպես կմեկնաբանեք սա, և սրանից բխող երկրորդ հարցը.

2. արդյո՞ք ընտրության բացակայությունը ենթադրում է բավարարվել նրանով, ինչ ունես, սակայն այն քեզ համար ընդունելի չէ։

Շնորհակալ եմ։

[Ձայնալար]

Մի հատ ֆորումային հարց ունեմ: Հետաքրքիր է իմանալ ի՞նչ ֆորումային փորձ ունեք, մասնակցե՞լ եք արդյոք ֆորումային քննարկումների, եթե այո, ապա ո՞ր ֆորումներում և վերջապես` ի՞նչ եք իմացել Ակումբի մասին մինչ այս հարցազրույցի առաջարկը ստանալը:

Շնորհակալություն

[Գալաթեա]

Անցնենք ոչ քաղաքական հարցերին

Եթե ձեզ առաջարկվեր խաղալ ֆիլմում՝ մարմնավորելով որևէ պատմական դեմքի, պարտադիր չէ՝ հայ, ձեր ընտրությամբ: Ո՞ւմ կխաղայիք:
Ինչո՞ւ հենց իրեն:

Ինչպե՞ս եք վերաբերում իրենց հայ արիացիներ կոչող խմբին և այլ մանր-մունր նեոնացինալիստներին, որոնք համոզված են, որ առաջին դինոզավրերը յան-ով ազգանուն են ունեցել, և կառչում են անցյալին՝ կատարելապես անտեսելով, որ ներկան բազում առումներով շատ-շատ, շատ անշուք և տխուր վիճակում է: Այլ կերպ ասած՝ ճի՞շտ է անցյալը՝ հաճախ մինչև վերջ չապացուցած կասկածելի գյուտերով ու հաղթանակներով դարձնել դրոշակ, քանի որ ներկայով հպարտանալու բան չունես, եթե հարցնեն:

Ավելի կոնկրետացնեմ: Ու՞մ է պետք այն փաստը, որ տարածքում Նոյի թվի մաշիկ են գտել, եթե այդ նույն հպարտացողը փողոցում քայլելիս ուղտի պես թքում է աջուձախ, իսկ իր հարևանը երկու օրվա աղբը լուսամուտից դուրս է շպրտում:

Շնորհակալ եմ

[Հրանտ Տէր—Աբրահամեան]

Հարգելի Հրանտ,

Կցանկանայի Ձեր կարծիքը իմանալ հետևյալի վերաբերյալ. նախկինում և հիմա էլ ՀԱԿ-ի ներկայացուցիչները ցանկացած պատեհ և անպատեհ առիթներով բազմիցս նշել/նշում են, որ եթե անհատը կամ հասարակությունը չեն պայքարում, ակտիվություն չեն ցուցաբերում, ապա ակամա ջուր են լցնում ավազակապետության ջրաղացին։ Հայտարարում են, որ իրենք կոչ չեն անում ժողովրդին միանալ ՀԱԿ-ին, սակայն միևնույն ժամանակ չեն մոռանում նշել, որ Հայաստանում միակ «փաստացի» պայքարող ուժը ՀԱԿ-ն է։ Այսինքն՝ ստացվում է, եթե ուզում ես պայքարել, պիտի ակամա ՀԱԿ-ին հարես։

1.Ի՞նչպես կմեկնաբանեք սա, և սրանից բխող երկրորդ հարցը.

