Թոթ Եռամեծ

[Sambitbaba]

18. Այժմ լսիր մնացյալը, որ դու ցանկանում էիր լսել:

Եվ այդտեղ ժամանակաշրջանն ավարտվեց, կապերը, որոնք սահմանափակում էին նրանց, Աստծո Կամքով քանդվեցին, քանզի բոլոր կենդանիները, որ երկսեռ էին սկզբում, մարդու հետ միաժամանակ բաժանվեցին և ձևավորվեցին արուներ մի կողմից և էգեր մյուս: Եվ Աստված անմիջապես ասաց իր Սուրբ Խոսքը (Բանը):

“Աճեք ձեր աճի մեջ և բազմացեք բազմապատիկ, և դուք բոլորդ իմ գործն եք և իմ արարածները; և թող գիտենա նա, ով ունի Գիտակցություն, որ անմահ է ինքը, և որ մահվան պատճառն է սերը, Սիրո միջոցով գոյություն ունի ամեն ինչ”:

19. Եվ այդ խոսքերի հետ միասին, Ճակատագրի և Ներդաշնակության օգնությամբ, Նրա Նախախնամությունը* սկիզբ դրեց մերձեցումներին և հիմնեց ծնունդներ: Եվ բոլոր արարածները բազմացան ծնունդով, իսկ նա, ով ճանաչեց ինքն իրեն, հասավ կատարյալ երանության; բայց նա, ով մոլորության մեջ գցվելով սիրո կողմից, ծախսեց իր սերը սեփական մարմնի վրա, գտնվում է Մթնում և զգացմունքների պատճառով ենթակա է մահվան”:

20. “Ինչպիսի՞ն է ուրեմն, - գոչեցի ես, - մեծագույն սխալը տգետների, որ այդ սխալի պատխառով նրանք զրկվում են անմահությունից”:

“Ասես թե, - պատասխանեց նա, - դու չհասկացար այն, ինչ լսեցիր; չասացի՞ ես քեզ արդյոք՝ խորհել”:

“Ես խորհում եմ, ասացի ես, և վերհիշում եմ, և երախտապարտ եմ քեզ”:

“Եթե խորհեցիր, ասա ինձ, ինչու՞ Մահվան մեջ գտնվողներն արժանի են մահվան”:

“Որովհետև մեր նյութական հիմքը ծագում է այն մռայլ Մթից, որտեղից դուրս է եկել Խոնավ Բնությունը; որից էլ ծագել է զգայական աշխարհում ձևավորված մարմինը, - մահվան գանձարանը”:

- - - - - - - -
* Այսինքն, Բնությունը որպես Սոֆիա, կամ Նախախնամություն, կամ Կամք:

[Sambitbaba]

21. “Դու հասկացա՞ր, - ասաց նա, - թե ինչու “նա, ով ճանաչել է իրեն, գնում է Մահվան մոտ”, ինչպես ասել է Աստվածային Խոսքը (Բանը)”:

Ես առարկեցի նրան. “Որովհետև Կյանքից ու Լույսից է բաղկացած ամենայն գոյի Հայրը, նրանից էլ Մարդն է ծնվել”:

“Բարի խոսքեր են, - ասաց նա, - Հայրը և Աստված, որից ծնվել է մարդը, - Լույս է և Կյանք”:

Եթե ուրեմն հայտնի է քեզ, որ ծագում ես Կյանքից ու Լույսից և բաղկացած ես նրանցից, - դու կվերադառնաս դեպի Կյանք”: Այսպիսին էին Պոյմանդրոսի խոսքերը:

“Ասա նաև ինձ, ով Միտք, ինչպե՞ս ես կարող եմ կյանք մտնել”, ասացի ես… Եվ պատասխանեց իմ Աստված. “Մարդը, որն ունի Գիտակցություն, գոյության անմահության մեջ թող ճանաչի ինքն իրեն”:

22. “Նշանակում է, ո՞չ բոլոր մարդիկ ունեն Գիտակցություն”:

“Բարի խոսքեր են, - ասաց նա, - մտածիր, թե ինչի մասին ես խոսում: Ես՝ Միտքը, առկա եմ սրբերի մոտ, բարեպաշտների մոտ, գթասիրտների մոտ:

Իմ հզորության օգնությամբ նրանք անմիջապես ձեռք են բերում բոլոր իրերի ճանաչումը և դիմում են Հորը սիրով, և դեպի նա են հղում աղոթքները, նրան արժանի: Եվ նույնիսկ, նախքան կլքեն մարմինն իրենց մահվան, արհամարհում են այն զգացմունքները, որոնց գործերն իրենց հայտնի են; կամ, ավելի ճիշտ, Ես՝ Միտքը, թույլ չեմ տալիս, որ կատարվեն մարմնի գործերը: Որպես դռնապան, փակում եմ ես մուտքը վատ արարքների առջև և կանխում եմ վատ մտքերը:

23. Ինչ վերաբերվում է Մտքից զուրկերին, անբարոներին ու չարերին, նախանձոտներին ու շահամոլներին, մարդասպաններին և պատվազուրկներին, Ես հեռու եմ նրանցից և տրամադրում եմ վրիժառու Դևին, իսկ նա սրանց զգացմունքները լցնում է թափանցող կրակով, ավելի ու ավելի է հրում նրանց դեպի չարը, որպեսզի խստացնի նրանց պատիժը, և անվերջ բորբոքում է նրանց կրքերն անհագ ցանկություններով, սնուցում է նրանց, այդ անտեսանելի թշնամին, և բորբոքում է նրանց մեջ անմար կրակը”:

[Sambitbaba]

24. “Ո՜վ Միտք, դու սովորեցրիր ինձ ամենին, ինչ ես ցանկանում էի; բայց լուսավորիր ինձ նաև այն հարցում, թե ինչպես է ի կատար ածվում վերելքը:”

Այստեղ Պոյմանդրոսն ասաց. “Սկզբում նյութական մարմնի փտումը նրա բաղկացուցիչ մասերը կենթարկի փոխակերպումների; տեսանելի տեսքն անտեսանելի է դառնում; անհատական բնավորությունը, կորցնելով իր ուժը, տրվում է դևին, հետո մարմնական զգացմունքները համապատասխանաբար վերադառնում են դեպի իրենց սկզբնաղբյուրները և տարրալուծվում են որպես էներգիաներ: Կրքներն ու ցանկությունները* վերադառնում են անգիտակից բնություն:

25. Մնացածը համբառնում է Ներդաշնակության միջոցով, առաջին տարածքում լքելով Աճի կամ Նվազեցման Էներգիան; երկրորդ տարածքում վերանում է Չարի աղբյուրը; երրորդում՝ Ցանկությունների Պատրանքը; չորրորդում՝ Իշխանության Սնափառությունը, որն այլևս մնում է չբավարարված, հինգերորդում՝ անազնիվ Գոռոզությունը; վեցերորդում՝ վատ մտադրություններով դեպի հարստություն Ձգտումը; յոթերորդում՝ խարդախ Սուտը:

26. Եվ երբ ամենն, այդ կերպ ազատվելով Ներդաշնակությունից, վերանում է, - նա հայտնվում է Ութերորդ ոլորտում, մաքրված, իր սեփական ուժի մեջ և երգում է հիմներ ի փառս Հոր, նրանց հետ, որոնք-ինքը-գոյն են:

Այնտեղ գտնվողները ցնծում են Նրա հետ, իսկ Նա, նմանվելով նրանց, լսում է քաղցրահնչյուն ձայնն Ուժերի, որոնք գերազանցում են Ութերորդ ոլորտի Բնույթին և Աստծո փառքն են երգում: Եվ այդ ժամանակ բարեկանոն համբարձվում են նրանք Հոր մոտ և միանում են Ուժերին և, իրենք էլ դառնալով Ուժեր, ծնվում են Աստծո մեջ: Այդպիսին է վերջնական բարիքը Գնոզիսին տիրապետողների համար՝ դառնալ Աստված:

Ինչի՞ ես ուրեմն սպասում հիմա: Դու սովորեցիր ամեին; այժմ դու պետք է ուղեցույց լինես մարդկանց, և քո միջոցով Աստված թող փրկի մարդկային ցեղը”:

- - - - - - - -
* կանացի և տղամարդկային տեսանկյունները որպես “կենդանական հոգու” դրական և բացասական տեսանկյուններ:

[Sambitbaba]

27. Ասելով սա, Պոյմանդրոսը միացավ Ուժերին:

Իսկ ես, օրհնելով Տիեզերքի (Ուժերի) Հորը և հղելով աղոթք նրան, հառնեցի, նրանով ամրապնդված, ճանաչելով Ամենի բնույթն ու մեծ Տեսիլքը:

Եվ սկսեցի ես դասավանդել մարդկանց հոգևոր Ծառայության և Գնոզիսի Գեղեցկությունը.

“Ո՜վ ժողովուրդներ, հողածին մարդիկ, որ սուզված եք արբեցման, քնի և Աստծո անգիտության մեջ, թափ տվեք ձեր զգացմունքային կապանքները, արթնացեք ձեր թմրությունից”:

28. Նրանք լսեցին ձայնս և հավքվեցին իմ շուրջ: Իսկ ես ասացի.

“Ինչու՞, ով հողածին մարդիկ, դուք հանձնում եք ձեզ Մահվան, երբ ձեզ թույլատրված է Անմահություն ձեռք բերել: Ուշքի եկեք, մոլորության մեջ թափառողներ, անիմացության մեջ տառապողներ, փախեք Մթի լույսից, նահանջելով Ունայնությունից, հաղորդվեք Անմահությանը”:

29. Եվ ոմանք, ծաղրի առնելով ինձ, սլացան դեպի Մահվան Ճանապարհ; մյուսներն, ընկնելով ոտքերս, աղերսում էին իրենց ուսուցանել:

Եվ ես, ոգեշնչվելով, դառնալով ուղևարը Ցեղի*, խրատում էի նրանց իմ ճառերով դեպի փրկության ուղի: Ես նրանց մեջ իմաստության սերմեր էի սերմանում**, և սնվում էին նրանք Անմահության Ջրով***:

Իսկ երբ եկավ երեկոն և աղոտացան արևի վերջին շողքերը, ես կոչեցի նրանց աղոթքի: Եվ, կատարելով բարեպաշտության գործերը, նրանցից ամեն մեկն իր անկողին վերադարձավ:

- - - - - - - -
* Լոգոսի (Բանի) ռասաները, բոլորը, ով գիտակցում է Բանն իր սրտում:
** Մարկոս, Դ-4
*** Խմիչք, որն Իզիդան տվեց Հորոսին

[Sambitbaba]

30. Իսկ ես իմ սրտում շարադրեցի Պոյմանդրոսի բարեգործությունների պատմությունը, և, տիրելով ցանկություններիս առարկային, քնեցի ուրախությամբ համակված: Մարմնի քունը ծնեց հոգու հստակություն, իմ գոցված աչքերը ճշմարտությունն էին տեսնում, արդյունավետ լռությունն իր գրկում բերեց ամենաբարձրյալ Բարիք, արտահայտված խոսքերը սերմերն էին բարիքի:

Ահա երանությունը, որը գանձեցի ես իմ Մտքից, այսինքն Պոյմանդրոսից, Խոսքերը (Բանի); այդպես աստվածային Ներշնչման միջոցով, տիրապետեցի ես Ճշմարտությանը: Ահա թե ինչու իմ ամբողջ հոգով և ամբողջ ուժերով երախտապարտ եմ ես Աստվածային Հորը:

31. Սուրբ է Աստված, Հայրն ամենայն գոյի:
Սուրբ ես Դու, ով Աստված, ում Կամքը կատարվում է Քո Ուժերով:
Սուրբ ես Դու, ով Աստված, որ ցանկացար, որ ճանաչի Քեզ նա, ով Քեզ է պատկանում:
Սուրբ ես Դու, որ Քո Խոսքով (Բանով) ստեղծեցիր լինելությունը:
Սուրբ ես Դու, ում պատկերն է արտահայտում Բնությունը:
Սուրբ ես Դու, Բնությամբ չարարվածդ:
Սուրբ ես Դու և հզոր ես ամեն ուժից:
Սուրբ ես Դու և մեծ ես ամենայն մեծությունից:
Սուրբ ես Դու և բարձր ես ամեն գովասանքից:

Ընդունիր իմ մտքի, հոգու և սրտի զոհաբերությունը Քեզ մեծարող, ով Աննկարագրելի, ով Անըմբռնելի, Ում ճանաչել կարող է Լռությունը միայն:

32.Մի գցիր ինձ մոլորության մեջ, տուր Ճանաչում մեր էության*, տուր Ուժը Քո, Քո Ողորմածությամբ լուսավորիր Ցեղի անիմացներին, իմ եղբայրներին, Քո զավակներին:

Հավատում եմ Քեզ և վկայում եմ Քո մասին, քայլում եմ Կյանքի և Լույսի միջով: Ո՜վ Հայր, երանի Եղիր; Մարդը, որ պատկանում է Քեզ, կճաշակի Քո սրբությունը, քանզի դրանում Դու նրան լիակատար իշխանություն ես տվել:

ՎԵՐՋ

Թարգմանեց՝ Ս-բաբա

- - - - - - -
* Էության, որը մարդը կիսում է Աստծո հետ:

[Sambitbaba]

001.jpg

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍԻՆ

(Text P.19-30; Pat.18b-20)

1. ԹՈԹ. – Շարժվող ամեն ինչ, Ասքլեպիոս, չի՞ շարժվում արդյոք այն ինչ-որ բանի մեջ և ինչ-որ կերպ:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Անկասկած:

ԹՈԹ. – Եվ չպե՞տք է արդյոք շարժման վայրն ավելի մեծ լինի նրանից, շարժվողից:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Պետք է:

ԹՈԹ. – Շարժիչը, վերջապես, ուժե՞ղ է առավել, քան շարժվողը:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Իհարկե ուժեղ է:

ԹՈԹ. – Այդ դեպքում բնույթը նրա, որի մեջ շարժվում է, պե՞տք է տարբերվի շարժվողի բնույթից:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Լիովին տարբերվում է:


2. ԹՈԹ. – Եվ ուրեմն, նորից, այս տիեզերքը լայնածավալ է, այնքան, որ նրանից մեծ որևէ մարմին գոյություն չունի՞:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Անկասկած:

ԹՈԹ. – Եվ խիտ է նաև, քանզի լիքն է բազմաթիվ այլ հզոր մարմիններով, ավելի շուտ բոլոր այն մարմիններով, որոնք արդեն կա՞ն:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Այո:

ԹՈԹ. – Եվ ինքը տիեզերքն էլ՝ մարմի՞ն է:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Այո, մարմին է:

ԹՈԹ. – Եվ նա շարժվու՞մ է:


3. ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Անկասկած:

ԹՈԹ. – Բայց այդ ի՞նչ չափերի պետք է լինի ուրեմն տարածությունը, որի մեջ ամեն ինչ շարժվում է; և ինչպիսի՞ն պետք է լինի բնույթն այդ տարածության: Չպե՞տք է արդյոք այն լինի ավելի լայնածավալ, քան տիեզերքը, որպեսզի հնարավոր լինի ազատ տեղ գտնել շարժումը շարունակելու համար, դրա հետ մեկտեղ չլինելով նեղված և դրա հետ մեկտեղ կանգ չառնելով:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Այո, ո՜վ Եռամեծ, այն անհասանելի մեծ է:


4. ԹՈԹ. – Իսկ ի՞նչ բնույթի է նա: Չպե՞տք է արդյոք այն լինի ճիշտ հակառակ բնույթի, Ասքլեպիոս: Եվ հակառակը չէ՞ արդյոք մարմինն անմարմնային:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Համաձայն եմ:

ԹՈԹ. – Նշանակում է, տարածությունն անմարմին է: Բայց անմարմնայնությունը պետք է կամ աստվածակերպ լինի, կամ Ինքն Աստված: Այդ “աստվածակերպության” տակ այլևս նկատի չունեմ արարված որևէ բան, այլ այն, ինչն արարված չէ:


5. Եթե տարածությունն աստվածակերպ է, ուրեմն այն տիրապետում է հավերժական էության բնույթին; բայց եթե այն՝ Ինքն Աստված է, այն գերազանցում է էությանը: Բայց նրա մասին արդեն պետք է մտածել այլ կերպ քան Աստծո մասին և ուրիշ ձևով:

Աստված առաջին “մտահասանելին” է մեզ համար, ոչ թե Ինքն Իր համար, քանզի նրա միտքը, վայր գալով, ընկալվել է մտածողի զգացմունքներով: Նշանակում է, Աստված չի կարող լինել “մտահասանելի” Ինքն Իր համար; քանզի Նա ոչ այլ ինչ է, քան այն, ինչ Ինքն է մտածում Իր մասին: Այդ մեզ համար է Նա “ինչ-որ այլ բան”, և այդ պատճառով մենք փորձում ենք Նրան ճանաչել:


6. Եթե տարածությունը ճանաչելի է, ուրեմն այն չպետք է ճանաչելի լինի մեզ համար որպես Աստված, այլ պետք է լինի ճանաչելի որպես տարածություն: Եթե Աստված նմանապես ճանաչելի է, ուրեմն նա չի մտածվում որպես տարածություն, այլ որպես էներգիա, որը կարող է ամփոփել ամբողջ տարածությունը:

Այնուհետև, շարժվող ամեն ինչ շարժվելի է ոչ թե շարժման, այլ անշարժության մեջ: Բայց նա, ով շարժում է ուրիշներին, բնականաբար անշարժ է, քանզի անհնար է, որ նա կարողանա շարժվել նրանց հետ մեկտեղ:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Ուրեմն ինչպե՞ս է ստացվում, ո՜վ Եռամեծ, որ ահա իրեր, որոնք շարժվում են իրար հետ միասին, որոնք արդեն վաղուց շարժման մեջ են: Չէ՞ որ ասվել է, որ թափառող ոլորտները շարժման մեջ են դրված անշարժ ոլորտների կողմից:

ԹՈԹ. – Ո՜վ Ասքլեպիոս, ոչ, դա ոչ թե շարժում է միասին, այլ հակաշարժում. Նրանք չեն շարժվում միասին համատեղ, այլ մեկը հակառակ մյուսի: Դա հենց այն հակասությունն է, որը շարժվելուն դիմադրելը կանգ առնել է դարձնում: Այդ պատճառով դիմադրելը՝ շարժման դադարն է:


7. Հետևաբար, թափառող ոլորտները շարժվում են անշարժ ոլորտների հանդեպ հակառակ ուղղությամբ, շարժվում են հաստատուն ոլորտների հակասության շնորհիվ: Եվ այլ կերպ լինել չի կարող:

Ահա Մեծ և Փոքր Արջերը, որոնք չեն ծագում և մայր չեն մտնում, նրանք հանգստանու՞մ են, թե շարժվում են:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Նրանք շարժվում են, ո՜վ Եռամեծ:
ԹՈԹ. – Իսկ ինչպիսի՞ն է նրանց շարժումը, իմ Ասքլեպիոս:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Նրանց շարժումը նման է հավերժական շարժմանը միևնույն բանի շուրջ:

ԹՈԹ. – Բայց պտույտը՝ շարժումը շրջանագծով, - ամրապնդվում է անշարժությամբ: Եվ “պտույտը” կասեցնում է “հեռացումը”: “Հեռացումը” դադարում է այն դեպքում, եթե այն կայուն է “պտույտի” մեջ՝ հակադրություն է հրահրում միայն կայուն վիճակը, որը պահպանվում է հակասությունների հավերժական անշարժությամբ:


8. Դրանով ես քեզ կբերեմ օրինակ, այն այստեղ է Երկրի վրա, այն կարելի է տեսնել: Նայի՛ր կենդանի ամեն ինչի՝ ահա, օրինակ, լողորդը: Ջուրը շարժվում է, բայց նրա ձեռքերի և ոտքերի դիմադրությունը նրան կայունություն է տալիս, և, չնայած նա ծնված չէր լողալու համար, չի խեղդվում:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Ո՜վ Եռամեծ, դու շատ հստակ օրինակ բերեցիր:

ԹՈԹ. – Բոլոր շարժումներն, այսպիսով, ծնվում են անշարժության մեջ և անշարժությունից: Այդպիսով, Տիեզերքի (և յուրաքանչյուր նյութական կենդանու*) շարժում չի հրահրվի տիեզերքի հանդեպ արտաքին իրերով, այլ իրերով ներքին, ուղղված դեպի արտաքինը, ինչպես հոգին, կամ ոգին, կամ նման անմարմին իրերով: Մարմինը շարժման մեջ չի դնում իր մեջ ապրողին; նույնիսկ ամբողջ տիեզերքի մարմինը՝ նույնիսկ ավելի փոքր մարմինը, եթե նույնիսկ վերջինիս մեջ կյանք չկա:

