Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն. լրջանալու պահը

[Mephistopheles]

եթե մի "Րաֆֆու" պատմավեպ կարդաիր, որտեղ մի 2000-1500 տարի առաջ մեկը սենց մտքեր ա արտահայտել հայոց հողերի ու տարածքների մասին, ինչ քֆուր ասես էտ մտքերի տիրոջը չէինք տա, վերջում էլ ավելացնելով որ "մեր ազգի էս ա էլի..." /կամ նմանատիպ մի արտահայտություն/

Ու շատ հետաքրքիր ա, թե էտ հողերը գրավելուց դու ինչ մի ներդրում ես արել, որ հիմա էլ էտ հողերի վրա "բազառներ" ես բացել, թե
-Մեզ գազատարից փայ տվեք, մենք ձեզ հողեր տանք:

էս ա... ավելի լավ վարյանտ գիտե՞ս, ասա...

ով գիտի թող ասի

[Lion]

Լիոն, տի չմո ․․․․ սաղ հույսներս դու էիր, բայց դավաճան դուրս եկար։ Էն հազարավոր փղերդ էլ քանի՞ կոպեկի արժեք ունեն։

Ես մեղավոր չէի... ինձ համոզեցին ...

Օքեյ... իհարկե բոլորս կուզեինք որ հողերը մնար մեզ, ադրբեջանն ընդուներ ղարաբաղի անկախությունը, ճամփեքը բացվեին ու անցնեինք նորմալ կյանքի, բիզնեսի, բայց էս հնարավոր չի... սաղդ էլ գիտեք որ էդ ըլնելու բան չի...

դրա համար ես համաձայն եմ փուլայինի...

-որոշակի հողերի դիմաց կսկսեն ճանապարհների վերաբացում թե ադրբեջանի, թե թուրքիայի կողմից... ևս մի քանի շրջանների փոխարեն միջպետական առևտրական հարաբերությունների հաստատում,

-փախդտակաները կարան վերադառնան իրանց տները, տրածաշրջանային ծրագրերի ինտեգրում (գազատարներ, նավթատարներ, նոր երկաթգծեր հայաստանի միջով...)

-ղարաբաղի շուրջ բուֆերային զոնա, ղարաբաղը ցած չի դնում զենքը, պահում ա զինված ուժերը... լաչին, քյալբաջար բացարձակ դեմիլիթերայզեդ զոն... բոլոր շրջանները հետ ենք վերադարձնում...

-ղարաբաղի կարգավիճակի ճշտում... քանի բուֆերային զոնան կա ու ղարաբաղը զինված ա և ունի ուղիղ կապ Հայաստանի հետ (բազմակողմանի), ստատուսն իմ համար երկրորդական ա... դե յուրե եթե մնա ադրբեջանի մի մաս, իմ համար խնդիր չի...

ես մանրամասները չգիտեմ ու տեխնոլոգիաներին չեմ տիրապետում, բայց ես սա համարում եմ իրագործելի

ուրիշ ձև գիտեք, ասեք...

Էս ես համարում եմ ինքնասպանության պես մի բան:

[anslov]

Ես մեղավոր չէի... ինձ համոզեցին ...



Էս ես համարում եմ ինքնասպանության պես մի բան:

Սա նման ա նրան, որ պոչկեքտ, թոքերտ ու սիրտտ "օրգան դոնեյշն՛ անես ու պառկես "կոմայի" մեջ, մինչև ռուս ու թուքր "ախպրտիքը՛ միասին նստեն որոշեն որ վախտն ա շտեպսելից ռոզետկան հանելու:

Սենց բան անգամ Վասակ Մամիկոնյանը չէր առաջարկում Վարդան Մամիկոնյանին:

[anslov]

էս ա... ավելի լավ վարյանտ գիտե՞ս, ասա...

ով գիտի թող ասի

Ավելի լա՞վ: Արդեն ասել եմ- գնահատել էն ինչ որ ունես, ու քեզ որչ անգլիացի երևակայես, ոչ ֆրանսիացի ու ոչ էլ իսպանացի:
Ինչ որ արել ենք լավ ենք արել, ժամանակին ենք արել, արել ենք 10000 մարդկանց գիտակցված զոհողության հաշվին ու գրաված հողերի վրա ղումար խաղացողին շատ խիստ պետք ա վերաբերվենք:
Իսկ մնացածը -թոշակ,մոշակ հաց ու պանիր, քյաբաբ ու կոկորդիլոսի միս, նոր տարի ու դռնդեզ... անցողիկ են ու երկարաժամկետ մեր սերունդների համար դա էնքան էլ նշանակություն չունի, թե մենք էսօր լուս ունեինք թե մոմ էինք վառում:
Այ հողերը ծախողը հավերժ դավաճանի խարանին ու համաժողովրդական անեծքին կարժանանա ու ըստ արժանավույն

[Վիշապ]

Էս Մեֆը որ չի գալիս սենց պրոֆեսոր ոճով ասում «էս ա», ասես հենց նոր շախմատի օլիմպիադայից է եկել ու սաղին մատ ա արել, կամ էլ նոբելյան մրցանակ ա ստացել միջազգային խաղաղասիրական առաքելությունների համար։
Մեֆ դու Ծլնգի ասած ուղեղդ քցել ես բինար վիճակ, էն մարդը սաղիս հիշեցրեց որ քաղաքականությունն ու առավել ևս պատերազմը բազմակի անհայտներով բանաձևեր են, մի ասեք «էս ա»։
Իմ կարծիքով ամենաճիշտ տարբերակը հնարավորինս քիչ թպրտալն է, ու կենտրոնանալը ներքին պրոբլեմների վրա, որ կյանքը ավելի չբարդացնենք։ Էս ա։
Էս 30 տարվա մեջ տրանսպորտի ու զիբիլ թափելու հանցերը չենք կարողացել լուծել, մի երկու խելոք եկել են Ղարաբաղի հարց են լուծում։ Մի հատ ապացուցենք որ պարզ, տուֆտա հարցեր կարողացել ենք հայերով լուծել, ու ստացվել ա։ Վերջին վախտերս։ Հողերս մեր գլխին։ Ինչի՞ ա տենց պարզ թվում, որ Ադրբեջանին հողեր տվեցիր, խաղաղություն կլինի։ Կարող ա Հայաստանն էլ տաք, մեկա վերջում ուզենան սաղիս շինեն, հետո գինու տիկ սարքեն մեզնից։

[Mephistopheles]

Ժողովուրդ ջան, գիտեք ձեր չափ խելք չունե՞նք որ կանգնենք ասենք ... ոչ մի կտոր հող հայ ժողովուրդը չունի տալու և ներկա դրությամբ որևէ զիջում ուղղակի ինքնասպանություն ա. մենք նախ մեր տանը պետք ա կարգ ու կանոն հաստատենք, մաքրենք երկիրը կաշառակերներից որոնց պատճառով ա որ էսօր մեր բանակն էս օրի ա ու եթե օրենքի իշխանություն հաստատվի տնտեսությունն էլ առաջընթաց կապրի, բանակից չեն գողանա, մարդն իր երկրում իրան պաշտպանված կզգա ու չի հեռանա...

իհարկե կարելի ա ասել... կարելի ա ասել նաև ավելի գունեղ...բայց էս ոչ ծրագիր ա, ոչ տարբերակ ա, ոչ էլ առավել ևս բանակցությունների նյութ... էսի անիմաստ կրկնություն ա նույն բանի...

եթե բան ունեք ասելու, հարց ունեք տալու, կամ ալտերնատիվ աշխատող մոտեցում ունեք, բերեք քննարկենք...

հասկանում եմ, չեք ընդունում, օքեյ, ձեր ասեք...

մենակ քննադատությունը քիչ ա...

ինչ վերաբերվում ա "էս ա"-ին... էդ իմ տեսակետն ա ու ես դա պնդում եմ որպես ամենալավը... փոխանակ փռփռեք, առաջարկեք ձերը, ես էլ հարցեր կտամ...

ներկա դրությամն իմ ասածը միակ հնարավոր տարբերակն ա, դուք ոչ մի բան չեք առաջարկել որ քննարկենք դրա եղնելիությունը...

[Վիշապ]

Ժողովուրդ ջան, գիտեք ձեր չափ խելք չունե՞նք որ կանգնենք ասենք ... ոչ մի կտոր հող հայ ժողովուրդը չունի տալու և ներկա դրությամբ որևէ զիջում ուղղակի ինքնասպանություն ա. մենք նախ մեր տանը պետք ա կարգ ու կանոն հաստատենք, մաքրենք երկիրը կաշառակերներից որոնց պատճառով ա որ էսօր մեր բանակն էս օրի ա ու եթե օրենքի իշխանություն հաստատվի տնտեսությունն էլ առաջընթաց կապրի, բանակից չեն գողանա, մարդն իր երկրում իրան պաշտպանված կզգա ու չի հեռանա...

իհարկե կարելի ա ասել... կարելի ա ասել նաև ավելի գունեղ...բայց էս ոչ ծրագիր ա, ոչ տարբերակ ա, ոչ էլ առավել ևս բանակցությունների նյութ... էսի անիմաստ կրկնություն ա նույն բանի...

եթե բան ունեք ասելու, հարց ունեք տալու, կամ ալտերնատիվ աշխատող մոտեցում ունեք, բերեք քննարկենք...

հասկանում եմ, չեք ընդունում, օքեյ, ձեր ասեք...

մենակ քննադատությունը քիչ ա...

ինչ վերաբերվում ա "էս ա"-ին... էդ իմ տեսակետն ա ու ես դա պնդում եմ որպես ամենալավը... փոխանակ փռփռեք, առաջարկեք ձերը, ես էլ հարցեր կտամ...

ներկա դրությամն իմ ասածը միակ հնարավոր տարբերակն ա, դուք ոչ մի բան չեք առաջարկել որ քննարկենք դրա եղնելիությունը...

Ապեր իմ կարծիքով մեր դեբիլության ամենավառ արտահայտումներից մեկն էլ հենց էն ա, որ էսօրվա դրությամբ մեր ամենալավ կազմված, ծեծված ու քարոզվող ծրագիրը ազերների հետ «փոխզիջումների» գնալու ծրագիրն ա։ Ու էն որ դու առաջին պարբերությանդ բերած խնդիրներին տենց քամահրանքով ես վերաբերվում, էդ էլ վրադիր։ Խիյարը Մեֆ ջան, հայերիս մոտ թարս ա աճում բրազեր, հլը պատկերացրու։ Մեզ չի դզում պարզ, պրագմատիկ, հողեղեն հարցերի շուրջ խորանալը, մեզ պետք են ռոմանտիկ, օրիգինալ, լայն, համամարդկային հարցեր, որտեղ մենք տառապողն ենք, տվողն ենք, բռնաբարվողն ենք, սենց յեահ բեյբի, ավելի՛ ուժեղ, ավելի՛ ուժեղ․․․

[Գաղթական]

Չի կարա սենց բան լինի...
ասեք, որ էս մարդիկ իրական են...

Մեֆ-Անսլով դուետի շարունակությունն եմ ուզում...

[Գաղթական]

Գիտեմ, Գաղթական ջան: Մի անգամ ևս հստակեցնելով, որ սա իմ անձնական դիրքորոշումն է, ասեմ, որ ես մեխանիզմ ասելով բոլորովին իրավական փաստաթղթերը նկատի չունեի: Իմ համար կարևորագույն խնդիր է Արցախի հայկական ու հայաբնակ լինելը:

Չուկ ջան էդ գետը, որ մտանք, էլ չթրջվել չի հաջողվելու..
եթե հիմիկվա բանակցային սեղանին գտնվող փաստաթղթերը ստորագրենք,
այլևս երբեք էլ Արցախը ո՛չ հայկական կլինի, ո՛չ էլ գերակշռող հայ բնակչությամբ

[Mephistopheles]

Ապեր իմ կարծիքով մեր դեբիլության ամենավառ արտահայտումներից մեկն էլ հենց էն ա, որ էսօրվա դրությամբ մեր ամենալավ կազմված, ծեծված ու քարոզվող ծրագիրը ազերների հետ «փոխզիջումների» գնալու ծրագիրն ա։ Ու էն որ դու առաջին պարբերությանդ բերած խնդիրներին տենց քամահրանքով ես վերաբերվում, էդ էլ վրադիր։ Խիյարը Մեֆ ջան, հայերիս մոտ թարս ա աճում բրազեր, հլը պատկերացրու։ Մեզ չի դզում պարզ, պրագմատիկ, հողեղեն հարցերի շուրջ խորանալը, մեզ պետք են ռոմանտիկ, օրիգինալ, լայն, համամարդկային հարցեր, որտեղ մենք տառապողն ենք, տվողն ենք, բռնաբարվողն ենք, սենց յեահ բեյբի, ավելի՛ ուժեղ, ավելի՛ ուժեղ․․․

առաջինը, փոխզիջումը հայերի գաղափարը չի, մենք չենք հորինել, էսի ամբողջ աշխարհում ընդունված մեթոդ ա կոնֆլիկտները ոչ ռազմական տարբերակով լուծելու. մեզ մի մեղադրեք... էն որ փոխզիջումից բացի ուրիշ տարբերակ չկա մեջտեղները, էտի ոչ մեր մեղքն ա ոչ ադրբեջանի ոչ, ոչ էլ ձերը որ մինչև հիմա չեք առաջարկում... իրականում իմ կողմից սխալ ա ձեզնից պահանջելը որ դուք ալտերնատիվ առաջարկ անեք, քանի որ պարզ ա, փոխզիջման ալտերնատիվը ոչ թե ստատուս քվոն ա այլ պատերազմը... եթե դուք ունենայիք ալտերնատիվ, ապա մինչև հիմա կառաջարկեիք ու կքննարկեինք, բայց ոնց որ տեսնում ես, չկա...

ինչ վերաբերվում ա սարկազմին..֏. մեր ներքին հարցերը կարևոր են, կենսական, բայց ղարաբաղի հարցի հետ կապված են էնքանով ինչքանով դրանց (ղարաբաղի հարցի լուծման ու երկրում կարգուկանոնի հաստատման) թայմինգն ա համընկնում իրար հետ... էդ թայմինգը բացի մեզնից ոչ ոք չի կարա համընկացնի... բայց դրա օգուտն էլ չի կարելի գերագնահատել, քանի որ անգամ եթե մենք մեր ներքին հարցերը լուծենք, փոխզիջումը մեկ ա մնում Ա միակ տարբերակը... մենք կարանք շահենք փոխզիջման մեջ, բայց ոչ էն ինչ որ դուք եք կարծում...

կարճ ասեմ, եթե մենք մեր ներքին խնդիրները գերազանց լուծենք, մեկ ա չի լինելու էն բանակն ու էկոնոմիկան որով մենք կարողանալու ենք հավերժ պահել ստատուս քվոն... պատրանքներ էլ պետք չի ունենալ... մեր ներքին հարցերը լուծելուց հետո անգամ հայաստանը կարա տնտեսական աճ արձանագրի բայց շատ շուտով կհասնի իրա մաքսիմումին ու կկանգնի քանի որ հիմնականում հենվելու ա իրա ներքին ռեսուրսների վրա... իսկ արտաքին ներդրումների պահով հայաստանը հետաքրքիր երկիր չի ու դեմոկրատիան ստեղ կապ չունի (ի դեպ ավտորիտար երկրներում շատ հաճախ ավելի հեշտ ա ներդրում անելը, իմ խոսքերը չեն)

...էս ա...

[Chuk]

Չուկ ջան էդ գետը, որ մտանք, էլ չթրջվել չի հաջողվելու..
եթե հիմիկվա բանակցային սեղանին գտնվող փաստաթղթերը ստորագրենք,
այլևս երբեք էլ Արցախը ո՛չ հայկական կլինի, ո՛չ էլ գերակշռող հայ բնակչությամբ

Թույլ տուր ուղղակի չհամաձայնվել:
Գիտեմ, որ էս թեմայում լիքը գրառումներս քեզ նյարդայնացրել են (ու ոչ միայն քեզ), բայց հուսամ հավատում ես, որ եթե համոզվածություն չունենամ, որ կարողանալու ենք հայկական ու հայաբնակ պահել, ապա նման կոչեր չեմ անի:
Կարծում եմ նաև, որ ինձ հիմարի տեղ չես դնում ու կարող ես կարծիքիս հետ հաշվի նստել, ոչ թե ուղղակի մտածել «էշ-էշ խոսում ա»:

[Mephistopheles]

Չի կարա սենց բան լինի...
ասեք, որ էս մարդիկ իրական են...

Մեֆ-Անսլով դուետի շարունակությունն եմ ուզում...

էդ կլնի էն ժամանակ երբ որ անսլովը տարբերակ կունենա առաջարկելու... ես 8րդ դասարանի շարադրություններին չեմ պատասխանում...

[Գաղթական]

Թույլ տուր ուղղակի չհամաձայնվել:
Գիտեմ, որ էս թեմայում լիքը գրառումներս քեզ նյարդայնացրել են (ու ոչ միայն քեզ), բայց հուսամ հավատում ես, որ եթե համոզվածություն չունենամ, որ կարողանալու ենք հայկական ու հայաբնակ պահել, ապա նման կոչեր չեմ անի:
Կարծում եմ նաև, որ ինձ հիմարի տեղ չես դնում ու կարող ես կարծիքիս հետ հաշվի նստել, ոչ թե ուղղակի մտածել «էշ-էշ խոսում ա»:

«նյարդայնացնել» տերմինը ես չէի օգտագործի..
ավելի շուտ՝ հենց քո որոշ գրառումներ անսպասելի էին ինձ համար..
բայց էդի հեչ..

ու բնավ չեմ մտածում, թե «էշ-էշ խոսումա»
ես կասեյի՝ «շփոթվումա»
ճիշտ այնպես, ինչպես դու ես մտածում էս թեմայում քոնինից հակառակ տեսակետի մասին )))
քանի որ նախորդ գրառմանդ մեջ նշված մեխանիզմները տեսականորեն ու պրակտիկայում հնարավոր չեն ներկայիս քննարկվող փաստաթղթերով..

հարցը շատ կոնկրետա.
թե՛ փուլային ու թե՛ փաթեթային տարբերակը նախատեսում են.
ա) ազերի փախստականների վերադարձ (համ դեմիլիտարիզացված անվտանգության գոտի համ Արցախ)
բ) անորոշ ժամանակով Արցախի կարգավկճակի առկախում՝ մինչև ենթադրյալ հանրաքվե, որին մասնակցելու են թե՛ հայերը ու թե՛ վերադարձած ազերիները..

մնում է միայն ենթադրել, թե էդ «անորոշ ժամանակ հետո» որքան քչացած կլինի հայ բնակչությունը ու շատացած՝ ազերիականը...

[anslov]

Ժամանակն է դուրս գալ «Քաղաքական քննարկումներ թեմայից դուրս» թեմայի շրջանակներից ու էս հարցը ավելի հանգիստ ու կոնկրետ քննարկել: Լրիվ առանձացված:

Ավելի լավ վերնագիր, թեմայի համար, քան Լևոն Տեր-Պետրոսյանի 1997 թ. նոյեմբերի 1-ի հայտնի հոդվածի վերնագիր էր, չգտա:

Թեման շատ զգայական է բոլորիս համար, տեսակետներս կարող են կտրուկ տարբերվել միմյանցից: Դրա համար կոչ եմ անում էս հարթակում պահպանել հնարավորինս պոլիտկոռեկտություն, զերծ մնալ միմյանց պիտակումներից, հասկանանք, որ անկախ նրանից, թե ով հարցի լուծումը ոնց է տեսնում կամ պատկերացնում, նպատակը ամեն դեպքում երկրի անվտանգությունն է, Արցախի պահպանումն է, երկրի ծաղկումն է:

Ես ինքս ասելիք շատ ունեմ, բայց խնդրում եմ ներողամիտ լինել, որ շատ հաճախ ձեր հետ խոսելու եմ «այլոց շուրթերով», ավելի կոնկրետ այս թեմայում ձեզ եմ ներկայացնելու տարբեր հոդվածներ կամ հարցազրույցներ, որովհետև շատ հաճախ իմ ասելիքը ինձնից ավելի լավ ձևակերպել են ոլորտին ավելի լավ առնչություն ունեցողներն ու մասնագետները, պետական գործիչները, բանակցություններին անմիջապես առնչված մարդիկ:

Հիշեցնեմ, որ «Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն» բանավեճի նոր ալիքը բարձրացավ 2016 թ. դեկտեմբերի 17-ին ՀԱԿ համագումարում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթից հետո: Հաջորդ գրառման մեջ կտեղադրեմ այդ ելույթի տեքստն ու տեսահոլովակը:

Բոլորին խորհուրդ եմ տալիս անպայման կարդալ, նույնիսկ մեկից ավելի անգամ այդ ելույթը, ու փորձել կարդալ սառը՝ անկախ Տեր-Պետրոսյանի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքից: Ու ընդհանրապես, այս թեմայում ցանկացած նյութ, փաստարկ, տեսակետ խորհուրդ եմ տալիս ուշադիր ուսումնասիրել՝ հնարավորինս ոչ զգայական մակարդակում:

Մեծ սխալ է կատարվել, Լևոնի հրապարակային խոսքը դնել ու դարձնել քննարկման առարկա:

Լևոնը լինելով հայ քաղաքական մտքի հայտնի մարդկանցից ամենախոշոր դեմքը, երբևէ չի հենվել կամ հաշվարկել իր տեսակետները ներքին սպառման համար:
Ինքը միշտ հանդես է եկել որպես խշոր արտաքին քաղաքական խաղացող: Այնքան խոշոր, ինչքան կարող է ունենալ Հայաստանը: Նույնիսկ դրանից մի քանի անգամ ավելի խոշոր:
Նա շատ լավ գիտի, որ միակ քաղաքականությունը, որը էսպես ասած բաժին է ընկնում Հայսատանին արտաքին դաշտում, դա Արցախի հարցն է, որն էլ էս 25 տարում մեր ԲՈԼՈՐ ղեկավարները վարել են փայլուն, ունենալով Լևոնի գոնե ակադեմիական ղեկավարումը:
Լևոնը-Քոչարևյանը–Սերժը Արցախի հարցում մի անխախտ թիմ են ու բոլորով միշտ խփել են ու կխեն մի մեխի:

Մյուս կողմից էլ նա շատ լավ գիտակցել է, որ ժողովուդրը ՀՀ որևէ ֆակտոր չէ, ու դեռ երկար չի լինի, ու երբևէ իր դիպլոմատիան ու քաղաքականությունը կիրառելուց չի հենվել զրոյական ուժի- ասել է ժողովրդի քաղաքական կամքի վրա:

Էնպես որ Լևոնի արտաքին դաշտում ինչ-ինչ, շատ անգամ մեզ համար անկանխատեսելի ու անհասկանալի/անընդունելի հրապարակումները քննարկելը առնվազն ջուր ծեծոցի է, քանի որ անձամբ Լևոնը դրանք հրաարակելուց երբևէ չի էլ ակընկալում որ իրա ասածը ներսում քննարկվելու է:

Իսկ ներքին սպառման համար - ինչքան ըսենց ու սրա նման պարտվողական ջուր ծեծոցին ավելի քիչ քննարկվի ու էս հարցը փակվի, էնքան լավ ա մեր բոլորի համար:
Սրա մեջ ոչ մի լավ բան չկա, իսկ վատ բաներ լիքը- որ ազերներ կան լիքը որ հայերեն կարդում են ու սա կարդալով դուխ են հավաքում որ Հայաստանում լիքը մարդ կա որ իրանցից վախում ա: Սա ազգամիջյան մակարդակում հեչ լավ բան չի, ու քո պոտենցիալ թշնամին պետք ա քեզանից նախօրոք վախենա ոչ թե դուխ հավաքի քո վախից:

[anslov]

Միշտ հիշեք, որ մինիմում 400 000 ազերի ազատ տիրապեում է հայերենի ու հնարավորություն ունի կարդալ սովորական հայ մարդկանց մտքերը