Կարծես էս հարցին նախորդ մի երկու պատասխանով կարծիքս ներկայացրել եմ: ՀԱԿ-ին հարել հաստատ պետք չի, եթե ցանկություն չկա: Բայց եթե կա պայքարի ցանկություն անկախ ՀԱԿ-ից պետք է փորձել սեփական հարթակներ ձեւավորել: Դա բնականաբար հեշտ չէ եւ հարց է արդյո՞ք արդյունավետ կլինի: Բայց այլ ճանապարահ կարծես չեմ տեսնում: Ամեն դեպքում, նաեւ փաստ է, որ բացի ՀԱԿ-ից քան դիմադրության բավականին լավ օջախներ, նախ եւ առաջ քաղաքացիական դատում: Քաղաքականում չեմ տեսնում այդպիսի օջախներ, ինչպես գրել եմ, համենայն դեսպ իմ մեղքը չէ, որ չկան կամ ինձ թվում ա, որ չկան: Բայց Հայաստանը, համաձայնեք, որ փոխվում ա: Դանդաղորեն, բայց տեղաշարժեր կան: Երկու գործոն ոնց որ թե մեծ դեր կատրեցին՝ 2008-ի քաղաքական ակտիվությունը, որն անկախ ամեն ինչից ակտիվացրեց հասարակությանը, եւ արագ ինտերնետը: Մի հատ հիշեք, որ 2008-ի ձմռանը մեծ մասս դեռ դայալ ափով էինք համացանց մտնում....:

2. արդյո՞ք ընտրության բացակայությունը ենթադրում է բավարարվել նրանով, ինչ ունես, սակայն այն քեզ համար ընդունելի չէ։

Դե սա ավելի շուտ փիլիսոփայական հարց ա: Ես նախորդ գրառման մեջ գրեցի թե ինչքան կոպիտ ասած "լավ բան" ա քաղաքականությունը: Բայց հիմա էլ գրեմ, թե ինչքան նա, եթե ոչ վատն ա, ապա գոնե սահմանափակ ա: Ամեն դեպքում հնարավոր չէ քաղքականությունից ակնկալել գերագույն արդարության եւ իդեալի հաստատում, դա ավելի շուտ վախճանաբանական, կրոնական թեմա է: քաղաքակլանությունը իհարկե իմ կարծիքով կոչված է արդարաւոթյուն հաստատել, բայց դա մարդկային, այսինքն սահմանափակ արդարությւն է: Էդ իմաստով մեծ հաշվով ցանկացած ընտրություն ըստ իս չարյաց փոքրագույնն է, որովհետեւ իդեալը, գերագույն արադարությունը՝ մարդկային ոլորտից դուրս է: Բայց էլի եմ ասում, եթե կա չբավարարվածության զգացում, ապա պետք է փորձել ինչ որ սեփական քայլեր անել: Իհարկե դա միշտ չէ, որ հնարավոր է: Ես օրինակ այդ զգացումն ունեմ ներկա պահին, փորձում եմ ինչ որ քայլեր անել կամ մասնակցել, բայց դեռ չգիտեմ կստացվի թե չէ: Ի վերջո բացի նեղ իմաստով քաղաքականից կան նաեւ այնքան ոլորտներ, որոնք Հայաստանում պահանջում են ջանք, ստեղծագործական մոտեցում, արմատական բարեփոխում: Թեեկուզ նույն մշակույթը, գիտությունը, իմ կարիքով հաճախ ավելի բարդ խնդիրներ են քան քաղաքական դաշտում: Ու լայն իմաստով դա էլ է քաղաքականություն, նույնիսկ՝ մեծ քաղաքականություն:

Շնորհակալ եմ։

Խնդրեմ:

[Հրանտ Տէր—Աբրահամեան]

Բարեւ բոլորին: Սկսեմ պատասխանել: Նախ՝ ամենայն անկեղծությամբ շնորհակալ եմ ե՛ւ հրավերի, ե՛ւ հարցերի համար: Ինձ իրոք շատ դուր եկան հարցերը, փաստորեն շատ հաճելի միջավայր բացահայտեցի ինձ համար: Երեւի նույնիսկ ասեմ, որ էսքան հետաքրքրիր հարց միանգամից նվաստիs ոչ ոք երբեք չի տվել, ես էլ բավականին ազարտի մեջ եմ ընկել: Հուսամ "բենզինս" կհերիքի մինչեւ վերջ բոլոր հարցերին հնարավորինս լիարժեք պատասխանելու համար: Մի խնդրանք ունեմ. հաճախ գրում եմ փնթի՝ բազմաթիվ վրիպակներով (նյութերս սրբագրողների սուրբ տանջանքը վկա՛), իհարկե կաշխատեմ ուշադիր լինել, բայց փորձը ցույց է տալիս, որ իմ դեպքում ուշադիր լինելն էլ միշտ չի օգնում: Այնպես որ բոլոր վրիպակների եւ սխալների համար նախօրոք ներողություն եմ խնդրում: Հիմա հերթով փորձեմ պատասխանել բոլոր հարցերին: Հա, ոտքս էլ խերով լինի ձեր օջախում:

[Հրանտ Տէր—Աբրահամեան]

Կարծում եմ դեմ չեք, եթե մեկ-երկու ժամ ընդմիջեմ, հետո նորից հերթով շարունակեմ: )

[Chuk]

Կարծում եմ դեմ չեք, եթե մեկ-երկու ժամ ընդմիջեմ, հետո նորից հերթով շարունակեմ: )

Հրանտ ջան, նորից ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել հրավերը չմերժելու համար: Ասեմ, որ իմ համեստ կարծիքով շատ տպավորիչ, հաճելի, հետաքրքրիր ու լավ «զրույց» է ստացվում: Կարճ անդրադառնամ առաջին գրառման մեջի հատվածին, որտեղ խնդրում էիր ներողամիտ լինել վրիպակների նկատմամբ: Ինչպես ցանկացած ինտերնետային նման քննարկման հարթակ, այնպես էլ ակումբը ազատ հաղորդակցման վայր է, այստեղի գրառումներում առանց վրիպակների սովորաբար չի էլ լինում: Իհարկե փորձում ենք պահել «ընթեռնելի լինելու» սկզբունքը ու բացառել ամբողջովին վրիպակներից կազմված գրառումները, բայց քո գրառումները առավել քան ընթեռնելի են ու մանր-մունր վրիպակները խոչընդոտ չեն:

Մեկ էլ ուզում եմ այս պահին առանձնահատուկ շնորհակալություն հայտնել վերջին՝ քաղաքացիական նախաձեռնությունների մասին իմ հարցին պատասխանիդ համար:

Մենք անհամբեր կսպասենք ընդմիջման ավարտին

[Հրանտ Տէր—Աբրահամեան]

Հարգելի Հրանտ ջան

Գուցե հարցերս բնույթով կրկնեն արդեն տրված հարցերի էլեմենտներ, թեկուզ հենց հարգարժան Տրիբունի հարցերից, բայց այնուամենայնիվ հղեմ դրանք՝ կոնկրետ պատասխաններ ստանալու ակնկալիքով:

1. ՀԱԿ-ին ինչպե՞ս հաջողվեց իսկապես ոտքի կանգնած, պայքարի պատրաստ ժողովրդի/մարտ 2008, մարտ 2011/ թևաթափ անել և ուղարկել տներով: Ու ամենակարևորը՝ ինչո՞ւ: Ես չեմ հարցնում ինչպես հաջողվեց ոտքի կանգնեցնել, քանի որ դա իրականում ՀԱԿ-ի հաղթանակը չէր, ժողովուրդն վաղուց պատրաստ էր դրան, և ՀԱԿ-ը լիներ թե մեկ այլ ուժ, ժողովուրդը կանգնելու էր:

Ինձ թվում ա նախորդիվ էս հարցին հիմնականում պատասխանեցի: Եթե համարեք, որ չեմ պատասխանել, ասեք, ես կփորձեմ նորից կարծիքս շարադրել: Ինչ վերաբերում ա ժողովորդի կանգնելուն....: Դե համենայն դեպս որեւէ այլ ուժի, ցայսօր չհարոջվեց ժողովորդին ոտքի կանգնեցնել (ի նկատի ունեմ, իհարկե 2007-ից սկսած), չնայած, կարծես փորձեր եղան եւ հավակնորդներ էլ կան: Եթե ի հայտ գա այդպիսի ուժ, ես չեմ, որ դեմ կլինեմ:

2. Մասնավորապես, ինչպե՞ս ՀԱԿ-ին հաջողվեց ժողովրդին վերջապես տալ այն ինչ նա վաղուց ու նորից ուզում էր՝ նստացույց, /մի-երկու ամիս առաջ/բայց միևնույն ժամանակ ապահովել Ազատության հրապարակ, որում կարելի էր ցանկության դեպքում ֆուտբոլ խաղալ Ու էլի, ինչու՞: Ժողովուրդն է՞ր դրանում մեղավոր:

Եթե նստացույցին բավանականաչափ մարդ չհավաքվեց, ապա որքան էլ շատ լինեն առարկակայական պատճառները, անշուշտ հաշվետու քաղաքական կամ հասարակական ուժը, պետք է նախ եւ առաջ վերլուծի իր պատասխանատվության չափը: Եթե ոչ, ապա նոր անհաջողություններ կունենա: Մյուս կողմից, իհարկե, պետք է ահշվի առնել երւ այն, որ նստացույց պահանջեց շատ ավելի մեծ քանակով մարդ, քան հետո մնաց եւ հանրահավքների եկավ: Մեղադրեչլ-չմեղադրելը թողնենք մի ոկղմ, բայց սա փաստ է: Փաստ է նաեւ, որ Կոնգրեսն ի հեճուկս իր հասցեին հնչող մեղադրանքների նստացույցն արեց: Դրանով որոշակի ժամանակ իմ կարծիքով շահեց, որովհետեւ, եթե նստացույց չաներ, ապա շատ ավելի վատ վիճակում կհայտնվեր: Հիմա հարցն էն է, արդյո՞ք ՀԱԿ-ը իր բոլոր տարրերը ի նկատի ունենալով արդյունավետ կօգտագործի այդ շահած ժամանակը թե ոչ: Դա այդքան էլ երկարատեւ ժամանակի շահում չէ: Կարծում եմ, մյուս տարվա սկզբին կամ գարնանամուտին կերեւա այդ հարցի պատասխանը: Հա, ի դեպ, նախորդ հարցին պատասխանելիս մտապահեցի մի բան, ու խոստացա ավելի ուշ գրել ու մոռացա: Այստեղ լրացնեմ: ՀԱԿ-ի գործունեության հետ կապված միակ խոշոր հարցն ինձ համար մնում է 2008-ի աշնանային դադարը: Այն ժամանակ էլ եմ արտահայտվել դրա մասին հրապարակային: Հիմա էլ հետադարձ հայացքով նայելիս, այդ որոշումը հակված եմ համարել թույլ հիմնավորված եւ հատկապես հիմնավորման բաց, հրապարակային եւ հոդաբաշխ լինելուս տեսակետից թերի: Ի դեպ, Տեր-Պետրոսյանն էլ որքան հիշում եմ մի անգամ խոստվանեց, որ իր այն ժամանկվա հաշվարկն ու վերլուծությունը սխալ էր:

3. Դուք համամի՞տ եք այն մտքին, որ հեղափողությունը խժռում է իր զավակներին:

Երեւի չէ, որովհետեւ դա շատ ընդհանուր ձեւակերպված միտքն էլ չի՝ սրամտություն է: Դա ձեւկերպվել է ֆրանսիական հեղափոխության պահպանողական քննադատների շրջանակում (հիմա մեռնեմ չեմ հիշի ո՛վ էր առաջինը ասել, Թալեյրանը, Դը Մեստրը, թե ո՞վ): Մեկ-մեկ խժռում ա, մեկ-մեկ ո՛չ, հեղափոխությունն էլ այնքան տարբներ են լինում, մենակ ֆրանսիականն ու ռուսկանը չեն: Ասենք, ամերիկյան հեղափոխության զավակներին ո՞վ խժռեց (ի նկատի ունեմ ամերիկացիների ազատագրումը անգլիացներից) կամ արեւելյան Եվրոպայի թավշյա հեղափոխության "զավակներին", ասենք, Վացլավ Հավելին....: Ոնց որ թե ընդհանրացում չի ստացվում:

Կանխավ շնորհակալ եմ

Ձեզ շնորհակալություն հարցերի ու իմ կարծիքով հետաքրքրվելու համար: