Օրագրային զրույցներ

[Աթեիստ]

Ամանորի կապակցությամբ մեր ստացած ամենահրաշալի բացիկներից.

Եկել եմ հեղինակին գովազդեմ:
Մեզ օրինակ անծանոթ էր, բայց սքանչելի ու յուրահատուկ շատ գործեր ունեն:

Դիլաքյան Եղբայրներ / Dilakian Brothers

Սրանց 1-2 հատ նկար, որ աչքովս ընկավ, հետաքրքիր թվից։
3-րդից արդեն հասկացա, որ փինաչի են, մի թեմայի վրա են խաղում, նույնիսկ ոչ թե մի թեմա, այլ մի պատկեր։
ՖԲ-ում իրանց գտի, ահավոր պրիմիտիվ են։

[Chuk]

Սրանց 1-2 հատ նկար, որ աչքովս ընկավ, հետաքրքիր թվից։
3-րդից արդեն հասկացա, որ փինաչի են, մի թեմայի վրա են խաղում, նույնիսկ ոչ թե մի թեմա, այլ մի պատկեր։
ՖԲ-ում իրանց գտի, ահավոր պրիմիտիվ են։

Լսի, պրիմիտիվը պրիմիտիվ են, բայց մի քանի հավես բան կա էդ շարքում: Բայց ամենբոցն էն ա, որ էս պրիմիտիվները մեր ամենասիրած մուլտերից մեկի նկարողներն են: Հա, հենց իրանք են «Գտնված երազ»՝ իմ կարծիքով սաղիս սիրած մուլտի սցենարիստը, ռեժիսորն ու նկարիչը ))

[Աթեիստ]

Լսի, պրիմիտիվը պրիմիտիվ են, բայց մի քանի հավես բան կա էդ շարքում: Բայց ամենբոցն էն ա, որ էս պրիմիտիվները մեր ամենասիրած մուլտերից մեկի նկարողներն են: Հա, հենց իրանք են «Գտնված երազ»՝ իմ կարծիքով սաղիս սիրած մուլտի սցենարիստը, ռեժիսորն ու նկարիչը ))

Ու էդքանով հանդերձ իրանք Արցախցի տատիկ, պապիկ են շահարկում, ու հենց դրանում ա իրանց պրիմիտիվությունը։

[Chuk]

Ու էդքանով հանդերձ իրանք Արցախցի տատիկ, պապիկ են շահարկում, ու հենց դրանում ա իրանց պրիմիտիվությունը։

Եսիմ, էդ արցախցի տատիկ-պապիկ շարքում մի քանի հավես բան կար: Ես իրանց տենց լուրջ չեմ դատում: Պապիկներ են, նկարում են էլի ))

[StrangeLittleGirl]

Ակումբի մեր ընդհանուր ընկերներից հուշում են, որ կոպիտ եմ գրել, խնդրում են ջնջել: Բայց, Բյուր, ժամանակն է առերեսվես իրականության հետ: Հասկանաս, որ մի կողմից քեզ լիքը սիրողներ կան, մյուս կողմից բավարար է, որ խաղերդ տանեն: Ժամնակն է հասկանաս, որ չափը շատ ես անցնում: Չպիտի ես, քեզ լավ վերաբերվող մարդը, քեզ սենց բան գրեի: Բայց դրա պատասխանատուն դու ես, ոչ թե ես: Խելքի արի:

Արտ, վերջ տուր հա, ես ձեր կեղծ ու ձևական սերերի հավեսը չունեմ, իմ կյանքում բավականաչափ իրական սեր կա։ Ես էլ ձեզ խելքի գալու կոչեր չեմ անում, որտև արդեն գիտեմ ինչ եք ու ինչով եք շնչում։

[Chuk]

Արտ, վերջ տուր հա, ես ձեր կեղծ ու ձևական սերերի հավեսը չունեմ, իմ կյանքում բավականաչափ իրական սեր կա։ Ես էլ ձեզ խելքի գալու կոչեր չեմ անում, որտև արդեն գիտեմ ինչ եք ու ինչով եք շնչում։

Մի քանի գրառում առաջ շնորհակալություն էի հայտնել մոդերատորին՝ գրառումս ջնջելու համար: Իսկ հիմա ափսոսոում եմ, որ ակումբն ամեն դեպքում էն տեղն է, որտեղ քաղաքական ատելությունից կուրացած քաղաքական հակառակորդների զավակներին ուղղված անեծքը, ցեղը չորանալուն ուղղված անեծքը լայքողներին ուղղված արդար ու ուղիղ խոսքը որպես վիրավորական ջնջվում է: Արդյունքում այդ մարդիկ էդպես էլ չեն հասկանում, որ իրանք իսկի բարոյական իրավունք չունեն խոսելու, ուր մնաց մեր ով լինելն ու ինչով շնչելը գնահատելու, քանզի իրանք են թույնի մեջ ու թույն են շնչում: Հաջող, Բյուրակն: Եթե երբևէ հասունանաս ու հասկանաս, կխոսենք:

[Sambitbaba]

Սպանիք արդեն, ազնիվ խոսք...
Երկուսդ էլ...

[Գաղթական]

Սրանց 1-2 հատ նկար, որ աչքովս ընկավ, հետաքրքիր թվից։
3-րդից արդեն հասկացա, որ փինաչի են, մի թեմայի վրա են խաղում, նույնիսկ ոչ թե մի թեմա, այլ մի պատկեր։
ՖԲ-ում իրանց գտի, ահավոր պրիմիտիվ են։

Եսիմ, ինձ դուր եկավ ))

Ու էդքանով հանդերձ իրանք Արցախցի տատիկ, պապիկ են շահարկում, ու հենց դրանում ա իրանց պրիմիտիվությունը։

Ինչի՞ բայց:
«Գտնված երազ»-ը բրենդ են դարձնում՝ ժամանակին ու ընթացիկ անցքերին համահունչ համապատասխանեցնելով:
Կոնկրետ դեպքում՝ Արցախ + Ամանոր

[Աթեիստ]

Ինչի՞ բայց:
«Գտնված երազ»-ը բրենդ են դարձնում՝ ժամանակին ու ընթացիկ անցքերին համահունչ համապատասխանեցնելով:
Կոնկրետ դեպքում՝ Արցախ + Ամանոր

Որտև «Գտնված երազ»-ի փոխարեն դրել տատիկ, պապիկն են «բրենդ» դարձնում։ Պատերազմի օրերին մի երկու նկարը դեռ նորմալ էր նայվում, հետո մի օր սխալմամբ մտա իրանց էջն ու նույնիսկ էն նկարները, որ սկզբից դուրըս եկել էին, էլ չեմ ուզում տեսնեմ։

[Գաղթական]

Որտև «Գտնված երազ»-ի փոխարեն դրել տատիկ, պապիկն են «բրենդ» դարձնում։ Պատերազմի օրերին մի երկու նկարը դեռ նորմալ էր նայվում, հետո մի օր սխալմամբ մտա իրանց էջն ու նույնիսկ էն նկարները, որ սկզբից դուրըս եկել էին, էլ չեմ ուզում տեսնեմ։

Դե տատիկ-պապիկն արդեն բրենդ ա:
Արցախի խորհրդանիշն ա:
Իրանք էլ էդ թեմատիկան են ինտեգրում իրանց Գտնված երազի մեջ:
Բա պատերազմի ժամանակ ուրիշ ի՞նչ անեն:

Օրինակ Երիտասարդականի ձեռքերն էլ էին լավ մտահղացում՝ կովիդային ձեռնոցներ հագած:
Էնտեղ Գտնված երազից էլեմենտներ չկային:

Բայց դե ես իրենց նոր եմ հայտնագործել ինձ համար:
Երևի քո չափ աշխատանքներ չեմ տեսել:

Բայց ինչ տեսել եմ՝ դուրս եկել են:

[StrangeLittleGirl]

Նախորդ գրառմանս մեջ հատուկ էլ նշել էի, որ մաղձ թափելու ու լալահառաչ գրառումների մասը քեզ չէր վերաբերում. ես քեզնից ընդհանրապես շատ քիչ գրառումներ եմ տեսել էս ընթացքում: Իսկ բլոգային գրառումդ արդեն ասեցի` բացահայտ մեղադրանք ու պիտակումներ էր պարունակում` քեզ վեր դասելով «դիմացողներից»: Ինչ վերաբերում ա օգտագործածս բառերին, ապա ոչ մի վիրավորական կամ ատելություն պարունակող բան չկար նշածիդ մեջ: Այո, մարդիկ կան, որ անընդհատ հենց մաղձ են թափում, դա փաստ ա, ու ես չգիտեմ` էդ երևույթն ուրիշ ինչ բառերով նկարագրեմ, որ համ իրականությունն արտահայտի, համ էլ քեզ դուր գա: Խոսքը զուտ քննադատելու, դժգոհելու մասին չի, է, այլ հենց մաղձ թափելու` ատելությամբ, չարությամբ լի գրառումներ շաղ տալու, նենց որ ընդամենը փաստը նկարագրել եմ համապատասխան բառով: Ես չեմ ասել, թե բոլոր դժգոհողներն ու քննադատողները մաղձ են թափում, բայց կա մի զանգված, որ հենց մաղձ ա թափում: Շատ մարդիկ կան, որ լավ էլ խիստ քննադատում են իշխանությանը, բողոքում են կոնկրետ երևույթներից, իրավիճակներից, փորձում են լուծումներ գտնել, բայց մաղձ չեն թափում: Նույնը վերաբերում ա լալահառաչ գրառումներին ու լացուկոծ անելուն: Չգիտեմ` ոնց ես էդտեղ ատելություն կամ վիրավորական բան տեսնում, լալահառաչ գրառումն ուրիշ ո՞նց անվանեմ, շատ հետաքրքիր ա: Ի դեպ, նաև նկատենք (ես ինքս վաղուց նկատել էի, որոշ ընկերներ էլ նշեցին), որ ամենալուրջ կորուստներ ունեցած մարդիկ (օրինակ` մոտիկ հարազատ կորցրած), չգիտես ինչի, ամենազուսպն ու ամենաքիչ լալահառաչ ու ագրեսիվ գրառումներ անողներից են: Հա, կներես, բայց ինձ համար նորմալ չի, երբ մարդ օրական տասնյակ զուտ էմոցիոնալ լալահառաչ գրառում ա անում ու էդպիսով նեգատիվ տարածում: Նենց չի, որ դրանով որևէ կերպ նպաստում են խնդիրների լուծմանը, իսկ ուղղակի հույզերն արտահայտելու համար, լավ, մի հատ, երկու հատ գրեցին, բայց մարդիկ կան` անընդհատ գրում են ու լրահոսը հեղեղում իրանց զուտ էմոցիոնալ, ոչ կառուցողական նեգատիվով: Հա, բնականաբար, դա իրանց իրավունքն ա, ճիշտ էնպես, ինչպես որ իմ իրավունքն ա իրանց էդ պահվածքի մասին կարծիք արտահայտելը, ընդամենը կարծիք, չեմ ասել, չէ՞, եկեք պատասխանատվության ենթարկենք էդ մարդկանց: Չնայած, հանուն արդարության նկատենք, որ ոմանց, էն որ հատուկ փող են ստանում գիտենք, թե ումից, որ ռեժիմով զուգարան բերանները բացեն ու ամենանողկալի բառապաշարով աղբ ու ապատեղեկատվություն տարածեն ժողովրդի մեջ, հաստատ պետք ա պատասխանատվության ենթարկել: Էստեղ նորից շեշտեմ, որ ես էլի չէի անդրադառնա լալահառաչ գրառումներին, եթե նման գրառումներ անողներից շատերը ամեն հարմար առիթով չասեին` ինչ էլ հավես ունեն տենց բաների, ինչ էլ սիրտ ունեք էսինչ կամ էնինչ բանն անելու, չեք էլ ամաչում և այլն:

Հըմ, եթե քեզ համար լալահառաչ բառը վիրավորական ու ատելությամբ լի չի, ի՞նչ ասեմ։ Դեռ մի բան էլ զուգարան բերանն էլ վրայից ավելացրեցիր։ Հիմա որ ասեմ գրառումդ լալահառաչ էր, քեզ ո՞նց կզգաս։ Նեգատիվ են տարածում, չի դզում, ջնջի, անֆոլոու արա այ քեզ բան, բայց չէ, դու պարտադիր պիտի մի հատ էլ ելույթ ունենաս տարբեր հարթակներում։
Դու փաստորեն էլի անցար լուրջ կորուստ ունեցած մարդկանց։ Լուրջ կորուստ ունեցողն ո՞վ ա քեզ համար։ Անհետ կորածների ու գերիների հարազատները ժամանակ էլ չունեն ֆեյսբուքում լինելու, իսկ տուն կամ ընտանիքի անդամ կորցրածների մեջ լուռ մարդիկ էլ կան, անընդհատ ֆեյսբուքում գրողներ էլ կան. ամեն մեկը մի ձևով ա արտահայտվում։ Հիմա դրած, հաշվարկ անելու տեղ չի, թե ով ինչ կորուստ ա ունեցել ու ինչ տիպի գրառումներ ա անում ֆեյսբուքում կամ այլուր։ Կլինի՞ էդ մարդկանց հանգիստ թողնես ու իրանց անունից որևէ բան չգրես, գոնե տարրական հարգանք ունեցի։

Այսինքն` պարզվեց, որ ոչ թե կորուստ ունեցածներին ապրումակցելու պահն էր, այլ ընդամենը սեփական հարազատների մասին մտածելու: Իհարկե, միանգամայն բնական ու նորմալ անհանգստություն ա, դրա մասին խոսք չկա, ուղղակի պետք չէր դա սկզբում ներկայացնել որպես ուրիշներին ապրումակցել: Կարելի էր միանգամից տենց ասել, ոչ թե ապրումակցելու վրա շեշտը դնել ու մյուսներին էլ էդ ֆոնին ապրումակցելու անընդունակ պիտակել: Ամեն դեպքում դու բոլորի անունից մի խոսի. դու չգիտես` ով ինչից ա վատ: Ասեմ ավելին` նույնիսկ չգիտես` ովքեր են վատ, որովհետև ոչ բոլորն են քեզ կամ ընդհանրապես հանրությանը տեղեկացնում իրենց հոգեվիճակների, անհանգստությունների մասին, դու մենակ դրա մասին հրապարակավ արտահայտողների ու անձամբ շփվածդ մարդկանց մասին կարող ես խոսել: Իսկ թե չարտահայտվողներն ինչքանով են վատ, ոնց են հաղթահարում էդ վատ լինելը, ուրիշ ինչերով են զբաղվում վատ լինելուն զուգահեռ` ոչ միշտ ա կողքից տեսանելի: Դրա համար եմ ասում` մի դատեք ուրիշների մասին ու ձեր չափանիշներով մի որոշեք` ով ինչ, ինչքան ու ոնց: Նորից հիշեցնեմ, որ դիմանալ-չդիմանալու ու ուրիշներին էդ թեմայով քննադատելու սկիզբը ես չեմ դրել, իմ գրառումն ընդամենը արձագանք ա եղել կարդացածիս ու տեսածիս:

«Ընդամենը» սեփական հարազատների մասին մտածել... մդաաաաաա։ Ո՜չ, դա չի հարցը, այլ էն, որ Հայաստանի հետ կատարվող ամբողջ ողբերգությունն ինձ համար խիստ անձնական ա նաև էն պատճառով, որ դա շատ անմիջական կերպով իմ ամենասիրելի մարդկանց ա վերաբերում, շատ անմիջական կերպով իրանց կյանքին ու բարօրրությանն ա սպառնում։ Ու իհարկե շատ հեշտ ա գիշերը քնել, երբ քո ընտանիքի անդամներից ոչ մեկին անմիջական վտանգ չի սպառնում ու չի սպառնալու, իսկ իմ ընտանիքն ընտրել ա լինել Հայաստանում ու ընտրել ա առաջնագիծ գնալ, երբ դրա կարիքը կա։ Բայց կա նաև հարցի մյուս կողմը. դու ո՞նց ես ընկալում էս ամբողջ ողբերգությունը ու դրա շարունակությունը։ Շատերի համար հենց հայրենիքի կորուստն արդեն լուրջ կորուստ ա, շատ լուրջ կորուստ ա, նույնը, ինչ մոտ հարազատի կորուստը, ու նույն կերպ են արձագանքում դրան (հանուն արդարության ասեմ, որ ես էնքան էլ էդ մարդկանցից չեմ, իմ սիրտը ցավում ա, բայց կան մարդիկ, որոնք շատ ավելի մեծ ցավի մեջ են, ակումբի Լիոնը քեզ օրինակ)։ Իսկ դու արդեն վերևում շտապում ես մարդկանց բաժանել լուրջ կորուստ ունեցածների ու չունեցածների։ Դա արդեն ահագին բան ա ասում քո մասին, դա արդեն ահագին ցույց ա տալիս, որ դու չես ապրումակցում էն մարդկանց, որոնց համար հայրենիքի կորուստը հենց լուրջ կորուստ ա։ Բայց հա՜, կա նաև մարդկանց մեծ խումբ, որ չի ապրումակցում նաև տուն ու հարազատ կորցրածներին, իրենց համար էդ ամենը շատ հեռու ա թվում։ Էդպիսիքի էլ եմ հանդիպել, ու իրենք էդ մասին բարձրաձայնում են շատ պարզ ու հստակ։ Ու գիտե՞ս էս խառը իրավիճակում չվերթների բացակայության պայմաններում ինչու ես ինձ գցեցի Հայաստան։ Նրա համար, որ զգոնությունս չթուլանա, որ հանկարծ չստացվի, թե էս ամենը վերջացած համարեմ։ Ու ես ռեժիմով զգոնությունս սնելու եմ, որովհետև գիտեմ, որ էս ամենը տեղի ունեցավ նաև բոլորիս զգոնության թուլացման արդյունքում։

Ինչ վերաբերում ա իմանալ-չիմանալուն, թե մարդիկ ինչ են զգում, իհարկե չեմ իմանա մինչև էն պահը, մինչև իրենք չասեն ոնց են զգում (ես հակառակը չեմ էլ պնդել երբևէ, դու քեզնից ենթադրություններ ես անում)։ Իսկ ասել տեսել եմ։ Թե՜ ակումբում (գրողը տանի, մի ամբողջ թեմա հենց դրան ա նվիրված), թե՜ ֆեյսբուքում, թե՜ իրական կյանքում։ Խնդրեմ, դու էդքան արտահայտվում ես ու դժգոհում, որ մարդիկ տարվա ամփոփում չեն գրում իրենց անձնական նվաճումների մասին։ Այսինքն, քեզ առնվազն դեռ հետաքրքրում են անձնական նվաճումները։ Այսինքն, քո աշխարհը դեռ քո շուրջն ա պտտվում։ Ապրես դու, հիանալի ա, ես էլ շատ կուզենայի տենց լինել, անկեղծ քեզ նախանձում եմ, բայց դե ինձ մոտ չի ստացվում։ Իմ կյանքն ինձ շատ պրիմիտիվ ա թվում էս ամենի ֆոնին։ Կարամ օրինակ բերեմ նաև Աթեիստի ասածը, որ ինքը շատ էլ լավ ա, որովհետև զոհվածների մեջ ծանոթ չունի, հողերի հետ կապվածություն չունի։ Կարամ բերեմ Երևանում հանդիպածս մեկի ասածները, որ թե ինքը լրիվ էներգիայով լի ա հիմա, ջահելությունը կփրկի Հայաստանը, ընդամենը հինգ հազար զոհ ա էղածը։ Ու կարամ բերեմ այլ օրինակներ, երբ մարդիկ լավ չեն։ Ընկերուհիներիցս մեկը Երևանում հանդիպման ժամանակ ասեց, որ ամեն օր լացում ա։ Հո ֆեյսբուքում չի՞ գրում դրա մասին, բայց ինձ ասում ա։ Մի քանիսի հետ չհանդիպեցի, որտև կոնկրետ գրեցին, որ տրամադրություն չունեն։ Կարամ անվերջ շարունակեմ շարքը։ Ես մենակ չգիտեմ էն մարդկանց մասին, որոնք որևէ բառ չեն ասում, ու ես իրենց մասին չեմ խոսում։

[Ուլուանա]

Հըմ, եթե քեզ համար լալահառաչ բառը վիրավորական ու ատելությամբ լի չի, ի՞նչ ասեմ։ Դեռ մի բան էլ զուգարան բերանն էլ վրայից ավելացրեցիր։ Հիմա որ ասեմ գրառումդ լալահառաչ էր, քեզ ո՞նց կզգաս։ Նեգատիվ են տարածում, չի դզում, ջնջի, անֆոլոու արա այ քեզ բան, բայց չէ, դու պարտադիր պիտի մի հատ էլ ելույթ ունենաս տարբեր հարթակներում։

Հա, որոշ մարդիկ հենց զուգարան բերան ունեն. եթե դու էս գրառման ու էս մակարդակի այլ գրառումների հեղինակների «բերանները» կարող ես ավելի լավ բառով բնութագրել, որ միաժամանակ արտահայտի իրականությունը, ուրեմն հալալ ա քեզ: Ի դեպ, ասեմ, որ ինձ համար տվյալ դեպքում նույնիսկ կարևոր չի, թե ում մասին են գրել, եթե անգամ ինձ համար ամենաատելի մարդկանց մասին լիներ գրառումը, գնահատականս ու ապրածս նողկանքը նույնն էր լինելու:
Հա, նեգատիվ տարածողներին հիմնականում անֆոլու էլ անում եմ: Էլի եմ ասում. եթե մենակ դա լիներ, ու չլինեին մեղադրանքները, ուրիշներից իրենց վեր դասելու փորձերը, էլի սուսուփուս ուղղակի կսահմանափակվեի անֆոլոու անելով: Իսկ «ելույթ ունեցել եմ» միայն մի անգամ` մի գրառմամբ, որը տեղադրել եմ Ֆեյսբուքում, Ակումբում ու բլոգումս, լավ եմ արել, տենց եմ ճիշտ գտել, տենց եմ արել: Ո՞վ ա որոշում, թե քանի հարթակում ելույթ պիտի ունենամ:

Դու փաստորեն էլի անցար լուրջ կորուստ ունեցած մարդկանց։ Լուրջ կորուստ ունեցողն ո՞վ ա քեզ համար։ Անհետ կորածների ու գերիների հարազատները ժամանակ էլ չունեն ֆեյսբուքում լինելու, իսկ տուն կամ ընտանիքի անդամ կորցրածների մեջ լուռ մարդիկ էլ կան, անընդհատ ֆեյսբուքում գրողներ էլ կան. ամեն մեկը մի ձևով ա արտահայտվում։ Հիմա դրած, հաշվարկ անելու տեղ չի, թե ով ինչ կորուստ ա ունեցել ու ինչ տիպի գրառումներ ա անում ֆեյսբուքում կամ այլուր։ Կլինի՞ էդ մարդկանց հանգիստ թողնես ու իրանց անունից որևէ բան չգրես, գոնե տարրական հարգանք ունեցի։

Հիշեցնեմ, որ հաշվարկներն սկսողը ես չեմ եղել, ես ընդամենը հաշվարկման քո անհաջող չափանիշներին եմ հակադարձել:

«Ընդամենը» սեփական հարազատների մասին մտածել... մդաաաաաա։ Ո՜չ, դա չի հարցը, այլ էն, որ Հայաստանի հետ կատարվող ամբողջ ողբերգությունն ինձ համար խիստ անձնական ա նաև էն պատճառով, որ դա շատ անմիջական կերպով իմ ամենասիրելի մարդկանց ա վերաբերում, շատ անմիջական կերպով իրանց կյանքին ու բարօրրությանն ա սպառնում։ Ու իհարկե շատ հեշտ ա գիշերը քնել, երբ քո ընտանիքի անդամներից ոչ մեկին անմիջական վտանգ չի սպառնում ու չի սպառնալու, իսկ իմ ընտանիքն ընտրել ա լինել Հայաստանում ու ընտրել ա առաջնագիծ գնալ, երբ դրա կարիքը կա։

Էդ ո՞վ ա քեզ ասել, թե իմ ընտանիքի անդամներից ոչ մեկին անմիջական վտանգ չի սպառնում ու չի սպառնալու: Ուրեմն ասեմ, իմանաս, որ իմ պապան էլ ա միշտ ապրել և ապրում Հայաստանում, Արշակն էլ էս ամբողջ ընթացքում Հայաստանում ա եղել, իսկ ընդհանրապես նախատեսում ա մոտ ապագայում մշտական վերադառնալ Հայաստան, հետևաբար էդ առումով ես քեզնից պակաս պատճառներ չունեմ «գիշերը չքնելու», էլ չեմ խոսում Հայաստանում ապրող բազմաթիվ ընկերներիս ու ազգականներիս մասին: Ասեմ ավելին` հորս կողմի համարյա բոլոր ազգականները հենց Արցախում են ապրում, ճիշտ ա, բարեբախտաբար, զոհեր չունեն, թեև բոլոր տղամարդիկ պատերազմում են եղել էս ընթացքում, բայց վտանգի աստիճանը, կարծում եմ, պարզ ա, չէ՞: Բայց եթե անգամ չունենայի Հայաստանում ու Արցախում ապրող ոչ մի ազգական ու ոչ մի ընկեր, ինձ, մեկ ա, կհուզեր էդ ամենը: Հա, ինձ մենակ իմ հարազատներն ու ծանոթները չի, որ հուզում են: Հա, մի բան էլ նյութական կորուստների մասով ասեմ. պապաս նաև Շուշիում տուն ա կորցրել` իր բոլոր իրերի հիմնական մասը լրիվ մեջը:

Բայց կա նաև հարցի մյուս կողմը. դու ո՞նց ես ընկալում էս ամբողջ ողբերգությունը ու դրա շարունակությունը։ Շատերի համար հենց հայրենիքի կորուստն արդեն լուրջ կորուստ ա, շատ լուրջ կորուստ ա, նույնը, ինչ մոտ հարազատի կորուստը, ու նույն կերպ են արձագանքում դրան (հանուն արդարության ասեմ, որ ես էնքան էլ էդ մարդկանցից չեմ, իմ սիրտը ցավում ա, բայց կան մարդիկ, որոնք շատ ավելի մեծ ցավի մեջ են, ակումբի Լիոնը քեզ օրինակ)։ Իսկ դու արդեն վերևում շտապում ես մարդկանց բաժանել լուրջ կորուստ ունեցածների ու չունեցածների։ Դա արդեն ահագին բան ա ասում քո մասին, դա արդեն ահագին ցույց ա տալիս, որ դու չես ապրումակցում էն մարդկանց, որոնց համար հայրենիքի կորուստը հենց լուրջ կորուստ ա։ Բայց հա՜, կա նաև մարդկանց մեծ խումբ, որ չի ապրումակցում նաև տուն ու հարազատ կորցրածներին, իրենց համար էդ ամենը շատ հեռու ա թվում։ Էդպիսիքի էլ եմ հանդիպել, ու իրենք էդ մասին բարձրաձայնում են շատ պարզ ու հստակ։

Էլի ապրումակցել-չապրումակցելն ա մեջտեղ բերում: Ասեմ, իմանաս, ի տարբերություն քեզ, ինձ համար էլ ա հայրենիքի կորուստը լուրջ կորուստ, ու երբեք էլ անլուրջ չեմ վերաբերվել էդ թեմայով կորուստ կրածներին: Բայց մյուս կողմից էլ հայրենիքը բոլորս ենք կորցրել, իսկ որոշ մարդիկ, բացի հայրենիքից, նաև մոտ հարազատ են կորցրել ու տուն-տեղ: Ամեն դեպքում հարազատին կորցնելը մի քիչ դժվար ա համեմատելը հայրենիքի կորստի հետ: Հայրենիքը կարող ա դեռ մի օր վերադարձվի, բայց մարդկային կորուստն անդառնալի ա:

Ու գիտե՞ս էս խառը իրավիճակում չվերթների բացակայության պայմաններում ինչու ես ինձ գցեցի Հայաստան։ Նրա համար, որ զգոնությունս չթուլանա, որ հանկարծ չստացվի, թե էս ամենը վերջացած համարեմ։ Ու ես ռեժիմով զգոնությունս սնելու եմ, որովհետև գիտեմ, որ էս ամենը տեղի ունեցավ նաև բոլորիս զգոնության թուլացման արդյունքում։

Հա, զգոնության համատարած խնդիր եղել ա, անկասկած: Բայց ներկա պահին, երբ մեր երկրի գլոբալ խնդիրների լուծման հարցում, կարելի ա ասել, ինձնից ոչինչ կախված չի, ես իմաստ չեմ տեսնում ռեժիմով նեգատիվի դոզա ստանալու: Իսկ ավելի մանր հարցերում ես ինձնից կախվածն անում եմ, որը տվյալ դեպքում հիմնականում գումարով օգնելն ա ինչպես առանձին մարդկանց, էնպես էլ կոնկրետ նախաձեռնություններին: Իսկ դրա համար բոլորովին պարտադիր չեմ համարում անընդհատ նեգատիվի մեջ կամովի մտնելն ու խեղդվելը: Ինձ վրա դա շատ վատ ա ազդում. կայուն կերպով նեգատիվ ստանալու դեպքում ես ոչ մի գրամ ավելի շատ բան չեմ կարող անել հայրենիքիս ու տուժածների համար, հակառակը` դա ինձ թուլացնում ա, խաթարում համ առողջությանս, համ հոգեկանիս ու ընդհանուր կյանքիս վրա վատ ա անդրադառնում, իսկ ես մազոխիստ չեմ, որ էդ ամենն իմանալով` շարունակեմ սնվել նեգատիվով: Ես նախընտրում եմ դրա փոխարեն անել էն, ինչից օգուտ կա որևէ մեկի համար: Ես իրականությունից բնավ կտրված չեմ. էլի հետևում եմ Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին, պարզապես աշխատում եմ հնարավորինս խուսափել ինքնանպատակ ու ոչ կառուցողական ու ավելի շատ էմոցիաների վրա հիմնված զեղումներից, միաժամանակ կապի մեջ եմ թե՛ հայաստանցի, թե՛ արտասահմանցի հայ ընկերներիս հետ, ու էդ թեման միշտ էլ ուշադրության կենտրոնում ա, նենց որ զգոնությունս կորցնելու խնդիր չունեմ: Եթե դու զգոնությունդ պահպանելու համար կարիք ես զգում ռեժիմով նեգատիվով սնվելու, դա քո իրավունքն ա, իհարկե, բան չունեմ ասելու, ուղղակի մի պնդի, թե բոլորն էլ պիտի քո ընտրած միջոցով զգոնությունը պահեն, ու որ այլ կերպ դա հնարավոր չի անել:

Ինչ վերաբերում ա իմանալ-չիմանալուն, թե մարդիկ ինչ են զգում, իհարկե չեմ իմանա մինչև էն պահը, մինչև իրենք չասեն ոնց են զգում (ես հակառակը չեմ էլ պնդել երբևէ, դու քեզնից ենթադրություններ ես անում)։ Իսկ ասել տեսել եմ։ Թե՜ ակումբում (գրողը տանի, մի ամբողջ թեմա հենց դրան ա նվիրված), թե՜ ֆեյսբուքում, թե՜ իրական կյանքում։ Խնդրեմ, դու էդքան արտահայտվում ես ու դժգոհում, որ մարդիկ տարվա ամփոփում չեն գրում իրենց անձնական նվաճումների մասին։ Այսինքն, քեզ առնվազն դեռ հետաքրքրում են անձնական նվաճումները։ Այսինքն, քո աշխարհը դեռ քո շուրջն ա պտտվում։ Ապրես դու, հիանալի ա, ես էլ շատ կուզենայի տենց լինել, անկեղծ քեզ նախանձում եմ, բայց դե ինձ մոտ չի ստացվում։ Իմ կյանքն ինձ շատ պրիմիտիվ ա թվում էս ամենի ֆոնին։

Ես ե՞րբ եմ էդքան արտահայտվել ու դժգոհել, որ մարդիկ տարվա ամփոփում չեն գրում անձնական նվաճումների մասին : Նախ էս թեմայով մենակ էդ մի գրառումն եմ արել (չգիտեմ` «էդքան արտահայտվել» ասելով` ուրիշ ինչ նկատի ունես), բացի դրանից, ե՞րբ եմ բողոքել, որ տարվա ամփոփում չեն գրում: Ու ընդհանրապես ո՞նց կարող էի բողոքել, որ ինչ-որ մեկն ինչ-որ բան չի գրում: Այ քեզ բան: Ես ընդամենը բողոքել եմ քո էն ասածից, որ, իբր, էս իրավիճակում մարդ պիտի էգոիստ լինի, որ դրա մասին մտածի: Այսինքն` քո էս ասածն արդեն նախօրոք կոնկրետ պիտակում ա մարդուն որպես էգոիստ, ու եթե մարդն ի վերջո կարողանար, ուզենար գրել, կարող ա քո էս ասածից նեղվեր ու էլ չգրեր: Սա ընդամենը մի դեպք ա, ու նման կերպ արտահայտվելով` դու կարող ես լիքը մարդկանց վրա ազդել, ինչ ա թե իրավիճակը քեզ նման չեն ընկալում:
Կլինի՞` անկապ բաների հիման վրա իմ փոխարեն էլի չորոշես, թե իմ կյանքն ինչի շուրջ ա պտտվում: Հա, ինձ ամեն ինչ էլ հետաքրքրում ա, էդ թվում և անձնական նվաճումները: Իմ կյանքն էլ, հետաքրքրությունների շրջանակն էլ շատ լայն են, ու ես կարողանում եմ թե՛ իմ, թե՛ մնացած բոլորի կյանքներն ու իրավիճակները մեջը տեղավորել:

Կարամ օրինակ բերեմ նաև Աթեիստի ասածը, որ ինքը շատ էլ լավ ա, որովհետև զոհվածների մեջ ծանոթ չունի, հողերի հետ կապվածություն չունի։ Կարամ բերեմ Երևանում հանդիպածս մեկի ասածները, որ թե ինքը լրիվ էներգիայով լի ա հիմա, ջահելությունը կփրկի Հայաստանը, ընդամենը հինգ հազար զոհ ա էղածը։ Ու կարամ բերեմ այլ օրինակներ, երբ մարդիկ լավ չեն։ Ընկերուհիներիցս մեկը Երևանում հանդիպման ժամանակ ասեց, որ ամեն օր լացում ա։ Հո ֆեյսբուքում չի՞ գրում դրա մասին, բայց ինձ ասում ա։ Մի քանիսի հետ չհանդիպեցի, որտև կոնկրետ գրեցին, որ տրամադրություն չունեն։ Կարամ անվերջ շարունակեմ շարքը։ Ես մենակ չգիտեմ էն մարդկանց մասին, որոնք որևէ բառ չեն ասում, ու ես իրենց մասին չեմ խոսում։

Ճիշտն ասած` Աթեիստի էդ ասածը, որ զոհվածների մեջ ծանոթ չունի, հողերի հետ էլ կապվածություն չունի, հետևաբար թեթև ա տանում եղածը, ինձ համար էլ ընկալելի չի ընդհանրապես: Ես ինքս, բնականաբար, տենց չեմ ընկալում, արդեն ասել եմ վերևում, որ անկախ նրանից` անձնական կորուստներ ունեմ, թե չէ` ինձ համար շատ մեծ կորուստ ա էս ամեն ինչը: Բայց երբեք չեմ հանդիպել մարդկանց, որ ասեն` ընդամենը 5000 զոհ ա, ու որ համարեն, թե ոչ մի վատ բան չի եղել, ու ապագայի համար էլ չանհանգստանան: Առաջին անգամ քեզնից եմ լսում: Նույնիսկ եթե կան տենց մարդիկ, համարյա համոզված եմ, որ չնչին տոկոս են կազմում, հետևաբար իրանց քննարկելու իմաստն էլ չեմ տեսնում:
Ի դեպ, լացելու մասին. ես էլ եմ հաճախ լացում, պարզապես մոռացել էի քեզ տեղյակ պահել, որ ապրումակցելու ունակության, ազգային ինքնության ու այլ որակների գնահատման քո սանդղակում ինձ ճիշտ աստիճանի վրա տեղավորեիր (իսկ պատերազմի մեկուկես ամիսների ընթացքում ամեն օր առանց բացառության բազմիցս լացում էի, թեկուզև դրա մասին ֆեյսբուքում աջուձախ չէի հայտարարում), բայց լացելուց բացի, նաև կարողանում եմ հաջորդ պահին մի ուրիշ բանով էլ ուրախանալ. մի կողմից անհանգստանում եմ, տառապում եմ եղածի ու հնարավոր գալիքի հետ կապված, մյուս կողմից` էրեխեքիս հետ ծիծաղում եմ, խաղում եմ, իրենց ինչ-որ բաներ եմ սովորեցնում, ինքս ինչ-որ բաներ եմ սովորում, ստեղծագործում եմ և այլն: Եթե դու չես կարողանում անհանգստություններդ ու տառապելդ համատեղել այլ բաների հետ, էդ քո խնդիրն ա, բայց դա քեզ ոչ մի գրամ ինձնից կամ մյուս` դրական բաներով հետաքրքրվող ու ապրել փորձողներից ավելի լավը չի դարձնում` ո՛չ ավելի բարոյական, ո՛չ ավելի ապրումակցելու ընդունակ, ո՛չ ավելի շատ ազգային ինքնություն ունեցող ու ո՛չ էլ պակաս էգոիստ: Նենց որ բարոյական հատկանիշների գնահատման քո սահմանափակ չափանիշները, խնդրում եմ, քեզ պահի:

[Վիշապ]

Հուզականությունից ոչ մի խեր չկա, բացի նրանից, որ ավելորդ էմոցիաները մարդուս մոտ խորացնում են սուբյեկտիվիզմն ու դժվարացնում օբյեկտիվ ընկալումները, առանց էն էլ հայերս լիքը հոգեկան պրոբլեմներ ունեցող ազգ ենք։ Եթե շատ անկեղծանանք, ես էլ հունվարի մեկի առավոտ Հախվերդյանի «էրնեք էս նոր տարին» եմ կամացուկ դրել ու մի կես ժամ հոնգուր հոնգուր թաքուն լաց եմ եղել, որ կնիկս չտեսնի, բայց դա ինձ ավելի հայրենասեր, կամ ավելի օգտակար ու սրտացավ մարդ չի դարձնում, քան այն սառնասիրտ ու զուսպ մարդիկ, որ ռեալ գործողություններով են զբաղված, կամ լուռ կրում են տառապանքը ու փորձում սփոփվել ու շարունակել կյանքը (կյանքը միշտ չի որ մանանա ա, մեկումեջ դառնություն էլ ա, ու դա բնականոն ա երևի), ու էդ շատերից ժողովդրի մեծ մասը տեղյակ էլ չի, որովհետև ֆեյսբուքներում հիսթերիայի փոխարեն փորձում են ամենօրյա խնդիրները լուծել։
Հիսթերիան արտահայտում է սեփական անճարությունը, իսկ անճարների պակաս մեր ազգուտակի ու ցեղի մեջ չկա։ Որ սեփական անճարության պատճառով ուզենամ այլոց մեղադրել, ապա ֆանտազիաս դրա համար անսահմանափակ հնարավորություններ ա ինձ ընձեռնում։ Ուղղակի մտածենք, որ խելագարված ու ինքզինքը կորցրած մեկը նմանվում ա ոչ թե պրոբլեմները հաղթահարել փորձող բանական մարդու, այլ՝ մորթվող խոզի, որ ղժղժալուց բացի ուրիշ այլընտրանք չունի։ Էս պահին զուսպ ու օբյեկտիվ մտածող ու գործող, կամ թեկուզ ուրիշներին չխանգարող մարդկանց կարիքը միլիոն անգամ ավելի կա, քան հիսթերիկների, եթե վերջիններիս կարիքը առհասարակ կարելի է ինչ–որ կերպ հիմնավորել։
Հա, պահի տակ պոռթկումները երբեմն անհրաժեշտ են, մաղձը ներսից թափելու համար, բայց դա արեք ձեր առանձնասենյակում, դա ձեր մաղձն ա, մաղձը ձեր։