Ո՞վ կա այստեղ

[Գալաթեա]

Կարդացի, Սամ ջան:
Մի քիչ ծանր ա կարդացվում:
Նենց տպավորություն ա, որ ինչ միտքդ գալիս ա, ոնց գալիս ա, տենց էլ գրում ես:
Գրական ստեղծագործության դեպքում միշտ չի որ դա ճիշտ ա: Հատկապես, երբ գրածդ առանց էն էլ փիլիսոփայական խոհեր ունի: Ծանրացնում ա: Ստիպում ա յուրաքանչյուր մտքի վրա խորանալ...ոնց որ տրակտատ կարդաս, որ պարտավոր ես հասկանալ, ոչ թե ստեղծագործություն, որ պարի վրա ա հիմնված: Գեղեցկությունը կոտրվում ա: Իսկ գեղեցկություն կար:

Պարի մասը աղոտ էր, թեև կար: Ու թեման էլ բավականին ծեծված էր, հանդերձյալ կյանք, վերադառնալ, վերամարմնավորվել և այլն....չնայած ասում եմ, շատ տեղերում շատ սիրուն էր գրած:

Բայց արժեր մրցույթին ուղարկել: Ափսոս չի ստացվել: Համոզված եմ՝ լիքը հավանողներ կունենար:

[Ուլուանա]

Ընդհանուր առմամբ Գալաթեայի հետ համաձայն եմ։
Չնայած թեման, ինչպես արդեն ասեցի, ինձ դուր է գալիս, բայց չեմ կարող չհամաձայնել, որ իրոք ծեծված է։ Ինձ թվում է՝ ստեղծագործության էս ֆորմատը մի քիչ նեղ է էդ գաղափարը ներկայացնելու համար կամ կոնկրետ էդ տեսանկյունից ներկայացնելու համար։ Չգիտեմ, ինձ մի տեսակ կցկտուր է թվում էդ գաղափարն էսքան սեղմ ձևով մատուցելը։ Մի տեսակ ոնց որ սխեմատիկ ուղղակի փորձած լինես գաղափարը տեղ հասցնել, քո կարծիքով կարևոր բոլոր հարցերի պատասխաններն ինչ–որ չափով տալ, ու գեղարվեստականությունը տուժել է դրանից։ Կարծես գեղարվեստականությունը զոհաբերվել է գաղափարին։

Պարը ես հիմնականում մտորումներում տեսա տեղ–տեղ, իսկ երկխոսություններում՝ ոնց որ թե չէ։ Բայց ասեմ, որ ընդհանուր առմամբ երկխոսություններն ավելի հավանեցի, չնայած կարծում եմ, որ էլի մշակման կարիք ունեն. էդ բացատրողական–տեղեկատվական տոնը երևի արժե մի քիչ փոխել, թե չէ մի տեսակ հանդերձյալ կյանքի справочник–ի հոտ է գալիս ։ Հասկանում եմ, որ ցանկացել ես քեզ համար կարևոր գաղափարները տեղ հասցնել, ու դա, իհարկե, վատ չի, ուղղակի երբ գեղարվեստական գործ ես գրում, պիտի ոչ պակաս կարևորություն տաս նաև գեղարվեստական կողմին։ Հետո նույն գաղափարները, կարծում եմ, կարելի է մի քիչ ավելի ընդհանուր ներկայացնել՝ առանց մանրամասն բացատրությունների՝ մի մասն էլ թողնելով ընթերցողի հասկացողությանը կամ երևակայությանը։

Հաջողված համեմատություններ կային, օրինակ սա, չնայած գեղարվեստական առումով մի քիչ չորուցամաք է, բայց միտքը լավն է, իմ կարծիքով.

Պատկերացրու. Կանգնել ես նավամատույցին և հրաժեշտ ես տալիս նրանց, ովքեր նավի վրա են: Մեկ րոպե անց նրանք լքելու են քեզ, հեռանալու են քեզանից: Այո, նրանք էլ քեզ հետ չեն, նրանք դուրս ընկան քո կյանքից և հնարավոր է դու այլևս երբեք չհանդիպես նրանց: Բայց չէ՞ որ շուտով, շատ շուտով, աշխարհի մի որևէ այլ կետում, ուրիշները կդիմավորեն նրանց, “Բարի գալուստ” կասեն նրանց, ում դու հրաժեշտ ես տվել: Մի՞թե մահ է այն, որ քո մոտիկները հեռու են հիմա քեզանից:

Սրանք էլ.

Զզվելի զգացում է: Կարծես վրայիցդ դեն ես նետում կեղտոտ շորերդ, լողանում-մաքրվում ես, իսկ հետո նորից հետ ես հագնում նույն կեղտոտ շորերը…

Ուրեմն, ինքնասպանություն գործել նշանակում է` անեզրության մեջ դեմ առնել պատի՞ն… Եվ ի՜նչ էլ անես, անհնար է քանդել այդ պատը, անհնար է շրջանցել այն, անհնար է այլևս վերացնել այն: Մեկ բան է հնարավոր միայն, պետք է այդ պատը վերապրել:

Ոնց որ թե շատ քլնգեցի, բայց դե դու էիր ուզել ։

[Stranger_Friend]

եթե կարելի է ես էլ կարծիք հայտնեմ.
կարդալուց զգացումներն ապրեցի, բայց ինչ-որ բան պակասեց, որ ամբողջությամբ դուրս գամ այդ աշխարհը՝ մահանամ....
Գեղեցիկ էր գրված...

[Գալաթեա]

Սամ ջան, բան չես ասում... ավելի լավ էր սուս մնայինք չէ՞ աչքիս...

[Sambitbaba]

Սամ ջան, բան չես ասում... ավելի լավ էր սուս մնայինք չէ՞ աչքիս...

Չէ, Գալ ջան, ինչ ես ասում, սիրելիս…
Ես շատ շնորհակալ եմ, որ անմիջապես արձագանքեցիք և նույիսկ, ճիշտն ասած, քիչ'մ անհարմար եմ զգում, որ ստիպեցի ձեզ դա անել:
Երեկ երեկոյան չստացվեց պատասխանել, իսկ հիմա, ցավոք, կարճ ժամանակից գործի եմ գնալու: Իսկ քանի որ քիչ երկար եմ ուզում խոսել, թող մնա երեկոյան, լա՞վ:
Ազնվորեն, շատ շնորհակալ եմ, որ գրեցիք, և մի հատ մեծ էն քո ասած պաչից քեզ էլ, Ուլուանային էլ, ու մնացած բոլոր արձագանքողներին էլ:
Ես ձեզ շատ եմ սիրում…

[StrangeLittleGirl]

Սամ, նոր տեսա գրառումդ:

Անկեղծ ասած, ես էս բաժնի ոչ մի թեմա համարյա չեմ մտնում: Ուղղակի որ տեսա էս թեման էդքան ակտիվ ա, մտա, տեսնեմ` ինչու: Ու անկեղծ ասած, ալարեցի գործդ կարդալ բոլդերի ու իտալիկների պատճառով: Պիտի տեքստն ուրիշ տեղ գցեմ առանց բոլդ-իտալիկի, որ կարողանամ կարդալ, էդ էլ ալարում եմ անել: Բայց որ ասում ես, մի օր կհարմարացնեմ, կկարդամ: Մենակ խնդրում եմ` կարծիքիս չնեղանաս, որովհետև ես սովորաբար ավելի կոշտ եմ լինում, երբ էդպես կանչում են կարծիք հայտնելու, ոչ թե պատահաբար տեսնում, արձագանքում եմ:

[Գալաթեա]

Սամ, նոր տեսա գրառումդ:

Անկեղծ ասած, ես էս բաժնի ոչ մի թեմա համարյա չեմ մտնում: Ուղղակի որ տեսա էս թեման էդքան ակտիվ ա, մտա, տեսնեմ` ինչու: Ու անկեղծ ասած, ալարեցի գործդ կարդալ բոլդերի ու իտալիկների պատճառով: Պիտի տեքստն ուրիշ տեղ գցեմ առանց բոլդ-իտալիկի, որ կարողանամ կարդալ, էդ էլ ալարում եմ անել: Բայց որ ասում ես, մի օր կհարմարացնեմ, կկարդամ: Մենակ խնդրում եմ` կարծիքիս չնեղանաս, որովհետև ես սովորաբար ավելի կոշտ եմ լինում, երբ էդպես կանչում են կարծիք հայտնելու, ոչ թե պատահաբար տեսնում, արձագանքում եմ:

Բյուր ջան, Սամը ոչ մեկիս էլ հատուկ չէր կանչել կարծիք հայտնելու:
Պարզապես նեղվել էր, որ անուշադրության էր մատնվել գրածը ու նեղված ժամանակ գրառում անելիս մի քանի անուն էր նշել, որոնց կարծիքը կուզեր լսել:
Չեմ կարծում, որ արժի մեծ պատմություն սարքել դրանից ու սեփական հայտնելիք կամ չհայտնելիք կարծիքից

[Sambitbaba]

Սամ, նոր տեսա գրառումդ:

Անկեղծ ասած, ես էս բաժնի ոչ մի թեմա համարյա չեմ մտնում: Ուղղակի որ տեսա էս թեման էդքան ակտիվ ա, մտա, տեսնեմ` ինչու: Ու անկեղծ ասած, ալարեցի գործդ կարդալ բոլդերի ու իտալիկների պատճառով: Պիտի տեքստն ուրիշ տեղ գցեմ առանց բոլդ-իտալիկի, որ կարողանամ կարդալ, էդ էլ ալարում եմ անել: Բայց որ ասում ես, մի օր կհարմարացնեմ, կկարդամ: Մենակ խնդրում եմ` կարծիքիս չնեղանաս, որովհետև ես սովորաբար ավելի կոշտ եմ լինում, երբ էդպես կանչում են կարծիք հայտնելու, ոչ թե պատահաբար տեսնում, արձագանքում եմ:

Իտալիկը ո՞րն է, Բյուր ջան, էն շեղ տառերովը՞: Եթե հա, ուրեմն, բոլդերն ուր կուզես գցիր, համաձայն եմ, բայց իտալիկներին ձեռք մի տուր, լա՞վ: Առանց այն էլ դժվար է հասկացվում, իսկ միևնույն շրիֆտով կարդալու դեպքում ամեն ինչ կխառնվի իրար, հեչ բան չես հասկանա… Կոնկրետ քո մասին չէ խոսքս. ոչ ոք բան չի հասկանա:
Ես էլ, Աստված տա, մինչև այդ երջանիկ օրվա գալը նախ սաղ մնամ, հետո էլ խելքս-հիշողությունս տեղն ունենամ, որ գրածիցդ բան հասկանամ…

[Sambitbaba]

եթե կարելի է ես էլ կարծիք հայտնեմ.
կարդալուց զգացումներն ապրեցի, բայց ինչ-որ բան պակասեց, որ ամբողջությամբ դուրս գամ այդ աշխարհը՝ մահանամ....
Գեղեցիկ էր գրված...

Շնորհակալ եմ բարի կարծիքի համար, Օտար Ընկեր ջան: Բայց ելնելով քո խոսքերից պիտի ասեմ, որ ուրախ եմ, որ այդքան լավ չեմ գրել:
Հեչ չէի ուզենա, որ պատմվածքս մահվան գովազդ դառնար…

[Sambitbaba]

Autor-ական.

[Sambitbaba]

Կարդացի, Սամ ջան:

Ուլուանայի խոսքերից .
Ընդհանուր առմամբ Գալաթեայի հետ համաձայն եմ։

Գալ ջան, Ան ջան, ներող եղեք, որ այսքան ձգձգեցի պատասխանս: Համաձայնվեք, անհնար է ձեզ երկու րոպեում պատասխանել, իսկ վերջերս թարսի պես ավել ժամանակ չի լինում:
Եվ հետո, որոշել եմ մի քիչ չհամաձայնվել ձեզ հետ, մի քիչ էլ պաշտպանել ինձ ձեր դատի առջև… եթե կարելի է:

Հենց էդպես էլ կա. ինչ մտքիս եկավ, ոնց եկավ, տենց էլ գրեցի: Ու, չգիտեմ, Գալ ջան, էդ որ ասում ես ոչ միշտ ա որ ճիշտ ա, - երևի վսյո ժե համաձայն չեմ: Դե, ես պրոֆի չեմ, բայց կոնկրետ իմ մասնագիտության մեջ միշտ դեմ եմ եղել արվեստում սահմանափակումներին. կարևոր չէ, թե ինչպես ես ստեղծում քո ստեղծագործությունները, կարևոր է, թե վերջում ինչ է ստացվել, ինչ ես ներկայացրել հանդիսատեսին կամ ընթերցողին:

Սա ընդհանրապես բոլոր գրելա-ոճերի մասին: Իսկ հատկապես "ոնց եկավ, տենց գրեցին" պաշտպանելու առնվազն երեք արգումենտ կարող եմ բերել, որ ինձ ստիպում են վարվել հենց այդպես:

Նախ, որ իմ հասկացածով, հենց դա է քսաներորդ դարի այն հանրահայտ "մտքի հոսք" ("Поток сознания" - չգիտեմ ճի՞շտ թարգմանեցի, բայց ինձ ավելի հոսքն է դուր գալիս, քան հեղեղը) ուղղությունը, որն այնքան հետաքրքրիր հայտնություններ է լույս աշխարհ բերել անցյալ դարի գրականության մեջ, - եկեք անուններ չնշեմ՝ աչքս վախեցած է…

Երկրորդ, վերջին տարիներին ինչ-որ փոփոխություններ ինձ համար իրոք որ տեղի են ունեցել: Չգիտեմ, ծանոթ եք իմ "Նոր Դար, Նոր Էջին…" թե ոչ, իսկ եթե ծանոթ էլ եք, ինչ եք դա համարում, ցնդաբանություն թե ինչ, բայց դա վերջին տարիների իմ իրական կյանքն է, վավերագրական շարադրված: Այդ փոփոխությունների մասին այնտեղ շատ բան է ասված, և դրանցից մեկն այն է, որ գրելու պրոցեսում երբեմն լինում են պահեր, երբ ժամանակի ամբողջ կտորներ կորչում են հիշողությանդ միջից, այսինքն, երբ վերընթերցում ես գրածդ, ոչ մի կերպ չես կարողանում վերհիշել, թե կոնկրետ ինչ-որ հատված երբ և ինչպես գրեցիր: Եվ հենց այդ պահերին գրված կտորն է, որ հետո դառնում է ամենակարևորն ամբողջի մեջ: Այդ պահերն ինձ համար ես անվանել եմ "զգայականի պոռթկումներ": /Օրինակ, վերցնենք իմ "Խնձորների Հոր Միտքը":/

Երրորդն ինձ համար լրիվ նորություն էր որ տեղի ունեցավ "Ով կա այստեղը" գրելիս: Այդ մասին խոստովանեցի Արէային վերևում: Պատկերացրեք, նայում եք մի ներկայացում: Ավելի ճիշտ, նայում եք մի լուսանկար, որի վրա պատկերված է այդ ներկայացումը: Բայց դա ոչ թե մի կադր է ներկայացումից, այդ լուսանկարն իր մեջ ամփոփում է ամբողջ պիեսը, սկզբից մինչև վերջ, հասկանու՞մ եք… Դա նույնիսկ ավելին է, քան վիդեոն: Ուղղակի ինչ-որ մեկը մի պահ սեղմել է պաուզայի կոճակը, իսկ դու պետք է հնարավորինս արագ հասցնես մեն ինչ գրի առնել…

Բոլոր այս երեք դեպքերում էլ համարում եմ, որ պետք չէ խառնվել զգայականի աշխատանքին: Սեփական փորձից գիտեմ, որ հաճախ դա հայտնությունների է բերում:


Հ.Գ. Որքան էլ շատ էր ցանկությունս, միևնույն է, չհասցրեցի ավարտել: Էնպես որ՝
շարունակելի…

[Sambitbaba]

Կարդացի, Սամ ջան:

Ուլուանայի խոսքերից .
Ընդհանուր առմամբ Գալաթեայի հետ համաձայն եմ։

Փորձեմ ավարտին հասցնել…

"Ծեծվածի" մասին այն կարծիքին եմ, որ ծեծված թեմա չկա, կա չստացված ստեղծագործություն, ինչն էլ իվերջո պատճառ է դառնում թեման "ծեծված" կոչելու: Բայց կա նաև այն, ինչ կոչվում է նախախնամություն: Օրինակ, եթե գործողությունը տեղի է ունենում ասենք, Հռոմում, Կրիվոյ Ռոգում, Արմավիրում կամ Լուսնի վրա, - թեման կարող է բոլորովին էլ ծեծված չլինել, այլ դառնալ, եթե գործը չի ստացվել: Բայց բավական է գործողության վայրը տեղափոխել հանդերձյալ աշխարհ, - և թեման ի սզկբանե դառնում է ծեծված: Այդպիսի օրինակ է նույն "Խնձորների Հոր Միտքը", չնայած ոմանց կարծիքին, որ դա նոր մոտեցում է ծեծված թեմային: Այսինքն, մի փոքր ավել շնորհ ունենալու դեպքում, շատ հնարավոր էր, որ "ծեծված" թեման ես լրիվ ընթեռնելի դարձնեի:

Հիմա, երբ հետ եմ նայում, ձեր կարծիքների հետ համաձայնվելու ավելի շատ պատճառներ եմ տեսնում: Եվ չնայած դրան, դեռ կարող եմ "հա-չէ, այո-ոչ" անել, ու չեմ ուզում արդեն, գիտեք… Չգիտեմ, այս պատմությունը հենց ամենասկզբից ինչ-որ թնկթնկոցի վերածեցի, իսկ ձեզ գրածս պատասխանների մեջ էլ սկսում եմ այդ թնկթնկոցը նկատել, - հեչ լավ բան չի ստացվում: Էնպես որ, եկեք ուղղակի ասեմ, թե ինչ էր իմ պատկերացրածը, լա՞վ:

Հիմնական թեման իհարկե, պետք է ինքնասպանությունը լիներ, և ես փորձեցի հենց դրա վրա կենտրոնանալ: Քանզի ամենայն լրջությամբ համարում եմ, որ դա մարդու ամենամեծ սխալն է, իսկ թե ինչու, փորձեցի ցույց տալ այս պատմվածքում: Ամեն ինչ մռայլ տոների մեջ չներկայացնելու համար, փորձեցի մի փոքր պարզաբանել մահվան հանդեպ մոտեցումս ընդհանրապես: Բայց չընդարձակվելու համար վերցրեցի արդեն իսկ արտահայտված մի միտք, որը հստակորեն բացատրում էր այն, ինչը ես կասեի ավելի երկար: Ան ջան, նավին հրաժեշտ տալու պահն իմ միտքը չէ, ես դա վերցրել եմ ուրիշ տեղից: Համաձայն եմ, չորուցամաք է, բայց լրիվ բացատրում է ցանկացածս: Իսկ չծաղկեցրեցի այն, քանզի համարեցի, որ իրավունք չունեմ ինչ է: Եվ հետո, ինչպես Բորխեսն է ասում, "դասականները հիմնվում են ենթադրելիի վրա. ամեն ինչ տեքստում է, բայց բոլորովին էլ զետեղված չէ այնտեղ" /շեշտեմ, որ խոսքս վերոհիշյալ տողերի հեղինակի մասին է/:

Այլ գաղափարներն աշխատել եմ չընդարձակել, հատկապես գլխավորն ընդգծելու համար: Բայց, հասկանում եք, ընդհանրապես չակնարկել… ուղղակի չէի կարող: Ինքներդ էլ լավ գիտեք. ով ինչ խոսա,- ոջլոտը միշտ էլ բաղնիքից է խոսում: Եվ հավանաբար դա է պատճառը, որ справочник–ի հոտ է գալիս: Ինչ արած: Թող որ справочник է, բայց ես շատ կուզեի, որ ինքնասպանության մասին մտքեր ունեցող ամենավերջին աթեիստն անգամ, գոնե աչքի ծայրով հայացք գցեր այդ справочник–ին:

Նշածդ այն երկու տեղերն, Ան ջան, ինձ էլ են դուր գալիս: Առաջինը, որովհետև պարի հետ կապվող ամենահաջողված պահերից է, իսկ երկրորդը… դե, սիրուն է ստացվել…


Անսահման շնորհակալ եմ, որ արձագանքեցիք: Բոլորից: Դուք ինձ շատ բաներ տվեցիք, հետագայում կաշխատեմ հաշվի առնել: Ճիշտ է, էլի շատերին ուրախ կլինեի լսել. ասենք, Տրիբունին, ում անունը տեսնելուց արդեն փշաքաղվում եմ, Շինարարին՝ կմտածեի, որ վերջապես ներել է ինձ այն դուռակ մակամի փորձը… Դե հերթով չթվեմ բոլորին… Իսկ որքա՜ն կուզեի Իմփրեշնին լսել… Մարկ Պաուլեռին, ում լսելուց թվում է, թե ինքս ինձ եմ լսում, - ու՞ր է կորել էդ տղան…

Բայց, ինչպես ասում են, անկշտությունը լավ բան չի: Այնպես որ, եղածից էլ անսահման գոհ եմ ու շնորհակալ: