ivy-ի, Sambitbaba-ի և տեսիլքի համատեղ պատմվածքը

[Rhayader]

Էս լուրջ ես գրե՞լ, Ռայ ջան, թե՞ կատակում ես ուղղակի... Դու ինչ է, մատենադարանում նստած, պատմությու՞ն ես ուսումնասիրում... Եթե իմանայի, որ այդքան ժամանակ ես ծախսելու որոնումներիդ վրա, տակը հատուկ քեզ համար կգրեի, որ գրածս իրականության հետ ոչ մի կապ չունի, ուղղակի մենք էստեղ մի թեթև կայֆեր ենք բռնում...
Հա, եթե իսպաներեն էլ գիտես, ապրես, լեզու գիտենալը շատ լավ բան է: Բայց արդյո՞ք սա այն տեղն է, որտեղ այդ գիտելիքդ պետք է աչքներս խոթել... Ես ինքս չգիտեմ: Հա, հեչ լավ բան չի, որ չգիտեմ, բայց հանուն այս պատմվածքի հաստատ չէի սովորի:
Ինչպես է գրել Այվի՞ն... Ինչպես եմ գրել ե՞ս... Աստված սիրես, Ռայ ջան, ինչպես ուզել ենք, այնպես էլ գրել ենք: Ինչպես մտքներով է անցել, ինչպես սրտներս է ցանկացել: Եվ նույնիսկ պահ անգամ չմտածելով իրականության հետ համապատասխանելու մասին: Ու չգիտես ինչու բոլորը հասկացան մեր երեխությունները ու ոչ մեկ դրա վրա չլռվեց, իսկ դու եկել, մեծավարի իսպաներենի դասագիրք ես փնտրում մեր գրածների մեջ: Է, եթե հավես ունես, փնտրիր որքան ուժդ կպատի: Բայց երեսներովս մի տուր, ինչ կլինի: Սա ուղղակի այն տեղը չի, որտեղ նման հարցերին պետք է նման լրջությամբ անդրադառնալ...

Որ պատմվածքը վատն էր, անբովանդակ էր, հասկացանք, եղբայրս, Ճաշակի, ընկալումների տարբերություն կա և այլն: Կլսենք, կխորհենք, հաշվի կառնենք՝ քո ասածը մեզ համար միշտ էլ կարևոր է: Բայց էն, ինչ ասում ես իսպաներենի, բարդիների, կատուների մասին... կներես, ծիծաղելի է ընդամենը...

Ես երբ «Սև մահվան դիմակը» պատմվածքն էի գրում, որն էդպես էլ չավարտեցի, ժանտախտի ժամանակ ապրած ու ժանտախտից մահացած բժշկի օրագրերի յոթերորդ հատորն եմ կարդացել, Դեֆոյի «Ժանտախտի տարվա օրագիրը» ու էլի մի տոննա բան, որ ժանտախտով վարակված քաղաքի իրական, համոզիչ պատկեր ստանամ: Ես իմ գրածին ու կարդացածին լուրջ եմ վերաբերվում, ոչ թե «թեթև կայֆեր բռնում»: Կներես, եթե քո գրածին չափազանց լուրջ եմ վերաբերվել:

Իմ նպատակը գիտելիք աչքը մտցնելը չէր: «Օ Մադոննա» արտահայտությունն ինչ-որ նպատակի պիտի ծառայեր, բայց սխալ կիրառման պատճառով չծառայեց: Գրողի կարևոր էթիկ պարտավորություններից մեկի նպատակն ընթերցողին հարգելն է:

[Sambitbaba]

Երեկ հեչ ժամանակ չկար պատասխանելու, կներես, Ռայ ջան...

Ես երբ «Սև մահվան դիմակը» պատմվածքն էի գրում, որն էդպես էլ չավարտեցի, ժանտախտի ժամանակ ապրած ու ժանտախտից մահացած բժշկի օրագրերի յոթերորդ հատորն եմ կարդացել, Դեֆոյի «Ժանտախտի տարվա օրագիրը» ու էլի մի տոննա բան, որ ժանտախտով վարակված քաղաքի իրական, համոզիչ պատկեր ստանամ: Ես իմ գրածին ու կարդացածին լուրջ եմ վերաբերվում, ոչ թե «թեթև կայֆեր բռնում»: Կներես, եթե քո գրածին չափազանց լուրջ եմ վերաբերվել:
Իմ նպատակը գիտելիք աչքը մտցնելը չէր: «Օ Մադոննա» արտահայտությունն ինչ-որ նպատակի պիտի ծառայեր, բայց սխալ կիրառման պատճառով չծառայեց: Գրողի կարևոր էթիկ պարտավորություններից մեկի նպատակն ընթերցողին հարգելն է:

Ափսոս, որ չես ավարտել... Բայց հնարավոր չէ՞, որ չես ավարտել այն պատճառով, որ մինչև այդքան բանը կուսումնասիրեիր, հավեսդ փախել է ու թքել ես ամեն ինչի վրա:
Սա կատակ էր, Ռայ ջան, լուրջ մի ընդունիր:

Իսկ եթե լուրջ...
Ինչ վերաբերվում է լրջորեն սեփական անձիս մոտենալուն, ես երբեք չեմ համարել, որ գրող եմ: Ու դա, կարծում եմ, լավ էլ տեսանելի է Ակումբում արդեն համարյա յոթ (боже!!!) տարիների գրառումներիցս: Օրինակի համար թեման, հանուն ինչի վիզ դրած այդքան թարգմանություններ եմ անում, շատ ավելի հեշտությամբ ինքս էլ կարող էի արդեն գրել: Բայց ինձ դա հետաքրքիր չի, կրկնում եմ, ես ինձ գրող չեմ համարում: Հա, ու նաև, ավելի գերադասում եմ աշակերտի դերում լինել, քան ուսուցչի:
Եթե լրջորեն, ես ինձ նույնիսկ թարգմանիչ էլ չեմ համարում, Ռայ ջան... Դրա վկան է այն, որ այսքան ժամանակ մտքովս էլ չի անցել թարգմանածս բազմաթիվ գրքերից որևէ մեկը տպագրել (Չհաշված "Մատեան Երանության"-ը, որի մասին առայժմ ոչինչ ասել չեմ կարող)...
Ու նաև ինձ չի թվում, որ նույնիսկ Ակումբի անդամներից նրանք էլ, ովքեր իրենց համարում են լուրջ գրողներ, լրջորեն են մոտենում(քեզ չհաշված) համատեղ պատմվածքներ գրելուն... Ես, օրինակ, հարյուր տոկոսով՝ թող ներեն ինձ նրանք, ում հիասթափեցնում եմ կամ վրդովում, - և այն հաստատուն կարծիքին եմ, որ իլֆ-պետրովները հազվադեպ երևույթ են Երկնատակում (в Поднебесной ) :

Ու նաև լրջորեն զարմացած եմ այս պատմվածքին քո այդքան լուրջ մոտեցմանը: Ասենք, եթե գիտես, որ "Բարդիները սովորաբար ճյուղերի միջոցով են տնկում, ոչ թե սերմերի", - ուրեմն, ավելի լավ չէ՞ր լինի մտածել, որ ես էլ այդ գիտեմ, առավել ևս, որ դրան հաջորդում են սև կատուների բուծումը, Մադոննան... Չնայած, կարող է ես էլ, դու էլ սխալ ենք բարդիների հաշվով, որովհետև երևի թե բարդիներն էլ, մյուս ծառերի պես, այնուամենայնիվ, ծաղկելու շրջան ունեն, և ուրեմն քամին նրանց սերմերն էլ հանգիստ կարող է տարածել, որպես տեսակն ապահովելու միջոց բնական պայմաններում:

Եվ նույնիսկ լուրջ գրող համարելու դեպքում էլ...
Եթե լուրջ ոսկերիչը պղնձից մատանի է սարքել, արդյո՞ք նա այդ մատանու վրա ադամանդներ կշարի: Լավագույն դեպքում, ցիրկոն, չէ՞...

Դու կարող էիր գործողությունները տեղափոխել, ուր ուզեիր: Դու կարող էիր գործողությունները զարգացնել, ինչպես ուզեիր:

Իհարկե: Բայց պատկերացրու, չուզեցա: Այվիի մասը շատ դուր եկավ ինձ ու ցանկացա, որ առանձնապես ոչինչ չփոխվի: Խոստովանեմ. գրում էի ծովափի մասին, բայց ինքս անապատի կիզիչ արևի տակ պառկած, գլխարկն աչքերին քաշած, պասիվ հանգիստ վայելող կովբոյի վիճակ էի ապրում... Ու գլխիս մեջ էլ այս երգն էր, իմ շատ սիրած ֆիլմից.


Ուզում եմ ասել, որ գործողությունների տեղափոխելը, զարգացնելը, - այդ պահին շատ էին հեռու ինձանից, ընդ որում, ըստ իս, այս պատմվածքին հարյուր տոկոսով հակացուցված:

հիշու՞մ ես, ես քեզ մի անգամ ինչ եմ ասել, երբ դու «հազարատերև մրտենիների» մասին բանաստեղծություն էիր գովել. երբ ինչ-որ մեկը միաժամանակ գովում է ինձ ու նման գրողի, ես սկսում եմ մտածել նման գովասանքի արժեքի մասին:

Ոչ միայն հիշում եմ, այլև ցավալիորեն անկարող եմ մոռանալ, որովհետև քո համարյա յուրաքանչյուր գրառում շնորհակալության է արժանի, իսկ քո՝ հիշատակածդ գրառումից հետո, երևի նկատած կլինես, որ ոչ մի գրառմանդ տակ շնորհակալություն չեմ դրել: Խոստովանեմ, ամեն անգամ հազիվ ինձ զսպելով...
Բայց նույնիսկ այդ պատճառով էլ ես չեմ պատրաստվում հնարավորինս չքաջալերել մարդկանց իրենց ցանկություններում, եթե դա վերաբերվում է հոգևորին: Որովհետև այն ժամանակից ի վեր, ինչ մարդկությունը հրաժարվեց հոգևորից ու ընտրեց ֆիզիկականը, դա նրան ոչ մի լավ տեղ չտարավ... Իսկ ստեղծագործական փորձերը, կներես, հենց հոգևորին էլ դասում եմ: