Համեցեք, դուռը բաց է

[Sambitbaba]

Մոդերներն այդպես էլ ձայն չհանեցին, թողնու՞մ են, թե ոչ, որ իմ օգագրում ցանկացած ակումբցի կարողանա գրառում կատարել: Հույս եմ փափագում, որ, ունենալով իմ համաձայնությունը, պետք է որ դեմ չլինեն, առավել ևս, որ ոմանք ցանկություն հայտնեցին, որ իմ գրառումներն այստեղ վերածենք զրույցի: Ու քանի գրում էի այս տողերը, հիշեցի նաև, որ ժամանակին առաջարկել էի հարցազրույցի նման տանբերակ, որ ոչ թե ինչ-որ մեկը նստի ու հարցազրույց վարի կոնկրետ մեկի հետ, այլ ուղղակի բացվի թեմա. հարցազրույց այսինչի հետ և բոլորն իրենց հարցերն ուղղեն "այսինչին": Այո, ես ուրախ կլինեի նաև, եթե ձեզանից յուրաքանչյուրն ասեր ինձ այստեղ ամենն, ինչ կուզեր ասել ինձ և ես հնարավորինս կփորձեի պատասխանել:

Ինչու այսօ՞ր եկա այս որոշմանը... Որովհետև Ալֆայի վերջին գրառումը "Թեմայից դուրս..." թեմայում ինձ շատ տխրեցրեց: Ալֆայի տեքստը քոփի-փեյսթ չեմ անում, քանի որ եթե որոշել է, որ իր գրառումները ջնջվեն, ուրեմն այստեղ էլ կջնջվեն: Ուղղակի պետք է ասել, որ երկար-բարակ վեճերից հետո, թե որքանով էր ճիշտ և իրավասու Բյուրը, որ Ալֆայի օրագրային գրառումը հանեց ընդհանուր քննարկման, և այն բանից հետո, երբ մեր մեծամասնությունը խոսեց այն մասին, որ կարելի է քննարկել Ակումբի էջերի վրա գտնվող յուրաքանչյուր գրառում, - Ալֆան որոշեց ջնջել իր օրագիրը...

Հետո արդեն իմ պատասխանն է, որ կարելի է քոփի փեյթս էլ անել, ու հաջորդիվ՝ մտքերս...

Ահա թե նաև ինչ եզրահանգումների կարող են բերել ակումբցիների հետ ավելի ջերմ հարաբերությունների մեջ լինելու փորձերը:
Բյուր ջան, ստացվում է որ ես ու դու կյանքից բան չենք հասկանում...
Իրոք որ, շատ տխուր է...

Ալֆան ինձ երկրորդ անգամ պոդնոժկա տվեց...


Բյուր ջան, նյուէյջական գրականության մեջ (քո խոսքերով՝ քարոզչական գրականության մեջ) երբեմն հանդիպում ես հարցի, թե ինչու՞ Հիսուս բուժեց շատ քչերին, եթե համեմատենք մնացած չբուժվածների հետ: Մի՞թե նա հնարավորություն չուներ բոլորին բուժելու, մի՞թե չէր կարող... Ու գիտե՞ս, թե որն է պատասխանը. իհարկե ուներ և կարող էր: Բայց նա իրավունք չուներ բուժել նրանց, ովքեր այդ մասին չէին խնդրել...

Ես շատ եմ սիրում այս միտքը: Բազմաթիվ անգամներ երկար-երկար խորհել եմ այս մտքի շուրջ:
Բայց որքան էլ մտածեմ, որ պատին էլ գլուխս տամ, Բյուր, - ինչու՞ ես ոչ թե Հիսուսի կողմից եմ այդ հարցում, այլ քո կողմից...

...Բյուր, ճի՞շտ է կռահումս, որ երբեմն առանց շոկային թերապիայի անհնար է բուժել...

[Աթեիստ]

Էսօր Ֆբ-ում մեկը հոգեբան էր փնտրում, որ ալկոհոլիզմով հիվանդ մարդուն օգներ, ընտանիքը չքայքայվեր, բայց մեկնաբանություններում սաղ էդ էին գրում, որ եթե ինքը չի ուզում, հոգեբանը բան չի կարա անի։

Էդ դեպրեսիայի մեջ հայտված մարդիկ էլ շատ դեպքերում կարող ա հրաժարվեն օգնությունից, վերջում էլ ինքնասպանության դիմեն։ Դրա համար միշտ չի որ օգնելուց առաջ պտի հարցնես կամ թույլտվություն ստանաս։ ԻՄՀԿ։

[Sambitbaba]

Էսօր Ֆբ-ում մեկը հոգեբան էր փնտրում, որ ալկոհոլիզմով հիվանդ մարդուն օգներ, ընտանիքը չքայքայվեր, բայց մեկնաբանություններում սաղ էդ էին գրում, որ եթե ինքը չի ուզում, հոգեբանը բան չի կարա անի։

Էդ դեպրեսիայի մեջ հայտված մարդիկ էլ շատ դեպքերում կարող ա հրաժարվեն օգնությունից, վերջում էլ ինքնասպանության դիմեն։ Դրա համար միշտ չի որ օգնելուց առաջ պտի հարցնես կամ թույլտվություն ստանաս։ ԻՄՀԿ։

Սեփական ցանկությունն իրոք իր շատ մեծ նշանակություն ունի, Արտ ջան, ամբողջ հարցը սա է: Առավել ևս երբ խոսքը գնում է կոնկրետ հիվանդությունների մասին: Դեռևս Ռուսաստանում ապրած տարիներիս, մի էքստրասենս ընկեր ունեի թատրոնում, որը երկրորդ գործի տեղում էլ էր աշխատում՝ քաղցկեղի ինստուտում: Ու գիտե՞ս, թե որն էր նրա աշխատանքը. հիվանդներին համոզում էր, որ ցանկանան բուժվել: Ու պատկերացրու, որ ահագին մարդիկ բուժվում էին... Սեփական զոքանչս, քաղցկեղի երկու ծանր վիրահատություններից հետո ապրեց երեսուն տարուց ավելի ու մահացավ լրիվ այլ հիվանդությունից...
Սեփական ցանկությունը շատ կարևոր դեր է խաղում: Բայց իսկական ցանկությունը, այլ ոչ թե միայն թե ասես, որ ցանկանում ես...

Բայց այստեղ մեր խոսքն արդեն իսկական, ֆիզիկական հիվանդության մասին չէր, ու Հիսուսի վերաբերյալ էլ հարցը լրիվ փոխաբերական իմաստ ունի: Ու շատ հասկանալի է նաև, թե ինչու նա չէր կարող չապաքինել չխնդրողին...

Իսկ իմ կասկածներն այդ հարցում, այն, որ գրեցի, որ ավելի շատ Բյուրի կողքին եմ այդ հարցում քան Հիսուսի, իր լուրջ պատճառներն ունի, և գալիս է արդեն կոնկրետ այսօրվա իմ աշխարհընկալումից:
Շուտով պետք է գնամ արդեն, ժամանակ չունեմ հիմա ծավալվելու, բայց երեկոյան կփորձեմ նորից վերադառնալ այս հարցին: Առավել ևս, որ դա վերաբերվում է նաև վերջին որոշմանս, որ ընդունել էի մի քանի օր առաջ ընդամենը, և վաղ թե ուշ գրելու էի այդ մասին Ակումբում...

[Բարեկամ]

Ընդհանրապես, ցանկությունն ուժեղ կապված է հավատի հետ։ Եթե մի բանի հավատում ես, ապա իրապես դա ցանկանում ես, հակառակ դեպքում, այսինքն՝ չհավատալու դեպքում ցանկությունը թույլ է, մակերեսային, ոչ լիարժեք, այդ իսկ պատճառով էլ այն, այսպես ասած, դեպի իրեն չի ձգում ի կատար ածվելու համար անհրաժեշտ գործոնները։
"Վարպետը և Մարգարիտա"-յից այսպիսի մի պահ է տպավորվել․ երբ անհավատ կոմունիստը /նա, ում գլուխը կտրվեց տրամվայի տակ/, հայտնվում է անդրաշխարհում, որի գոյության նա չէր հավատում, ի վերջո նրան դատապարտում են "ոչնչին", վերանալուն իսպառ՝ հայտարարելով, որ նա հավատում էր, որ մահից հետո չկա ոչինչ, ուրեմն թող ստանա այն, ինչին հավատում էր։ Ես դրանում հասկանում եմ ոչ թե պատիժ, այլ ցանկության կատարում, քանի որ այդպես իրեն ավելի հարմարավետ է, ցանկալի, հակառակ դեպքում կհավատար ուրիշ բանի։ Այդպես հավատի ու ցանկության կապն է։ Սա նաև բացատրում է, թե ինչու բոլորը չէին բժշկվում, ինչպես Սամը նշեց․ որովհետև բոլորը բավականաչափ չէին հավա․․ ցանկանում։
Այս շարքից մի բան էլ հիշեցի․ մի անգամ մի կին, ճաշում էինք բոլորով, և խոսքը գնաց հավատքի ու մահից հետո վարձատրության մասին, ասաց․ իսկ ես չեմ էլ ուզում կյանք մահից հետո, ինչիս ա պետք դրախտը՝ տասներկու կույսերով, ես այնտեղ ձանձրույթից կմեռնեմ։ Նման հոգեբանության դեպքում երկնային արքայությունն այդ կնոջը պարզապես պետք չէ, և սա էլ ինչ-որ տեղ պատասխանում է շատերի հարցին, թե ինչու Աստված, եթե ամենակարող է և բարի, բոլորին չի արժանացնում իր արքայությանը։

[Sambitbaba]

Այս մի փոքր գրառմանդ մեջ էնքան հետաքրքիր բաներ ես գրել, Բարեկամ ջան... Մեր մեջ ասած, դու նման գրառումների լավ վարպետ ես:

Ընդհանրապես, ցանկությունն ուժեղ կապված է հավատի հետ։ Եթե մի բանի հավատում ես, ապա իրապես դա ցանկանում ես, հակառակ դեպքում, այսինքն՝ չհավատալու դեպքում ցանկությունը թույլ է, մակերեսային, ոչ լիարժեք, այդ իսկ պատճառով էլ այն, այսպես ասած, դեպի իրեն չի ձգում ի կատար ածվելու համար անհրաժեշտ գործոնները։

Իրականում հա, երևի թե հենց այդպես էլ պետք է լինի: Եվ, հետևելով ձևակերպմանդ, հավանաբար կասեի նույնիսկ, որ այդ կապն այնքան մեծ է, որ ի վերջո հավատն ու ցանկությունը նույն բանն են դառնում: Բայց մեր կյանքը լրիվ հակառակ խաղեր է սարքում մեր գլխին... Նա այնքան է բաժանում ցանկությունն ու հավատն իրարից, որ կարելի է ասել, որ դրանք սկսում են գործել իրարից լրիվ առանձին:
Հետաքրքին այն է, որ մեծ հաշվով մեկ է, վերջիվերջո այդ երկուսը նորից միաձուլվում են իրար, բայց մեզանից շատերի համար մի կյանքի ընթացքում այդ բանը հասկանալը համարյա անհնար է: Իսկ եթե վերցնենք միջին վիճակագրական (ճի՞շտ է այդպես ասելը...) մարդուն, ուրեմն կասեի, որ այդ մարդը սոսվորաբար ընտրում է հենց բաժանված տարբերակը՝ ցանկություն կամ հավատ:
Ասածս տարբերակով՝ ցանկությունն էլ ես կբաժանեի արդեն երկու տարբերակի. գործուն ցանկություն, այսինքն ցանկություն + գործունեություն, և անգործ ցանկություն, - և այստեղ գործուն ցանկությունը, կարծում եմ, հենց այն է, ինչը դու մատնանշեցիր որպես ցանկություն և հավատ:
Ինձ թվում է, որ ավելի քիչ են մարդիկ, ում կյանքում առկա է այս ցանկություններից մեկը միայն: Հիմնականում մենք բոլորս ունենք երկուսն էլ, ուղղակի խնդիրն այն է, թե ում մեջ որ մեկն է գերիշխում...
Թույլ տուր սեփական փորձիս վրա բացատրել, թե ինչ է ասածս, լա՞վ... Եթե կարդացել ես իմ "Նոր Դար, Նոր Էջը...", ուրեմն արդեն գիտես այդ: Բայց կարող է և չես կարդացել, այնպես որ կրկնեմ:

Երբ որոշեցի թարգմանել Ուոլշի "Զրույց Աստծո հետ" գիրքը, սկսեցի ինչ-որ քայլեր ձեռնարկել և առաջին հայացքից կարծես թե հա, լավ էլ աշխատում էի դրա վրա. թողեցի տաքսին, որպեսզի իբր թե ավելի հարմար գործ գտնեմ, որ կարողանամ ավելի շատ ժամանակ տրամադրել թարգմանչությամբ զբաղվելու համար, հազար տեղ դասերի գնացի, տարբեր բաներ սովորեցի և այլն... Ու պատկերացրու, մտքիցս դուրս չէր գալիս, որ այդ ամենն անում եմ միայն, որպեսզի վերջապես թարգմանեմ այդ գիրքը... Այսօր դրան ասում են մոտիվացիա: Խոսք չունեմ, հնարավոր է, դա օգնում է: Վերջիվերջո շատ մարդիկ շատ ծանր կյանք են ապրում ու համարում են, որ իրենց կյանքն իզուր չի անցել: Համաձայն եմ, կյանքը երբեք իզուր չի անցնում, մարդ ինչ-որ բանի վերջիվերջո հասնում է: Բայց արդյո՞ք իրականանում են մեր ցանկությունները...
Ինձ համար այդ պրոցեսը տևեց ամբողջ յոթ տարի և միևնույն է, ցանկությունիցս տող անգամ չիրականացավ... Իհարկե, կուտակեցի ավելի շատ փորձ, քանի որ ոչինչ հենց այնպես չի անցնում, բայց ցանկությանս քայլ անգամ չմոտեցա:
Սա է ասածս անգործ ցանկությունը: Կոնկրետ այս ցանկությանս համար, ես այդ յոթ տարին կարող էի անց կացնել նույնիսկ թախտին պառկած էլ հայկական կամ մեքսիկական սերիալներ նայելով, մեկ է, արդյունքը նույնն էր լինելու...

Իսկ յոթ տարի անց վերադարձա տաքսի և... և այսօր արդեն նորից յոթ տարի նույն կառապանությունն եմ անում: Հա, էլի ժամանակ համարյա չկա, հա, շան պես հոգնում եմ: Բայց արդեն թարգմանել եմ "Զրույցի..." բոլոր երեք հատորները և դրան գումարած էլի մի տասնհինգ գիրք երեևի: Հետաքրքիր է, երբեք մտքովս չի էլ անցել հաշվել...
Ու եթե իմ կյանքից հանենք անգործ ցանկությանս վրա ծախսած այն յոթ տարիները, կստացվի, որ կյանքումս կարծես թե ոչինչ չի էլ փոխվել, չէ՞: Բայց արի տես, որ հսկայական փոփխություն է տեղի ունեցել ոնց էլ գցես-բռնես: Նախ, որ իրականացել է ցակությունս, և ամենակարևորը, որ այն նույնիսկ դադարել է ցանկություն լինել, այն ուղղակի կյանքիս մասն է կազմում արդեն յոթ տարի և ոչ թե տառապանք է պատճառում այլևս, այլ հաճույք:
Սա էլ քեզ գործուն ցանկությունը...

Նման օրինակներ շատ կարելի է բերել, ես միակը չեմ: Հենց Ակումբում էլ կարելի է գտնել նրանց, ովքեր միաժամանակ զբաղված են երկու ցանկություններով էլ: Կոնկրետ անուններ տալ չեմ ուզում, որ էլի հերթական առուտվոցի մեջ չընկնենք, բայց եթե հետևես շատերի օրագրերին ու ՖԲ-յան էջերին, կտեսնես, որ այդ շատերն առանց մոտիվացնելու ուղղակի անում են ինչ-որ բան ու իրագործում են այն, ինչ անում են ու դրանից լավ էլ հաճույք են ստանում, իսկ որոշ ցանկությունների համար որոշակի պայմաններ են փնտրում, այսինքն փաստորեն ոչինչ չեն ձեռնարկում ու տառապում են իզուր...

Իսկ հավատը...
Ես ավելի գերադասում եմ խոսել ճանաչման մասին...
Ու միշտ ասել եմ. Հիսուս ոչ թե հավատացյալ էր, այլ ճանաչացյալ: Եվ միայն դրանով էր նա տարբերվում մյուսներից:

"Վարպետը և Մարգարիտա"-յից այսպիսի մի պահ է տպավորվել․ երբ անհավատ կոմունիստը /նա, ում գլուխը կտրվեց տրամվայի տակ/, հայտնվում է անդրաշխարհում, որի գոյության նա չէր հավատում, ի վերջո նրան դատապարտում են "ոչնչին", վերանալուն իսպառ՝ հայտարարելով, որ նա հավատում էր, որ մահից հետո չկա ոչինչ, ուրեմն թող ստանա այն, ինչին հավատում էր։ Ես դրանում հասկանում եմ ոչ թե պատիժ, այլ ցանկության կատարում, քանի որ այդպես իրեն ավելի հարմարավետ է, ցանկալի, հակառակ դեպքում կհավատար ուրիշ բանի։ Այդպես հավատի ու ցանկության կապն է։ Սա նաև բացատրում է, թե ինչու բոլորը չէին բժշկվում, ինչպես Սամը նշեց․ որովհետև բոլորը բավականաչափ չէին հավա․․ ցանկանում։

Այո, շատ ճիշտ ես հասկանում, Բարեկամ ջան, ցանկությունների կատարում է դա: Կամ, այլ խոսքերով ասած, հերթական նվերը, որը մարդ ստանում է իր հերթական փորձը գերազանց ապրելու համար:
Բայց համոզված եմ, որ եթե Բուլգակովն ապրեր այսօր, ամեն ինչ նա անպայման կպատկերեր այնպես, որ ոչ թե Վոլանդը լիներ Բեռլիոզին այդ նվերը տվողը, այլ հենց ինքը Բեռլիոզը:

Այս շարքից մի բան էլ հիշեցի․ մի անգամ մի կին, ճաշում էինք բոլորով, և խոսքը գնաց հավատքի ու մահից հետո վարձատրության մասին, ասաց․ իսկ ես չեմ էլ ուզում կյանք մահից հետո, ինչիս ա պետք դրախտը՝ տասներկու կույսերով, ես այնտեղ ձանձրույթից կմեռնեմ։ Նման հոգեբանության դեպքում երկնային արքայությունն այդ կնոջը պարզապես պետք չէ, և սա էլ ինչ-որ տեղ պատասխանում է շատերի հարցին, թե ինչու Աստված, եթե ամենակարող է և բարի, բոլորին չի արժանացնում իր արքայությանը։

Ու նաև, որովհետև ամենամեծ նվերը, որ Աստված տվել է մարդուն՝ կամքի ազատությունն է, և նա չի կարող իր տված նվերը մարդուց հետ վերցնել:


Հ.Գ. Հիշում եմ, իմ երկար գրառումները կարդալ չես սիրում, բայց քո գրառնմանը կարճ պատասխանել չստացվեց, կներես...

[Բարեկամ]

Ասված է՝ ցանկացեք և կստանաք։ Դա ես համարում եմ բանաձև։
Նաև ասված է՝ եթե անգամ մանանեխի հատիկի չափ հավատ ունենաս, կկատարվի։ Դա էլ համարում եմ աքսիոմ։
Երկուսն էլ, վերջին հաշվով, նույն բանի մասին են, և այդտեղ է, որ ցանկությունն ու հավատը միաբանվում են։

Ինչ վերաբերում է նշածդ գործուն և անգործ ցանկություններին, անգործը ցանկություն չէի անվանի, այլ երազանք, իսկ երազանքը ծույլ կատեգորիա է և եթե չվերաճի ցանկության, այդպես «երազանք» ստատուսում էլ կմնա, ինչը ո՛չ առանձնապես կդժբախտացնի մարդուն, ո՛չ էլ ներսից է բզկտելու շարունակաբար։
Իսկ պատմածդ յոթ «անգործ» և յոթ «գործուն» տարիների հետ կապված, ես ավելի շատ տեսնում եմ այսպես․ այն յոթ «անպտուղ» տարիներին դու իրականում ևս, ոչ պակաս ինտենսիվ, անում էիր թարգմանությունդ, ուղղակի աներևույթ ձևով․ դա գործի խմորման պրոցեսն է, որն ահնրաժեշտ է նույնքան, որքան «գործուն» ժամանակաշրջանը, որի ընթացքում ընդամենը ի կատար ես ածում այն, ինչի վրա աներևույթ տքնել ես «անգործ» ժամանակահատվածում։ Այսինքն, քո ցանկության կատարման համար իրականում անհրաժեշտ է եղել ոչ թե յոթ տարի /քո երկրորդ յոթը, ինչպես կարծում ես/, այլ ուղիղ տասնչորս, և այդ տանսչորս տարիներից դու ոչ մի կերպ, ըստ երևույթին, չէիր փախչելու, կամ կրճատելու։ Պարզապես, եթե այն առաջին յոթի ժամանակ մեկնված լինեիր թախտին ու տրվեիր սերիալներին, դրանից հետո իրագործման ժամանակդ ոչ թե յոթ տարի էր լինելու, այլ էլի տասնչորս, որի առաջին յոթը, հավանաբար, նորից «անգործ»-աներևույթ էր անցնելու։
Սա որպես տարբերակ եմ մտածում։ Հնարավոր է, այլ տարբերակներ էլ կան, ով գիտի։

[Գաղթական]

Գեղեցիկ ես գրել Սամ ջան:

Իհարկե չէի նեղանա:
Ասեմ ավելին՝ մեկ-մեկ լինումա բան ես գրում՝ արձագանք ակնկալելով.. )))

[Sambitbaba]

Գեղեցիկ ես գրել Սամ ջան:

Իհարկե չէի նեղանա:
Ասեմ ավելին՝ մեկ-մեկ լինումա բան ես գրում՝ արձագանք ակնկալելով.. )))

Գեղեցիկը մի կողմ, բայց շատ ուրախ կլինեի, եթե մենք կարողանայինք գոնե մի փոքր նրանցից սովորել այդ սիրոն...

... Համաձայն եմ էդ ակնկալիքի հաշվով: Թե չէ, եթե գրել ես որ ուղղակի գրես, կամ քեզ համար միայն, - էլ գրե՞լդ որն է. հենա մտածիր ինքդ քեզ ու անցիր առաջ, էլ ի՞նչ ես իզուր ժամանակ ծախսում, չէ՞...

[Գաղթական]

Գեղեցիկը մի կողմ, բայց շատ ուրախ կլինեի, եթե մենք կարողանայինք գոնե մի փոքր նրանցից սովորել այդ սիրոն...

... Համաձայն եմ էդ ակնկալիքի հաշվով: Թե չէ, եթե գրել ես որ ուղղակի գրես, կամ քեզ համար միայն, - էլ գրե՞լդ որն է. հենա մտածիր ինքդ քեզ ու անցիր առաջ, էլ ի՞նչ ես իզուր ժամանակ ծախսում, չէ՞...

Դե մոտիվացիաներն ու նպատակները տարբեր կարող են լինել Սամ ջան:

ՈՒրիշների փոխարեն չեմ կարող ասել, բայց իմ դեպքում՝ ավելի շատ ինձ հանդիպած ու հետաքրքիր թվացող դեպքերն արձանագրելու վայրա..
Ընդ որում՝ ինչպես դրանցով կիսվելու ցանկություն կա, էնպես էլ՝ ինքս ինձ համարա, որ մի օր վերընթերցեմ ու հիշեմ:
Չգիտեմ, դրան օրագիր ե՞ն ասում..

Իսկ մեկ-մեկ էլ, էլի իմ դեպքում, կարողա ուղղակի քո լեզվով գրելու սուր պահանջ ունենաս..
Մոդայիկ ՖԲ-ում էլ, նկատած կլինես, եթե մի բան գրում էլ եմ, ապա անգլերեն, քանի որ ինչ ազգի մարդ ու որ երկրից ասես կա ընկերներիս մեջ:

[Sambitbaba]

Հանգստություն պատրանքներին...

[Sambitbaba]

Մի օրագրային գրառում կարդալուց հետո.

Եթե մի մարդ իր մասին մտածում է, որ ինքը ստվեր է, - ուրեմն ի՞նչ կարող է իր մասին մտածել այդ մարդու ստվերը. ինքը... ո՞վ է...