- - - - - - -
* Այսինքն՝ կենդանի նյութական օրգանիզմ:

[Sambitbaba]

9. ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Ի՞նչ ես ցանկանում ասել դրանով, ո՜վ Եռամեծ: Ուրեմն մարմինը չէ՞, որ շարժում է ծառը, և քարը, և մնացած ամեն ինչ:

ԹՈԹ. – Ոչ մի դեպքում, ո՜վ Ասքլեպիոս: Ինչ-որ-բանը-մարմնում, այն-ինչ-շարժում-է անշունչ առարկաները, դա, անկասկած, չունի մարմին, քանզի այն շարժում է երկու մարմիններն էլ, տանողը և տարվողը: Այդ պատճառով անշունչը՝ անշունչ իրը շարժել չի կարող: Իսկ ուրիշ իրը շարժողը՝ շնչավոր է, քանզի շարժում է առաջացնում:
Դու տեսնում ես, թե որքան ծանրաբեռնված է հոգին, քանզի ստիպված է երկու մարմին կրել: Այդ երկուսը, ակնհայտ է, շարժվում են իրենց ներսում ճիշտ այնպես, ինչպես ինչ-որ բանի շնորհիվ շարժվում են դրսում:


10. ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Այո, ով Եռամեծ, ազատ շարժվելու համար շարժվող իրերը պետք է դատարկության անհրաժեշտություն ունենան:

ԹՈԹ. – Մի ասիր այդպես, ով իմ Ասքլեպիոս: Միայն “չը-գոյությունն” է դատարկ և օտար՝ գոյատևմանը: Ոչինչ իրերից դատարկ չէ: Այն, ինչ գոյություն ունի, դատարկ լինել չի կարող:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Իսկ գոյություն ունե՞ն այդ դեպքում, ով Եռամեծ, այնպիսի բաներ, ինչպես դատարկ տակառն, օրինակ, դատարկ կուժը, թասը կամ տաշտը կամ նրանց նման ուրիշ առարկաներ:

ԹՈԹ. – Ավա՜ղ, Ասքլեպիոս, դու ճշմարտությունից չափազանց հեռու ես: Դու մտածում ես, որ առավել լիքը և լեցուն իրերը դատա՞րկ են:


11. ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Ի՞նչ նկատի ունես դու, ո՜վ Եռամեծ:

ԹՈԹ. – Մի՞թե օդը մարմին չէ:

ԱՍՔԼԵՊԻՈՍ. – Մարմին է:

ԹՈԹ. – Իսկ մի՞թե այդ մարմինն իրենով չի լցնում ամեն ինչ, ուր թափանցում է:Եվ յուրաքանչյուր մարմին, մի՞թե այն բաղկացած չէ “չորսի” խառնուրդից: Լիքն է, հետևաբար, ամենն, ինչ դու դատարկ ես համարում: Եվ եթե լիքն է օդով, հետևաբար լիքն է “չորսով”*:

Եվ ընդհակառակը, ամենն, ինչ դու համարում ես լիքը, դատարկ է օդից; քանզի նրանց տարածությունները լցված են այլ մարմիններով և, այդ պատճառով, իրենց մեջ օդն ընդունել չեն կարող: Այսինքն, իրերը, որոնք դու անվանել ես “դատարկ”, իրականում լիքն են, այլ ոչ դատարկ, քանզի նրանք ոչ միայն գոյություն ունեն, այլև լիքն են օդով և ոգով:


- - - - - - - -
* Ֆիզիկական տարերքները՝ հողը, օդը, ջուրը և հուրը, - կարող են թույլատրել Առաջնային Տարերքների՝ Հողի, Օդի, Ջրի և Հրի մի քանի համակցություններ. մի Տարերքը գերիշխում է մյուսների վրա: Այդպիսով, մեր օդը կարող է բաղկացած լինել Մեծ Տարերքների բոլոր չորս համակցություններից, բայց Օդը նրա մեջ կարող է գերիշխել; նույնը վերաբերվում է նաև մյուսներին: