Կոշկավոր էշը
Ես Հոմերոսն եմ:
Գիտեմ, ոմանք կհետաքրքրվեն, թե այդ ինչպես է պատահել, որ ինձ այդ անունն են տվել: Պատմությունը հետևյալն է:
Կար ժամանակ, երբ ես շատ փոքր էի: Այնքան փոքր, որ ծնողներիցս ինձ դեռ չէին էլ անջատել: Իսկ երբ մեր գյուղացի տերը կարիք էր ունենում ապրանք տանել շուկա, նա բարձում էր հորս ու մորս, իսկ ինձ էլ մի պարանով կապում էր նրանցից մեկին, և մենք բոլորս քաղաք էինք գնում:
Ասում են, որ ես շատ գեղեցիկ քուռակ եմ եղել: Ճշմարիտն ասած, ես այնքան էլ չեմ հասկանում էշի գեղեցկությունից, բայց մի բան հաստատ է, որ երեխաներն ինձ հանգիստ չէին տալիս: Շուկայական ամբողջ օրվա ընթացքում չէր լինում այնպես, որ նույնիսկ մի քանի րոպե մենակ մնամ. գոնե մեկ կամ երկու երեխա միշտ պտտվում էին շուրջս, մեկ հեծնում էին, մեկ շաքար կամ գազար էին տալիս: Լավ ժամանակներ էին գազարի ժամանակները, այսօր ես կսկիծով եմ հիշում դրանք...
Մի անգամ, հաջող առևտրից հետո, մեր տերը որոշեց տուն վերադառնալուց առաջ ճաշել պանդոկում: Նա մեզ կապեց պանդոկի առջև, կենդանիներին կապելու համար նախատեսված գերանից, իսկ ինքը նստեց հենց դրսում, գերանի հետևում գտնվող սեղանի մոտ և կանչեց մատուցողին:
Հավանաբար շատ էր հոգնել նա այդ օրը: Դե, բավական տարեց էր և ֆիզիկական աշխատանք արդեն դժվարանում էր կատարել: Այդ էր պատճառը երևի, որ ճաշն ավարտելուց հետո, դեռ երկար վեր չէր կենում տեղից: Իսկ որոշ ժամանակ անց, մեկ անգամ ևս զննելով դրամապանակի պարունակությունը, նա մի նոր գավաթ գարեջուր պատվիրեց:
Հետո ևս մեկ գավաթ, այս անգամ արդեն առանց դրամապանակը ստուգելու: Հետո մի նոր գավաթ... Արդեն մթնում էր, երբ հերթական գավաթը բերելիս, մատուցողը՝ ընդ որում պարզվեց, որ սա հենց պանդոկի տերն է, - նստեց արդեն քեֆը լավ գյուղացու կողքին:
- Հեռվի՞ց ես ապրանքդ բերում:
- Հեռվից, մի երկու ժամվա ճանապարհ կլինի:
- Բա արդեն մթնում է, ինչպե՞ս ես տեղ հասնելու:
- Դե, մի կերպ կհասնեմ: Առաջին անգամը հո չէ:
- Հա, բայց քեֆդ էլ լավ է...
- Ինչ արած: Իմ կյանքն էլ այդպես է դասավորվել:
- Կուզե՞ս, գիշերիր այստեղ: Թանկ չեմ վերցնի:
- Իսկ որքա՞ն, - և ակամա ձեռքը տարավ գրպանին, որտեղ դրամապանակն էր:
- Ինձ դրամ պետք չէ, - ասաց պանդոկապանը: - Որպես վարձ, տուր ինձ այս էշի քուռակին:
- Ինչպե՜ս, - վրդովվեց գյուղացին, - իմ քուռակի՞ն, - Դողացող ձեռքով նա դեպի իրեն քաշեց պարանը, որից ես էի կապված: - Իմ այս սիրունիկ քուռկիկի՞ն, - և համբուրեց մռութս: - Տեսնու՞մ ես նրա սիրունիկ աչքերը, - և նորից համբուրեց: - Այս, աշխարհի ամենադժբախտ արարածի՞ն, - և արցունքները թափվեցին նրա աչքերից:
- Իսկ ինչու՞ է նա աշխարհի ամենադժբախտ արարածը, զարմացած հարցրեց պանդոկապանը:
- Մի՞թե չես հասկանում, - մղկտալով պատասխանեց հարբած գյուղացին: - Խեղճի համ հայրն է էշ, համ մայրն է էշ... Համ էլ ինքը, որ մեծացավ, էշ է դառնալու...
- Ա-ա-ա՜... հասկացա, - ասաց պանդոկապանը: - Լավ, այդ մասին կարող ես չանհանգստանալ: Ես նրան շատ լավ կպահեմ: Ինքն էլ կմոռանա, որ էշ է:
- Խոստանու՞մ ես...
- Վստահ եղիր:
- Բայց խոստացիր, որ անունը Հոմերոս ես դնելու, - լրջացավ գյուղացին:
- Հոմերո՞ս, - զարմացավ պանդոկապանը: - Ինչու՞ Հոմերոս... Համ ասում ես գեղեցիկ աչքեր ունի... Իսկ չէ՞ որ Հոմերոսը կույր էր...
- Չե՞ս հասկանում, ինչ է: Հոմերոսը կույր էր, բայց գեղեցիկ խոսում էր: Իսկ իմ քուռկիկը տեսնում է, բայց տես, թե ինչ գեղեցիկ լռու՜մ է... - Եվ արցունքները նորից թափվեցին նրա աչքերից:
* * *
Առավոտյան մենք մեր տիրոջն այլևս չտեսանք: Պանդոկապանն էլ չերևաց մինչև կեսօր: Հետո եկավ, արձակեց պարանը և տարավ ինձ ու կապեց մի մութ նկուղում: Քիչ անց նա հերթով նկուղ բերեց նաև ծնողներիս:
Թե որքան մենք մնացինք նկուղում փակված, ես չգիտեմ: Երբեմն պանդոկապանը մեզ ջուր էր բերում, բայց այդպես էլ երբեք չկերակրեց: Ու նաև օր օրի վրա նկուղում ինչ-որ վատ հոտ էր տարածվում, այնքան վատ, որ ես հաճույքով դուրս կփախչեի այնտեղից...
Մի օր պանդոկապանը եկավ ու տարավ հորս և հայրս երբեք այլևս հետ չվերադարձավ: Իսկ հետո մայրս էլ անհետացավ... Թե ինչպես էր նրան տարել, ես այդպես էլ չիմացա, քանի որ այդ պահին քնած էի: Իսկ երբ արթնացա ու փորձեցի մոտենալ մորս, այն տեղը, որտեղ սովորաբար նա էր, դատարկ էր արդեն:
Քիչ անց եկավ պանդոկապանը: Ջրի դույլը նա բերեց մի փոքրիկ աղջնակի հետ միասին:
- Ծանոթացիր, դստրիկս, սա Հոմերոսն է:
Աղջնակը շուրթերը լպստելով դանդաղ մոտեցավ ինձ, բայց հիասթափված կանգ առավ:
- Ինչ նիհար է, հայրիկ: Իբր արյուն կա՞ սրա մեջ: Դու ինչ է, խմե՞լ ես արդեն:
- Ոչ, ուղղակի նա սոված է շատ:
- Իսկ ինչու՞ չես կերակրում:
- Սպասում եմ, որ շուտով ինքը գտնի իր նոր կերակրատեսակը: Դե լավ, գնացինք:
- Սպասիր, մի փոքր խմեմ...
- Ոչ, ոչ, սիրելիս: Հոմերոսը մեզ գործի համար է պետք: - Նա արձակեց վզիս թոկը և նրանք դուրս եկան:
Զգալով ազատություն, ես սկսեցի թափառել նկուղում: Ճիշտ է, սովից ոտքերս հազիվ էի շարժում, բայց միևնույն է, մի տեղում կապված մնալուց շատ էի հոգնել արդեն: Առավել ևս, որ աչքերս մթին սովորել էին, և որոշ տարածություն առջևումս կարողանում էի տեսնել:
Նկուղի մի անկյունում ես գտա մեր գյուղացի տիրոջ դիակը:
Սարսափած փախա հեռու: Ահա՜, թե ինչու մենք այլևս չտեսանք խեղճին: Ես համարում էի, որ նա մեզ բոլորիս վաճառել է, իսկ նա այս ամբողջ ժամանակ մեզ հետ էր, մեր կողքին:
Ինքս ինձ քաջալերելով, դանդաղ մոտեցա դիակին: Սկզբում պարզեցի, որ այն տհաճ հոտը հենց նրանից էր գալիս: Բայց, քանի որ արդեն վաղուց ընտելացել էի հոտին, նրանից զատեցի մարդու հոտն էլ: Խոսք լինել չէր կարող. դա իմ սիրելի գյուղացին էր: Ես կարոտով լիզեցի ինձ շաքար ու գազար տվող ձեռքը, իսկ հետո սկսեցի ծամել ինձ գուրգուրող մատները...
* * *
Իմ նոր տերերը՝ հայր և դուստր, - վամպիրներ են: Բայց իմ արյունը նրանք այդպես էլ չխմեցին, քանի որ պանդոկապանը որոշել էր ինձ տեղ հատկացնել իրենց նոր ծրագրում:
Բանն այն է, որ պանդոկի կողքին նրանք ունեն նաև լուսանկարչական արհեստանոց: Ինչպես պանդոկը, այնպես էլ այդ արհեստանոցը լավ պատրվակներ են մարդկանց գայթակղելու համար: Պանդոկի հաճախորդների մեջ, հարցուփորձերով, նրանք ընտրում են մենակյաց մարդկանց, ում հետո ոչ ոք չի որոնելու: Իսկ լուսանկարչական արհեստանոցում վերցնում են հաճախորդների հասցեները, հետո գնում են այդ հասցեներով, և եթե բնակավայրը հարմար է իրենց խնջույքի համար, հենց տեղում էլ լուծում են հարցը:
Ես սկսել եմ աշխատել նրանց հետ: Արհեստանոցում մարդիկ սիրում են լուսանկարվել ինձ հետ և ես ահագին մեծացրել եմ տիրոջս թե եկամուտը, և թե արյունի պաշարները: Իմ այնտեղ հայտնվելը մի հարցում էլ մեծ օգնություն էր նրանց. նրանք այլևս չեն մտածում, թե ինչ անել դիակների հետ, որովհետև դա էլ՝ իմ սնունդն է. այլ սնունդ նրանք ինձ չեն տալիս, իսկ իմ սիրելի գյուղացուն ուտելուց հետո ես համեստորեն ուտում եմ մյուսներին էլ: Ոսկորներն էլ, շաղախելով ինչ-որ մածուկի մեջ, պանդոկապանը լցնում է լուսանկարչական արհեստանոցի տակ գտնվող հսկայական հորը, իսկ երբ հորը լցվում է, ուղղակի մաղում է դրանք իր մեծ աղացով և փոշին տալիս է քամուն: Պատկերացնու՞մ եք, թե իրենց երկար կյանքերի ընթացքում՝ աղջնակի փոքրիկ տեսքին հանկարծ չխաբնվեք, վամպիրները շատ երկար են ապրում, այնքան, մինչև մեկը նրանց վերջը կտա, - պատկերացնու՞մ եք, թե որքան մարդ են սպանել: Ճիշտն ասած, պատկերացնելու կարիք էլ չկա, քանի որ ամեն մարդուց մի ճկույթ նրանք պահում են իրենց զամբյուղի մեջ, որի վրա էլ հենց գրում են այդ մատների քանակը. այսօր այն 4270 է:
Երևի ուտելիքս է պատճառը, որ ժամանակի ընթացքում կճղակներիցս սկսեցին աճել ճանկեր: Սկզբում պանդոկապանը կտրում էր դրանք: Բայց դա շատ ցավալի պրոցես էր ինձ համար և դրանից հետո ես երկար ժամանակ չէի կարողանում կանգնել ոտքի, իսկ դրանով խափանվում էր գործի ընթացքը: Մի անգամ նրա դուստրն առաջարկեց կոշիկներ հագցնել ինձ: Պետք է խոստովանեմ, որ շատ անհարմար բան է ու ես շատ եմ զարմանում, թե ինչպես մարդիկ կարող են հանգիստ կրել դա իրենց ոտքերին: Բայց չէ՞ որ շատ ավելի վատ է, երբ կտրում են ճանկերդ, և ես ստիպված էի հարմարվել կոշիկներին: Եվ գիտե՞ք, ոչինչ: Մարդկանց էլ դուր է գալիս կոշկավոր էշը:
* * *
Արդեն տարիներ են անցել, որ ես իմ նոր տերերի հետ եմ: Առաջին հայացքից, կարծես ամեն ինչ լավ է մեզ մոտ: Գործը հաջող առաջ է ընթանում, մենք ապրում ենք համերաշխ: Ինձ վաղուց արդեն նկուղից տեղափոխել են տուն, և ես խոհանոցին կից մի ամբողջ սենյակ ունեմ ինձ հատկացված: Բայց միևնույն է, իմ սիրելի գյուղացուն, իմ շաքարի ու գազարի ժամանակները ես նրանց այդպես էլ չեմ ներել:
Հաճախ, երբ նրանք քնած են՝ իսկ ամեն արյան խնջույքից հետո նրանք ժամեր շարունակ խորը քուն են մտնում իրենց դագաղներում, - ես հանգիստ թափառում եմ ամբողջ տան մեջ: Քանի որ տանն ինձ կոշիկներ չեն հագցնում, ես սովորել եմ ճանկերով բացել փակ դռները և ազատ ներսուդուս անել բոլոր փակ սենյակները, նույնիսկ նրանց ննջարանը: Դա իմ գաղտնիքն է, նրանք այդ մասին չգիտեն: Այնպես որ ես սովորել եմ նույնիսկ բացել նրանց դագաղների կափարիչներն էլ և հաճախ երկար և արյունարբու հաճույքով նայում եմ նրանց քնած մարմիններին:
Բանն այն է, որ ես ունեմ մի շատ կարևոր գաղտնիք ևս և անում եմ ամեն ինչ, որ նրանք հանկարծ այդ մասին չիմանան: Վերջին ժամանակներս ատամներս սկսել են փոխակերպվել ժանիքների: Բայց նրանք փոքր են դեռևս: Եվ ես անհամբեր սպասում եմ այն ժամանակվան, երբ ես կբացեմ հերթով նրանց դագաղները, եվ...![]()
Էջանիշներ