Հակակրոն և հակաաթեիզմ

[Sambitbaba]

Հակակրոն և հակաաթեիզմ

“Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը, դուք մուտքի իրավունք եք ստանում երկնային արքայություն:”

Այս խոսքերը բերված են ոչ թե Աստվածաշնչից կամ կրոնական որևէ այլ սկզբնաղբյուրից: Սրանց հեղինակն է Նիլ Դոնալդ Ուոլշը, ում գրչին է պատկանում “Զրույց Աստծո հետ” գրքաշարքը: Եվ կոնկրետ այս խոսքերը բերված են “Միասնացում Աստծո հետ” գրքից:

Մի խաբնվեք վերնագրերին, խնդրում եմ: Կուլ մի գնացեք հին ստերեոտիպերին, որ եթե խոսքը գնում է Աստծո մասին, ուրեմն կրոնի մատը խառն է: Ուոլշի նկարագրած Աստված` ձեր իմացած Աստծո լրիվ հակապատկերն է ու շատ ավելի հաճախ դեմ է կրոնին, քան կողմ: Համենայն դեպս և ցավոք, դժվար թե կգտնվի որևէ հոգևորական, ով կհամաձայնվի ա՛յս Աստծո մտքերի հետ:

Սա` հակակրոնական Աստված է:

Սա այն Աստված է, ով Իր մեջ պարունակում է ամեն ինչ: Ինչ ձեր բոլորի միասին վերցրած մտքերով կանցնի և շատ ու շատ ավելին: Տեսանելին և Անտեսանելին: Հասկանալին և Անհասկանալին: Զգայականն ու Անզգայականը: Նյութականը և Ոչ-Նյութականը: Շնչավորը և Կարծեցյալ-Անշունչը: Ամեն Ինչ: Ամբողջը: Կյանքը: Տիեզերքը: Ես և Դուք:

Սա` իմ Աստվածն է և Նրան եմ ես երկրպագում:

Ստացվում է, որ ես` հակակրոնական եմ: Եվ սակայն աթեիստ էլ չեմ, քանի որ ունեմ իմ Աստծոն և ինձ ոչինչ չի կարող ստիպել հրաժարվել նրանից: Այնպես որ ստացվում է նաև, որ ես` հակաաթեիստ էլ եմ: Եվ բնականաբար ստացվեց այնպես, որ երբ միտք առաջացավ այս թեման բացելու, ես առանձնապես ջանք էլ չգործադրեցի վերնագիր փնտրելու համար: Մեքենայորեն հենց այդպես էլ ստացվեց. “Հակակրոն և հակաաթեիզմ”:

Եթե հիշողությունս ինձ չի դավաճանում, սա իմ բացած առաջին թեման է Ակումբում: Միշտ խուսափել եմ թեմա բացելուց. բավարարվել եմ եղածով, հետո` ժամանակ չկա, հետո` ալարկոտ եմ, հետո… չգիտեմ էլ ինչ հետո: Եվ ազնվորեն ասած, չգիտեմ էլ, թե սրանից ինչ դուրս կգա, քանզի արդեն երեք տարվա փորձս ցույց է տալիս, որ այս թեմայով զրուցասերներ առանձնապես չկան Ակումբում:

Ոչ, ոչ, ես ոչ ոգու չեմ մեղադրում ոչինչում, քանզի լավ գիտեմ, որ շատ դժվար է ազատվել ստերեոտիպերից, ինքս էլ եմ այդ ճանապարհն անցել: Մարդու համար համարյա անհնար է միանգամից վերցնել ու մի կողմ նետել արդեն արյունի մեջ մտած պատկերացումները կյանքի մասին, այն պատկերացումները, որոնց գերին է մարդկությունն արդեն քանի հազար տարիներ:

Կարող եք վիճել, որ այդպես չէ: Խնդրեմ, վիճեք: Հենց դրա համար էլ բացում եմ այս թեման: Եվ այստեղ կփորձեմ պատճառաբանել ասածս: Ինչպես նաև ամենն, ինչի մասին կխոսենք:

Կարող է նաև հուսախաբ լինեմ, կարող է ոչ մի երկխոսություն էլ չստացվի: Ինչ արած: Այդ դեպքում թող լինի մենախոսություն: Թող լինի իմ օրագրի պես մի բան, առավել ևս, որ օրագիր բացելուս իմաստը չեմ տեսել մինչև օրս այն միակ պատճառով, որ այնտեղ զրուցելու հնարավորություն չկա: Մեկ-մեկ ահավոր տառապում եմ այն պատճառով, որ ձեր օրագրերը կարդալիս, ցանկանում եմ խոսել ձեզ հետ մի ինչ-որ ձեր մտքի մասին և… չեմ կարող… Փորձել եմ նույնիսկ նամակով գրել, բայց դա էլ այն չէ, պահի անմիջականությունն է կորում…

Մի խոսքով, տեսնենք, թե ինչ կստացվի…

Եթե ստացվի:

[Sambitbaba]

“Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը, դուք մուտքի իրավունք եք ստանում երկնային արքայություն:”

Այս խոսքերը կրկնելս բոլորովին չի նշանակում, թե ամեն նոր գրառում սկսելու եմ սրանցով: Ուղղակի այս պահին ցանկանում եմ շարունակել ասված միտքը, քանզի մի ցանկություն ունեմ, որ բոլորս կարողանանք ազատվել մեր բոլոր կողպեքներից:

“Հակակրոնն ու հակաաթեիզմը”` այդ մասին էլ է:

“Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը, դուք մուտքի իրավունք եք ստանում երկնային արքայություն: Եվ երկնային արքայությունը հնարավոր է Երկրի վրա: Յուրաքանչյուր ոք կարող է իսկապես զգալ իրեն “Երկրի վրա այնպես, ինչպես երկնքում”, երբ ավարտվում է առանձնացվածության ժամանակը և դուք կանգնում եք միասնացման ժամանակաշրջանի շեմին:
Միասնացմանը Ինձ հետ, միասնացմանը մնացած բոլորի հետ, միասնացմանը կենդանի ամեն ինչի հետ:
Ես եկել եմ հենց նրա համար, որպեսզի մեկ անգամ ևս ասեմ դա ձեզ, իմ պատգամաբերների միջոցով: Դուք կիմանաք, որ դրանք Իմ պատգամաբերներն են, որովհետև նրանք բոլորը կբերեն ձեզ միևնույն ուղերձը.
Մենք Բոլորս Մեկ Ենք:
Դա միակ ուղերձն է, որ նշանակություն ունի: Մնացած ամեն ինչը կյանքում` սրա արտացոլումն է: Մնացած ամեն ինչ` այս ուղերձն է հղում:
Պատկերացումն այն մասին, որ մենք Մեկ չենք, - պատրանք է:


Այստեղ ես առաջին հերթին ցանկանում եմ խոսել մեր պատրանքների մասին: Ավելի ճիշտ, նրանցից մեկի մասին: Առայժմ` մեկի: Որովհետև հենց այդ պատրանքն էր, որ ինձ միտք տվեց բացել այս թեման:

Սկզբում ուղղակի կթարգմանեմ հատվածներ Ուոլշի խոսքերից: Կամ Աստծո խոսքերից, որոնք գրառել է Ուոլշը: Դա արդեն դուք որոշեք, թե ինչպես եք համարում: Յուրաքանչյուրի համար կլինի հենց այնպես, ինչպես ինքն է համարում: Հետագայում հնարավոր է, որ ինչ-որ բան էլ ինձանից կավելացնեմ: Չգիտեմ և ծրագրավորել չեմ ուզում: Միակ բանը, որ իրոք ցանկանում եմ, ազատվել կողպեքներից:

Ցանկացողները թող միանան: Կփորձենք միասին:

[Jarre]

Sambitbaba, շնորհակալ եմ թեմայի համար։ Իմ կարծիքով ճիշտ ես արել, որ բացել ես թեման։
Համ էլ շնորհավոր առաջին բացածդ թեման

Իմ համար փաստ ա հետևյալը։ Եթե մի տեղ կա՝
ա) Աստծու, բարձրյալի, գերագույնի կոնցեպտը
բ) Հավատի կոնցետը
գ) Ու էտ կոնցեպտների շուրջ հավաքված մարդիկ
ուրեմն էս բաղադրության արդյունքը անխուսափելիորեն կրոնն ա։ Ինչ պիտակ ուզում ես կպցրու էտ երևույթի վրա՝ կրոն, հակակրոն, գիտություն, կրէացոնիզմ, մտածող մարդկանց ասոցիացիա, տրամաբանողների ակում..... մեկ ա, էս հավասարումը անխաբանորեն տալիս ա մի արդյունք՝ ԿՐՈՆ։

Անկեղծ խոստովանում եմ, որ ես մոտիկից ծանոթ չեմ Նիլ Դոնալդ Ուոլշին ու իրա գաղափարներին։
Պարզապես գրում եմ երևույթի մասին իմ կարծիքը։

Մի քանի մտքեր այս՝ «հակակրոն» լիլելու և միևնույն ժամանակ «հակաաթեիստ» լիենլու գաղափարի մասին։

Կան տարբեր կրոնական կազմակերպություններ (որոնց Հայաստանում սիրում են անվանել աղանդ ու աբսուրդը իմ համար էն ա, որ էտ «աղանդ» անվանողը մոռանում ա, որ հենց ինքը աղանդ ա), որոնք համարում են, որ իրենք հակակրոն են։ Այսինքն նրանք քննադատում են այն ամենը, ինչ կատարվում ա կրոնի անունով՝ ֆանատիզմ, պատերազմներ, դոգմատիզմ, քաղաքականության մեջ խառնվելը, պետության հետ հարաբերությունները և այլ և այլն։ Ու թեև իրանք իրանց սուրբ գիրք համարում են Աստվածաշունչը, իրանք անձամբ շատ բաներ մերժում են Աստվածաշնչից (երեխաներին սպանելը, կրոնամոլությունը, ազգամոլությունը, որով լի ա էտ գիրքը)։

Այդ կրոնական կազմակերպություններին հարող տարբեր մարդկանց հետ ունեցած իմ զրույցներից ես հասկացել եմ, որ շատերին հենց էտ ա գրավում նման կազմակերպությունների մեջ։ Այսինքն նրանք տեսնում են, որ էտ խմբավորումը դեմ ա տենց բաներին, դեմ ա կրոնական ֆանատիզմին, հարցերին մոտենում ա գիտական տեսանկյունից, մարդիկ կարծես թե վատը չեն և այլն և այլն.....

Իսկ հետագայում տեսնում են, որ իրականում էտ նույն *ա*ն ա։

[Jarre]

Հա, ի դեպ, գուցե փիլիսոփաները կամ գիտնականները արդեն անդրադարձել են էս թեմային, բայց ես ինքս եկել եմ այն մտքին՝ առանց ինչ որ մի տեղ կարդալու, որ եթե իրականում կա ինչ որ մեկը ով ստեղծել ա էս ամենը, ուրեմն ինքը ավելի շատ պետք ա լինի աթիստ քան հավատացյալ։

Այլ կերպ ասած ես միշտ հավատացել եմ աթեիստ Աստծուն, ոչ թե կրոնավոր Աստծուն, գիտնական Աստծուն ոչ թե հավատացյալ....

[Tig]

.......

Սա` իմ Աստվածն է և Նրան եմ ես երկրպագում:

...........

Sambitbaba ջան նախ շնորհակալություն թեմայի համար:

Երկրորդ առաջին գրառմանդ մեջ այս արտահայտության հետ համաիտ չեմ, քանի որ պաշտել բառը արդեն ենթադրում է կրոնական մոտեցում: Ամեն ինչին հնարավոր չէ պաշտել, քանի որ այն հնարավոր չի ոչ պատրեկացնել, ոչ էլ տեղավորել մեր մտքում: Ու եթե հնարավոր էլ լիներ, ապա դա կրկին կլիներ կրոնական մոտեցում, քանի որ դա ենթադրում է տալ-առնելու փոխհարաբերություն:
Իմ ճանաչած աստված պաշտամունքի կարիք չունի, ինչպես նաև իմ ճանաչած աստծուն ճանաչողը պաշտամունքի կարիք չունի: Իմ ճանաչած աստծո հետ զուտ դրսևորման փոխհարաբերություններ եմ պատկերացնում, շարժում, մի վիճակից մյուսի անցում, փորձի և հույզերի ապրում և վերապրում, և այլ նման կարգի երևույթներ...

[Jarre]

Sambitbaba ջան նախ շնորհակալություն թեմայի համար:

Երկրորդ առաջին գրառմանդ մեջ այս արտահայտության հետ համաիտ չեմ, քանի որ պաշտել բառը արդեն ենթադրում է կրոնական մոտեցում: Ամեն ինչին հնարավոր չէ պաշտել, քանի որ այն հնարավոր չի ոչ պատրեկացնել, ոչ էլ տեղավորել մեր մտքում: Ու եթե հնարավոր էլ լիներ, ապա դա կրկին կլիներ կրոնական մոտեցում, քանի որ դա ենթադրում է տալ-առնելու փոխհարաբերություն:
Իմ ճանաչած աստված պաշտամունքի կարիք չունի, ինչպես նաև իմ ճանաչած աստծուն ճանաչողը պաշտամունքի կարիք չունի: Իմ ճանաչած աստծո հետ զուտ դրսևորման փոխհարաբերություններ եմ պատկերացնում, շարժում, մի վիճակից մյուսի անցում, փորձի և հույզերի ապրում և վերապրում, և այլ նման կարգի երևույթներ...

Տիգ ջան, իմ կարծիքով քո գրածը ավելի շատ ինքնաճանաչողություն, հոգեբանություն ու փիլիսոփայություն ա, քան աստված ու կրոն։

[Tig]

“Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը, դուք մուտքի իրավունք եք ստանում երկնային արքայություն:”

Այս խոսքերը կրկնելս բոլորովին չի նշանակում, թե ամեն նոր գրառում սկսելու եմ սրանցով: Ուղղակի այս պահին ցանկանում եմ շարունակել ասված միտքը, քանզի մի ցանկություն ունեմ, որ բոլորս կարողանանք ազատվել մեր բոլոր կողպեքներից:

“Հակակրոնն ու հակաաթեիզմը”` այդ մասին էլ է:

“Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը, դուք մուտքի իրավունք եք ստանում երկնային արքայություն: Եվ երկնային արքայությունը հնարավոր է Երկրի վրա: Յուրաքանչյուր ոք կարող է իսկապես զգալ իրեն “Երկրի վրա այնպես, ինչպես երկնքում”, երբ ավարտվում է առանձնացվածության ժամանակը և դուք կանգնում եք միասնացման ժամանակաշրջանի շեմին:
Միասնացմանը Ինձ հետ, միասնացմանը մնացած բոլորի հետ, միասնացմանը կենդանի ամեն ինչի հետ:
Ես եկել եմ հենց նրա համար, որպեսզի մեկ անգամ ևս ասեմ դա ձեզ, իմ պատգամաբերների միջոցով: Դուք կիմանաք, որ դրանք Իմ պատգամաբերներն են, որովհետև նրանք բոլորը կբերեն ձեզ միևնույն ուղերձը.
Մենք Բոլորս Մեկ Ենք:
Դա միակ ուղերձն է, որ նշանակություն ունի: Մնացած ամեն ինչը կյանքում` սրա արտացոլումն է: Մնացած ամեն ինչ` այս ուղերձն է հղում:
Պատկերացումն այն մասին, որ մենք Մեկ չենք, - պատրանք է:


Այստեղ ես առաջին հերթին ցանկանում եմ խոսել մեր պատրանքների մասին: Ավելի ճիշտ, նրանցից մեկի մասին: Առայժմ` մեկի: Որովհետև հենց այդ պատրանքն էր, որ ինձ միտք տվեց բացել այս թեման:

Սկզբում ուղղակի կթարգմանեմ հատվածներ Ուոլշի խոսքերից: Կամ Աստծո խոսքերից, որոնք գրառել է Ուոլշը: Դա արդեն դուք որոշեք, թե ինչպես եք համարում: Յուրաքանչյուրի համար կլինի հենց այնպես, ինչպես ինքն է համարում: Հետագայում հնարավոր է, որ ինչ-որ բան էլ ինձանից կավելացնեմ: Չգիտեմ և ծրագրավորել չեմ ուզում: Միակ բանը, որ իրոք ցանկանում եմ, ազատվել կողպեքներից:

Ցանկացողները թող միանան: Կփորձենք միասին:

Այստեղ էլ լիքը հարցեր են առաջ գալիս, որոնք վաղ թե ուշ հանգեցնելու են կրոնական դատողությունների:
Օրինակ՝ Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը....
Ո?վ է այդ Եսը:
Ինչո?ւ է նա ցանկանում մուտքի իրավունք ստանալ:
Եվ ինչո?ւ դրա արդյունքում մենք պիտի մուտքի իրավունք ստանանք երկնային արքայություն:
Ի?նչ է երկնային արքայությունը:
Եվ ինչո?ւ մենք պիտի ցանկանանք նրա մուտքի իրավունքը վաստակել...

Ուշադրություն դարձրու վաստակել բառը ընդգծել եմ, որով ցույց եմ տալիս, որ նորից տալ-առնելու փոխհարաբերություններ են սահմանվում նման արտահայտություններով, որը անխուսափելիորեն հանգեցնելու է կրոնական դրսևորումներին:


Եթե հիշում ես Աթեիզմ թեմայում Մեֆի հետ զրույցի ժամանակ, ես արեցի հետևյալ եզրահանգումները՝
/ինչի համար Մեֆից շնորհակալ եմ, քանի որ իր առաջ քաշած հարցադրումների շնորհիվ արեցի այդ եզրահանգումները/

Համաձայն եմ Մեֆ ջան, փորձեմ իմ տեսանկյունից սահմանեմ աստծուն: Աստված ամեն ինչն է, իմացյալն ու չիմացյալը, նյութեղենն ու ոգեղենը, նյութականն ու հոգևորը: Ինքստինքյան սահմանազատում է գծվում... և..., և...: Վերևում արդեն ասեցի, թե ինչից է գոյանում այդ սահմանազատումը: Ես նույնիսկ կարող եմ սահմանել այդ սահմանազատման նպատակը: Քանի որ ամեն ինչ համեմատության մեջ է դառնում արժեքավոր և իմաստ է ստանում, ապա անհնար է ամեն ինչը համեմատել ամեն ինչի հետ, դրա համար էլ ստեղծվել է այս սահմանազատում խաղը՝ նյութ-հոգի:

........................

Լրիվ համաձայն եմ՝ նյութը հոգևորի դրսևորման պայման է: Բայց "ամեն նյութ դեռ հոգևորի գոյություն չի" պնդումը ճիշտ է մեր իմացականի տեսանկյունից: Իսկ հակառակ կողմից այդ արտահայտությունը կհնչի այսպես՝ ամեն մի հոգևոր դեռ նյութի գոյություն չի, քանի որ հոգևորն է նյութին տալիս դրսևորվելու հնարավորություն...
Այսինքն նայած թե մեր բանականությունը /ինքնագիտակցությունը/ տվյալ պահին սահմանազատման որ հատվածում է գտնվում: Երբ ծնվում ենք այս աշխարհում, անցնում ենք դեպի սահմանազատման նյութեղենության կողմը, բայց քանի որ սանկացած նյութ ոգեղենի կրող է, ապա սկսում ենք ձգտել դեպի ոգեղենություն: Իսկ երբ մեռնում ենք, անցնում ենք ոգեղենության կողմը ու սկսում ձգտել դեպի նյութը... հենց այս բևեռացված ձգտումն է, որ ապահովում է այս սահմանազատումը, որն էլ հնարավորություն է տալիս ԱՄԵՆ ԻՆՉԻՆ ինքնադրսևորվել ԱՄԵՆ ԻՆՉԻ միջոցով: Մեխը՝ առանցքը, հենց այդ սահմանազատումն է, եթե դա չլինի, ԱՄԵՆ ԻՆՉԸ կիմաստազրկվի:

Այսինքն Գոյը գոյություն ունի բացառման-բացառման կամ հաստատման-հաստատման շնորհիվ:

Իսկ քո բերած օրինակը՝ ձայնը, արվեստ և այլն, ճիշտ է մենք անվանում ենք հոգևոր, բայց դա հոգևորի ինքնաարտահայտումն է մի կողմից և գնահատումը մյուս կողմից: Այսինքն դու գործողությունը, տվյալ դեպքում արվեստը՝ ինքնաարտահայտվելը, և դրա ազդեցությունը փորձում ես նույնացնել գործողությունը կատարողի հետ: Քո ասածը շարժման արդյունքն է, ոչ թե շարժվող օբյեկտը: Այսինքն էլի ճիշտ ես, ինչպես նյութն է առանց հոգևորի անիմաստ, այնպես էլ հակառակը: Իսկ այն որ հոգևորը մարդուց դուրս գոյություն չունի... դա էլ էլի տեսանկյան խնդիր է: Հակառակ կողմից էլ կարելի է պնդել, որ մարդը հոգևորից դուրս գոյություն չունի: Տվյալ դեպքում մարդը նյութն է: Իսկ հավաքական տեսանկյունից բնականաբար մարդը հոգևորի և նյութականի համադրումն է:


Այսինքն ես շատ եմ կարևորում այդ սահմանազատումը: Ու դու որ նշում ես՝ Մենք բոլորս մեկ ենք... այ սա արդեն այդ սահմանազատման կոտրման փորձ է, որը նախ անհնար է, երկրորդ կտանի իմաստազարկման: Մենք էլի մեկ ենք, բայց ինքնադրսևորման համար անխուսափելիորեն պիտի բաժանվենք մասերի...

Իմ հասկացած, ճանաչած և ընդունած աստված ամեն ինչի հանրագումարն է, իսկ ես, դու, նա, փիղը, կատուն, խոտը, ջուրը, քամին, աստղը... նրա սահմանազատումներն ենք, որոնց միջոցով նա, այսինքն մենք դրսևորվում ենք...

Իսկ ի?նչ է դրսևորվելը: Իմ հասկանալով դա շարժումն է, վիճակների փոփոխությունը, փորձի և հույզերի ապրումը, որը հնարավոր է իրականացնել միայն փոխհարաբերության միջոցով: Իսկ փոխհարաբերության իրականանալու համար հարկավոր է մինիմում 2 տարբեր օբյեկտներ կամ երևույթներ...

[Tig]

Տիգ ջան, իմ կարծիքով քո գրածը ավելի շատ ինքնաճանաչողություն, հոգեբանություն ու փիլիսոփայություն ա, քան աստված ու կրոն։

Արթ ջան, խնդիրը նրանում է, որ ես ընդունում եմ հավաքական բանականության գոյությունը, և մարդու, կամ մեկ այլ բանական էակի գոյությունը հանգեցնում եմ որպես այդ գլոբալ-հավաքական բանականության մասնատման-դրսևորման արդյունք: Այսինքն ես չեմ ընդունում, որ անշունչ նյութից հնարավոր է առաջանա բանական էակ: Ես ընդունում եմ, որ բանականությունը կարող է դրսևորվել անշունչ նյութին շունչ տալով: Ու հենց այդ հավաքական բանականությանն եմ անվանում Աստված:

[Tig]

......

Իսկ ի?նչ է դրսևորվելը: Իմ հասկանալով դա շարժումն է, վիճակների փոփոխությունը, փորձի և հույզերի ապրումը, որը հնարավոր է իրականացնել միայն փոխհարաբերության միջոցով: Իսկ փոխհարաբերության իրականանալու համար հարկավոր է մինիմում 2 տարբեր օբյեկտներ կամ երևույթներ...

Ստեղ սխալ ասեցի, ոչ թե 2, այլ մինիմում 3 օբյեկտ: 3-րդը մյուս 2-ի փոխհարաբերությունները գնահատողն է

[Sambitbaba]

Ջառռ ջան, Տիգ ջան, շատ-շատ ուրախ եմ, որ խրախուսում եք թեման:
Հուսով եմ, այստեղ մենք կկարողանանք հասնել այն մտքին, որ Աստծո գոյությունն ընդունելու համար պարտադիչ չէ, որ մարդ հավատացյալ լինի, իսկ կրոնին դեմ լինելու համար պարտադիր չէ, որ մարդ աթեիստ լինի:
Կամ էլ աղանդավոր: Քանզի ըստ մեր հին հասկացությունների, մենք երրորդ տարբերակ չունենք:

Ունենք:

Այս թեման՝ Երրորդ Տարբերակի մասին է: Եվ եթե այն չլիներ, ես թեման չէի բացի, քանզի մնացած ամեն ինչի մասին կարելի էր խոսել "Կրոն" և "Աթեիզմ" թեմաներում:

Նախապես խնդրում եմ ներող լինել այն բանի համար, որ հաճախ եմ կրկնելու "մեր հին հասկացություններ", "մեր հին ստերեոտիպեր" և սրանց նման արտահայտություններ: Հետո… Մի տեղ կարծեմ Արէան էր, որ ասաց. ինչու՞ է քեզ թվում, թե դու գիտես մի բան, ինչ ուրիշները չգիտեն: Արէա ջան, եթե դու չէիր, ներող եղիր, բայց ասածիս մեջ ոչ մի վատ բան չկա, ուղղակի այս պահին մտքիս մեջ քո անունը ծնվեց: Ուղղակի ցանկանում եմ ասել, որ եկեք այստեղ այդ մասին չխոսենք:

Մենք բոլորս էլ գիտենք մի բան, ինչ ուրիշները չգիտեն և հենց այդպես էլ պետք է լինի: Տիգ ջան, էն որ ասում ես, որ մենք ամբոջից մասնատվել ու սահմանափակվել ենք /հիմա կոպիտ եմ ասում, հետո ավելի խորը կանդրադառնանք այդ շատ կարևոր մտքին/, հենց դրա համար էլ ենք առանձնացել, որպեսզի ամեն մեկս տարբեր փորձեր ձեռք բերենք ու հետո սովորոնք մեկմեկուց: Եվ դրա հետ մեկտեղ,մենք նոր ոչինչ չենք սովորում. ամենն, ինչ սովորում ենք, մի բանի մասին է միայն. մեր՝ դեպի մեր ամբողջականությունը վերադարձի մասին:

Կոնկրետ իմ տեղեկությունները հիմնականում նյու-էյջական սկզբնաղբյուրներից են, բայց ոչ միայն: Եթե ոմանց կհետաքրքրի, կարելի կլինի այդ մասին էլ խոսել, բայց հետո:

Իսկ հիմա…

Ամբողջ մեր՝ մեզ հասանելի պատմության ընթացքում մենք խոսել ենք փայտի երկու ծայրերի մասին. չարի և բարու, կրոնի և աթեիզմի, լույսի և մթի… դե, չերկարացնեմ, ինքներդ էլ շատ լավ գիտեք:

Ես ցանկանում եմ, որ այստեղ խոսենք փայտի, այդ երկու ծայրերի միջև ընկած տարածության մասին:

Փայտի բուն էության մասին:


Հ.Գ. Ճիշտն ասած, չգիտեմ, թե ինչպես եմ սրա տակից դուրս գալու: Արդեն իսկ երկուսդ այնքան հարցեր առաջ քաշեցիք ու բոլորն էլ կարևոր… Պատկերացրեք, մի երկու շաբաթ հետո Մեֆը կալանքից կազատվի և, հնարավոր է, նա էլ ինչ-որ բան ասի: Արէան… Իսկ եթե Տրիբունն ու Ռայը՞… մամա ջան… Մյուսները…

Բայց բոլոր դեպքերում, հույսեր ունեմ, որ հավես բան կստացվի:

[Sambitbaba]

Իմ համար փաստ ա հետևյալը։ Եթե մի տեղ կա՝
ա) Աստծու, բարձրյալի, գերագույնի կոնցեպտը
բ) Հավատի կոնցետը
գ) Ու էտ կոնցեպտների շուրջ հավաքված մարդիկ
ուրեմն էս բաղադրության արդյունքը անխուսափելիորեն կրոնն ա։ Ինչ պիտակ ուզում ես կպցրու էտ երևույթի վրա՝ կրոն, հակակրոն, գիտություն, կրէացոնիզմ, մտածող մարդկանց ասոցիացիա, տրամաբանողների ակում..... մեկ ա, էս հավասարումը անխաբանորեն տալիս ա մի արդյունք՝ ԿՐՈՆ։

Եթե անմիջականորեն, առանց հետևությունների մասին պատասխանելու լինեի, մի բառ կասեի. ՈՉ: Դա իմ անձնական կարծիքն է և ես բացարձակ ընդունում եմ դա: Բայց, քանի որ երկու խոսքով դժվար է ամփոփիչ բացատրել այդքան կտրուկ ձևակերպումը, ես կասեմ քեզ, Ջառռ ջան, որ պարտադիր չի, որ հենց քո ասածը լինի:

Տես, այսօր արդեն մի քանի հոգի ենք, հավաքվել ու խոսում ենք ասածդ կոնցեպտների մասին: Դրանից առաջ հավաքվել խոսում էինք "Աթեիզմ" թեմայում, դրանից առաջ՝ "Կրոն" թեմայում կամ մի այլ թեմայում: Նույնիսկ ստեղծագործելիս ենք այդ մասին խոսում հաճախ: Բայց մի՞թե մենք դարձել ենք աղանդ կամ կրոն: Այ ուրիշ բան, եթե խոսեինք-խոսեինք, գայինք մի ընդհանուր հայտարարի, այդ ընդհանուր հայտարարը սարքեինք ուսմունքի պես մի բան կամ կանոն կամ օրենք, և մեր այդ արտադրանքի տակ, - կրկնում եմ, տակ, այլ ոչ թե շուրջ, - փորձեինք համախմբել մարդկանց, նրանց վրա որևէ ազդեցություն թողնելու, կամ նրանցից ինչ-որ օգուտ քաղելու նպատակով:
Մի քիչ այն չի ստացվում ասածս, զգում եմ: Ներող եղիր. դժվար հարց է: Հետո, առավել ևս դժվար է խոսել թեմայում, որ ինքդ ես բացել: Մի տեսակ պատասխանատվություն ես զգում, ինչ է…

Գիտե՞ս, կարծում եմ, ուղղակի անհնար է, որ այս աշխարհում որևէ մեկը երբեք չխոսի ու չմտածի այդ կոնցեպտների մասին, անկախ նրանից, հավատացյալ է թե աթեիստ: Եվ դա լրիվ նորմալ է, քանզի մեր ներքին "Ես"-ի որոնումնորի մեջ այդ կոնցեպտները շատ կարևոր մաս են կազմում: Բայց թե հավատացյալները, և թե աթեիստները, հենց իրենք սահմանափակում են իրենց՝ իրենց որոնումների մեջ, համարելով, որ իրենց "Ես"-ը միայն մեկ տեղ կարող է գտնվել, "Աստված" կոչվող սահմանի միայն մեկ կողմում. կամ այս, կամ այն: Մի՞թե ի սկզբանե աբսուրդ չեն նման որոնումները: Եկ, մտածենք տրամաբանորեն.

Եթե դու որոնում ես քո "Ես"-ին, նշանակում է, նա քեզ հետ չէ, ճի՞շտ է: Եթե փնտրում ես, ուրեմն չգիտես, թե որտեղ է նա: Եթե չգիտես, թե որտեղ է նա, ուրեմն ինչու՞ ես ենթադրում, թե նա սահմանի հենց այս կողմում պետք է լինի, այլ ոչ թե այն: Իսկ եթե նա այն կողմու՞մ է… Այդ դեպքում, սահմանափակելով քեզ քո իսկ նախանշանած սահմանով, դու դատապարտել ես ինքդ քեզ երբեք չգտնել քո բարձրագույն "Ես"-ին…

Ես առաջարկում եմ առաջին հերթին ջնջել այդ սահմանը, և հետո միայն սկսել որոնումները:

Անկեղծ խոստովանում եմ, որ ես մոտիկից ծանոթ չեմ Նիլ Դոնալդ Ուոլշին ու իրա գաղափարներին։

Իմ "Մատեան Երանությանը" նրա "Զրույց Աստծո հետ" գրքի առաջին հատորն է՝ վերափոխված չափածոյի: Բայց ոչ ավարտված: Եվ պատկերացում չունեմ, թե երբ կավարտվի…

Կան տարբեր կրոնական կազմակերպություններ… որոնք համարում են, որ իրենք հակակրոն են։ Այսինքն նրանք քննադատում են այն ամենը, ինչ կատարվում ա կրոնի անունով՝ ֆանատիզմ, պատերազմներ, դոգմատիզմ, քաղաքականության մեջ խառնվելը, պետության հետ հարաբերությունները և այլ և այլն։ Ու թեև իրանք իրանց սուրբ գիրք համարում են Աստվածաշունչը, իրանք անձամբ շատ բաներ մերժում են Աստվածաշնչից (երեխաներին սպանելը, կրոնամոլությունը, ազգամոլությունը, որով լի ա էտ գիրքը)։
Այդ կրոնական կազմակերպություններին հարող տարբեր մարդկանց հետ ունեցած իմ զրույցներից ես հասկացել եմ, որ շատերին հենց էտ ա գրավում նման կազմակերպությունների մեջ։ Այսինքն նրանք տեսնում են, որ էտ խմբավորումը դեմ ա տենց բաներին, դեմ ա կրոնական ֆանատիզմին, հարցերին մոտենում ա գիտական տեսանկյունից, մարդիկ կարծես թե վատը չեն և այլն և այլն.....
Իսկ հետագայում տեսնում են, որ իրականում էտ նույն *ա*ն ա։

Ճիշտ ես, Ջառռ ջան: Բայց եթե աղանդն այդպիսի ճկունություն չցուցաբերեր, էլ ինչպե՞ս պետք է հաղթեր դարերով խոր արմատներ գցած կրոնին, ինչպե՞ս պետք է ժողովրդին իր կողմը գրավեր: Եվ լրիվ բնական է, որ նա մակերես է հանում ամբողջ աղբը /իսկ որտե՞ղ այն չկա/, իսկ իրեն ներկայացնում է որպես "ոչ այդպիսին":
Իսկ մի՞թե աթեիզմն էլ դրանով չի զբաղված:

Բայց երբ խոսում ենք երրորդ տարբերակի մասին…
Եկ առայժմ գոնե սիմվոլիկ, կամ պայմանականորեն ընդունենք, որ այս երրորդ տարբերակը հրաժարվել է նորից հեծանիվ հնարելուց, քանզի ոչ մի իմաստ չի գտնում՝ թող նոր, բայց հերթական աղանդ կամ կրոն ստեղծելու մեջ: Դա այլևս անիմաստ է այսօրվա մարդու համար: Եկ համարենք, որ Երրորդ Տարբերակը, եթե պետք է փորձի փոխել մարդու մեջ ինչ-որ բան, ուրեմն այդ լինելու է ոչ թե մարդու հավատը, այլ նրա գիտակցությունը:

Հա, ի դեպ, գուցե փիլիսոփաները կամ գիտնականները արդեն անդրադարձել են էս թեմային, բայց ես ինքս եկել եմ այն մտքին՝ առանց ինչ որ մի տեղ կարդալու, որ եթե իրականում կա ինչ որ մեկը ով ստեղծել ա էս ամենը, ուրեմն ինքը ավելի շատ պետք ա լինի աթիստ քան հավատացյալ։
Այլ կերպ ասած ես միշտ հավատացել եմ աթեիստ Աստծուն, ոչ թե կրոնավոր Աստծուն, գիտնական Աստծուն ոչ թե հավատացյալ....

Հոյակապ միտք է, Ջառռ ջան, հազար տոկոսով համաձայն եմ: Աստված հավատացյալ լինել չի կարող. անիմաստ է ինքն իրեն հավատալը: Բայց կարծում եմ, որ դժվար թե Նա աթեիստ էլ լինի. ինչպե՞ս կարող է Նա ինքն իրեն հերքել…
Միգուցէ ավելի լավ կլիներ, եթե Աստծո վերաբերմունքն ինքն իր հանդեպ ձևակերպեինք որպես "ճանաչացյա՞լ":

[Sambitbaba]

Sambitbaba ջան նախ շնորհակալություն թեմայի համար:

Երկրորդ առաջին գրառմանդ մեջ այս արտահայտության հետ համաիտ չեմ, քանի որ պաշտել բառը արդեն ենթադրում է կրոնական մոտեցում: Ամեն ինչին հնարավոր չէ պաշտել, քանի որ այն հնարավոր չի ոչ պատրեկացնել, ոչ էլ տեղավորել մեր մտքում: Ու եթե հնարավոր էլ լիներ, ապա դա կրկին կլիներ կրոնական մոտեցում, քանի որ դա ենթադրում է տալ-առնելու փոխհարաբերություն:
Իմ ճանաչած աստված պաշտամունքի կարիք չունի, ինչպես նաև իմ ճանաչած աստծուն ճանաչողը պաշտամունքի կարիք չունի: Իմ ճանաչած աստծո հետ զուտ դրսևորման փոխհարաբերություններ եմ պատկերացնում, շարժում, մի վիճակից մյուսի անցում, փորձի և հույզերի ապրում և վերապրում, և այլ նման կարգի երևույթներ...

Ես շատ կզարմանայի, եթե դու համամիտ լինեիր այդ արտահայտության հետ, Տիգ ջան:

Տվյալ դեպքում "Սա` իմ Աստվածն է և Նրան եմ ես երկրպագում" խոսքերս համեմատական իմաստ ունեին ընդամենը, յուրաքանրյուր կրոնի առաջարկած Աստծո և իմ հասկացած Աստծո միջև, այսինքն, եթե պետք է պաշտել Աստծոն՝ ես կարող եմ պաշտել միայն այսպիսի Աստծո:

Միգուցէ պարզ չէի արտահայտվել, ներող եղիր: Հիմա փորձեմ արդարանալ:
Ըստ իս, պաշտել, երկրպագել, հավատալ կարելի է մի բանի, ինչից դու առանձնացված ես գտնվում. դու այստեղ ես, Նա՝ այնտեղ, վերևում, անհասանելի կամ լավագույն դեպքում՝ առջևիդ պատվանդանին դրված: Իսկ ես համարում եմ, որ անհնար է առանձին լինել Աստծոց, Աստծո հետ կարելի է միայն ամբողջականություն լինել: Բայց եթե հանկարծ ինչ-ինչ անհավանական պատճառներով հանկարծակի ես կարողանամ առանձնանալ Աստծոոց, հենց այդ պահին կդադարեմ գոյություն ունենալ: Այդ պատճառով անկարող եմ երկրպագել, քանզի ես իմ Աստծո անբաժան մասնիկն եմ:

Իմ ճանաչած աստված պաշտամունքի կարիք չունի

Իմ էլ, Տիգ ջան: Նա ընդհանրապես ոչինչի կարիք չունի: Ես առաջարկում եմ ընդհանրապես մոռանալ այն հեքիաթները, որտեղ ասվում է, թե Աստված ունի ինչ-որ կարիքներ և որ իբր Իր այդ կարիքների բավարարումը մեր ուսերին է դրել ու մեզանից է պահանջում:

Մի՞թե Աստված կատարելություն չէ: Ինչպե՞ս կարող է կատարելությունն ինչ-որ բանի կարիք ունենալ: Կատարելությունն ի սկզբանե ամեն ինչ ունի:
Եվ հենց դրանում է Նրա կատարելությունը:

[Sambitbaba]

"Երբ Ես մուտքի իրավունք եմ ստանում ձեր սրտերը...."
Ո?վ է այդ Եսը:

Տիգ ջան, ես վերևում նշել էի, որ խոսքը գնում է Նիլ Դոնալդ Ուոլշի "Զրույց Աստծո հետ" գրքերի մասին: Այդ գրքերը գրված են դիալոգի ձևով: Գործող անձիք երկուսն են. ինքը՝ Ուոլշը և Աստված: Սովորաբար հարցնողը հեղինակն է, իսկ պատասխանողը, եթե դեմ չես…
Ասեմ, որ ես մտադրություն ունեմ այստեղ հաճախակի մեջբերումներ բերել Ուոլշի գրքերից, այնպես որ Աստծո անունից բերվող մտքերի դեռ շատ կհանդիպեք: Իսկ իրոք Աստծո խոսքերն են դրանք, թե ոչ՝ արդեն ինքներդ որոշեք: Դա կախված է նրանից, կընդունե՞ք արդյոք այդպիսի Աստծո, թե՞ ոչ:
Ինձ համար ավելի հավանական է թվում հարցի դրական պատասխանը, քանզի իմ ամբողջ կյանքում չեմ կարողացել գտնել արդարացումը նրա, թե ինչու՞ արդեն երկու հազար տարի Աստված մեզ հետ չի խոսում:
Ստացվում է, որ ոչ թե Նա չի խոսում, այլ մենք չենք ցանկանում լսել…

Ինչո?ւ է նա ցանկանում մուտքի իրավունք ստանալ:

Ըստ Իր "կոնցեպտի", Նա, ստեղծելով մեզ, տվել է մեզ Իր գերագույն նվերը՝ կամքի ազատություն: Դա նշանակում է, որ մենք մեր կյանքում ամեն ինչ մեր կամոք ենք անում: Եվ նույնիսկ ինքն՝ Աստված, անկարող է խանգարել մեզ ի կատար ածել մեր կամքը: Հակառակ դեպքում կստացվեր, որ Նա մեզանից հետ է վերցնում Իր իսկ տված նվերը՝ կամքի ազատությունը:
Եվ ժամանակին մենք ինքներս, մեր կամոք, մեր սրտից դուրս ենք վանել Աստծոն: Նա էլ, հավատարիմ Իր խոստումին ի կատար ածել մեր կամքը, - հնազանդորեն դուրս է եկել մեր սրտից: Այդպիսով, մենք ինքներս զրկել ենք մեզ երկնային արքայությունից, քանի որ երկնային արքայությունը՝ դա Աստծո տարածքն է, այսինքն չի կարող երկնային արքայությունը լինել մի տեղ, որտեղ Աստված չկա:
Հետ վերադառնալ մեր սիտը՝ Ատված կարող է միայն և միայն մեր թույլտվությամբ, կամ մեր կամոք: Ահա, թե ինչ է նշանակում ստանալ մուտքի իրավունք:

Եվ ինչո?ւ դրա արդյունքում մենք պիտի մուտքի իրավունք ստանանք երկնային արքայություն:

Հետ վերադարձնելով Աստծոն մեր սիրտը, մենք մեքենայորեն կստանանք նաև երկնային արքայությունը, քանզի որտեղ Աստված, այնտեղ էլ երկնային արքայությունը:

Ի?նչ է երկնային արքայությունը:

Օքեյ, եկ դիտարկենք նրա "դրախտ" տարբերակը: Աստված հավաստիացնում է, որ հնարավոր է վերջինիս գոյությունը Երկրի վրա: Ամեն ինչ մեզանից է կախված:
Մեր կամքից:

Եվ ինչո?ւ մենք պիտի ցանկանանք նրա մուտքի իրավունքը վաստակել...
Ուշադրություն դարձրու վաստակել բառը ընդգծել եմ, որով ցույց եմ տալիս, որ նորից տալ-առնելու փոխհարաբերություններ են սահմանվում նման արտահայտություններով, որը անխուսափելիորեն հանգեցնելու է կրոնական դրսևորումներին:

Քեզ տված պատասխաններիս մեջ փորձեցի ցույց տալ, որ այստեղ "Տալ-առնելու" փոխհարաբերությունների մասին խոսք անգամ չկա, Տիգ ջան, ինչպես նաև "մուտքի իրավունք վաստակելու" մասին: Եվ միակ ցանկությունն էլ այստեղ՝ ոչ թե կրոնական դրսևորումներին հանգեցնելն է, այլ հավասարակշռությունը, ամբողջականությունը վերականգնելը:

Այսինքն ես շատ եմ կարևորում այդ սահմանազատումը: Ու դու որ նշում ես՝ Մենք բոլորս մեկ ենք... այ սա արդեն այդ սահմանազատման կոտրման փորձ է, որը նախ անհնար է, երկրորդ կտանի իմաստազարկման:

Մարդու մեջ առաջնայինը հոգին է: Դեռ վաղուց ընդունված է այն պատկերացնել օդի, կամ էֆիռի տեսքով. հիշիր սրբերի նկարները՝ դեղին աուրայով նրանց շուրջ: Դա հոգին է, ըստ մեր պատկերացման:
Հիմա պատկերացրու քեզ քո բնակարանը: Ունես խոհանոց, ննջարան, հյուրասենյակ… Ո՞րն է ննջարանիդ օդի և հյուրասենյակիդ օդի սահմանը, հյուրասենյակիդ օդի և խոհանոցիդ օդի սահմանը… Մի՞թե պատերն ու դռները, քո ֆիզիկական սահմանները, կարող են սահման հանդիսանալ օդի համար… Ո՞րն է օդի սահմանը:

Ո՞րն է իմ, քո, Ջառռի, Հոռոմսիմի, ձեր բակի Ղազար պապի հոգիների սահմանը:

Ես սա նկատի ունեմ, երբ ասում եմ. Մենք Բոլորս Մեկ Ենք:

Մենք էլի մեկ ենք, բայց ինքնադրսևորման համար անխուսափելիորեն պիտի բաժանվենք մասերի...

Տես, որ ինքդ էլ ես դա հաստատում, սիրելի Տիգ ջան: Ու նաև շատ լավ գիտես մեր մասնատված լինելու պատճառը. Ինք-նա-դըր-սե-վո-րում: Բայց այդ ինքնադրսևորման փորձի արդյունքները վայելելու համար մեզ մի շատ կարևոր բան է անհրաժեշտ, առանց ինչի, "նու, պռոստո նիկակ". Վերամիասնացում:

Իսկ ի?նչ է դրսևորվելը: Իմ հասկանալով դա շարժումն է, վիճակների փոփոխությունը, փորձի և հույզերի ապրումը, որը հնարավոր է իրականացնել միայն փոխհարաբերության միջոցով: Իսկ փոխհարաբերության իրականանալու համար հարկավոր է մինիմում 2 տարբեր օբյեկտներ կամ երևույթներ...

Մոտավորապես այդպես:
Մենք քարուքանդ ենք արել մեր ամբողջականությունը, մեր կատարելությունից գահավիժել ենք անկատարելության ամենախորքերը, խարխափել ենք խավարի մեջ, ճկռտացել ենք մեր անգիտակցության սարսափելի ծանրության տակ, ահավոր չարչարանքներով ստեղծել ենք մեր դրսևորման համար անհրաժեշտ՝ ասածդ երկու, երեք, տաս, հարյուր օբյեկտները, կրկնում եմ, միայն մեկ բանի համար, որպեսզի վայելենք դրա արդյունքը:
Իսկ ամբողջովին վայելել արդյունքը՝ հնարավոր է միայն կատարելության մեջ:

Ժամանակն է վերակատարյալանալ:

[Tig]

......
Միգուցէ պարզ չէի արտահայտվել, ներող եղիր: Հիմա փորձեմ արդարանալ:
Ըստ իս, պաշտել, երկրպագել, հավատալ կարելի է մի բանի, ինչից դու առանձնացված ես գտնվում. դու այստեղ ես, Նա՝ այնտեղ, վերևում, անհասանելի կամ լավագույն դեպքում՝ առջևիդ պատվանդանին դրված: Իսկ ես համարում եմ, որ անհնար է առանձին լինել Աստծոց, Աստծո հետ կարելի է միայն ամբողջականություն լինել: Բայց եթե հանկարծ ինչ-ինչ անհավանական պատճառներով հանկարծակի ես կարողանամ առանձնանալ Աստծոոց, հենց այդ պահին կդադարեմ գոյություն ունենալ: Այդ պատճառով անկարող եմ երկրպագել, քանզի ես իմ Աստծո անբաժան մասնիկն եմ:
......

Առանձնանալը սենց թե նենց առկա է, բայց ոչ թե.... ըըըը օրինակ երբ երեխան ծնվում է նա առանձնանում է իր մորից, չէ?: Դա բացարձակ առանձնացում է, քանի որ երեխան մոր մասնիկը չի, այլ նրանից լրիվ տարբեր անձ է: Իսկ այ երբ ծովից մի կաթի ենք առանձնացնում, դա էլի առանձնացում է, բայց սկզբունքորեն այլ որակի՝ կաթիլը, թեկուզ առանձնացած, միևնույն է ծովի մի մասնիկն է հանդիսանում և ինչպես դու ես ասում՝ վաղ թե ուշ, շրջապտույտ կատարելով վերադառնալու է ծով: Այ մարդուն ես դիտարկում եմ որպես Աստված ծովից առանձնացված կաթիլ:
Այսինքն բանական հոգիները մոտավորապես նույն շրջապտույտն են կատարում ինչ ջուրը՝ գոլորշիանալ, խտանալ, տեղումներ դառնալ, վերածվել առուների, գետերի և հոսել դեպի ծովը... Հենց սա էլ Աստծո-տիեզերքի դրսևորումն է նյութի միջոցով: Նյութը նույնպես Աստծո մասն է, այսինքն ինքն իր միջոցով դրսևորվում է: Այսինքն վերևում երբ ասում էի, որ հավաքական բանականությունն է Աստված, ապա դա թերի էր: Աստված բանականության և նյութի հանրագումարն է և այդ երկու երևույթները մեկը մյուսի միջոցով դրսևորվում են:

հ.գ. Իմ համար քարն էլ ունի իր տեսակի բանականությունը...., որը մեզ հասու չէ ընկալել:

[Tig]

Տիգ ջան, ես վերևում նշել էի, որ խոսքը գնում է Նիլ Դոնալդ Ուոլշի "Զրույց Աստծո հետ" գրքերի մասին: Այդ գրքերը գրված են դիալոգի ձևով: Գործող անձիք երկուսն են. ինքը՝ Ուոլշը և Աստված: Սովորաբար հարցնողը հեղինակն է, իսկ պատասխանողը, եթե դեմ չես…
Ասեմ, որ ես մտադրություն ունեմ այստեղ հաճախակի մեջբերումներ բերել Ուոլշի գրքերից, այնպես որ Աստծո անունից բերվող մտքերի դեռ շատ կհանդիպեք: Իսկ իրոք Աստծո խոսքերն են դրանք, թե ոչ՝ արդեն ինքներդ որոշեք: Դա կախված է նրանից, կընդունե՞ք արդյոք այդպիսի Աստծո, թե՞ ոչ:
Ինձ համար ավելի հավանական է թվում հարցի դրական պատասխանը, քանզի իմ ամբողջ կյանքում չեմ կարողացել գտնել արդարացումը նրա, թե ինչու՞ արդեն երկու հազար տարի Աստված մեզ հետ չի խոսում:
Ստացվում է, որ ոչ թե Նա չի խոսում, այլ մենք չենք ցանկանում լսել…


Ըստ Իր "կոնցեպտի", Նա, ստեղծելով մեզ, տվել է մեզ Իր գերագույն նվերը՝ կամքի ազատություն: Դա նշանակում է, որ մենք մեր կյանքում ամեն ինչ մեր կամոք ենք անում: Եվ նույնիսկ ինքն՝ Աստված, անկարող է խանգարել մեզ ի կատար ածել մեր կամքը: Հակառակ դեպքում կստացվեր, որ Նա մեզանից հետ է վերցնում Իր իսկ տված նվերը՝ կամքի ազատությունը:
Եվ ժամանակին մենք ինքներս, մեր կամոք, մեր սրտից դուրս ենք վանել Աստծոն: Նա էլ, հավատարիմ Իր խոստումին ի կատար ածել մեր կամքը, - հնազանդորեն դուրս է եկել մեր սրտից: Այդպիսով, մենք ինքներս զրկել ենք մեզ երկնային արքայությունից, քանի որ երկնային արքայությունը՝ դա Աստծո տարածքն է, այսինքն չի կարող երկնային արքայությունը լինել մի տեղ, որտեղ Աստված չկա:
Հետ վերադառնալ մեր սիտը՝ Ատված կարող է միայն և միայն մեր թույլտվությամբ, կամ մեր կամոք: Ահա, թե ինչ է նշանակում ստանալ մուտքի իրավունք:


Հետ վերադարձնելով Աստծոն մեր սիրտը, մենք մեքենայորեն կստանանք նաև երկնային արքայությունը, քանզի որտեղ Աստված, այնտեղ էլ երկնային արքայությունը:


Օքեյ, եկ դիտարկենք նրա "դրախտ" տարբերակը: Աստված հավաստիացնում է, որ հնարավոր է վերջինիս գոյությունը Երկրի վրա: Ամեն ինչ մեզանից է կախված:
Մեր կամքից:


Քեզ տված պատասխաններիս մեջ փորձեցի ցույց տալ, որ այստեղ "Տալ-առնելու" փոխհարաբերությունների մասին խոսք անգամ չկա, Տիգ ջան, ինչպես նաև "մուտքի իրավունք վաստակելու" մասին: Եվ միակ ցանկությունն էլ այստեղ՝ ոչ թե կրոնական դրսևորումներին հանգեցնելն է, այլ հավասարակշռությունը, ամբողջականությունը վերականգնելը:

Այստեղ լրիվ կրոնական մեկնաբանություններ ես արել: Կներես, բայց դու դեռ չես ազատվել կրոնից...
Դու անձնավորեցնում ես Աստծուն, որը պիտի չգիտես ինչու խոսի մարդու հետ... Խոսի, որ ի?նչ անի

Մարդու մեջ առաջնայինը հոգին է: Դեռ վաղուց ընդունված է այն պատկերացնել օդի, կամ էֆիռի տեսքով. հիշիր սրբերի նկարները՝ դեղին աուրայով նրանց շուրջ: Դա հոգին է, ըստ մեր պատկերացման:
Հիմա պատկերացրու քեզ քո բնակարանը: Ունես խոհանոց, ննջարան, հյուրասենյակ… Ո՞րն է ննջարանիդ օդի և հյուրասենյակիդ օդի սահմանը, հյուրասենյակիդ օդի և խոհանոցիդ օդի սահմանը… Մի՞թե պատերն ու դռները, քո ֆիզիկական սահմանները, կարող են սահման հանդիսանալ օդի համար… Ո՞րն է օդի սահմանը:

Ո՞րն է իմ, քո, Ջառռի, Հոռոմսիմի, ձեր բակի Ղազար պապի հոգիների սահմանը:

Ես սա նկատի ունեմ, երբ ասում եմ. Մենք Բոլորս Մեկ Ենք:

Օրինակդ տեղին չի: Փորձում ես նյութի միջողով նկարագրել հոգին, այնինչ նրանք լրիվ այլ որակներ ունեն: Ես չգիտեմ թե ինչ և ինչպես: Ու այստեղ, ինկատի ունեմ նյութական աշխարհում, դա իմանալը ինձ պետք էլ չի: Ջրի կաթիլը պատկերացում չունի ծովի մասին, ոչ էլ պատկերացում ունի, թե ինչպես պիտի միանա մյուս կաթիլին: Նա դա անում է ինքնաբերաբար:
Եվ հետո ինչի? է հոգին առաջնային: Հոգին առանց նյութի անիմաստ է, քանի որ չի կարող դրսևորվել, նյութն էլ առանձ հոգու է անիմաստ, քանի որ չի կարող բանական դառնալ և էլի դրոևորվել: Այսինքն նրանք հավասարազոր առաջնայնություն ունեն: Այ հենց մեկին առավելություն տալուց են սկսվում մեր խնդիրներն ու ցավերը...

Տես, որ ինքդ էլ ես դա հաստատում, սիրելի Տիգ ջան: Ու նաև շատ լավ գիտես մեր մասնատված լինելու պատճառը. Ինք-նա-դըր-սե-վո-րում: Բայց այդ ինքնադրսևորման փորձի արդյունքները վայելելու համար մեզ մի շատ կարևոր բան է անհրաժեշտ, առանց ինչի, "նու, պռոստո նիկակ". Վերամիասնացում:


Մոտավորապես այդպես:
Մենք քարուքանդ ենք արել մեր ամբողջականությունը, մեր կատարելությունից գահավիժել ենք անկատարելության ամենախորքերը, խարխափել ենք խավարի մեջ, ճկռտացել ենք մեր անգիտակցության սարսափելի ծանրության տակ, ահավոր չարչարանքներով ստեղծել ենք մեր դրսևորման համար անհրաժեշտ՝ ասածդ երկու, երեք, տաս, հարյուր օբյեկտները, կրկնում եմ, միայն մեկ բանի համար, որպեսզի վայելենք դրա արդյունքը:
Իսկ ամբողջովին վայելել արդյունքը՝ հնարավոր է միայն կատարելության մեջ:

Ժամանակն է վերակատարյալանալ:

Համաձայն եմ, որ փորձի վայելքը վերամիասնացման արդյունքում է լինում, բայց ես փորձի ձեռքբերման ընթացքը և քո ասած արդյունքի վայելքը մեկը մեկից ավել կամ պակաս առավել չեմ համարում: իմ համար դրանք հավասարազոր կարևոր են: Միգուցե նույնիսկ ընթացը առավել եմ կարևորում... դա էլ երևի նրանից է, որ տվյալ պահին գտնվում եմ ընթացքի մեջ: Այսինքն ես կարծում եմ, որ մենք պիտի կարևորենք տվյալ պահը, տվյալ վիճակը...